İLGİNÇ YAYIN ÖZETLERİ
P rof. D r. A y şe B A Y S A L * — E d itö rd en
A m erica n Journal Clinical Nutrition, Vol 80, 2004
1. F o s t e r BJ, a n d L e o n a rd M B, M e asu rin g n u tritio n a l sta tu s in c h ild ren w ith chronic kidney disease, p.801.
2. Jang Y, Kim JY, Kim OY, et al. The -113 İT C polym orphism in the apolipoprotein A5 gene is associated vvith postprandial hypertriacyl- g l y c e r o le m ia ; e le v a te d sm all, d e n se L D L c o n c e n t r a t i o n s ; a n d o x i d a t i v e s t r e s s in nonobese Korean men, p.832.
3. Y o o S, N i c k l a s T, B a r a n o w s k i T, e t al. C o m p a r i s o n o f d ie ta ry in ta k e s a sso c ia te d vvith m e t a b o l i c s y n d r o m e r is k f a c to rs in y o u n g a d u lts : th e B o g a l u s a H e a rt Study, p.841. 4. D e d o u s s i s GV, P a n a g i o t a k o s D B , C h r y s o h o o u C, et al. E ffect o f interaction betvveen adh erence to a M editerranean diet and the m ethylenetetrahydrofolate reductase 677C T m utation on hom ocysteine concen t r a t i o n s in h e a l t h y a d u l t s : th e A T T I C A Study,p. 849. .
5. Zampelas A, Panagiotakos DB, Pitsavos C, et al.Associations betw een coffee consumption and in fla m m a to ry m ark e rs in he a lth y per- sons: the ATTICA study, p.862.
6. M o l o n e y F, Y e o w TP, M u l l e n A , et al. C o n ju g a te d lin oleic acid s u p p le m e n ta tio n , insülin sensitivity, and lipoprotein m etabo- lism in patients vvith type 2 diabetes mellitus, p.887.
7. Harbis A, Perdreau S, Vincent-Baudry S, et al. Glycemic and insulinemic meal responses
modulate postprandial hepatic and intestinal lipoprotein accum ulation in obese, insulin- resistant subjects, p. 896.
8. Sealey WM, Teague AM, Stratton SL, et al. S m o k in g a c ce lera te s bio tin c a ta b o lis m in women, p.932.
9. T e s o rie re L, A l l e g r a M , B u t e r a D, et al. A bsorptio n, excretion, and distrib u tio n o f dietary antioxidant betalains in LDLs: poten- tial health effects o f betalains in humans, p. 941.
10. Kim Y. Will mandatory folic acid fortifıca- tion prevent or promote cancer?, p. 1123.
11. W i l d m a n RP, G u D , R e y n o l d s K , e t al. Appropriate body mass index and waist cir- c u m f e re n c e c u to ffs for c a te g o r i z a ti o n o f overvveight and Central a d ip o s i ty a m o n g Chinese adults, p. 1129.
12. Varady KA, Ebine N, Vanstone CA, Parsons WE, et al. Plant sterols and endurance train- ing combine to favorably alter plasm a lipid profıles in previously sedentary hypercholes- terolemic adults after 8 wk, p. 1159.
13. M ozaffarian D, R im m EB, and H errin gto n DM, Dietary fats, carbohydrate, and progres- s io n o f c o r o n a r y a th e r o s c l e r o s i s in p o s t- menopausal women, p. 1175.
14. Behall KM, Scholfıeld DJ, and Hallfrisch J, Diets containing barley signifıcantly reduce lipids in m ildly h yp e rc h o leste ro le m ic m en and women, p. 1185.
54 B A Y S A L A.
15. Lee DL, Folsom AR, Ham ack L, et al. Does supplemental vitamin C increase cardiovas cular disease risk in women with diabetes?, p. 1194.
16. Koh-Banerjee P, Franz M, Sampson L, et al. C h a n g e s in w h o le -g ra in , bran, and cereal fiber consumption in relation to 8-y weight gain among men, p.1237.
17. Vogt JA, Ishii-Schrade KB, Pencharz PB, et al. L-Rhamnose increases serum propionate after long-term supplementation, but lactu- lose does not raise serum acetate, p.1254.
18. Alarcon K, Kolsteren PW, Prada AM, et al. Effects o f separate delivery o f zinc or zinc an d v ita m in A on h e m o g l o b in re s p o n s e , growth, and diarrhea in young Peruvian chil- d ren r e c e iv i n g iron t h e r a p y fo r a n e m ia , p.1276.
19. Guerra-Shinohara EM, Morita OE, Peres S, et al. Low ratio o f S-adenosylmethionine to S-adenosylhomocysteine is associated vvith vitam in d e fic ie n c y in B ra z ilia n p re g n a n t women and newboms, p. 1312.
20. Hunt CD, Friel JK, and Johnson LK, Boron concentrations in milk from mothers o f full- term and prematüre infants, p.1327.
21. Peters U, Chatterjee N, McGlynn KA, et al. Calcium intake and colorectal adenoma in a US colorectal cancer early d e tection p r o gram, p. 1358.
22. Strandberg AY, Strandberg TE, Salomaa W , et al. Alcohol consumption, 29-y total mor- tality, and quality o f life in men in old age, p.
1366.
23. Moreno JA, Perez-Jimenez F, Marin C, et al. A p olipoprotein E gene prom oter -219G T p o ly m o rp h is m increases L D L -c h o leste ro l concentrations and susceptibility to oxidation in response to a diet rich in saturated fat, p.1404.
24. Wymelbeke W , Brondel L, Brun JM, et al. Factors associated vvith the increase in resting energy expenditure during refeeding in mal- nourished anorexia nervosa patients, p. 1469.
25. Bouchard L, Drapeau V, Provencher V, et al. Neuromedin 13: a strong candidate gene link- ing eating beh a v io rs and s u s c e p tib ility to obesity, p. 1478.
26. Jensen MK, Koh-Banerjee P, Hu FB, et al. Intakes o f whole grains, bran, and germ and the risk o f coronary heart disease in m en, p.1492.
27. Ganji Vand Kafai MR, Frequent consum p tion o f milk, yoğurt, cold breakfast cereals, p e p p e rs , and c r u c i f e r o u s v e g e t a b l e s an d intakes o f dietary folate and riboflavin but no t v ita m in s B -12 an d B-6 are in v e r s e ly associated vvith serum total h o m o c y s te in e concentrations in the US population, p.1500.
28. K n e k t P, R i t z J, P e r e i r a M A , e t al. Antioxidant vitamins and coronary heart dis ease risk: a p o o le d a n a ly s is o f 9 c o h o rts , p. 1508.
29. M ozaffarian D, R im m EB, K ing IB, et al. Trans fatty acids and systemic inflammation in heart failure, p. 1521.
30. P i c c i a n o MF, W est SG , R u c h A L , et al. Effect o f cow milk on food folate bioavail- ability in young women, p.1565.
31. Tolmunen T, Hintikka J, Voutilainen S, et al. Association betvveen depressive sym p tom s and serum concentrations o f homocysteine in men: a population study, p. 1574.
32. J a m e s SJ, C u t l e r P, M e l n y k S, e t al. Metabolic biomarkers o f increased oxidative stress and impaired methylation capacity in children vvith autism, p. 1611.
1.K ronik Böbrek Yetmezliği Olan Çocukların Beslenm e D urum unun Saptanması
Kronik böbrek yetmezliği olan çocuklar protein- e n e rji ris k i a ltın d a d ır. B u d e rle m e m a k a le d e beslenm e durumunun değerlendirilmesine ilişkin özel y ö n te m le r ü zerinde durulmuştur. Bu y ö n tem ler: diy etin analizi, serum album in ve boy u z u n lu ğ u n u n ö lçü m ü , k u ru a ğ ırlığ ın tahm ini, a ğ ı r l ı k / b o y in d e k s i, ü st kol ve baş ç e v re s i ö l ç ü m ü ve a tıla n a z o tu n p r o te in k a rş ılığ ın ın belirlenmesidir. Ayrıca biyoelektrik impedans ve diğer yöntemlerle beden bileşiminin ölçümünün de y apılm ası gerektiği belirtilmiştir. Beslenm e d u r u m u n u n ö l ç ü m ü n ü n d e ğ e r l e n d i r i l m e s i n i o l u m s u z e t k i l e y e n f a k t ö r l e r d e n b iri sıvı b irik im id ir . K u lla n ıla n y ö n t e m le r için belirli g ö r ü ş b i r l i ğ i s a ğ l a n m a s ı ve s t a n d a r t l a ş t ı r ı l masının gerekliliği önerilmiştir.
2 . Ş i ş m a n O l m a y a n K o r e l i E r k e k l e r d e A p o l i p o p r o t e i n A 5 G e n i n d e k i 1131 T - C P o lim o r fiz im Y em ek S onrası Triaçilgliserol Y ü k s e k l i ğ i ; K ü ç ü k Y o ğ u n l u k L D L K onsatrasyonu ve Oksidatif Stresle İlintilidir
Hayvan deneyleri modelinde apolipoprotein A5 in triaçilgliserolün m odülasyonunda önemli rol oynadığı açıklanmıştır. Bu çalışmada, yaş ortala m a s ı 3 3 .5 ± 1 .2 yıl, B K İ 2 3 .3 ± 0 .3 k g / m 2 olan K o r e l i e r k e k l e r 3 g e n o t i p e TT, T C v e CC ayrılarak açlık ve tokluk lipid konsantrasyonları, lipid peroksidasyonu, C -reaktif protein ve DNA hasarı ölçülmüştür. CC allel taşıyıcılarda açlık triaçilgliserol düzeyi T T genotiplerden yüksek bulunmuştur. Genotipler arasında diğer yönden farklılık bulunmamıştır. Karışık yemek alındıktan sonra CC genotiplerde toplam şilomikron VLDL triaçilgliserol de TT ye göre daha yüksek artış görülm üştür. CC taşıyıcılarda LD L, C- rea k tif protein, 8 e p i-p ro sta g la n d in F 2 a düzeyleri ve DN A haşarıda daha yüksek bulunmuştur. Yemek sonrası glikoz, insülin ve serbest yağ asitlerinde g e n o ti p f a r k lılığ ı g ö z le n m e m iş tir. A r a ş tırm a s o n u ç la r ın a göre A PO A5 ge notip farlılığının açlık ve y e m e k sonrası triaçilgliserol düzeyini, o k s id a s y o n u , in fla m a s y o n göste rg e le rin i e tk i
lediğini göstermektedir. Koreli erkeklerin Apo A5 g e n in 1131 p o z i s y o n b ö l g e s i n d e o l u ş a n mutasyonla ortaya çıkan C allel taşıyıcı olmaları d iğ e r ç e v re s e l f a k t ö r le r d e n b a ğ ım s ız o la r a k k a r d i y o v a s k ü l a r h a s t a l ı k l a r a d a h a y a t k ı n olmalarına neden olmaktadır.
3.Genç Yetişkinlerde Diyet Tüketim Örüntü- lerinin Metabolik Sendrom Risk Faktörleri İle İlintisinin Karşılaştırmalı Değerlendirilmesi
Daha önceki çalışmalar diyet modelinin metabo lik sendrom risk faktörleriyle ilintili olduğunu işaretlemektedir. Bu çalışmada 19-38 yaş Afrika kökenli ve beyaz bireyler 0, 1-2, 3 ve daha çok risk faktörleri taşımalarına göre gruplandırılarak diy et ö rü n tü le ri karşılaştırılm ıştır. Yaş, BK İ, e n e rji a lım ı, fiz ik se l a k tiv ite d ü z e y in e g ö re u y a r l a m a y a p ı l d ı k t a n s o n ra , o ris k li g r u p ta meyve, meyve suyu ve sebze tüketimi 1-2 riskli gruba göre önemli şekilde yüksek bulunmuştur. Şekerli meşrubat tüketimi o riskli grupta, 1-2,3 + riskliden çok daha düşüktür. Sebze ve meyve tüketimi düşük, şekerli meşrubat tüketimi yüksek diyet modeli olan bireylerde metabolik sendrom prevalansmın yükseldiği sonucuna varılmıştır.
4 . S a ğ lık lı Y e tişk in le rd e A k d e n iz D iy e ti ve M etilen tetrah id rofo lat R ed ü k ta z 6 7 7 C —> T M u t a s y o n u A r a s ı n d a k i E t k i l e ş i m i n Homosistein Konsantrasyonlarına Etkisi
K a n h o m o s i s t e i n d ü z e y i n i n y ü k s e l m e s i n i n bağım sız k a rdiyov a sk ü la r risk faktörü olduğu kabul edilmektedir. Diyet ve genetik faktörler hom osistein düzeyinde etkilidir. Bu çalışm ada yaşları 46±13 yıl olan bire y lerin dem og rafik, yaşam biçimi, klinik, biyokim yasal ve genetik durumları üzerinde bilgiler toplanmış ve toplam p l a z m a h o m o s i s t e i n d ü z e y i s a p t a n m ı ş t ı r . M e t i l e n t e t r a h i d r o f o l a t r e d ü k t a z ( M T H F R ) genotiplere göre dağılım yapıldığında bireylerin % 41 h o m o z i g o z n o r m a l ( C C ) , % 4 8 ’i h e t- erozigoz (CT) ve % 11 ’i homozigoz mutant (TT) olduğu belirlenm iştir. H o m osistein düzeyi TT g enotiplerde CC ve CT genotiplere göre daha yüksek bulunmuştur. Akdeniz diyeti puanı hom o
56 B A Y S A L A.
ö n e m li b u lu n m a m ıştır. A n c a k diğer faktörler k o n tro l a ltın d a t u tu ld u ğ u n d a A k d e n iz diyeti uygulayan TT ve CT genotiplerde homosistein d ü z e y i u y g u la m a y a n la ra göre daha düşüktür. K a lıtım s a l olarak h om o sistein düzeyi yüksek bireylerin Akdeniz beslenme biçimine uymaları homosistein düzeyinin normalleşmesi ve koroner riskin azalmasına katkı sağlayabileceği sonucuna varılmıştır. Sebze ve meyve tüketiminin yüksek o l d u ğ u A k d e n i z b e s l e n m e b i ç i m i n d e f o la t aliminin artması bu sonuçta etkili olabilir.
5 . S a ğ l ık lı B ir e y le r d e K a h v e T ü k e t i m i ve inflamatuvar Göstergeler Arasında İlişkiler
Kardiyovaskular hastalıkların gelişiminde diyet faktörleri önem taşır. Kahve tüketimiyle kardiy o v a s k u l a r h a s t a l ı k l a r a r a s ı n d a k i i l i ş k i l e r konusundaki araştırma sonuçları çelişkilidir. Bu çalışmada yaşları 46±13 yıl olan bireylerin diyet öykülerinden kahve tü ketim leri saptanm ış ve i n fla m a tu v a r g ö s te rg e le rin e b ak ılm ıştır. Hiç kahve içmeyenlerle karşılaştırıldığında günde 200 mL den çok kahve tüketenlerde interleukin 6 (1L-6) % 50, C - r e a k t if p r o te in (C R P ) % 30, serum amiloid -A (SAA), tümör nekrozin faktör (TNF-a) % 28, beyaz kan hücresi % 3 daha yük sek bulunmuştur. Erkeklerde gözlenen bu değer ler kadınlarda daha da yüksektir. Diğer faktörler ko ntrol ed ild iğ in d e de s o n u ç la r fazla d e ğ iş memiştir. Kahve tüketiminin artmasının infla m atuvar süreci artırdığı sonucuna varılmıştır. Kardiyovaskular risk taşıyan bireylerin kahve tüketimlerini biraz sınırlamaları yararlı olabilir.
6.Tip 2 Diyabetli Bireylerde Konjuge Linoleik A s i t E k l e n m e s i , I n s u l in D u y a r l ı l ı ğ ı ve Lipoprotein Metabolizması
Bazı hayvan deneylerinde konjuge linoleik asit (CLA) in karbonhidrat ve lipit metabolizması bozuklukları hastalıklarında sağaltıcı olarak kul lanılabileceği ileri sürülmüş ve diyet eki hazır lanmıştır. Bu çalışmada diyetle kontrol edilmiş d i y a b e tli b ire y le r e C L A e k le m e s i y a p ıla ra k g lis e m ik d u ru m ve in fla m a tu v a r g ö ste rg e le r ölçülmüştür. CLA eklemesi açlık kan şekerini % 6.3 artırmış, insülin duyarlılık indeksini düşür
m ü ş tü r ( p < 0 .0 5 ). T o p la m H D L de % 8 a rtış o l m u ş , L D L ’n in H D L ’y e o r a n ı a z a l m ı ş t ı r (p < 0.0 1). C L A e k le m e s i fib r in o je n d ü z e y in i azaltmasına karşın, inflamatuvar göstergesi olan C-reaktif protein ve interleukin 6 düzeyini etkile memiştir. CLA mn insülin ve glikoz m etaboliz masını olumsuz, HDL- kolesterol ve fıbrinojeni olum lu yönde etkilediği, d o lay ısıy la sa ğ altıc ı a ja n o l a r a k k u l l a n ı l a m a y a c a ğ ı s o n u c u n a varılmıştır.
7 , O b e z İ n s ü l i n D i r e n c i O la n B i r e y l e r d e G lis e m ik ve İ n s u l in e m ik Y e m e k Y a n ıt la r ı Y e m e k S o n r a s ı H e p a t i k v e İ n t e s t i n a l Lipoprotein Birikimini Değiştirir
Yemek sonrası oluşan lipemi k a rd iy o v a s k u la r hastalık için risk faktörüdür. İnsülin durum uyla ilintilidir. Diyetle alman karbonhidratların yemek sonrası lipoprotein birikimine etkisi konusunda veriler sınırlıdır. Bu çalışmada, merkezi obezitesi ve insülin direnci olan bireylere bir gece açlıktan sonra 28-29 g yağ, 91-94 g y avaş ya da hızlı sindirilen karbonhidrattan oluşan iki farklı yemek verilerek lipoprotein, glikoz ve insülin düzeyleri saptanmıştır. Yavaş sindirilen karbonhidrat ‘k a y n ağı o la r a k b is k ü v i , h ızlı s i n d i r il e n b u ğ d a y g e v r e ğ i o l m u ş t u r . Y a v a ş s i n d i r i l e n b i s k ü v i alım ından sonra, hızlı sindirilen g e v re ğ e göre y e m e k s o n ra s ı g lis e m i ve i n s u l i n e m i d ü ş ü k b u lu n m u ştu r. H ızlı s in d ir ile n g e v r e k y e m e ğ i alındıktan sonra triaçilgliserol, a p o lip o p ro te in d ü z e y le r i n d e ö n e m li a rtış o lm u ş tu r. G e v r e k alım ın d a n s o n ra a p o li p o p r o te in B -4 8 d ü z e y i a rta rk e n y a v a ş s in d ir ile n b is k ü v i d e d e ğ iş m e olmamıştır. Yavaş sindirilen karbonhidrat içeren karışık yemek alımı düşük glisemik ve insuline mik yanıt oluşturarak yemek sonrası karaciğer ve in te s tin a l k a y n a k lı t r i a ç i l g l i s e r o l d e n z e n g in lipoproteinlerin birik im ini az alttığ ı s o n u c u n a varılmıştır. Obezlerde insülin duyarlılığını artır mak ve aynı zamanda kardiyovasküler risk fak törlerini azaltmak için diyet posasından zengin sindirimi yavaş aşırı pişirilip ezilmemiş bulgur, tam undan yapılan erişte, kuru baklagiller gibi besinlerin diyette yer alması yararlı olabilir.
8 .Sigara İçim i K a d ın la r d a Biyotin Yıkımını H ızlandırır
Sigara içimi vücuttan birçok besin öğesinin kay b ın a n e d e n olur. Bu ç a lış m a d a sigara içen ve içmeyenlerde biyotin metabolitlerinin atımı ince lenmiştir. Sigara içmeyenlerle karşılaştırıldığın da; sig a ra içe n lerd e idrarla biy o tin atımı a z a lırk e n , b i y o tin in y ık ım ü r ü n ü 3 -h id ro k si iso- valenik asit atımı artmıştır. Sigara içiminin biyo tin y ı k ı m ı n ı h ı z l a n d ır d ığ ı ve s ın ır d a b iy o tin y e t e r s i z l i ğ i n i n o l u ş a b i l e c e ğ i s o n u c u n a varılmıştır.
9.A n tio k sid a n t Betalainlerin Em ilim i, Atımı ve L D L de D a ğılım ı: İn sa n la rd a Potansiyel Sağlık Etkisi
Betalain son yıllarda tanınan bitkisel kökenli bir antioksidanttır. En çok bulunduğu bitkiler kırmızı pancar ve kaktüs armududur. Betalamik asit türe vi o l a n b e t a s i y a n i n ve b e t a k z a n t i n o l a r a k b u lu n u r. Bu ç a lı ş m a d a 500 g k a k tü s a rm u d u ezmesiyle alınan 28 ve 16 g betalainlerin emili mi, atımı ve LD L ye girişi incelenmiştir. Kaktüs armudu ezmesiyle alınan betalainler plazmada 3 saatte en üst düzeye yükselmiş sonra azalmaya başlam ış 12 saat sonra plazm ada sıfır düzeyine inmiştir. Alımdan 3-5 saat sonra LDL de saptan mıştır. LDL deki E vitamini ve P-karoten düzeyi e tk i le n m e m i ş ti r . K a k tü s a r m u d u n u n içe rdiğ i betalainlerin biyoyararlılıklarının yeterli olduğu LD L nin oksidasyonunun önlenmesinde etkileri olabileceği sonucuna varılmıştır. Bu sonuçlardan da görüleceği gibi hap olarak belirli bir antioksi- dant alma yerine değişik türde sebze ve meyve tüketimi sağlık için daha yararlı bir uygulamadır.
1 0 . Z o r u n l u F o l i k A s i t Z e n g i n l e ş t i r m e s i Kanseri Korur mu? Geliştirir mi?
Ç o c u k la rd a k i sinir tüp b o z u k lu ğ u n u ö n lem ek amacıyla A B D ’de 1998 yılında tahıl ürünlerinin folik asitle zenginleştirilmesi zorunluluğu getiril miştir. Bu uygulam ayla birlikte sinir tüp bozuk luğu o lg u la rın d a % 5 0 ye varan düşüş g ö z le n m i ş t i r . B e s i n l e r i n f o l i k a s i t l e z e n g i n l e ş t i rilm esinin güv en ilir o lduğu bilinm ekle birlikte
toplumdaki bazı gruplar için sakıncalı olabileceği tartışma konusu olmaktadır. Bu görüşü savunan lara göre folik asit aliminin artması tanı konul m am ış ve hali hazırda ortaya çıkm ış kanserin gelişimini hızlandırmaktadır. Folik asit D N A nın sentezinde kofaktördür. Kanser hücresinde DNA s e n te z i ve r e p l i k a s y o n u h ız la n ır . K a n s e r d e k e m o te ra p i, k a n s e r h ü c re s in in ç o ğ a lm a s ın ın engellenmesini amaçladığından folik asit karşıtı olarak nitelenir. Hayvan deneyi modelinde folik asit yetersizliği kanser hücresinin çoğalm asını yavaşlatır. Bunun yanında folik asit yetersizliği DNA kırılmaları ve bozulan DNA nın onaranının güçleşmesiyle ilintilidir. Epidemiolojik veriler ise f o l i k a s it a l i m i n i n k o l o n - r e k t u m , a k c i ğ e r , p a n k re a s, m ide, y u m u rta lık ve m em e k a n s e r riskini azalttığını göstermektedir. Benzer şekilde çocuklarda beyin kanser riskini azaltmaktadır. Y ü k s e k d ü z e y d e folik asit a lim in in y a ra r ve zararlarını belirlemek için sinir tüp bozukluğu riski taşımayan, fakat kanser riski taşıyanların izlenmesi gerektiği belirtilmiştir.
11.Çinli Yetişkinlerde Şişmanlık ve Merkezi Obeziteyi Belirlemek İçin Beden Kitle İndeksi ve Bel Çevresi Sınırları
Bu kesitsel çalışmada yaşlan 35 -74 yıl arasında değişen 15239 yetişkinin BKİ ve bel çevresi ö lçü m le ri y a p ıla ra k k a rd iy o v a s k u la r h a s ta lık riskine göre şişmanlık ve merkezi obezite sınır ları belirlenm iştir. BKİ ve b el ç e v re s in d e b ir b irim a rtışın se ru m to p la m k o le s te ro l, L D L - k o l e s t e r o l , k a n b a s ın c ı ve t r i a ç i l g l i s e r o l v e g lik o z d a artışa H D L -k o le s te ro ld e ise azalışa neden olduğu saptanmıştır. B u nedenle sağlıklı yaşam için BKİ ve bel çevresi sınırlannın her iki cinste sırasıyla 24 kg/m2 ve 80 cm olması gerek tiği belirtilmiştir.
12.Daha Önce Hareketsiz Yaşam Biçimi Olan H i p e r k o l e s t e r o l e m i k Y e t i ş k i n l e r d e B i t k i S t e r o l l e r i E k le n m e s i y l e B i r li k t e E g z e r s i z Yapılması Lipid Profilini Olumlu Etkiler
Önceki çalışmalarda bitki sterollerinin toplam ve LDL-kolesterolü düşürdüğü egzersizin ise HDL- kolesterolü yükselttiği gösterilmiştir. Bu çalışma
58 B A Y S A L A .
da 8 hafta süreyle yalnız bitkisel sterol eklemesi, yalnız egzersiz ve bitki sterolleri+egzersiz yap tırılan bireylerin serum lipid profili saptanmıştır. Sterol eklemesi toplam kolesterolü % 8.2, LDL
kolesterolü de bir miktar düşürmüştür. Egzersizle HDL-kolesterolde % 7.5, triaçilgliserolde % 13.3 düşüş olmuştur. Egzersizle birlikte bitkisel sterol e k le n m e s i lipid p r o filin i daha olu m lu yönde d e ğ i ş t i r m i ş t i r . E g z e r s i z l e b i r l i k t e b i tk i s e l sterollerden zengin diyet aliminin koroner arter h a sta lık riskini önem li şekilde azaltabileceği sonucuna varılmıştır.
13.Menopoz Sonrası Kadınlarda Diyet Yağları K a rb o n h id rat ve Koroner Aterosklerosizin İlerlemesi
D i y e t i n a t e r o s k l e r o s i z i n g e l i ş i m i n e e tk is i konusunda çelişkili görüşler vardır. Özellikle bu konuda kadın ve erkek arasında da farklılıklar olduğu bildirilmiştir. Bu çalışmada koroner arter h a sta sı m e n o p o z s o n ra s ı k a d ın l a r d a 3.1 yıl süreyle anjiografi uy gulanarak aterosklerosiz gelişimi izlenmiş ve diyetle ilintisi saptanmıştır. Bireylerin yağdan gelen enerji alımı %25±6 dır. Doymuş yağ oranının yüksekliği ortalama mini mal koroner çapta azalma ve koroner stenosizin y a v a ş i l e r l e m e s i y l e i li n ti li b u l u n m u ş t u r (p<0.002). Bu ilinti tekli doymamış yağ tüketen kadınlarda daha belirgindir. Karbonhidrat alımı aterosklerosiz gelişimiyle pozitif yönde ilintili b u lu n m u ş tu r ( p < 0 .0 0 1 ). Bu d u ru m ö z e llik le g l is e m i k in d e k s i y ü k s e k b e s in l e r a ç ıs ın d a n ö n e m l id i r . Ç o k lu d o y m a m ı ş y a ğ a lım ı da aterosklerosizin gelişimiyle ilintili bulunmuştur. Bunun yanında tekli doymamış ve toplam yağ a lım ı a t e r o s k l e r o s i z g e l i ş i m i y l e i li n ti li görülmemiştir. Nispeten düşük yağ tüketimi olan menopoz sonrası kadınlarda doymuş yağ alımı aterosklerosiz gelişiminde daha az etkiliyken, glisemik indeksi yüksek karbonhidrat aliminin aterosklerosiz gelişimini hızlandırıcı yönde daha etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Günümüzün en önemli sağlık sorunu olan aterosklerosizden korunmada, diyet yağından çok diyetin glisemik indeksi yüksek besinlerin tüketim inin azaltıl masının yarar sağlayabileceği belirtilmiştir. Bu
durum diyetin glisemik indeksi, insülin direnci ve aterosklerosiz etkileşimleriyle ilintili olabilir.
1 4 .A r p a İ ç e r e n D i y e t l e r H a f i f H ip e r k o le s te r o le m ik E r k e k ve K a d ın la r d a Kan Lipidlerini Düşürür
Arpa yüksek miktarda çözünür posa içeren bir tahıl türüdür. Ancak arpa insan diyetinde önemli yer tutmaz, daha çok bira üretiminde ve hayvan yemi olarak kullanılır. Bu çalışm ada m en o poz öncesi ve sonrası kadınlarla, benzer yaşlardaki erkekler Amerikan Kalp Derneğince önerilen 1. a şam a d iy etle b e s le n m iş le r ; 2 h a f t a lı k u y u m d ö n e m in d e n son ra 2 şer h a fta lık d ö n e m le rd e diyete 0, 3, 6 g P-glu kan s a ğ lay acak d ü zeyd e arpa eklenmiş ve dönem başı ve sonlarında kan lipitleri ölçülmüştür. Hiç P-glukan içeren döneme göre 3 ve 6 g -glukan içeren dönemlerde toplam, geniş LDL ve küçük V LD L - kolesterol fraksi y o n la r ın d a ö n e m li d ü ş ü ş g ö r ü lm ü ş , H D L ve triaçilgliserolde değişme olmamıştır. Sağlıklı bir diyete arpa eklenmesinin kan lipit profilini olum lu etkilediği sonucuna varılmıştır. Arpa, y u l a f gibi ç ö z ü n ü r p o sa P - g lu k a n içe ren tam tahıl ürünlerinin diyette yer almasının kardiyovaskülar hastalık riskini azaltabileceği vurgulanmıştır.
15.Yüksek M ik tarda Ek O larak C vita m in i Alımı Diyabetli Kadınlarda K ardiyovaskülar Hastalık Riskini Artırır mı?
C vitamini güçlü a n tio k sid a n t e tkin liğe sahip olduğu kadar belirli durumlarda protein glikoz- laşmasına neden olarak özellikle diyabette olum suz etkisi görülebileceği deneysel çalışm alarda gösterilmiştir. Bu ça lışm a d a m e n o p o z sonrası kadınlarda ek C vitamini alımı ile kardiyovasku- lar hastalık mortalitesi, koroner arter hastalığı ve inme arasındaki ilintiler incelenmiştir. Bu birey ler diyabetlidir. K a rd iy o v a sk ü lar h a sta lık risk faktörleri, diyabetik ilaç kullanımı, diyabet süre si, folat, vitamin E ve P-karoten alım ına göre uyarlama yapıldıktan sonra ek C vitamini alımı k ardiyovaskülar hastalık m o rta lite siy le ilintili bulunmuştur. B u n u n nedeni o lara k d o la ş ım d a yüksek doz C vitamini bulunmasının protein gli- kozlaşmasını artırm asına bağlanm ıştır. Protein
glikozlaşması sonucu oluşan AEG ürünleri hücre h a s a r ı n a n e d e n o lm a k ta d ır. Ü lk e m iz d e doğal besinlerle C vitamini alımı yeterlidir. Diyabetli bireylerin ek olarak C vitamini almaları hastalık riskini artırabilir.
1 6 . T am T a h ıl , K e p e k ve T a h ıl P o s a s ı T ü k e t i m i n d e k i D e ğ i ş m e y l e E r k e k l e r d e 8- Yıllık Ağırlık Kazanımı İlintisi
Bu ileriye dönük çalışmada yaşlan 40-75 yıl ara sında değişen 27082 erkeğin besin tüketimleri ve b eden ağırlıklarındaki değişme 1986-1994 ara sında incelenmiştir. Tam tahıl aliminin artmasıyla uzun süreli beden ağırlığı artışı arasında ters ilinti bulunm uştur (p<0.0001). Tam tahıl ürünleri alı- m ında günlük 40 g artış olmasının beden ağırlı ğ ınd a 0.49 kg azalış sağladığı hesaplanmıştır. Günlük 20 g tahıl kepeği aliminin ağırlık kazanı- m ında ek 0.36 kg azalış sağladığı belirtilmiştir. Yine tahıl ve meyveden sağlanan posa ile ağırlık kazanım arasında ters ilinti bulunmuştur. Diyette s a f tahıllar yerin e tam tah ılların k u lla n ım ın ın uzun dönemde, ağırlık kazammını azalttığı sonu cuna varılmıştır.
17. L -R ham noz Uzun Süre Alımı Sonucunda S e r u m P r o p i o n a t D ü z e y i n i Y ü k s e l t i r k e n Laktuloz Serum Asetatı Artırmaz
L-rhamnoz ve laktuloz ince barsaktan emilmezler ve kalın bağırsağa geçerek bakteriler tarafından fe r m e n te e d ile re k k ısa z in cirli yağ asitle rin e dönüşürler. Bunların başlıcaları asetat, propionat ve n-butirattır. Bunların molar oranları sırasıyla 60:20:20 dır. Bunların bir bölümü emilerek ener jiy e d ö n ü ştü ğ ü gibi, b aşka işlevleri de vardır. Asetat kolesterol ve yağ asitlerinin sentezinde rol alırken propionat bu süreci engelleyici etkinlik gösterir. Bütürat kolon hücreleri için enerji kay nağı o ld u ğ u gibi a n tin e o p la s tik ajan etkinliği gösterir. Bu çalışmada bireylere 28 gün süreyle ç a p ra z d ü z e n d e 25 g L -rh a m n o z , lak tu lo z ve glikoz (kontrol) verilerek kan, idrar ve feçeste k ı s a z i n c i r l i y a ğ a s i t l e r i n i n k o n s a n t r a s y o n u ö lç ü lm ü ş tü r L- r h am n o z alındığ ın d a laktuloza g ö re s e ru m p r o p io n a t d ü z e y in d e ö n em li artış gözlenm iştir (p<0.005). Laktuloz, asetat /propi
onat oranını yükseltmiştir. L aktu loz a lım ında rh a m n o z a göre gaz o lu şu m u d a h a y üksek tir. Laktuloza göre rhamnozun propionat üretimini artırdığı, diyet posası içinde bu öğelerin bulun masının lipid metabolizmasının düzenlenmesinde etkin olabileceği sonucuna vanlmıştır.
18.A n em i İçin D em ir Tedavisi Alan Perulu Genç Çocuklarda Ayrıca Çinko ve A Vitamini V e r i lm e s i n i n H e m o g l o b i n Y a n ıt ın a ve Diyareye Etkileri
Bu çalışmada yaşları 6-35 ay arasında değişen anemili ve demir tedavisi gören çocuklar 3 gruba ayrılarak sadece demirsülfat, demirsülfat+çinko- sülfat, ikisiyle birlikte A vitamini eklemesi yapı larak hemotolojik göstergeler ve diyareye etkileri incelenmiştir. Çocuklardaki anemi prevalansı % 42.97 dir. Yalnız demir eklenen grupta hemoglo bin artışı 19.5 g/L iken diğer iki grupta sırasıyla 24.0 ve 23.8 g/L bulunm uştur. F erritin artışı sadece demir verilen grupta 24.5 mikrogram / L iken diğerlerinde sırasıyla 33.0 ve 30.8 mikrog ram / L olmuştur. Diyare süresi ve dışkı çıkış sık lığı sadece demir alan grupta diğer gruplardan daha fazla bulunmuştur. Anemili çocukların teda visinde demirle birlikte çinko verilmesinin iyileş meyi hızlandırdığı, A vitamini verilmesinin ise etkili olmadığı sonucuna vanlmıştır.
19.B rezilya lı G eb e K a d ın la r ve Y en id o ğan Ç o c u k l a r ı n d a S - A d e n o s i l m e t i o n i n i n S- A d en o silh o m o s is te in e O ra n ın ın D ü şü k lü ğ ü Vitamin B-12 Yetersizliğiyle İlintilidir
F o l i k a s i t ve v i t a m i n B - 1 2 D N A s e n t e z i d o l a y ı s ı y l a d ö l ü n b ü y ü m e ve g e l i ş m e s i n d e etkindir. Gebe kadınlarda DNA sentezinin hızlan ması nedeniyle bu vitaminlere gereksinme artar. Bu ç a lı ş m a d a g e b e li k le r in 3 7 -4 2 h a f t a s ın d a kadınların ve yenidoğan çocukların kan B-12 vit am ini, folat, hom o siste in , S -a d en o silm e tio n in (SAM), S- adenosilhomosistein (SAH) ve hem a tolojik göstergeler belirlenmiştir.Kan B-12 vita mini düşük olan kadınlardan doğan çocukların plasenta kanı homosistein: kadınların serum SAH d ü z e y le r i y ü k s e k , S A M d ü z e y le r i ise d ü şü k bulunmuştur. Yine kan B- 12 düzeyleri düşük
60 B A Y S A L A.
o l a n g e b e l e r i n ve y e n i d o ğ a n ç o c u k l a r ı n S A M : S A H o r a n l a n d ü ş ü k b u l u n m u ş t u r . S A M ı S A H o ra n ı e n z im a t i k m e t il a s y o n t e p kimeleriyle ilintili olduğundan B - 12 vitamini yetersiz olan gebe kadınlarda bu tip enzim tep k i m e le r in i n b o z u lm u ş o la b ile c e ğ i, b u n u n da dölün gelişim ini olum suz etkilediği sonucuna varılm ıştır. D iyetleri bitkisel besinlere dayalı insanlarda özellikle gereksinmenin arttığı gebe ve emzikli kadınlarda önemli sağlık sorunu ola bileceği göz önüne alınarak folik asitle birlikte B-12 alımı için de önlemlerin alınması gerek mektedir.
20. M iya d ın d a D oğum Yapan ve Prem atür Bebek Doğuran Kadınların Sütlerinin Boron Konsantrasyonu
Boron damarlı bitkiler için gerekli biyoaktif ele m enttir. Bu e le m e n tin insan için de g e re k li olduğu görüşü vardır. Bazı hayvan modellerinde boronun kemik sağlığını iyileştirdiği, insülin işlevinde rolü olduğu bildirilmiştir. Bu çalışmada miyadmda ve prematür doğum yapan kadınların sütlerinin boron düzeyleri saptanmıştır. Doğumu izleyen 1 ve ikinci haftada m iyadm da doğum yapan kadınların sütlerinin boran içeriği sırasıyla 30 ve 28 mikrogram/L de sabitlenmiş olmasına karşın prematür doğum yapanlarınki 37 ve 27 mikrogram/L düzeyinde değişken bulunmuştur. Zamanla sütün bakır, demir, selenyum ve çinko içeriği de azalm aktadır. Bu m inerallere göre insan sütünde boronun daha stabil olduğu sonu cuna varılmıştır.
2 1 . A B D K o l e r e k t a l K a n s e r i E r k e n Tanı Programında Kalsiyum Alımı ve Kolorektal Adenoma
Kalsiyun aliminin kolorektal kanser riskini azalt tığı, bunu da ikincil safra ve yağ asitlerini bağla yarak gerçekleştirdiği bildirilmiştir. Bu çalışmada kolonun değişik bölüm lerinde adenoma belir lenen bireylerin kalsiyum alımları incelenmiştir. İlgili risk faktörlerine göre uyarlama yapıldıktan sonra kalsiyum alımı en yüksek olan (1767 mg ve ü stü) gru p ta adenom a riski en düşük olan gruptan (731 mg altı) % 12 daha düşük bulun
muştur. Yüksek kalsiyum aliminin distal kolorek tal adenoma riskini azalttığı sonucuna varılmıştır.
22.Alkol Tüketimi 29-Yıl Toplam Mortalite ve Erkeklerde İleri Yaşlarda Yaşam Kalitesi
Aşırı alkol aliminin zararlı etkisi bilinmektedir. Orta düzeyde alkol aliminin sağlığı olumlu etki lediğine ilişkin görüşler bulunmaktadır. Bu çalış m ada başlangıç olarak 1974 de 1808 e rk e ğ in alkol alımı saptanmış, hiç almayan, orta düzeyde alan (haftada l-3 4 9 g ) ve yü k sek alan (haftad a 349g) olarak gruplandırılmışlardır. 2000 yılında bu erkeklerin yaşam kaliteleri ve mortalite duru mu saptanmıştır. Kardiyovaskular hastalık riski
1974 de saptarmıştır. 2000 de alkol aliminin art masıyla artış göstermiştir. 29 yıllık sürede erkek lerin % 27.6 sı ölmüş, en yüksek alkol alan grup ta ölüm oranı % 37.6, alm ayanda % 25 olarak bulunmuştur. Orta düzeyde alan grupta bu değer % 26.7 dır. 1974 yaşam kalitesi farklı değilken 2000 de yüksek alkol alan grupta kötüleşmiştir. Bu araştırmanın sonuçlarına göre yüksek miktar da alkol alımı (günde 3 kadeh ve üstü) ölü m ü hızlandırm akta ve ileri yaşta y a ş a m k alitesini düşürm ektedir. O rta yaş g r u p ta o rta d ü z e y d e alkol alımı bir yarar sağlamamaktadır. En olumlu davranış hiç alkol almamaktır.
2 3 . A p o l i p o p r o t e i n E P r o m o t e r - 2 1 9 G T P o lim o r fiz m L D L - K o le s t e r o l D ü z e y i n i ve D o y m u ş Y a ğ d a n Z e n g i n D i y e t e Y a n ı t t a Oksidasyon Yatkınlığı Artırır
Bu tür g e n o tip le rin k o r o n e r a rte r h a s ta l ığ ı n a yatkın oldukları bildirilmiştir. Bu çalışmada fark lı apo E genotipler (GG, GT, TT) 4 er hafta süreli 3 tip diyet almışlardır. Bunlar do y m u ş y a ğ da n zengin (% 38 yağ, % 20 doymuş), % 30 yağ, %
10 dan az doym uş, tekli d o y m a m ış ta n z e n g in dönem sonlarında LDL nin oksidasyona yatkın lığı, lipid ve l i p o p r o te i n le r ö l ç ü l m ü ş t ü r . T T genotiplerin LDL-kolesterolleri ve apoliporotein B düzeyleri doymuş yağdan zengin diyette GG tiplerden daha çok yükselmiştir. Doym uş yağdan zengin diyet yerine tekli d oym am ış ve k a rbo n hidrattan zengin diyet a lın dığ ınd a G G tiplerle kıyaslandığında TT tiplerin L D L -k o le ste ro l ve apolipoprotein B düzeylerinde dah a ço k düşüş
olmuştur. Diyete karşı bireylerin farklı yanıt ver m e l e r i n i n 2 1 9 G T p o l i m o r f i z m d e n k a y naklandığı sonucuna varılmıştır.
2 4 . M a l n ü t r i s y o n l u A n o r e k s i N e r v o z a l ı B i r e y l e r d e Y e m e k Y e m e y e T e k r a r B a ş l a n d ı k t a n S o n r a D i n l e n m e E n e r j i H arcam asındaki Artışla İlintili Faktörler
B u ç a lı ş m a d a a n o re k s i n e rv o z a lı 87 k a d ın d a b a ş la n g ı ç , y e m e k y e m e y e te k r a r b a ş la d ık ta n itibaren 8, 30. ve 45. günlerde dinlenme enerji h a r c a m a s ı , b e d e n k itle in d e k s i, e n e rji alım ı, beden bileşimi ve klinik belirtiler, troid hormon ları, idra r k a te k o la m in d ü z e y le ri ölçülm üştür. Yemek yemeye tekrar başlanmasının 8. gününde dinlenme enerji harcaması 3.84.den 4.36 MJ /gün (% 1 3 .4 ) artm ıştır. İzle y en g ü n le rd e artış s ü r m üştür. D in le n m e enerji h a rc a m a s ın ın yağsız dokuya oranı beklenenden yüksek bulunmuştur. A n a l i z l e r e g ö r e b u n u 4 f a k t ö r e t k i l e m i ş t i r . Bunlar, enerji alımı, korku, karın ağrısı ve yaşam b a k ış açısıdır. F iz ik se l a k tiv ite n in artm ası da enerji harcamasını artırmaktadır. Anoreksi nör- v a z a l k a d ın l a r d a iy ile ş m e s ıra s ın d a g ö z le n e n enerji harcamasının artışında korku, karın ağrısı ve fiziksel aktivitenin etkili olduğu ve bunların a ğ ı r l ı k k a z a n ı m ı n a k a rş ı d ire n ç o l u ş t u r d u ğ u sonucuna varılmıştır.
25 .N e u r o m e d in : Gen ilintili Yeme D avranışı ve O beziteye Duyarlılık için Güçlü Bir Aday
O bezite genelde yem e davranışındaki bozukluk son u c u oluşur. B u n u n da genetik farklılıklarla ilintili olabileceği düşünülmektedir. Bu çalışma da K anada da aile araştırm ası kapsam ında 660 yetişkinin yem ek yeme davranışı saptanmış, bun l a r ı n 471 in d e g e n o m ç a lı ş m a s ı y a p ılm ış tır . A y rıc a b i r e y l e r in b e d e n b ile ş im le r i ve enerji alımları da belirlenmiştir. Açlığa duyarlılık için 4 k a ra k te r belirlenm iştir. B u nların en önemlileri k r o m o z o n 1 5 q 2 4 - q 2 5 o l a r a k s a p t a n m ı ş t ı r . Ö lç ü tle re göre açlığ a duyarlılığın neurom ed in (N M ) geni ile ilişkili olduğu görülmüştür. Bu g endeki m utasyon (p.P73T) yem e davranışı ve obezite ile ilintilidir. Altı yıllık izlem sonucunda T 7 3 T h o m o z i g o t l a r d a y a ğ b i r i k i m i , P 7 3 P h o m o z i g o t l a r ı n 2 k a tı b u l u n m u ş t u r . Y em e
davranışı bozukluğu ve obezitenin oluşum unda bir endokrin faktör olan neuro m edin kodlayan gendeki m u ta sy o n la rın araştırılm ası g erektiği sonucuna varılmıştır.
26.Tam Tahıl, Kepek ve Buğday Özü Alımı ve Erkeklerde Koroner Kalp Hastalığı Riski
Önceki çalışmalarla günde en az 3 porsiyon tam tahıl ürünü aliminin koroner kalp hastalığı riskini azalttığı belirlenmiştir. A ncak bu çalışm alarda tam tahılla, kepek eklenmiş tahıl ürünü ayırımı yapılmamıştır. Bu ileriye dönük çalışmada 1986 yılında herhangi bir hastalığı olmayan 40-75 yaş grubu sağlık çalışanının tam tahıl tüketim durum larıyla gelişen sağlık sorunları arasındaki ilişki incelenm iştir. 14 y ıllık izlem süre sin d e 1818 koroner kalp hastalığı görülmüştür. Diğer faktör ler kontrol edildikten sonra tam tahıl tüketenlerde teh lik e 0.92, d iy etle rin e k e p e k e k le n e n le rd e , eklenm eyenlere göre tehlike oranı 0.70 b u lu n muştur. Diyetlerine öz eklenmesi koroner kalp hastalığı riskini etkilem em iştir. Saflaştırılm ış tahıl ürünleri yerine tam tahıl ürünleri tük eti m inin k o r o n e r k alp h astalığı riskini azalttığı sonucuna varılmıştır.
27.Süt, Yoğurt, Kahvaltılık Tahıllar, Biber ile Lahana, Ispanak, Turp, Soğan, Sarmısak gibi Sebzelerin Sık Tüketimi ve Folik Asit Alımı A m erikan Toplumunda Homosistein Düzeyi ile Ters Yönde İlintili İken Vitamin B-12 ve B- 6 Alımı İlintisizdir
Üçüncü Ulusal Sağlık ve Beslenme Araştırması verileri kullanılarak bazı besinler ve vitaminlerin tüketimi ile serum homosistein düzeyi arasındaki ilinti incelenm iştir. H e r gün süt tü k e te n le rd e tüketmeyenlere göre homosistein düzeyi % 15.2 daha düşüktür. Gün aşırı yoğurt tüketenlerde hiç tüketmeyenlere göre homosistein düzeyin % 6.7, her gün k a h v a lt ıl ık tah ıl tü k e t e n le r d e t ü k e t meyenlere göre % 7.4, yeşil, kırmızı biberi her gün tüketenlerde % 6.3, lahana, pırasa, turp gibi s e b z e le r i h e r g ün t ü k e t e n le r d e % 16.5 d a h a düşük bulunmuştur. Folik asit ve riboflavin tüke tim düzeyi homosistein düzeyi ile ters yönde ilin tili bulunmuştur. Vitamin B-12 ve B-6 tüketimi
62 B A Y S A L A.
mal sınırlarda tu tm ak için günlük diyette süt- yoğurt, folik asit eklenmiş tahıl ürünleri ile biber, l a h a n a , p ı r a s a , s o ğ a n , s a r ı m s a k , t u r p g ib i sebzelerin b ulunm a sın ın yarar sağlayabileceği sonucuna varılmıştır. B-12 ve B-6 vitaminlerini homosistein düzeyi ile ilintili bulunmaması belki de Am erika toplumunda bu vitaminlerin yeterli alımma bağlanabilir.
28.Antioksidant Vitaminler ve Koroner Arter Hastalık Riski: 9 Kohort Çalışmasının Analizi
Epidemiolojik veriler sebze, meyve ve tam tahıl ü rü n le ri tü k etim in in artm asının k o ro n e r kalp hastalığı riskini azalttığını göstermektedir. Bunun a n tioksid an vitam inlerle ilintili olup o lm a y a cağını saptamak amacıyla yapılan bu çalışmada 9 ileriye dönük araştırm a verileri birleştirilerek değerlendirilmiştir. A raştırm aya katılıp 10 yıl izlenen 293172 bireyden 4647 sinde koroner olay görülm üştür. D iğ er fak törlere göre u y a rla m a y apıldıktan sonra en yük sek E ve C vitam ini tüketenlerde göreceli risk sırasıyla 0.84 ve 0.71 iken, en az tüketen grupta 1.23 ve 1.45 b u lu n muştur. K o ro n er kalp h astalığ ı risk in in a z a l m asında birinci derecede C vitamini aliminin e tk ili o ld u ğ u , v i ta m in E ve k a r o t e n o id l e r i n a lim inin etkisinin daha az o ld u ğ u so n u c u n a varılmıştır.
29.Kalp Yetmezliğinde Trans Yağ Asitleri ve Sistemik İnflamasyon
Bu çalışmada kırmızı kan hücresi membranında trans yağ asitleri (TYA), diyetle trans yağ asitleri alımı, inflamasyon göstergeleri kalp yetmezliği görülen hastalarda ölçülmüştür. Membran TYA düzeyi 1.8/0.4 bulunmuştur. Diğer faktörler kon trol edildikten sonra membran TYA düzeyi orta- l a m a ± S D % i n te r le u k in 1(3, T N F - a , m o n o s it k e m o a t r a k t a n p r o t e i n g ib i i n f l a n m a s y o n göstergelerle doğrusal ilişki göstermiştir. Kalp hastası olan b ire y le rd e TYA’nin in fla m a sy o n riskini arttırdığı, ikincil korunm a açısından bu hususa dikkat edilmesi gerektiği belirtilmiştir.
3 0 . G en ç K a d ın la r d a İnek S ü tü n ü n B esin le Alınan Folik Asidin Biyoyararlılığma Etkisi
Bu çalışmada genç kadınlar 4 gün folat düzeyi düşük diyet aldıktan sonra 8 hafta süt içeren ve içermeyen diyetle beslenmişlerdir. Her dönemde p lazm a ve kırmızı hücre folat ve h o m o sis te in düzeyi saptanmıştır. Plazma folat düzeyi her iki dönemde düşerken, kırm ızı hücre folat düzeyi düşüklüğü süt içermeyen diyet alanlarda görülm üştür. Diyete süt eklenmesinin folatın biyoyarar- lılığını artırdığı, fakat sütün hangi bileşenin bu bulguyla ilintili olduğunun bilinemediği sonucu na varılmıştır.
31 .E rkeklerde D e p r e s if B elir tile r ve S e r u m Homosistein K onsantrasyonu A rasında İlinti Bir Toplum Çalışması
Bu k esitsel ç a lış m a d a y a ş la rı 4 6 - 6 4 a r a s ı n d a değişen 924 erkek d e p re s if belirtiler ve seru m h o m o s i s te i n d ü z e y i a ç ı s ı n d a n i n c e l e n m i ş t i r . Bireyler kan hom osistein d üze y in e göre grup- land ırılm ışlard ır. H o m o s is te in d ü z e y i y ü k s e k olan grupta depresif belirtiler düşük olan gruba göre 2 kat yüksek bulunmuştur. Diğer faktörler dikkate alındığında da bu ilinti önemlidir. Orta yaş erk eklerde y ü k s e k h o m o s is te in d ü z e y in in d e p r e s y o n l a i l i n t i l i o l a b i l e c e ğ i s o n u c u n a va rılm ıştır. A r a ş tır ıc ıla r ın d a h a ö n c e k i ç a l ı ş m alarında fo lat-h om osistein m e ta b o liz m a s ı ile depresyon arasında ilinti belirlenmiştir.
3 2 .0 tiz m li Çocuklarda O ksidasyon Stresinin A r t m a s ı v e M e t i l a s y o n K a p a s i t e s i n i n Azalmasının Ölçütleri
Otizm sinir sistemi gelişme geriliğiyle ilintili bir hastalıktır. Genellikle 3 yaş öncesinde tanı konul maktadır ve sosyal ilgisizlik, konuşm a bozukluğu ile karakterizedir. Bu çalışmada hasta ve sağlıklı çocukların metionin-sistein-homosistein m eta b o lizması ve oksidasyon stresiyle ilintili göstergeler ö lçü lm ü ş tü r. N o r m a l l e r le k a r ş ı l a ş t ı r ı l d ı ğ ı n d a otizmli çocuklarda plazm a metionin, S-adenozil- metionin (SAM), homosistein, sistationin, sistein ve glutatyon düzeyleri düşük, S -ad enozilh om o- sistein (SAH), adenozin ve okside olmuş glutaty on düzeyleri y ük sek bulunm uştur. B u b u lg u la r m e t il a s y o n k a p a s i t e s i n i n d ü ş ü k , o k s i d a s y o n stresinin yüksekliğini işaretlemektedir. Hastalıkta b u ik i f a k t ö r ü n ö n e m l i o l d u ğ u s o n u c u n a varılmıştır.
