Vedat Nedim Tör için
^ 3 ■
f f .
Evet
Hayır
7 7 9 7 - 1 I b S
OKTAY AKBAL
M
e kolay, ne yanlı? ata sö zle rim iz v a r d ır . Biri sö ylemiş v a k ti y l e , d o ğ ru sayılm ış. K ö r de ğneğini bell erc esine t e k r a r l a r d u r u r u z . Ya ş y e tm iş iş bi tm iş, ör neğin ... Niye bitsin y e tm iş in d e iş? N iye y a ş a m d a n k o p s u n y e t m i ş in d e k i insa n? Ö n y a r g ı la r y a n ıl t ır kişiyi. H ele b u çeşit ata s ö z le rin in yanlışlığını da görünc e, anlayınca.. .İ ş t e ge nç b i r insan. İşte d u r m a k s ız ı n a r a y a n , çal ışa n, y o r u l a n b i r i n sa n . Y a n lış sö yle dim, y o r u l d u ğ u da yo k, k e n d in i y o r a c a k b ir u ğ r a ş olmadığı z am an , a n c a k o z am an y o r u l a n biri... Y a şı y e tm i ş be şe gelmiş. H e p çalışı yor, b e p - y a r a r l ı o lu y o r t o p l u m u n a ; y a z a r a k , u ğ r a şa rak . k ü l t ü r a la n ın d a k a t k ı l a r d a b u l u n a r a k . Ya»ı seks ene, d o k sa n a da gelse onu h e p böyle bu lac ağ ız : canlı, h a r e k e tl i , güzel o lan h e r şeye tu tk , a,. İyiden, y a r a r l ıd a n y a n a b i r kişi. El atU â h e r işte b a şa rılı o lan. D u r m a k s ız ın , y en i y e n i a la n l a r d a g ü z el’in s a v u n u c u lu ğ u n u y a p a n , y a p a c a k olan...
Bu, h e r an ge nçliğini y a ş a m a k tı r . Çalı ş m ak, ge n çlik ti r. Çalı şa n genç k a lır . İşte size iki özdeyiş de b e n d e n , ö r n e ğ i n i d e ist erseniz verey im : V e d a t 1 N e d im T ör. Y e tm iş b e ş 'y a Ş ın - da h epim izden d a h a genç b i r kişi. B i r t ö r e n y ap ıl acak , T ö r için b i r çeşit jü b ile . A m a ö t e ki t ö r e n l e r gibi değil. T ör, y a ş lan d ım b e n a r tık, çekilip k ö ş e m d e o t u r a y ı m , çalışm ay ı, u ğ r a ş m a y ı b ı r a k a y ım , d e m iy o r. S e v e n le ri, d o s t ları, b u g ü n e k a d a r çalıştığı ö r g ü t le r i n , k u - ru m la r ı n d e ğ e r b i li r kişile ri elb irliğ iyle b u y a ş lanm az genç için b i r a n m a tö r e n i h a z ı r la m ış lar. T ören geçecek, T ö r ’ü gene ç a lış ır k e n gö receğiz. Belki de e rte si s a b a h ta n itib a ren ...
V e d at N e d im T ö r k im d ir? N e le r y ap m ış tır? Kısaca gözden geçirelim i s t e r misiniz? Ö ğ r e nim y ı ll a r ı: G a l a t a s a r a y Lisesi, A l m a n y a ’da ik ti sat d o k to ras ı, s o n ra re sm î g ö r e v le r i: 1929 - 1933’te Millî İk t is a t ve T a s a r r u f Cem iyeti M e r kez M ü d ü r ü . 1933 - 1937’de M a t b u a t U m u m M ü d ü rü , 1938 - 1940’ta T u r iz m M ü d ü r ü , 1940, 1944’te A n k a r a R a dyosu M ü d ü rü ... H e r g ö r e v de yenil ikle r ge tird i o a la n a. S a y m a k l a bitm ez b u n lar. S o n r a b a n k a c ıl ı k y ıll a rı, önce 1944’ten 1968’e k a d a r Y apı ve K r e d i B a n k a s ı ’nin K ü l t ü r İşleri M ü d ü r ü oldu . Bu b a n k a n ı n k ü l t ü r alanına ilgi g ö s te r m e s in d e en b ü y ü k rolü o y n a d ı: K i t a p y a y ın la rı, h a l k o y u n la r ı v.b. S o n ra da A k b a n k ’t a ayn ı g ö rev e geçti. Y ay ın la r, k ü l t ü r t o p la n tıla rı v.b.. B u n l a r g ö re v le r. Bir de y a z a r o la r a k , d ü ş ü n ü r o l a r a k çalışm aları
v a r : K a d r o d e r g is in d e K e m a l i z m ideolojisini iş le m e k : H e p Bu T o p r a k t a n d e r g is in d e e d e b i y a tım ız a gerçekçi b i r h a v a g e t i r m e k : Aile d e r gisinde k ü l t ü r ü , s a n a tı , geniş y ı ğ ın la r ın , aile ç evresinin içine so k m a k ... G a z e te le r d e , d e r g i l erd e y a y ım l a n a n y a z ı l a r ı n d a h e p güzeli ö v m ek , güzel den , iy id e n y a n a olm ak, ç i r k i n ’e, k ö - t ü ’ye k a rş ı ç ık m a k . B ir ö m r ü güzel u ğ r u n a h a r c a m a k .. . Ya r o m a n l a r ı , o y u n la r ı? Y a p ı t l a r ıy la e d e b iy a tım ız d a ü l k ü c ü y a z a r lığ ın seçkin ö r n e k le r in i v e r e n de T ö r değil m id ir?
S ığ m az kısacık b i r y azıy a T ö r ’ü şö ylesi ne tan ıtıc ı sözleri s ı r a la m a k , sığmaz . T ö r için h a z ır l a n a n tö r e n d e d u y a c a k s ın ız , a n la y ac a k s ın ız T ö r ’ü n b a ş a rd ığ ı iş lerin t ü m ü n ü . B ir in sa n y a şam ın ı böyles in e y a r a r l ı geçirmişse ö v ü n ç d u y m alı. B o ş u n a y a ş a m a m ı ş tı r o. B i r ta k ı m a v u n t u l a r a g ü n l e r i n i k u r b a n e tm e m i ş t i r . E li n d e n geldiğince b i r ü l k e n i n k ü l t ü r y a ş a m ı n a k a t k ı da b u l u n m a k , b u n u n elle t u t u l u r y a p ıt l a r ı n ı v e r m e k , bucTur.
İşte son y ı ll a r d a k i y a p ıt ları.. . A k b a n k ’m k ü l t ü r hizm eti o l a r a k y a y ın la d ığ ı T ü r k iy e m iz dergis i b u n u n s o n .örneği- I}prt a y d a b i r ç ık a n b u dergi fier b a k ı m d a n T ö r ’ü n y a r a t tı ğ ı ' -¡b'ir y a p ıt t ır . Şim di ö n ü m d e d u r u y o r b u d erg il er. T ö r ’ün " K em alist T ü r k i y e " adlı d erg is in i h a t ır l ı y o r u m . D e v rim c i a tı lm aların öncüsü , t a n ı tıcısı b i r d e r g iy d i o. N e r d e b i r ilerici d a v r a n ış , g ü zelden, iy id e n y a n a b i r atılım v a r s a , T ö r v a r d ı r o r a d a . A k b a n k ’m k ü l t ü r h iz m e tle r i b u g ü n ü s t ü n b i r dü z ey e v a r m ı ş s a T ö r ’ü n b u işin b a ş ı n d a b u l u n m a s ı n ı n b ü y ü k etk isi v a r d ır . İ ş te « İsta n b u l Resi m ve H e y k e l Müzesi» adlı k a ta lo g . İşte dergil er. K i t a p l a r . U lu s la r a r a s ı k u r u l t a y l a r . D u r m a y a n ç alış m alar, çalışm alar...
V e d at N e d im T ö r "ileri insa n"ı y a r a t m a n ı n gereğine in a n ı r . Bilim, t e k n i k , s a n a t ele le v e r e r e k b u in sa nı y a r a t a c a k t ı r . B ir y a zıs ın d a şöyle d i y o r : «Çağımızın h e r a la n d a ileri, g i t t ik ç e de ile rleyen ve değişen tek n iğ i "ileri i n sa n " istiy or. Bu b a k ım d a n b ü t ü n d ü n y a m i l le t l e r i için ve b n a r a d a ille az gelişmiş o la n la r i r in "eğitim k o n u s u " ö lü m d irim sa v a sıd ır ... A klını g ü n ü m ü z ü n bilim ve t e k n i k ö l ç ü le rin de k u lla n a n "kali tel i" i n s a n la r ın s ayısını ço ğ a ltm a k için geniş v e k ö k lü "eğitim devrim i" şarttı r.»
Tör, b ü t ü n y a ş a m ı, y a p ıtla r ı, k a tk ı l a r ı , k ı sacası b ü t ü n kişiliğiyle b u eğitim d e v r im in in b i r eri, b i r ö n c ü s ü d ü r . 75 y a ş ın d a k i genç a d a m a y en i a tı l ım l a r ı n d a b a s a r ı l a r (Tilerim.
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
