ÀU
1 "
i
1
Edebiyatta yeni - eski meselesi
Şair Necip Fazıl Kısakiirek davanın
esasını izah ediyor
€ €
Büyük harp sonrası
girişebilecek, yalınayak
Edebiyatta yeni - eski münakaşası
ortaya bir nesil davası çıkardı. Fa
kat ileri sürülen iddialar yeni nesil
ile eski nesli kati surette ayırmaktan
uzak görünüyor. Yazdığı müteaddid
yazılarla nesil davası üzerinde ısrarla
duran ve ismi bu son münakaşaya da
sık sık karışan kıym etli şair Necip
Fazıl Kısakürek’in gerek edebiyatta
tasfiye meselesi, gerek nesil davası
hakkında fikirlerini öğrenmek iste
miştik. Ankara da bulunan güzide şair
bu bahis etrafında arkadaşımız Şev
ket Radoya şu şayam dikkat mektu
bu göndermiştir:
Y e p y e n i b ir g a y e u ğ ru n d a h a re k e te g e ç m e k istiyen y e p y e n i b ir o r d u ta s a v v u r ed e lim . K afası y en i, ru h u y en i, d isip lini yeni, teşk ilâ tı yeni, te ç h iz a tı y en i, ta lim v e te rb iy e si y e n i v e saire...
Bu o rd u , m e rk e z in d e b ir eser in şa e d il m e k ü zere, y a b a n c ı b ir to p r a k ç e v re sin e g ö z k o y m u ştu r. O n u z a p te tm e s i lâzım . B u to p r a k çev resi, a s lın d a k o f, b a y a t, ç ü rü k b ir d e v le tin k u v v e tsiz o rd u s u e lin d e . F a k a t k u v v e tsiz o rd u n u n b a z ı a v a n ta jla r ı v a r. B ir ta k ım ta b ia t e n g e l leri, ç ö ller, b a ta k lık la r, k a y a lık la r... B un la r, o n u h e r h a n g i b ir ta a r r u z a k a rşı k o ru y o r. Y eni o rd u y a n e d ü ş e r? E n ince k u rm a y h e s a p la rile p lâ n la rın ı y a p ıp , b ü tü n b u e n g e lle ri y e n e c e k şid d e t v e k ıy m e tte b ir h a r e k e t te rtip e t m e k I
Bu h a re k e t d e, b ü tü n b ir d a v a , b ü tü n b ir bilgi, b ü tü n b ir m im a rî işidir. V iy a n a ö n le rin d e , K a n u n î’nin geniş p lâ n lı s e fe r le rin d e n so n ra , b ir d e m u h te ris v e z ir K a r a M u sta fa o rd u la rın ın b o y g ö sterişi gibi, a sıa g ü n ü b irlik v e fa y d a sız n ü m ay işler ta ra fın d a n b e c e rile rn iy e c e k , b e lk i d e h a rc a n a c a k b ir iş!
işte, y e n i o rd u k u rm a y ın a m e n su p b ir k a ç şahıs, d a v a m n esas p lâ n ı ü z e rin d e y ılla rd a n b e ri m a n e v ra la r te rtip v e m e se le le r ta tb ik e d e rk e n , s a d e c e b u ta a r ru z h a v a sın ın d o ğ u rd u ğ u , b esle d iğ i v e b ü y ü ttü ğ ü b irk a ç ço cuk, h e y e c a n a g elip d e b e lle rin d e k i m a n ta r ta b a n c a la rım ç e k e r v e a y n i d ü ş m a n a k a rşı (h a t, h u t l ) e tm e ğ e b a ş la rs a , d a v a sa h ip le ri d e r h a l a ra y a g irm e ğ e v e ( h a t, h u t l ) ç u ları y a d e rh a l tensik, y a d e rh a l ta sfiy e e tm e ğ e m e c b u rd u r. S o n z a m a n la rd a b ir g a z e te d e , aç ık g ö z g a z e te ci a n tre n ö rlü ğ ü a ltın d a v e g a n g s te r şivesile sa h n e y e k o n u la n e d e b î ta s fiye h a re k e tin i, işte b e n b u m a h iy e tte g ö rü y o ru m .
F a k a t s a tıh ü z e rin d e k i b u z a h irî m a h iy e tin b ir d e iç y ü zü v a r. H a k ik a te n T ü rk s a n a t v e fik ir d ü n y a sı, h e n ü z k ıy m e t h ü k ü m le rin i m e ra sim le B ey azıt k u lesin e ç e k e m e d iğ i y e n i v e h a k ik î b ir m e r h a le y e g irm iş v e b u giriş h âd isesi, o rta y a 1 0 s e n e d e n b e ri k o s k o c a b ir nesil d a v a s ı ç ık arm ıştır.
B a şıb o şlu k v e bilgisizlik y ü z ü n d e n k e n d ilerin i iik h a m le d e a c ın a c a k h a le so k a n m e ç h u l tasfiy eciler, şü p h e siz ki b u a z a m e tli d a v a n ın , c e m iy e t h a m u ru iç in d e şa h ısta n şa h ısa k ay ıcı ih tib a sla rile d o lu , b ire r te d k ik m e v z u u d u r. O n la r, d ille rin in a ltın d a b ir tü rlü ç ö z e m e d ik le ri b ir u k d e y ü z ü n d e n te p in iy o r v e n e b a tî sesler çı k a rıy o rla r. O n la rı şim d ilik b ire r v a rlık o la ra k d e ğ il d e , d a v a y ı, m u v a k k a t ç o c u k şu u rsu zlu ğ u iç in d e , ih ta r e d ici b ire r iş a re t cihazı d iy e te fsir e tm e k lâz ım d ır. B üyük k a y a b lo k la rı y u v a rla n m a y a b a ş la m a d a n , e tra fla rın d a k i ç ö rç ö p ü n h a r e k e te g eçm esi g ib i, o n la rı, k e n d ile rin d e n ço k e v v e lk i b ir h a m le h a z ırla d ı.
N itek im , y a şla rı a n c a k b irk a ç sen elik fa rk la rla b e n im y a ş sev iy em e tra fın d a gezinen, S a id F a ik , A b id in D in o , N ail V gibi nesil m e n su p la rım , g e re k m a h u d g a z e te d e k i ifa d e le rd e , g e re k o n d a n s o n ra k i çev ik v e d ü z g ü n h a re k e tle rd e m e se len in h a k ik î p lâ n ın ı sezm işler, işi n â ra s a fh a s ın d a n se n te z ç e rçev esin e .n tik a l e t tirm işler, b ö y le c e b a sit b ir ih tib as h ıçk ı rığ ın ın a ltın d a k i b ü y ü k illeti, la b o ra tu a r m a sa sın a o tu rtm a y a d o ğ ru , güzel b ir te şe b b ü se k a lk m ışla rd ır. B ir s a b a h g a z e te sin d e , say d ığ ım isim le rd e n , b ir z ü m re n a m ın a ikisinin im zasın ı ta şıy a n v e k a b a ta s la k h a tla rla b ir ta rih ölçüsü v a z e ’d e n y azı d a , m e se le y e ak se tm iş c id d iy e tte n ilk ö rn e k tir.
G e le lim işin ru h u n a :
F ilh a k ik a , T ü r k s a n a t v e fik ir d ü n y a sının a z a m e tli b ir nesil d a v a s ı v a r.
Bu nesil d a v a s ın ın en k ısa h a tla r la ifa d e si:
M u h te lif fe rd î v e İçtim aî te k e v v ü n le r d e n so n ra , a n a dilim iz ö z tü rk ç e , te m e l v e k lâsik â le t m e v k iin e g e ç e r g eçm ez, y a ln ız ilk d e fa ö z tü rk ç e k o n u şm u ş o l m a k ta n b a ş k a m a rife tle ri o lm ıy a n s a n a t k â r m ü s v e d d e le ri b ir ta ra fa , b u â le te ilk d e f a k a lite v e d a v a g e tirm iş o la n , y aşlan
neslinin önünde, herhangi bir nesil iddiasına
, başıkabak herhangi hir teşebbüse izin yoktu r,
V
hMNf-S B É i i
Necip Fazıl Kısakürek
en fa z la 2 8 - 4 0 a ra s ın d a to p lu b ir z ü m re v a rd ır ki, nesil m e fh u m u n u n en b a riz fa rik a la rı a ltın d a , ta m I 0 s e n e d ir b ir a y rılık v e istik lâl b e lirtm e k te d ir.
H e m e n b ild irm e liy im ki nesil d e n ile n m u ğ d il v a k ıa , b a sit y a ş ç e rç e v esin e sığ a b ile c e k b ir h â d is e d e ğ il. F a k a t m u a y y e n fe rd k u tu p la rı v e İçtim aî v a k ıa la r elin d e te fe k k ü r v e ta h a ssü s sev iy esi m u a y y e n d e re c e le re y ü k se lir v e o d e re c e le rin d o ğ u ru cu v e y etiştirici h a s s a la rı, o rta y a m u a y y e n b ir id ra k m u h iti çık a rırsa , n e sil v a k ıası k e n d i k e n d isin e m e y d a n a g el m iş d e m e k tir. O ta k d ir d e o nesil m e n su p ları, k e n d ile rin i k e m iy e t ölçüaiie b e lir te c e k b ir ta k ım so sy al d o ğ u m ta rih le ri b u lm a k ta d a z a h m e t ç e k m e z le r. Şu k a d a r ki, k e y fiy et ölçüsile, k e n d ile rin i geçm iş z a m a n ve m e rh a le le rd e v â d e tm iş h e r s a n a t v e fikir a d a m ın ı n e sille rin d e n s a y a b i le c e k le ri gibi, y a şç a n e sille rin d e n o lan b irç o k istid a d sız ı d a k a p ı d ışa rı e d ib ilir- ler.
B u n d a n ta m 7 y ıl e v v el, b u g ü n içle rin d e n A b id in D in o v e B e d ri R a h m i gi b i iki k u v v e tli s a n a tk â r fışk ırta n ( D ) g ru p u , ilk resim sergisini b e n im b ir k o n fe ra n sım la a ç m a k istem işti. (B e k le n e n s a n a tk â r ) b aşlığ ı a ltın d a v e rd iğ im k o n fe ransı, üç b e ş resim m e rak lısile, neslim in fikir v e h a y a t d o lu b e ş o n s a n a tk â rı d in led i. K o n fe ra n s, ( D ) g ru p u n u n resim s e r gisi vesilesile nesil p ro b le m im iz i o rta y a k o y a n b ir d a v a y a z ısın d a n b a ş k a b ir şey d e ğ ild i. D a h a so n ra b irk a ç y e r d e te k ra r ed ile n v e ( A ğ a ç ) m e c m u a s ın d a ç ık a n (B e k le n e n s a n a tk â r ) y a z ısın d a, b ir ( T a rih h ü k m ü - H is to riq u e ) e ld e e tm e ğ e ç a lışm ıştım . O g ü n d e n itib a re n h e r gün b ira z d a h a in a n d ığ ım v e ( M a n z a r a la r ) , (A b d ü lh a k H â m id v e d o la y ıs ile ), ( T ü r k s a n a t v e fik ir h a y a tı ü z e rin d » ta s l a k l a r ) , (N eslim izin k ıy m e tle n d irilm e s i) isim li se ri y a z ıla rım d a m ü te m a d iy e n in k işa f e ttirm e ğ e ç a b a la d ığ ım b u ölçü, kı s a c a ş u d u r: 1 — T ü r k s a n a tk â r v e e n te lle k tü e l ti pi, O sm a n lı im p a ra to rlu ğ u n u n k u ru lu ş u n d a n T a n z im a t g ü n le rin e k a d a r, k e n d i z a m a n v e m e k â n ı iç in d e v e k e n d is in e g ö re , İçtim aî, fe rd î, b e d iî v e m â v e ra î k ıy m e t ö lç ü le rin e erm iş, h alis v e g e rç e k b ir ş a h siy e t v e k e m a l ö rn e ğ id ir.
2 —- E n s a th î b ir ta k lid p lâ n ın d a v e k ü ç ü k p o litik a c ı e lin d e b ir k o p y a h a r e k e ti o la ra k b a şlıy a n T a n z im a tta n so n ra . T ü rk s a n a tk â r v e e n te lle k tü e l tipi, m ü n - fe rid v e n a d ir b irk a ç d o ğ u ş m ü ste sn a , to p lu lu k ifa d e si iç in d e , m ü flis v e p e riş a n b ir m u v a z a a c ıd ır. N e m a z iy i b ilir, n e h a li a n la r, n e istik b a li d u y a r!
3 — B ü tü n d ü n y a d a zelz e leli b ir çıkış b a şı o la n U m u m î H a rb in iğ n eli fıçısın d a y e tişe n nesil (b iz im n e s il) , g e tire g e tire öz T ü r k v e ö z tü rk ç e ş u u ru n d a n b a ş k a h içb ir şey g e tirm e m iş o la n b ir e v v e lk i v e b e ş e v v e lk i n e sillere n a z a ra n , ş a rk la g a rp a ra s ın d a k i m a h s u p m u a m e le sin i tâ k ö k ü n d e n k a v rıy a b ilm iş ; k a fa s ın a dav?., m e se le v e sen tezi, ru h u n a d a ız tıra p , h u m m a v e sam im îliğ i ilk d e f a o la ra k aşı- lıy a b ilm i; b iricik n e sild ir.
H ü k ü m :
C ü m h u riy e t in k ılâ b ın ın s a n a t v e fikir k a d ro s u n u , eski b ir ta b irle (a ğ y a rın ı m a ni e fra d ın ı c a m i) o la r a k b u nesil teşk il e t m e li: o rta lık ta k i k o rk u n ç z e v k sizlik ve an lay ışsızlık b a ta k lık la r ın d a y em iş v e ıe n v e ay n i b a ta k lık la r y ü z ü su y u h ü rm e tin e b a z ı m u v a ffa k iy e tle r k a y d e d e n a d îlik m o lo z la rı, b u neslin silin d iri a ltın d ı, ta s fiye d eğ il, te sv iy e e d ilm e lid ir. H u lâ s a n eslim , b ü tü n h ıy m e t h ü k ü m le rd e s a n a t v e fikir b o rsa sın ı ele g eçirm eli, k e n d is in i a k a d e m ile ştirm e lid ir.
Y u k a rıd a s ö y le d iğ im gibi, k e n d is in d e n e v v e lk i d e v re le r iç in d e y e tişm iş k a lite ö rn e k le ri, b u n eslin s a d e c e v e s a d e c e b a ş ta ç la rıd ır. M isaller: F u z u lî ile Ş ey h G a lip a ra s ın d a k i b ü y ü k k o lu ta k ib e n , T a n z im a t so n ra sı ilk k a lite ö rn e ğ i A b d ü lh a k H â m id ; ilk h a k ik î T ü rk ro m a n c ıla rı Y a k u p K a d ri, H ü seyin R a h m i, H a lid e E d ip ; m ü sta k il sis te m sa h ib i v e y a d e ğ il, ilk T ü r k te fe k k ü r h a m le si Z iy a G ö k a lp ; d a v a s ın a in a n a n inansın, in a n m ıy a n in a n m a sın , d a v a s a h ib i ilk T ü r k şairi M e h m e d A k if; y a ln ız p lâ s tik v e fa n te z ik k a d r o d a b ire r k ıy m e t o la n A h m e d H aşim , Y a h y a K e m a l... B itti.
İcab ettiğ i ta k d ir d e ü z e rin d e k ita p la r- c a k o n u şm a y a â m a d e o la ra k b e n , te k cü m le iç in d e id d ia e d iy o ru m ki, n e slim e gelinciye k a d a r, T a n z im a t s o n ra s ın a a it b u isim ler d ışın d a k i ş ö h re tle rd e n h e r b i ri, şiird e, ro m a n d a , p iy este, h ik â y e d e , v e d o ğ ru d a n d o ğ ru y a sa f te fe k k ü rd e , p a ş a elb isesile d o la ş a n c ü c e le rd e n b a ş k a b ir şey d e ğ ild ir. A m a ta rih î b ir te k e v v ü n içinde, cü c e le rin v e a m e le le rin d e işi o l d u ğ u n a g ö re o n la r, p e k â lâ e d e b iy a t t a rih in in ikinci p lâ n ın d a g e rd e ğ e g ire b ilir ler.
B a n a h e r iki c e p h e y i b ir d e n ta n ıy a n la r c e v a p v e rsin :
(S u lly P r u d h o m m e ) v e ( F r a n ç o is C o p é ) d ışın d a , T e v fik F ik r e t v e a la y ı...
(Devamı
7nci sahifede)
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
