Şalter İliak Osteotomisinde Asetabuler İndeksin Değerlendirilmesi

(1)

Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi

Şalter İliak Osteotomisinde Asetabuler İndeksin Değerlendirilmesi

TheEvulation of Acetabuler Index After Salter's Innominate Osteotomy

Murat KORKMAZ *, Oğuz BİNİCİ** , Sıtkı PERÇİN4

ÖZET

Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji kliniğinde 1994-1998 yılları arasında .doğuştan kalça çıkığı nedeniyle, Şalter İliak osteotomisi yapılan 50 hasta-nın 62 kalçası incelendi. Ameliyat sırasında hastaların orta-lam a yaşı 36 aydı. Hastaların 41'i kız (% 82), 9'u erkek (% 18) idi. 19 hastada çıkık bilateral (% 38), 31 hastada (% 62) tek taraflı idi. Preoperatif dönemde ortalama 35.80° olan asetabuler indeks, postoperatif 6. ayda ortalama 21.60° olarak bulundu. Şalter İliak osteotomisinin asetabuler gelişim üzerindeki etkisi t testi ile doğrulandı.

An aht ar K el ime le r: As et ab uler açı, Şalter İliak osteotomi, doğuştan kalça çıkığı.

SUMMARY

We revievved 62 hips of 50 patients who had under-gane Salter's innominate osteotomy in the Department of Orthopaedics and Traumatology Cumhuriyet University Medi-cal School the betvveen the years, 1994 to 1998. The average age was 36 months. 41 (% 82) patients were female and 9 (%18) patients male. 19(% 38) patients had bilateral con-genital hip dislocation and 31(% 62) patients had unilateral. Acetabular index preoperatively was 35.80° postoperatively was 21.60° Using student's t test acetabuler development after Salter's innominate osteotomy was confirmed by

Key Words : Asetabular angle, Salter's innominate

osteotomy, congenital hip dislocation

C. U. Tıp Fakültesi Dergisi 22 (3): 159-162, 2000 GİRİŞ

Doğuştan kalça çıkığı tedavisinde amaç, mümkün olabilen en erken dönemde çıkığın redükte edilmesi ve kalça ekleminde normal gelişimin tamamlanabilmesi için bu redüksiyonun korunmasıdır (1-3).

1961 yılında Şalter tarafından tanımlanan ve doğuştan kalça çıkığındaki asetabuler displazinin düzel-tilmesine yönelik İliak osteotomi, 18. aydan itibaren uygulanmaktadır. Doğuştan kalça çıkığının tanı ve taki-bindeki birçok ölçümden birisi olan asetabuler indeks, Şalter iliak osteotomisinden sonra küçülmektedir(4-9).

Bu çalışmada kliniğimizde Şalter iliak osteotomisi yapılan hastaların preoperatif ve postoperatif 6. aydaki asetabuler indeksleri ölçülerek, yapılan operasyonun asetabuler indeks ve dolayısıyla asetabuler gelişim üze-rindeki etkileri araştırıldı.

Arş. Grv. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji AnabilimDalı, Sivas ** Dr. Sağlık Bakanlığı *** Doç. Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve

Travmatoloji Anabilim Dalı, Sivas

(2)

Korkma: S

HASTALAR ve YÖNTEM

Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji kliniğinde 1994-1998 yılları arasında do-ğuştan kalça çıkığı tanısı alarak açık redüksiyon ve Şalter iliak osteotomisi yapılan 50 hastanın 62 kalçası çalışma kapsamına alındı. Hastaların "preoperatif dö-nemdeki,her iki alt ekstremite nötralde pelvis ön-arka grafilerinde asetabuler indeksleri ölçüldü. Operasyon sonrası 6. aydaki pelvis ön-arka grafilerinde asetabuler indeksler tekrar ölçüldü. Her iki açı değerleri t - testiyle değerlendirildi. Aradaki açı farkı anlamlı bulundu (p = 0,683).

BULGULAR

Çalışma kapsamına alınan 50 hastadan 19'unda bilateral (% 38), 31'inde unilateral (% 62) kalça çıkığı mevcut idi. Hastaların operasyon sırasındaki yaşı 18-96 ay olup ortalama yaş 36 ay idi. Hastaların 41'i kız (% 82), 9'u erkekti (% 18). Preoperatif ve postoperatif 6. ayda ölçülen değerler tablo I de verildiği gibi olup preoperatif asetabuler indeks ,ortalama 35.80° (28° 50°) postoperatif 6. ayda ise ortalama 21.60° (12° -31°) idi. 31 unilateral kalça çıkığı olan hastanın normal taraflarının asetabuler açı ortalaması, 21.70° (15° - 30°) idi. Toplam 62 kalçanın preoperatif ve postoperatif açıları arasında 14.20° farklılık izlendi.

TARTIŞMA

Doğuştan kalça çıkığında asıl patoloji asetabulumdadır ve uygun bir düzenleme ile kalça ek-lemini daha fizyolojik hale getirmek mümkündür (5,10). 1.5—4 yaş arasındaki çocuklarda asetabulumun yeniden şekillenebilme kapasitesi yüksek olduğundan asetabulumdaki yetmezlik iliak osteotomilerle giderilebi-lir. Hasta 15 ayın üzerinde ise ve asetabuler indeks değerleri yüksekse; çocuğun kemiksel gelişimi yeterli ise açık redüksiyon ve asetabuluma yönelik bir tavan ameli-yatı şarttır (11). Şalter iliak osteotomisi de bu operas-yonlardan birisidir. Şalter iliak osteotomisi sonrasında femur başı ile asetabulum arasında konsantrik bir re-düksiyon sağlanır ve tabii ki kalça ekleminin açısal de-ğerlerinde bir takım değişiklikler oluşur. Doğuştan kalça çıkığının tanısında ve takibinde kullanılan açısal değer-lerden biri olan asetabuler indeksde klasik Şalter ameli-yatı sonrasında 6-12° lik bir düzelme olmaktadır (12).

Asetabuler indeksi ölçmede kullanılan Hilgenreiner çizgisinin triradiat kıkırdak kemikleştiğinde belirlenmesi zor olur ve asetabuler indeksin 8 yaştan sonra güvenilirliği azalır (13). Buna rağmen Şalter, maturasyonunu tamamlamış, 18 yaşından küçük hasta-larda bile asetabuler indekste ortalama 12 ° lik iyileşme bulmuştur (14).

Doğuştan kalça çıkıklarında tanı ve takip önce-likle radyolojik olarak yapılır ama bu konuda bir standart olmayışı bazen zorluklara neden olur. Hastanın grafi

altındaki pozisyonuna ve ölçümü yapan klşjyeH sonuçlar, değişebilmektedir (6,13,15). B asetabuler indeks pelvisin rotasyonuna göre im gösterebilir. Tönnis, rotasyonu önlemek amaç™ iki obturatuar deliklerin simetrisini esas alı standartizasyondan söz etmektedir (16). Burar» asetabuler indekste 2° lik bir değişiklik mümkündl amaçla biz ölçümler için alınan preoperai} postoperatif grafilerde bu simetriye özen göa Ayrıca açılar, tek bir uzman tarafından ölçüldü, Bul dartlara göre yapılan 43 olguluk bir çalıJ asetabuler indeksin normal değerleri 2-3 yaş gri 22.40°, 3-7 yaş grubunda 19.60 °, 7-14 yaş gnij ise 15.80 ° olarak bildirilmiştir (9).

Asetabuler indeks, Şalter iliak osteotomisi ya serilerde değişik otörler tarafından değişik değsij bulunmuştur. Bilgen ve arkadaşları bir seri preoperatif 34.10°, postoperatif 18.50° (15), dijjd serilerinde ise preoperatif ortalama 34.70° 14.60° olarak bildirmişlerdir. Yine Bilgen ve Morscher' in Şalter iliak osteotomi sonrasında asetalı indekste 6-12° lik bir düzelme tespit ettiğini de l etmişlerdir (4).

Sipahioğlu ve Gür için bu değer (ll°-270 )t lama 21° dir (17). Asetabuler indekste to postoperatif dönemde 11.20°, takipte 6.20° duş olduğunu rapor eden Aktaş ve arkadaşlarına ç asetabuler indeks postoperatif takip uzadıkça dahi azalmakta ve bu da asetabulumun remodülasyon potı siyelini gösterir denmektedir (6) . Bizim serimizde postoperatif 6. ayda asetabuler indeksin ortala 14.20° lik azalma gösterdiği tesbit edildi. Olgularım ortalama yaşı 36 ay olduğu için biz de Aktaş ve aı daşlarının düşüncesine katılıyor, ilerde bu açısal de lerin daha da azalacağını, asetabulumun normal şefo derinliğine daha da yaklaşacağını düşünüyoruz. Seri de 4 yaş altı hastalarda preoperatif ve postope asetabuler indeks farklarının ortalaması 15.20°, 4 üstü hastalarda ise 12.90° bulunmuştur. Ancak bu ğerler, Mann-Witney U testi ile istatistiksel olarak k iaştırıldığında anlamlı bir ilişki bulunamar (p=0.237). Aynı şekilde asetabuler indeks nor doğru dönerken; tekniğin anatomik tamiri normal y etkilediği şeklinde başka görüşlerde vardır (18). karşılık litaratürde sadece asetabuler indeksin küçi sine bakarak asetabuler gelişim hakkında yorum masına karşı çıkan ve değerlendirmenin santral açısı (CE) ile birlikte yapılması gerektiğini savunanl vardır. Bu düşünceye göre her bir açının en az 5° v iki açı toplamının en az 13° gelişme göstermesi gı (7).

(3)

Şalter İliak Osteotomisinde Asetabuler İndeksin Değerlendirilmesi

Tablo-lıOlguların dökümü

Olgu Sayısı

Tanı

Pre-o

p açı

Post-op açı

Cins

F ark

AY

SAĞ

SOL

ölçüm ayı

SAĞ

SOL

1

Sağ D.K.Ç

36. AY

40

15

4.AY

12

15

E

28

2 Sağ D.K.Ç 18.-AY 30 21 6. AY

16 20 E 14

3

Sağ D.K.Ç

18.AY

30

20

6.AY

20

K

10

4

Sağ D.K.Ç

24.AY

35

20

3.AY

25

20

K

10

5

Sağ D.K.Ç

96.AY

30

25

2.AY

25

E

5

j

Sağ D.K.Ç

36. AY

40

20

6.AY

30

21

K

10

-j

Sağ D.K.Ç

24.AY

30

25

3. AY

25

22

K

5

8 Sağ D.K.Ç

60.AY 40 22 6.AY 20 18 K 20

9 Sağ D.K.Ç 18.AY 36 25 4.AY 18 25 K 18

10

Sağ D.K.Ç

84.AY

40

15

6.AY

19

15

K

21

11 Sağ D.K.Ç 18.AY 35 18 6.AY 18 21 K 17

12

Sağ D.K.Ç

24.AY

35

20

6. AY

19

15

K

16

13

Sol D.K.Ç

42.AY

20

32

6.AY

18

14

K

18

4 Sol D.K.Ç 24.AY 24 40 6.AY 20 21 K 19

15

Sol D.K.Ç

18.AY

27

40

6.AY

23

22

K

18

16 Sol D.K.Ç 18.AY 28 38 6.AY 25 20 K 18

17

Sol D.K.Ç

60.AY

15

28

4.AY

12

22

K

6

18

Sol D.K.Ç

48. AY

20

35

6. AY

15

18

E

17

19 Sol D.K.Ç 36.AY 25 40 6.AY 20 25 K 15

20

Sol D.K.Ç

18.AY

30

45

4.AY

30

20

K

15

21

Sol D.K.Ç

24.AY

25

35

6.AY

23

20

E

15

22

Sol D.K.Ç

36.AY

23

32

6.AY

20

15

E

17

23

Sol D.K.Ç

36. AY

15

35

6. AY

12

19

E

16

24

Sol D.K.Ç

36.AY

23

30

4.AY

23

K

7

25 Sol D.K.Ç 48.AY 30 39 6.AY 20 29 E 10

j

Sol D.K.Ç

18.AY

28

35

6.AY

23

21

K

14

27

Sol D.K.Ç

18.AY

20

30

6. AY

20

K

10

28 Sol D.K.Ç 96. AY 30 40 4.AY 20 18 K 22

29

Sol D.K.Ç

18.AY

30

35

3.AY

28

22

K

13

Sol D.K.Ç

24.AY

16

36

5. AY

12

15

K

21

Sol D.K.Ç

36. AY

20

30

6.AY

15

17

K

13

Bilateral D.K.Ç iki

24.AY

40

6. AY

31

25

K

9 15

Bilateral D.K.Ç iki 42.AY 35 32 6.AY 18 22 K 17 10

36.AY

38

35

3.AY

22

25

K

16 10

24.AY

38

32

6.AY •

20

25

K

18 7

18.AY

35

40

6. AY

25

30

E

10 10

48.AY

36

35

5. AY

22

25

K

14 10

18.AY

39

41

8.AY

23

20

K

10 21

48.AY

32

42

8.AY

25

22

K

7 20

54.AY

32

30

12.AY

22

16

K

10 14

Bilateral D.K.Ç sağ 18.AY 45 40 6.AY 25 40 K 20

Bilateral D.K.Ç sağ

24.AY

45

30

4.AY

28

30

K

17

36. AY

40

22

6. AY

28

22

K

12

24.AY

30

20

6.AY

18

20

K

12

Bilateral D.K.Ç sol

48.AY

35

30

6.AY

35

20

K

10

72.AY

18

35

6. AY

15

22

K

13

24.AY

23

28

6.AY

21

18

K

10

(4)

Korkmaz il

Sonuç olarak asetabuler displazinin giderilmesi amacıyla yapılan Şalter iliak osteotomisinin doğuştan kalça çıkığının giderilmesinde etkili olacağı inancındayız.

K AY NAK LAR

1. Faciszevvski T , Kiefer NG , Coleman SS. Pemberton osteotomy for residual asetabuler dysplasia in children who have congenital dislocation of the hip. J Bone Joint Surg,75-A:643-9,1993.

2. Ochoa O, Seringe R, Soudrie B, Zeller R. Salter's single- stage bilateral pelvik osteotomy. Chir Orthop Reparatrice Appar M ot 77 (6):412-8,1991.

3. Fournet-Fayard J, Kohler R, Michel CR. Results of Salter's innominate osteotomy in residual hip dysplasia in children. Chir Orthop,74(3):243-51,1988.

4. Bilgen ÖF, Durak K, Özerdemoğlu R, Aydınlı U, Gedikoğlu Ö. Doğuştan kalça çıkığının tedavisinda açık redüksiyon ve innominant osteotomi sonuçlarının değerlendirilmesinde değişik yöntemlerin karşılaştırılması. Açta Orthop Traumatol Türe 30: 234-7,1996.

5. Baytok G, Toğrul E, Bayram H, Kayaselçuk U. Şalter osteotomisinin DKÇ tedavisindeki klinik ve radyolojik geç sonuçlarının karşılaştırılması. XV. Milli Türk Ortopedi ve Travmatoloji Kongre Kitabı T.H.K. Basımevi Ankara .5:367-71, 1997.

6. Aktaş Ş, Sarıdoğan K, Tan L. Gelişimsel kalça displazisinin tek seansta tedavisi sonrası asetabuler gelişme. Açta Orthop Traumotol Türe 33:101-4,1999.

7. Eren AH, Türkmen İM, Görgeç M. Büyük çocuklarda asetabuler displazinin iyileşme potansiyeli. Açta Orthop Traumatol Türe 25:146-9,1991.

8. Özakçe H, Seber S, Göktürk E, Yalaman O, Salın MA. Doğuştan kalça çıkığı tedavisinde Şalter innominate

Osteotomi uygulaması ve sonuçlan. Açta I .

Traumotol Türe 24:268-73,1990.

ı 9. Yurdoğlu C, Bursalı A, Özgündüz A, Örsel S, OB

Unilateral gellişimsel kalça displazilerinde karşı kata Othop Traumotol Türe 31:191-4,1997.

10. Şalter RB. innominate osteotomy in the treatraB congenital dislocation and subluxation of hip. J fiofl Surg., 436:518.1961.

11. Zorer G, Sürel B, Savran K, Karlı M, Balioğlu M.GelijB kalça çıkıklarının medial girişim ile açık redüksiyons? lan. Açta Othop Traumotol Türe 29:1-5, 1995. 12. Chapchal G. Indications for the various types offl

osteotomy. Clin Orthop 98: 111-5,1975.

13. Broughton NS, Broughman Di, Çöle WG, MenelaB Reliability of radiological measurements in the assest- of the child's hip. J Bone Joint Surg 71 (B):6-8 1989, l 14. Şalter RB, Hasson G, Thompson GH. Inrnfl osteotomy in management of residuel conp subluxation of the hip in young adults. Clin Orthoplül 67,1984.

15. Bilgen ÖF, Durak K, Kejanlıoğlu S, Ayan M, ÖzdeH Doğumsal kalça çıkığının tedavisinde aynı anda uygıfr açık redüksiyon ve innominat osteotominin değeriJ mesi. Açta Orthop Traumatol Türe 30:365-8,1996. l 16. Tönnis D. Normal values of the hip joint for l

evaulations of X-rays in children and adults. Clin Oıt 119: 39-47,1997.

17. Sipahioğlu F, Gür E. Doğuştan kalça çıkığının tedavisi Şalter ameliyatından alınan sonuçlar. V. Milli Türk OM di ve Travmatoloji Kongre Kitabı Yargıçoğlu Matbaası! kara .5:115-23,1978.

18. Bölükbaşı S, Muşdal Y. Doğuştan kalça çıkığının ten sinde Şalter innominate osteotomisi sonuçları. IXl Türk Ortopedi ve Travmatoloji Kongre Kitabı Emel Mil acılık Ankara. 5:228-32,1987.

(5)

Yazışma adresi: Dr. Murat Korkmaz