Kekliklerin (a. graeca) yumurta ve bazı kuluçka verimleri üzerine farklı ham protein içeren rasyonların etkisi

Vel.UiI. Derg. (2002),18,1-2: SJ-SS

KEKLiKLERiN (A. graeca) YUMURTA ve BAZI KULUyKA VERiMLERI UZERiNE

FARKLI HAM PROTEiN

lyEREN RASYONLARIN ETKisi

Kemal KmkC;I@1

CaferTepeli l

Orhan Qetin

1 _{Alper Yllmaz}

'

The

Effects of

Rations

Con

t

aini

ng

Different Level of Proteins on

Egg

Production and

Some Hatchability Characteristics of Partridges

(A. graeca)

Ozet:

au

a~lrma farkh dUzey1erde ham protein ~ren rasyonlann kekliklerde yumurta. d6I verimi va WI kulu<;ka varim 6zemkleri Ozerine etkilerini belir1emek amaclyla yapllml~tJr. Ara~tlrma suresince 1. gruplaki kekliklere

"10

24 Ham Protein (HP). 2. gruplaki kekliklere ise

"10

17 HP ~ren rasycn verilmi~tir. Yumurtlama periyodu siJresi it;eOsinde gruplarda keklik

ba~lna elde edilen yumurta verimi slraslyla 34.16 va 23.75 adet oIarak lespil edilrJli!itir (P<O.OOl). Gruplarda lertilite, kulU<;ka randlmam ve ylklm oram slraslyla; % 96.90

va

93.21.

"10

78.47 ve 76.90. "10 80.97 ve 82.51 oIarak gerge~~ ve yalmzca gruplann lertiliteleri arasmdaki lark istatistiki 6nemde (P<O.Ol) bulunmu'itur. Bu ar~tlrmanln sonucunda yumurtlama dO-nemindeki kekliklerin % 24 ham protein ~ren rasyonlar1a beslenmesi gerektiQi lespit edilmi~tir.

Anahtar Kelimeler: Keklik, Verim Ozellikleri, Rasyon

Summary: This study has been carried out 10 investigate the effects 01 rations containing different level 01 proteins

on

egg production, reproduction and hatchability characteristics of partridges. Partridges in groups one and two were fed rations including 24 and 17 % crude protein respectively. Egg yields of partridges in groups

one

and two were found as 34.16 and 23.75 egg/partridges (P<O.OOI). Average values ollertility, hatchability and hatchability of lertil eggs were determined as

96.90 and 93.21 %, 78.47 and 76.90 %, 80.97 and 82.51 % in groups respectively. There were significant differences bet-ween the group mean values in only lertility (P<O.Ol). As a result 01 this study. it was determined that least using rations containing 24 % crude protein should be use in breeding partridges.

Key Words: Partridges, Reproduction Characteristics, Ration

Giri,

DOnyada hem vah~ ve hem de evcilleftinlmi, bir-.yok keklik tOrO vardlr. Fakat bu kekliklerden

ticari

Ore-time en iyi adapte otam Kina!! kekliklerdir. Kmall keklik adl allHlda toplanan keklikler; Klnall keklik (A. chukar),

Kaya kekligi (A. graeca), Arap kekliQi (A.

me-lanocephala), Avrupa kekJigi (A. ruta) va Berben kek· ligi (A. berbery)'dir (Turan, 1990; KiziroQlu, 1983; Oz· I(€lik, 1995; Embury 1997). Bu kekliklerden en ttok Ozerinde yah,11mlf olanlar Klnali ve Kaya keklilderidir (Woodard ve ark. 1982; Vannakopoulos, 1992; Celin va ark, 1997; Km~1 veark, 1999).

Kaya kekJiklerinin yumurta verimini 50.36 adet, Celin ve ark. (1997) % 22.01

HP

it;:eren rasyonla beslenen kales ve sOrO halinde t;:ittleffirilen Klnah kekliklerden keklik

ba-,Ina 11.20 ve 38.40 adet yumurta verimi elde et· mi,lerdir.

Vapilan araftmnalarda keklilder iyin bildirilen fer-IMe % 14.4-9(164 araslnda deQifmektedir (Woodard ve ark, 1982; Vannakopoulos, 1992; Klnkttl ve ark.

1999). Klnall kekliklerde bu deQer % 51.14-89.06 olarak

bildirilmi,tir (Cetin, 1997).

Woodard ve Morzen!i (1975), larkh sOrelerde depo eniklen Kaya kekJik yumurtalannln kuluyka rancllmanlnl % 62.5; Woodard ve ark. (1981), % 61.5-77.8; Wo-odard ve ark. (1982), % 16

HP

ile besledikleri kek· likJerde % 65.3-79; Yannakopoulos (1982), % 85.31; KI-nI«;:l va ark. (1999), % 75.92-87.96 olarak bildirirlerken; Celin ve ark. (1997) Klnah kekliklerin ku~ ran-dlmanlnl % 53.57-81.25 olarak belir1em~lerdir.

Kaya kekJlklerinde ttlklm oranlOi Woodard ve ark. (1981) % 93.09 ve Kmkttl va ark. (1999) % 92.79-97.05; Klnah kekliklerde iss bu oran Cetin ve ark. (1997) la-rahndan

%

91.11 ve 93.75 olarak bildirilmi~jr.

Woodard va ark. (1981), % 16

HP

iyeren

ras-yonla beslenen deQ~ik Y<if gq>lanndaki kPkliklerde yumurta verimini 21.7--67.1 adet bildinnijlerdir. Em· bury (1997), isa kekliklerin ttiftlefme periyotlan

be-yunca % 24

HP

iceren rasyonla beslenmelerini tav-siye etmi,Ur. Klnk91 ve ark. (1999) % 24.28

HP

iceren rasyonla beslenen Kayn kekliklerinin yumurta ve· nmlerini suni ve tabii aychnlatma fBrtlannda slraslyla 57.88 ve 45.38 adet olarak bildirmiflerdir. Van· nakopoulos (1992) tabU aychnlatma ~rtlannda lut~lan

~---Geli, Tarihl :26.12.2002 @:kirikci@excitc.Com

KJRIKCI. TEPELLCETIN. YILMAZ

Bu a~lIrma. Kaya kekliklerinin

baz.

verim o5zel· liklerine larkh Ham Protein iCeren rasyonlann elkisini belir1emek amac.yla yap.ltnI~t.r.

Materyal ve Metot

A~mna Sel9uk Oniversilesi Veleriner Fakultesi

Hayvanclhk Ara~tlrma ve Uygulama Onilelerinde ger· yekle~tirildi. Materyal olarak 96 adat Kaya kekl~i (A. graeca) kullanlld1.

A~tlrmanm materyali oIan keklilder sonbaharda her grupla 36 d~ ve 12 erkek oIacak ~ekilde 2 gruba aynlarak, 1.2x.6.0x1.2 m gezinli alan. ve 1.2x1.2x1.2 m kapall alan. olan ac;:.k alandald kafeslere ko-nulmu~lard.r. K.~ boyunca kekliklere % 14 HP ic;:eren rasyon veril~r. Kekliklere IDm ara~tlrma boyunca gOn I~IQ' haricinde herhangi bir aydmlalma uy-gulanmaml~llr. Konya ~rtlannda havalann Ismrnaya ~ladlQI Nisan aylnm ba~langlc.ndan itibaren 1. grup-laki kekliklera % 24 HP iyeren bir karma yem va 2. gruptald kekliklere

ise

% 17 HP (yumur1acl lavuk yerni) iyeren rasyon ad libitum olarak verilmi~tir. Verilan ras -yonlann bi~imi Tablo1

'de

gOslerilmektedir.

T abIo 1. Denemede kulandan rasyonlann bi~

Ham madde (%)

1."""

2.g~ M"" 38 20 Bugday 8 30 A'IX'

,.

AYlritre9i kOspesi 18 17 Soya 22 8 Balik unu 5 0.5

Et-kemik unu O.S

Bitkisel Vag 4 4

Ki~~, 2 2

DCP 2 2

HP" 24.17 17.67

ME" 2887.50 2891.65 .

': Hesap yoIuyta belirieom~tir

Kekliklerden elde edilen yumurtalar 15 gOn ara -IIklarta kuluc;:ka makinesine konuldular. Kuluykadan ylkan

civciv

say,lan, civc/v C;:lkmayan yumurtala:"" k" nlarak errbriyonik 0510m ve

dOIsOz

olan yumurta sayllarl belirlendi.

Bu ara~tlrmada larkh oranda HP iCeren ras-yonlann kekliklerin yumurta, dOl ve kuluyka verimleri Ozerine olan elkisi incelenmi~tir. Grup ortalamalan ara· Slndaki larkhhldann belirlenmesinde t lesli (iki yfizde arasl larkin bnem konlrolO) kullanllml~11f (Kutsal ve ark, 1990).

Bulgular

A~tlrmada grupiardan ilk yumurta bildirilen ras,

54

yonlann verilmesinden 23 gOn sonra, 25 Nisan'da elde edildi. Gruplardan elde edilen yumurta ve kuluyka. ve· rimleri Tablo 2'00 gOslerilmektedir.

Tablo 2. Gruplarda Yumurta Verimleri va Kuluc;ka Ozellilderi 1. GRUP 2. GRUP Onemlilik Yumurta varni (Adet)

YlmUrta variml (%) Fertilite (%) Kufu:tka Randlmanl (%) Clklm Dram (%) 34.16 36.34 96.90 78.47 80.97 -: (P>O.05) ": P<O.OI ···;P<O.OOI

23.75 25.15 9321

76.90

82.51

Tablodan da g6n1lebi~i gibi gruplar araslnda yumurta verimi yOnOnden P<O.OOl ve fertilite

yO-nOnden P<O.Ol dOzeyinde bir farkllllk belirlenirken diQer tOm verirn ortalamalan gruplarda saylsal

oIarak

farkll fakat islalistild oIarak birbiriy1e benzer bulunm~lard'r.

Tartl~ma ve Sonuc;:

Bu a~tlrmada gruplardaki keklikler 25 Nisan la-rihinde yumurta verimine girmi~ler. 10kelilen rasyooon protein oram yumurtaya giri~ zamanlnl etkilemem~ir. Bu tarih Kinky. ve ark. (1999)"nln bildirdikleri tanh ile uyum iyerisindedir. Bu sonuctar1a Konya bOIgesindeki kekliklerin labii ~rtlarda yumurtlamaya bu lanh

d-vannda ba~ladlklan kabul edilebilir.

Birinci ve 2. grup kekliklerden hayvan ~Ina 34.16 ve 23.75 adet oIarak elde edilen yumur1a sayllan araslnda P<O.OOI gibi yfiksek dOzeyde bir farkllilk

be-Ijr1enm~lir. DoIaYlslyia kekliklerde rasyondald yOksek protein oranl yumurta verimine olumlu

yOnde

elki et-m~ljr. Bu yumurta verimleri Yannakopoulos (l992)'un ve ayrll orijinli kekliklerde yapllan Klnky!'nln (1999) ve Klnah Keklikleri ;yin Cetin ve ark. (1997)'nIO bildirdikleri ~er1erden d~Ok bulunmu~tur. Bu dO~Okluk iklim ve farkll banndlrma ~rtlan gibi ~ faklorlerinden ka

y-naklanmJ~ oIabilir.

Denemedeld guruplann yumurtlama periyodu her ild grupla da 94 gUn sOrmO~tOr. Her ild grubun

va-rimlerinin aynl gun bitmesinin sebebi aym gOn ba.~. lamasl kad<::.r kolay an~llamaml~llr. Bu deQer yelin ve ark. (1997)'nln KJnah kaklikler ic;:in bildirdikleri periyottan yfiksek. Yannakopoulos (1992) Ue Klnkc;:l ve ark. (1997)'nIO Kaya keklikleri ~n bildirdilderi sOrelerden du·

~OktUr. Bu a~llrmada 1. ve 2. grupta; % 36.34 va 25.15 olarak. beBOOnen yumurta verimi (%) yelin ve ark. (1997),nln sOrCI halinde yiftl~tirdikleri Klnah kek· liklerden ve Klnkyl ve ark. (1999)'nln

aide

ettikleri yu-murta verimi (%)'nden d~OktOr.

Ktkliklerin CA. graeea) yumurla n bazi kul~~ka ..•

96.90 ve 93.21 oIarak ge~~mi~tir ve farklilik is· tatisliki 6nemde (P<O.01) bulunm~tur. Gef\iekle~n fertilite Kaya kekli~i il;:in (Woodard

ve

ark, 1981; Woo odard

ve

ark, 1982; YannakopouJos, 1992; Kmkc(I ve ark.., 1999) ve c;etin va ark. (1997)'nln Klnali kek· ~kIerden elde ettilderi fertilile deOel1erinden de ylik· sektir.

Bu a~mnada her ild grupta elde edilen kul~ randlmanlan araslflda 6nemli bir farkllilk yoktur ve

aide

edilen deger1er genet olarak Kaya keklikleri ktin bil· dirilen bazl deger1e11e (Woodard va ark, 1981; WfJo odard

ve

ark, 1982; YannakopouJos, 1992; Kmkc(. va ark.., 1999) benzer bulunurken, bazl ara~llIma

so-nuyLanndan (Woodard ve Morzenti, 1975; Celin ve ark, 1997) yliksektir. DeQel1erdeki farkllliklar deQi~ik menenjmenl, yevre ve uk faktol1erine baQlanabilir.

Em--bUly (1997) suni aydlnlalma uygulanan kekliklerde ilk d6nemlerde dOIsuz yumurta elde edilebileceQini bil· dirmi~r. Bu cah~mada

ise

gUn I~IQI

harici

ekstra bir ay· dlntatma uygulanmaml~

ve

doIaylslyia fertilile

ve

ku·

I~ka rand.manl yiiksek oIarak gerye~mi~ olabilir.

OSletik Celin

ve

ark. (1997) cah~malannda K.nali kek· lik kullanml~lar

ve

ild yah~ma arasll''K:laki farkllhk Irk farkllllg.na da baQlanabilir.

Oeneme gruplanndan

eIde

edilen 'Y,k,m oram, 1.

ve

2. grupta % 80.97 ve 82.51 olarak belir1enmi~

ve

gruplar arasmda istatistild duzeyde bir fark bu· funmaml~tlr. Bu deQer1er Woodard ve ark. (1975) ile Kmkc(1 ve ark. (1999)'nm Kaya

keklikJeri

k;in bildirdikleri de{Jer1erden dO~Gk oIup, farkllhklar deQ~k

menejment,

banndlrma, gibi di{Jer

yevre

~rtlanna baglaOiUlir. Ozellikle yumurtalaflO kufur;:kasmda kullamlan mao kinenin keklikten ~ka di{)er kanalli yumurtalannm ku·

IUtYkaslnda da kullan.lmasl ve doIaYlSIy1a kufuykada

optimum ~rtlannln saQlanamamasl gibi fakt611er

de

elki etmi~ oIabilir. Bu ara~mnada bulunan deOel1er

Celin ve ark. (1975)'mn Kmah keklikler ktin bildirdikleri degerlerden de dG~Gk oIup; du~OklGQun sebebi il;:in Irk larkl va yine kutlH;ka makinasinin optimizasyonunun

55

saglanamamasl say\enebilir.

Bu ara~tlrma ile % 17

HP ic;eren

rasyonun ~fI· Je~me dOneminde kekJikiere verilmesinin yumurta ve-rimini

ve

fertiliteyi azaltmasl gibi sakmcalan gOnil~ va

bu yOzden ¢t~me doneminde kekliklerin % 24 HP

ic;eren

rasyonlarta beslenmesi gerekt9i sonucuna va·

nlml~lr.

Kaynaklar

c;etin. 0., KIn~, K, Gu~, N. (1997). Far1d. Baklm $art·

lannda Kmah Keldilderin (A. chukar) Bazl Venm Ozellikleri.

Vet Bi.

Oerg.

13,2:5-10.

Embury, I. (199n. Raising Chukar Partridges. http://

www.agric.nsw.gov.aulmdiVpoull.rypubl061999.00015.htmi.

Klnkitl, K, Tepeli, C., yetin, 0., GunlU, A., Ylmaz, A. (1999).

Farkl. Banndlrma va Aydmlkatma $artiannda Kaya Kek·

lilderinin (A. graeca) Ball Verim Ozelilderi. Vet. Bit

Derg

.

15,1;15-22.

Kizj~,

I.

(1983). Turkiye K~. T.O.K.B. Tabii Hayatl KOo ruma Gene! MCidOr10g0 YaYlI'IIan.

Kutsal, A., ~ 0., Arpaclk, R. (1990). Istatistik Uy.

gJamaIar. Baim BUro Basnnevi, Ankara.

Ozyelik, M. (1995). K~r DOOyasI. Bilim ve Teknik. 328, 66-73.

Turan, N. (1990). Turkiye'nin Av ve Yaban Hayvanlan: Ku~.

Orman Gen. MUd. EQitim Dairesi ~kanll~1 YaYinian.

Woodard, A.E., Morzooti, A. (1975). Effect of Turning and Age of Egg on Hatchability in the Pheasant, Chukar and Ja-panese Qu8l1 Poultry Sci. 54, 17()8.1711.

Woodard, A.E., Snyder, R.L, Abplanalp, H. (1981). Rep-roduc1ive Performance in Aged Partridge. Poultry Sci. 50,

2006-2009.

Woodard, A.E., Abj:Xanaip. H., Snyder. L (1982). Inbreedng Depression in the Red-Legged Partridge. Poultry Sci. 61,

1579-1584.

Yamakopoulos, A.L (1992). Greek Experiences with