Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2014, 5(2), DOI:10.1501/sbeder_
0000000082
258 Çalıştay Değerlendirmesi
“UZAKDOĞU TÜRKOLOGLARI BULUŞMASI ÇALIŞTAYI” ÜZERİNE
* A. Merthan DÜNDAR
Türkoloji ya da Türklükbilimi çalışmalarındaki en önemli merkezlerden birinin de Japonya olduğunu söylemek mümkündür. Japon arşiv ve kütüphaneleri Uygur dönemine ait değerli bir malzemeye ev sahipliği yaparken, Japon biliminsanları tarafından XX. yüzyılın başlarından itibaren yapılmaya başlanan bilimsel araştırmalar da etkileyici nitelik ve sayı arz etmektedir. Diğer yandan, özellikle Moğolistan ve Rusya’da, Hun ve Göktürk dönemine ait yazıt ya da kalıntıların aranması faaliyetlerinde, Japon araştırmacıların dikkate değer bir katkısı vardır. Türk dili üzerine yapılan araştırmaların yanı sıra Türk tarihi ile ilgili olarak da kapsamlı inceleme ve araştırmalar yapılarak yayımlanmaktadır. Ancak Türkiyeli Türkologların bu değerli kaynaklardan yararlanabildiklerini söylemek mümkün değildir. Birkaç tarihçiyi hariç tutarsak, Türklükbilimi için kaynak dillerin başında gelen klasik Çinceye tam olarak hâkim Türkolog’umuz olmadığı gibi, Türk dili üzerine uzmanlaşmış ve Japonca malzemeden faydalanabilecek kadar bu dilden yararlanabilen Türkolog’umuz da yoktur. Bu durum Soğudça, (eski) Tibetçe, Toharca vs. gibi diller için de geçerlidir. Ancak sevindirici bir husus, sayıları az da olsa genç kuşak Türkologlar arasında bu dilleri öğrenmeye çalışanların ayak seslerinin duyulmaya başlanmasıdır. Ülkemizdeki Japonoloji araştırmalarının durumu ise farklı olup, Japon dili, Japon edebiyatı ve Japon tarihi konularında yetkin Türk araştırmacılar, son yıllarda dikkat çeken çalışmalar yayımlamaya başlamışlardır. Diğer yandan, Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) da bu alana yatırım yapmaya devam etmektedir.
Yukarıda altı çizilen konuların önemi, Türk bilim dünyasında yavaş yavaş kavranmaktayken, Yunus Emre Enstitüsü Tokyo Türk Kültür Merkezi tarafından, 7 Ocak 2014’de Uzakdoğu
Türkologları Buluşması başlığıyla bir çalıştay düzenlendi. Tokyo Imperial Hotel’de gerçekleştirilen ve
15 Eylül 2012 tarihinde Türkiye Büyükelçiliği resmî konutunda düzenlenmiş olan I. Japonya
Türkoloji Çalıştayı’nın devamı niteliğindeki bu faaliyet, 13 konuşmacının sunumlarıyla
gerçekleştirildi. Toplantının açılış konuşmaları, Yunus Emre Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Hayati Develi, TOBB Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu, TOBB Başkan Yardımcısı ve İTO Başkanı İbrahim Çağlar ve Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci Mevlüt Çavuşoğlu tarafından yapıldı. Japon akademyasının toplantıya büyük ilgi gösterdiğini söylemek mümkündür. Yaklaşık 26 Üniversite ile Toyo Bunko, Sasakawa Peace Foundation gibi enstitü ve vakıfların temsilcilerinin dinleyici olarak
*
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2014, 5(2), DOI:10.1501/sbeder_
0000000082
259 bulundukları çalıştayda, Türkiye, Japonya, Kore ve Tayvan’dan davet edilen konuşmacılar bildiri sunmuşlardır.
Tokyo Üniversitesi emekli öğretim üyelerinden Osmanlı tarihçisi, Prof. Dr. Tadashi Suzuki’nin toplantının önemi üzerine yaptığı konuşmanın ardından, Yunus Emre Enstitüsünü Türkoloji Koordinatörü, Doç. Dr. Mustafa Balcı’nın sunduğu, Yunus Emre Enstitüsünün Türkoloji
Alanında Faaliyetleri başlıklı bildiride, genel olarak enstitünün faaliyete geçtiği günden bugüne
Türkoloji sahasındaki çalışmaları ve başka kurum ya da kuruluşların etkinliklerine yaptığı katkılar anlatıldı. Türkiye dışındaki Yunus Emre Kültür merkezleri tarafından geçtiğimiz yıllarda yapılan akademik faaliyetlerden örnekler veren Balcı, gelecekte hayata geçirilmesi düşünülen ilmî çalışmalar hakkında da bilgi verdi. Ardından Tokyo Türk Kültür Merkezi Müdürü Telat Aydın da, 2013 Yılında
ve Bu Yıl Yapılması Planlanan Faaliyetler başlığı taşıyan bir bildiri sunarak, özellikle 2014 yılı içinde
Tokyo’da düzenlemeyi düşündükleri etkinlikler hakkında kapsamlı bilgi verdi.
Ankara Üniversitesini temsilen konuşmacı olarak davet edilen, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. A. Merthan Dündar, Türkoloji Çalışmalarında Japoncanın Önemine
Dair Bazı Düşünceler başlıklı bir bildiri sundu. Türkiye’deki Türkoloji çalışmalarında Japonca
malzemeyle Japonya’daki tecrübe ve birikimden yararlanılmadığını vurgulayan Dündar, eleştirilerini ve çözüm yöntemleriyle ilgili görüşlerini aktardı.
Japonya’daki Türkoloji çalışmaları da, Japonya’da Türkoloji’nin Güncel Durumu başlığı altında incelendi. Sırasıyla, Prof. Dr. Yuzo Nagata (Meiji Üniversitesi Emekli Öğretim Üyesi), Prof. Hisao Komatsu (Tokyo Yabancı Diller Üniversitesi), Prof. Minako Yamanlar Mizuno (Ryukoku Üniversitesi Öğretim Üyesi), Yrd. Doç. Tomoe Hamazaki (Waseda Üniversitesi) ve Yrd. Doç. Dr. Melek Kato (Bunkyogakuin ve Dokyo Üniversiteleri Türkçe Okutmanı) söz alarak Japonya’daki Türk dili öğretimi ve Türkoloji araştırmaları hakkında kapsamlı bilgiler verdiler. Bölgenin diğer önemli ülkelerinden Kore’deki Türkoloji çalışmaları ile ilgili olarak da, Kore Yabancı Diller Üniversitesi Türkçe ve Azerbaycanca Bölümü Başkanı Prof. Dr. Chong-Jin Oh, Güney Kore’de Türkolojinin
Güncel Durumu başlıklı bir bildiri sundu. Prof. Dr. Oh, ülkesindeki araştırmaların durumunu
anlattıktan sonra, Koreli Türkologlarla, Türk muhataplarının potansiyel ortak çalışma konuları üzerine düşüncelerini aktarmıştır. Koreli Türkolog, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri, Moğolistan, Kore, Türkiye ve Japonya’yı temsil edecek biliminsanlarından oluşan yeni bir merkez kurulmasını da teklif etti.
Çalıştay’da, National Changchi Üniversitesi Türk Dili ve Kültürü Bölümü Öğretim Görevlisi Dr. Mehmet Uzman da Tayvan’daki Türkoloji çalışmaları hakkında bir bildiri sundu. Tayvan’da
Türkolojinin Güncel Durumu başlıklı konuşmasında Uzman, bu ülkedeki Türkoloji araştırmalarının
tarihçesine değindikten sonra, Ankara Üniversitesi’nin Tayvan’daki Türkçe öğretimi faaliyetlerine yaptığı katkı hakkında bilgi vermiş, ayrıca yıllık öğrenci ve öğretim elemanı hareketliliği konularında da açıklamalarda bulunmuştur. Çin’de Tükolojinin Güncel Durumu başlıklı bildirisini sunmak üzere
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2014, 5(2), DOI:10.1501/sbeder_
0000000082
260 Çin Halk Cumhuriyetinden davet edilen, Shangai Yabancı Diller Üniversitesi Türk Kültürü Araştırmalar Merkezi Müdürü Prof. Dr. Zhimin Han’ın katılmadığı Uzakdoğu Türkologları Buluşması Çalıştayı, dinleyicilere soru-cevap ve öneriler için söz verilmesinin ardından tamamlanmıştır.
Yunus Emre Enstitüsü tarafından Japonya’da düzenlenen bu iki çalıştay, şüphesiz önemlidir. Ancak, konuşulan konuların ve yapılması düşünülen bilimsel faaliyetlerin sözde kalmaması için Tübitak, Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu gibi kurumların da yapılacak planlamalara ve etkinliklere dâhil edilmesinin yararlı olacağı düşünülmektedir.
