Türk Mikrobiyol Cem Derg (2005) 35:163-166
163 G‹R‹fi
Normal flora elemanlar›ndan olan Candida'lar son y›llarda gittikçe artan oranlarda, özellikle immün-süprese, transplantasyon yap›lm›fl ve genifl spekt-rumlu antibiyotik kullanan hastalarda nozokomiyal infeksiyonlara neden olabilmektedirler. NNIS (Na-tional Nosocomial Infection Surveillence)'in 1989 y›l› verilerine göre hastane infeksiyonlar›na neden olan etkenlerden koagülaz-negatif stafilokoklardan sonra en fazla art›fl, baflta Candida türleri olmak üzere, mantarlarda saptanm›flt›r (1).
Candida'lar›n in vivo kat› yüzeylere yap›flma ve hücre tabakalar›ndan oluflan biyofilm oluflturma özelliklerinin bulundu¤u bilinmektedir. Oluflan bi-yofilm damar içi kateter veya protez uygulamala-r›nda infeksiyonlara da yol açabilmektedir (2).
Slime faktör mikroorganizman›n plastik ve metal yüzeylere yap›flmas›n› artt›ran ve fagositozunu ön-leyen bir faktördür (1). Slime üretimi Candida'larda virülans› etkileyen faktörlerden biridir.
Bu çal›flmada, de¤iflik klinik örneklerden izole edi-len Candida türlerinde önemli virülans faktörlerin-den olan slime aktivitesinin in vitro saptanmas› amaçlanm›flt›r.
GEREÇ VE YÖNTEMLER
De¤iflik klinik örneklerden izole edilen toplam 106 Candida suflu incelenmifltir. Sufllar›n izole edildi¤i materyallerin 85 (%80.19)'i kan, 8 (%7.55)'i beyin omurilik s›v›s› (BOS), 7 (%6.60)'si periton mayi, 2 (%1.90)'si kateter, 1 (%0.94)'i akci¤er dokusu, 1 (%0.94)'i, bronkoalveoler lavaj, 1 (%0.94)'i karaci-¤er absesi, 1 (%0.94)'i trakeal aspirat kültürüdür. ‹ncelenen sufllar›n 77'si Candida albicans, 9'u
Candida Türlerinde Slime Üretiminin Araflt›r›lmas›
Asuman B‹R‹NC‹, Çi¤dem ÇEK‹Ç C‹HAN, Kemal B‹LG‹N, Ça¤atay ACUNER, Belma DURUPINAR Ondokuz May›s Üniversitesi T›p Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, Samsun
ÖZET
Bu çal›flmada de¤iflik klinik örneklerden izole edilen Candida türlerinde önemli virülans faktörlerinden olan slime aktivitesinin in vitro saptanmas› amaçlanm›flt›r. Çal›flmada çeflitli klinik örneklerden izole edilen 106 maya suflu kullan›lm›flt›r.
Slime faktör varl›¤› Kongo k›rm›z›l› beyin-kalp infüzyon agar besiyerinde incelenmifl ve slime üretimi varl›¤› kongo red fenome-nine göre de¤erlendirilmifltir.
Çal›flmada, Kongo k›rm›z›l› beyin kalp infüzyon besiyerinde test edilen 77 C. albicans kökeninin 41 (%53,2)'i ve 29 C. albicans d›fl› maya mantarlar›n›n 10 (%34,5)'u slime oluflumu aç›s›ndan pozitif bulunmufltur.
Anahtar kelimeler:Candida, slime SUMMARY
The Investigation of Slime Production in Candida Species
In this study, one of the important virulance factor, slime activity was examined in vitro in 106 Candida species isolated from va-rious clinical specimens. Presence of slime factor was investigated on brain-heart infusion agar with Kongo red. Slime produc-tion was evaluated according to Kongo red phenomenon. In this study, slime factor producproduc-tion was found positive in 41 (53.2%) of 77 C. albicans strains and 10 (34.5%) of 29 non- C. albicans strains which were tested on brain-heart-infusion agar with Kongo red.
Key words: Candida, slime
‹letiflim:Asuman Birinci
Türk Mikrobiyol Cem Derg (2005) 35:163-166
164
Candida tropicalis, 6's› Candida glabrata, 5'i Candida parapsilosis, 5'i Candida guilliermondii, 2'si Candida kefyr, 2'si Candida krusei). ‹lave ola-rak, C. albicans ATCC 26555, C. tropicalis ATTC 20401, C. glabrata ATTC 90030, C. parapsilosis ATCC 22019 ve C. krusei ATCC 6258 referans tür-ler olarak çal›flmaya dahil edilmifltir. ‹zolatlar›n tür ta-yini Tween 80'li pirinç agardaki mikromorfolojileri-ne, serumdaki germ tüp formuna, MAST-ID CHRO-Magar Candida (Mast Diagnostics, UK) 'daki morfo-loji ve renklerine göre ve API ID 32 C sistemi (bioMe-reux, Marcy I'Etoile, France) kullan›larak yap›lm›flt›r. Slime faktör Kongo k›rm›z›l› beyin-kalp infüzyon (KKBKI) agar yöntemi ile incelenmifltir. Beyin-kalp infüzyon agar'a 80 g glikoz ve 0.8 g Kongo k›rm›z›s› kat›l›p 1000 ml distile suda çözülerek otoklavlanm›fl ve 9 cm'lik petrilere dökülmüfltür (3).
Stoklardaki Candida sufllar› Sabouraud-dekstroz-agar'da üretildikten sonra Kongo k›rm›z›l› beyin-kalp infüzyon agar'a pasajlan›p 35°C'de 48 saat inkübe edilmifltir. Slime varl›¤› “Kongo red fenomenine” gö-re de¤erlendirilmifltir. Kongo k›rm›z›l› beykalp in-füzyon agar'da 48 saat sonunda koyu k›rm›z› koloni oluflturan Candida sufllar› slime olumlu, pembe koloni oluflturanlar ise olumsuz olarak de¤erlendirilmifltir (3). BULGULAR
Bu çal›flmada çeflitli klinik örneklerden izole edilen 106 Candida suflunda slime faktörü varl›¤› incelen-mifltir. Candida sufllar›n›n 77 (%72.6)'si C. albicans, 29 (%27.4)'u ise albicans d›fl› Candida olarak saptan-m›flt›r. (9 (%31.04)'u C. tropicalis, 6 (%20.7)'s› C. glabrata, 5 (%17.24)' i C. parapsilosis, 5 (%17.24)'i C. guilliermondii, 2 (%6.89)'si C. krusei, 2 (%6.89)'si C. kefyr).
Çal›flmam›zda 77 C. albicans kökeninin 41 (%53,2)'i ve 29 albicans d›fl› Candida kökeninin 10 (%34,5)'u slime oluflumu aç›s›ndan pozitif olarak saptanm›flt›r. Sonuçlar Tablo 1 ve Tablo 2'de gösterilmifltir. TARTIfiMA
Candida'lar, a¤›z, üst solunum yollar›, vajen ve deri-nin normal flora elemanlar› içinde yer almakla birlik-te, özellikle immün sistemi inhibe eden baz›
faktörle-re ba¤l› olarak, ciddi enfeksiyonlara neden olabilmek-tedirler.
Candida infeksiyonlar›nda morbidite ve mortalite oranlar›n›n artmas›, proteaz, esteraz, fosfolipaz gibi virülans faktörlerine araflt›rmac›lar›n dikkatini çek-mifltir. Virülans faktörlerinden biri olarak slime olufl-turma yetene¤i üzerinde de durulmaktad›r. ‹lk kez Christensen ve ark. taraf›ndan gösterilen slime madde-si amorf kapsül yap›s›nda, glikokaliks materyali olup %40 karbonhidrat ve %27 protein kapsamaktad›r. Bu özellik sayesinde stafilokoklar doku yüzeylerine tutu-nup, çeflitli infeksiyonlara yol açabilmektedirler (1). Katetere ba¤l› sistemik Candida infeksiyonlar› günümüzde nozokomiyal infeksiyonlar içinde ciddi bir yer tutmaktad›r. Slime üretebilen Candida hücreleri katetere yap›flarak, katetere ba¤l› Candida infeksiyonlar›na neden olabilmektedirler (4). Bu
ya-Tür (Say›) C. albicans (77) C. tropicalis (9) C. glabrata (6) C. parapsilosis (5) C.guilliermondii (5) C. krusei (2) C. kefyr (2) Kan 60 7 4 5 5 2 2 BOS 7 1 -Katater 2 -Di¤er 2 1 1 -Periton mayi 6 -1
-Tablo 1. ‹ncelen Candida türleri ve izole edildi¤i klinik örnekler
Tür (Say›) C. albicans (41) C. tropicalis (7) C. glabrata (2) C. parapsilosis (-) C.guilliermondii (-) C. krusei (-) C. kefyr (1) TOPLAM (51) Kan 35 6 2 -1 44 BOS 3 1 -4 Katater 1 -1 Di¤er -Periton mayi 2 -2
165 p›flma ve kolonizasyon için hem mikroorganizmaya
hem de kona¤a ait faktörler rol oynamaktad›r. Biyo-film oluflumunda mikroorganizman›n slime faktörü, kona¤›n da fibrin ve fibronektin gibi proteinleri yer al›r (5). 1990'l› y›llarda artan Candida infeksiyonlar›-n›n epidemiyolojisine paralel Candida sufllar›nda sli-me faktör iliflkisi makro tüp, modifiye tüp aderans ve kongo k›rm›z›l› beyin kalp infüzyon agar yöntemi gi-bi yöntemler kullan›larak araflt›r›lmaya bafllanm›flt›r. Gülenç ve ark. (6) makrotüp yöntemi ile yapt›¤› çal›fl-mada C. albicans sufllar›n›n slime aktiviteleri de¤er-lendirildi¤inde %47.7 zay›f pozitif, %52.2 kuvvetli pozitif olarak bulunmufltur. Karaca ve ark.'n›n (7) mo-difiye tüp aderanstesti kullanarak yapt›klar› çal›flmada kan ve vagina salg›s› örneklerinden elde ettikleri C. albicans sufllar›n›n slime pozitifli¤i %77.8 oran›n-dad›r. Yine ayn› yöntemle yap›lan di¤er çal›flmalara bak›ld›¤›nda C. albicans için Kalkanc› ve ark. (8) %9.3, Yüce ve ark. (4) %11.1 oran›nda slime pozitif-li¤inin saptand›¤› görülmektedir. Aslan ve ark. (9) Kongo k›rm›z›l› beyin-kalp infüzyon agar yöntemiyle yapm›fl olduklar› çal›flmada C. albicans'da %48 ora-n›nda slime pozitifli¤i saptam›fllard›r. Zer ve ark. (10) yine ayn› yöntemle yapt›klar› çal›flmada C. albicans kökenlerinde %53.91 oran›nda slime pozitifli¤i göz-lemlemifllerdir. Bizim çal›flmam›zda 77 adet C. albicans suflunun 41 (%53.2)'inde slime aktivitesi pozitif bulunmufltur. Kalkanc› ve ark. (8) albicans d›fl› Candida'lar için %25 oran›nda slime pozitifli¤i sapta-m›fl olup, bizim çal›flmam›zda 29 albicans d›fl› Candida'n›n 10 (%34.5)'unda slime aktivitesi pozitif bulunmufltur. Albicans d›fl› Candida'larla yap›lan ça-l›flmalara bak›ld›¤›nda çal›flmalar›n C. parapsilosis su-flu üzerinde yo¤unlaflt›¤›n› görmekteyiz. Pfaller ve ark. (11) 60 C. parapsilosis suflunda %65, Branchini ve ark. (12) katater ve kandan izole ettikle-ri 31 C. parapsilosis suflunda %80 oran›nda slime üre-timini pozitif bulmufllard›r. Bizim çal›flmam›zda C. parapsilosis sufllar›n›n hiçbirinde slime üretimi saptanamam›flt›r. Bu durum sufl say›s›n›n yetersizli¤i ile aç›klanabilir.
Candida'larda slime faktör varl›¤›n›n tespitinde kulla-n›lan çeflitli yöntemler aras›nda istatistiksel olarak bir
fark bulunmamakla birlikte uygulamas›n›n kolay ol-mas› nedeniyle Kongo k›rm›z›l› beyin-kalp infüzyon agar yöntemi di¤erlerinden daha avantajl› oldu¤u dü-flünülmektedir (13). Çal›flmam›zda Kongo k›rm›z›l› beyin-kalp infüzyon agar yöntemi ile slime faktörünü araflt›rd›k ve sonuçlar›m›z önceki çal›flmalarla uyum-ludur. Slime faktörünün Candida infeksiyonlar›nda önemli bir virulans faktörü olabilece¤i ve araflt›r›lma-s›n›n yararl› olabilece¤ini düflünmekteyiz.
KAYNAKLAR
1. Cengiz AT: Staphylococcus,” Ustaçelebi fi ,Mutlu G, ‹mir T, Cengiz TA, Tümbay E, Mete Ö (eds). Temel ve Klinik Mikrobiyoloji” s:339, Birinci bask›, Günefl Kitabevi, Ankara (1999).
2. Yücel A, Kantarc›o¤lu AS :Candida'lar›n patojenik belirtgenleri. Cerrahpafla J Med 31:172 (2000). 3. Hilmio¤lu S, ‹lkit M, Çavuflo¤lu C, Aydemir fi, Tümbay E:Candida kökenlerinde slime üretiminin üç ayr› yöntemle gösterilmesi ve slime üretiminin kristal viole reaksiyonu ile iliflkisi. ‹nfeks Derg 13: 183 (1999).
4. Yüce A, Yücesoy M, Yulu¤ N:Detection of slime production among isolates of Candida albicans. ‹nfeks Derg 10: 297 (1996).
5. Raad II:The pathogenesis and prevention of central venous catheter related infections. Middle East J. Anesthesiol 12: 381 (1994).
6. Gülenç S, Karadenizli A, Kalayl› F, Bingöl R: Çeflitli klinik örneklerden izole edilen maya türlerinde slime faktörünü ve proteinaz aktivitelerinin araflt›r›l-mas›. Türk Mikrobiyol Cem Derg 32: 235 (2002). 7. Karaca N, Koç AN, Karagöz S:Kan ve vajen ör-neklerinden izole edilen Candida türlerinin slime ak-tiviteleri. Türk Mikrobiyol Cem Derg 31: 224 (2001). 8. Kalkanc› A, Ç›rak Yal›nay M, Mansuro¤lu H, Kufltimur S:Candida türlerinde slaym faktör belirlen-mesi. Türk Mikrobiyol Cem Derg 29: 183 (1999). 9. Arslan U, F›nd›k D:Klinik örneklerden izole edilen Candida albicans türü maya mantarlar›nda virülans fak-törlerinin (proteinaz, slime ve fosfolipaz) in-vitro arafl-t›r›lmas›. ‹nfeks Derg 17: 471 (2003).
Türk Mikrobiyol Cem Derg (2005) 35:163-166
166
10. Zer Y, Balc› ‹, Meriç G:Identification and antifun-gal susceptibility of Candida isolates intensive care unit patients. New Microbiol 25 : 489 (2002).
11. Pfaller MA, Messer SA, Hollisn PJ:Variations in DNA substype, antifungal susceptibility and slime production among clinical isolates of Candida parap-silosis. Diagn Microbiol Infect Dis 21 : 9 (1995).
12. Branchini MC, Pfaller MA, Rhine-Chalberg J, Frempong T, Isenberg HD:Genotypic veriation and slime production among blood and catheter isolates of Candida parapsilosis. J Clin Microbiol 32 : 452 (1994). 13. Cevahir N, Demir M, Mete E, Kaleli ‹:Candida sufllar›nda farkl› yöntemlerle slime üretiminin araflt›r›l-mas›. ‹nfeks Derg 17 : 67 (2003).
