Yazarı Tarık Buğra'nın gözüyle Küçük Ağa:Törelerini, değer yargılarını iyi bildiğim insanları o çetin dönemeçte anlatmak istedim

İKİ YİĞİT — “Küçük Ağa "nın başarılı oyuncularından ikisi, Doktor Yüzbaşı Haydar Bey rolündeki Haluk Kurdoğlu ile Çolak Salih rolündeki Fikret Hakan.

YAPIM VE OYUNCU KADROSU

Y a p ım cı;... İlksen Bektaş h 'ö n e tm e n : ... Yücel Çakmaklı S e n a r y o : ... Tank Buğra G ö r ü n tü Y ö n e tm e n i: .... Mustafa Yılmaz M ü z ik :... Yalçın Tura

Oynayanlar

H a lis Ç a v u ş :... Süleyman Turan H a c t Y u n u s;... Ahmet Evintan A l i R ız a : ... Ferdi Atuner H u r ş it : ... Sümer Titmaç S a b r i I s t a : ... Osman Alvanak L y f t e r : ... Kenan Pars Ö k k e ş : ... Turgut Özatay P e h l i v a n : ... Reha Yurdakul D r .M in a s :... Nubar Terziyan J a n d a r m a K o m u t a n ı : ... Talat Gözbak K a h v e c i : ... İhsan Yüce B e l e d i y e B a ş k a n ı : ... Muhip Arcıman Ç a r ık ç ı : ... İhsan Devrim M u m c u M u s ta fa : ... Hüseyin KâşiJ B a r b a : ... Hüseyin Kutman A ş ç ı: ... Hayri Caner S a d i: ... O.Nuri Ergün M e v lü t A ğ a ;... Yalçın Akçay A la n P o :... Nuri Aiço R ü ş t e m :... Süheyl Eğriboz T o p a l İ s m a i l : ... Kâzım Kartal S a r ıc a : ... Hakkı Kıvanç S e y i s : ... Tevfik Şen

YAZARI TARIK BUĞRANIN GÖZÜYLE ‘KÜÇÜK AĞA” :

Törelerini, değer yargılarım iyi bildiğim

insanları o çetin dönemeçte anlatmak istedim

A Y D IN E M E Ç ___________ TRT’nin ünlü romancılarımı­ zın yapıtlarına dayanarak ger­ çekleştirdiği büyük TV dizileri, seçim çok önceden yapıldığı ve bir ön denetimden geçtiği halde kolay kolay ekrana gelemiyor. “ Yorgun Savasçı” mn serüveni biliniyor. “ Üç IstanbuP’un ba­ şına gelenler de yönetmeni tara­ fından basına açıklandı. “ Bir Ceza Avukatı’nm Anıları” orta­ da yok. Yıllar önce çekimi tasar­ lanan “ Küçük Ağa” da gösteril­ di, gösterilecek derken sonunda ekranlara gelebildi.

“ Küçük Ağa” nın sonunda gün ışığına çıkabilmesi, hiç kuş­ kusuz herkesten çok yazarı Ta­ rık Bugra’yı sevindirdi. Dizinin senaryosunu da yazan Buğra ’nın gönlünde, “ Küçük Ağa” nın çok özel bir yeri var sınırız,______

Birer fo to ğ r a f gibi k a zın d ı _____

— Sayın Buğra, “ Küçük Ağa” ile kendi çocukluğunuz arasında ilişki bulunduğu bilinir. Bunu bir kere daha sizden din­ lesek...

T. B. — Her yazarın gönlün­ de bir büyük konu yatar. Hatta bunu yazmak içine doğmuştur. Benim için de “ Küçük Ağa” böyledir. Neden mi? Garp Cep­ hesi Komutanlığı Akşehir’e gel­ diğinde 3,5 yaşındaydım. O gün­ lerden bir takım fotoğraflar kal­ dı kafamda. Yaralıların yatırıl­ dığı okul evimize komşu olan bi­ naydı. Sedyeler bahçeye taşmış­ tı. İniltiler, feryatlar, sayıklama­ lar kulağımıza gelirdi. Cepheye sevk edilen askerlere kapı önle­ rinde su verirdik. Top sesleri du­ yulurdu. Bunlar birer fotoğraf gibi kazındı beynime. Savaşın

önemini düşünmeden kavradım. Önce Ağır Ceza Reisi, sonra avukat olan babam kasabada saygın bir kişiydi. Topal Gazi di­ ye anılan bir arkadaşı vardı ki üstü başı dökülürdü. Onunla ya­ zıhanesinin arka odasında otu­ rup akşamları bir-iki kadeh iç­ tiklerini gördükçe üzülürdüm. Yakıştıramazdım babama bu adamla dostluk etmesini. Bir gün eve dönerken, Belediye Meydanı’nda bunu kendisine söyledim. Hayatım boyunca ba­ bamdan yediğim ender tokatlar­ dan biri işte o an suratıma indi. “ Kim o, biliyor musun?” dedi babam. Ben ağlıyordum. Eve vardığımızda anlattı. Topal Gazi Kurtuluş Savaşı kahramanların- dandı, büyük yararlıklar göster­ mişti. Sanırım “ Küçük Ağa” da- ki Çolak Salih tipi o zaman yer etti kafamda.

Yazar oldum, konu peşinde sürttüm durdum. Ama alttan

al-KİM al-KİMDİR?

“Küçük Ağa”nın yazarı Tarık Buğra, 1918 yılında Akşehir'de doğdu. Konya Lisesi’ni bitirdi. Önce İstanbul Tıp Fakiiltesi’ne, daha sonra Edebiyat Fakültesi'ne devam etti. 1947 yılında Akşehir’de yayımlanan “Nasrettin

Hoca"da gazetecilik mesleğine girdi. Milliyet, Yeni İstanbul, Haber gazetelerinde çalıştı. Bir süre önce ayrıldığı Tercüman gazetesinde de uzun yıllar fıkra yazarlığı yaptı.

“Oğlumuz.” adlı öyküsüyle Cumhuriyet Gazetesi Öykü Yarışması (1948) İkincisi olan ve aynı yıl “Çınaraltı” dergisindeki

öyküleriyle dikkati çeken Buğra'nın, belli başlı romanları şunlardır: “Küçük Ağa”,

“İbiş'in Rüyası”, “Firavun İmam”,

“Dönemeçte” “Gençliğim Eyvah”, “Yağmur Beklerken”, “Osmancık.” Tarık Buğra,

“İbiş'in Rüyası” ile 1971'de TRT Başarı Ödülü, “Firavun İmanı” ile de Türkiye Milli Kültür Vakfı Armağanı (1978) aldı.

ta hep “ Küçük Ağa” , hep Kur­ tuluş Savaşı işledi. Yakından ta­ nıdığım, törelerini, değer yargı­ larını bildiğim insanları o çetin dönemeçte anlatmak istedim.

— “ Küçük Ağa” da,

TRT’nin ele aldığı bazı diziler gi­ bi kolay kolay ekrana gelmedi. “ Küçük Ağa” nın dizi olma se­ rüvenini bir de sizden dinleye­ lim...

T. B. — “ Küçük Ağa” TRT gündemine ta İsmail Cem’in Ge­ nel Müdürlüğü sırasında geldi. Sonraki Genel Müdürler döne­ minde de tekrar tekrar ele alın­ dı. Ama hep ertelendi, kaldı. Bu yüzden söylüyorum. Sayın Mu­ cit Akman olmasaydı, “ Küçük Ağa” dizisi de olmayacaktı.

— “ Küçük Ağa” , TV've uyarlanan üçüncü romanınız. Daha önce “ ibiş’in Rüyası” ve “ Yalnızlar” la aynı heyecanı ya­ şadınız. Bu konudaki düşünce­ lerinizi öğrenebilir miyiz?

T. B. — “ İbiş’in Rüyası” ve “ Yalnızlar” çok talihsiz diziler oldu. Ben bir oyunumu tiyatro yönetmenine verirken, “ Eti se­ nin kemiği benim” derim.O iki diziden bana kemik bile kalma- dı.

— “ Yorgun Savaşçı” , “ Üç İs­ tanbul” , “ Küçük Ağa” ... Bu üç diziden ilki yayından kaldırıldı. Yönetmeni “ Üç İstanbuL’dan bazı bölümler çıkarıldığını açık­ ladı. “ Küçük Ağa” epey gecik­ meyle gerçekleştirildi.

T. B. — Bu işte, TRT’nin içinde ve dışında ası! yetkililer ve sorumlular değil de birtakım gruplar etkili oluyor. Bunu gör­ düm. Şunu da kesinlikle gördüm ki, az önce belirttiğim gibi, Ma- cit Akman Paşa olmasaydı “ Kü­ çük Ağa” ekrana gelmezdi. De­ netimi zaman zaman suçlayan konuşmalar yaptım. Daha son­ ra açıklanmasını dürüstlük bor­ cu saydığım bir düşüncem var:

TV DİZİLERİNDEN — “Kiiçük Ağa”nın yönetmeni Yücel Çak maklı, daha önce de TV için “Bir Adam Yaratmak”, “Denizin Ka­ nı”, “IV. Murat” gibi dizileri yönetti.

Denetim rahat değil. Sorumlu­ luk paylaşılmazsa, alt kademe- dekiler öküzün altında buzağı aramak durumuna düşüyorlar. Onlar da, “ Başıma bir şey gel­ mesin” , diyerek kılı kırk yarı­ yorlar.

“ K üçük A ğ a ” yı

e n g e lle m e k iste y e n le r vard ı

Bence en önemlisi, "Küçük Aga“ nın ekrana gelmesini iste­ meyen bir grubun varlığıydı. Ko­ nuyu tam bilmeyen, romanı okumamış asıl yetkilileri yalana başvuracak kadar yanıltıyorlar­ dı. “ Küçük Ağa” nın Celal Ba- yar’a övgü olduğunu bile söyle­ diler. Romanı okuyan herkes, is­ tisnasız, buna sadece güler. Za­ man açısından, yöre açısından maceraları bakımından Celaı Bayar’la Küçük Ağa arasında er ufak bir ilişki kurulamaz.

Sorunuzun asıl değindiği nok­ taya vereceğim cevap şu: Dene­ tim, bir romanın dizi haline ge­ tirilmesine karar verildiğinde ya­ pılmalı ve orada titiz davranma­ lı. Çekim de, konuyu saptırma­ yacak, dürüst yönetmenlere ve­ rilmeli. O zaman TRT’nin de ba­ şı ağrımaz, kamuoyu da incin­ mez.

— Edebiyatımızda Kurtuluş Savaşı’nı konu alan romanlar var. Sizin “ Küçük Ağa” yı ya­ zarken öne çıkardığınız, özgün ve öbür Kurtuluş Savaşı roman­ larından farklı ulan yaklaşımınız nedir?

T. B. — Ben, öteki Kurtuluş Savaşı romanlarında önemli bir yanılgı görürüm, yazarlarımızın çoğu, kendilerini kesinleşen so­ nucun etkisinden yeterince ve ge­ reğince arındıramamışlardır. “ Küçük Ağa” da en büyük titiz­ liğim, 1919 insanlarını 1919 yı­ lının ortamı, şartları, anlayışı ve değer yargılarıyla anlayıp anlat­ ma çabası oldu. Bir yanda 600 yıllık bir devlet töresi var. Os­ manlI bu törenin insanlarıyla üç kıtaya egemen olabilmiş. Bu in­ sanların bu töreden hemencecik kopuvermelerini beklemek, insa­ nı da, toplumu da anlamamak demektir. Yeni bir bayrak açılı­ yor. Bugün bütün dünyanın Atatürk diye tanıdığı ve değer­ lendirdiği Mustafa Kemal bile, p sıralar kendi birlik çevresinin ve kendi meslektaşlarının dışında çok bilinen bir isim değil. Kolay mı, 600 yıllık otoriteden bu bi­ linmeyen ve o günün şartlarına göre tanıtılması, kabul ettirilme­ si, kısacası propagandası imkân­ sız denecek kadar güç olan bir yeni lider adayına geçivermek?.. Ben o insanları bu çetin yol ay­ rımında, çektikleri acılar, tered­ dütler içerisinde vermek, başka bir deyişle destan değil de dra­ matik bir eser yazmak istedim. Dizide, gördüğüm kadarıyla söyleyeyim, oyuncuların ve yö­ netmenin yorumu benim bu ça­ bama dost davrandı sanıyorum.

Son olarak da, filmin müziği­ ni yapan Yalçın Tura’ya, mon­ tajcı Haşan Bayraktar’a, kame­ raman Mustafa Yılmaz’a, oyun­ culara ve “ Küçük Ağa” dizisi­ ne emeği geçen herkese teşekkür ediyorum.

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi