ÖZET
Amaç: Mükemmeliyetçili¤in psikolojik problemlerle iliflkisini gösteren araflt›rmalar›n say›s› her geçen gün artmaktad›r. Mükemme-liyetçili¤e iliflkin çok çeflitli s›n›flamalar mevcut-tur. Bu çal›flmada kiflileraras› mükemmeliyetçilik modeliyle iliflkili olarak gelifltirilen Kendini Mükemmeliyetçi Gösterme Ölçe¤i’nin (Perfec-tionistic Self-Presentation Scale) Türkçe formu-nun psikometrik özellikleri incelenecektir. Yön-tem: Araflt›rman›n örneklemini üniversitede lisans e¤itimi almakta olan 271 ö¤renci olufl-turmufltur. Çal›flmaya kat›lmak isteyen gönül-lülere Kendini Mükemmeliyetçi Gösterme Ölçe¤i
(KMGÖ), Penn State Endifle Ölçe¤i (PSEÖ) ve S›n›rl›l›k fiemalar› Ölçe¤i (SfiÖ) uygulanm›flt›r. Ölçme arac›n›n ölçüt geçerli¤i, KMGÖ alt ölçek-leri ve di¤er psikolojik de¤iflkenler aras›nda he-saplanan Pearson korelasyon hesaplamalar›yla de¤erlendirilmifltir. Orijinal faktör yap›s› do¤ru-lay›c› faktör analiziyle test edilmifltir. Bulgular: Orijinal faktör yap›s›n›n uyumu çal›flman›n veri-lerinde yeterli bulunmufltur. Ölçe¤e iliflkin he-saplanan iç tutarl›l›k de¤eri α=0.80 bulunmufltur. Ölçme arac›n›n 15 günlük test tekrar test kore-lasyonu r=0.82 olarak hesaplanm›flt›r. KMGÖ alt ölçekleriyle di¤er psikolojik de¤iflkenler ara-s›nda hesaplanan korelasyonlar istatistiksel aç›-dan manidar bulunmufltur. Sonuç: KMGÖ’nün Türk örnekleminde yürütülen araflt›rmalarda kul-lan›labilecek yeterlikte geçerlik ve güvenirli¤e sahip oldu¤u düflünülebilir.
Anahtar Sözcükler: Kendini Mükemme-liyetçi Gösterme Ölçe¤i, geçerlik, güvenirlik
Psychometric Properties of the Perfectionistic Self-Presentation Scale in
Turkish Sample ABSTRACT
Objective: Researches about associations of perfectionism with poor psychological out-Kriz Dergisi 17 (3): 23-32
KEND‹N‹ MÜKEMMEL‹YETÇ‹ GÖSTERME ÖLÇE⁄‹’N‹N
TÜRK ÖRNEKLEM‹NDE PS‹KOMETR‹K ÖZELL‹KLER‹*
A. Balc›**, E. K›ral***, T. Kalafat****, M. Boysan*****
* Bu çal›flma Hewitt Mekemmelliyetçilik ve Psiko-patoloji Laboratuvar›n›n izniyle yürütülmüfltür. ** Prof. Dr., Ankara Üniversitesi, E¤itim Bilimleri
Fakültesi, E¤itim Yönetimi ve Politikas› Bölümü. *** Doktora Ö¤rencisi, Ankara Üniversitesi, E¤itim Bilimleri Fakültesi, E¤itim Yönetimi ve Politikas› Bölümü.
**** Arfl. Gör., Ankara Üniversitesi, E¤itim Bilimleri Fakültesi, E¤itimde Psikolojik Hizmetler Bölü-mü.
***** Arfl. Gör., Ankara Üniversitesi, E¤itim Bilimleri Fakültesi, E¤itimde Psikolojik Hizmetler Bölü-mü.
comes have growing up. Miscellaneous classifi-cations about perfectionism are suggested. In this study psychometric properties of the Turkish version of the Perfectionistic Self-Presentation Scale which was developed in an aspect of interpersonal perfectionism model would be in main interest. Method: The sample was con-sisted of 271 undergraduate students. Volun-teers have been administered the Perfectionistic Self-Presentation Scale (PSPS), the Penn State Worry Questionnaire (PSWQ), and the Limited-ness Schemas Questionnaire (LSQ). Conver-gent validity of the measure was evaluated by calculating Pearson correlations with psycho-logical variables. Confirmatory factor analysis was utilized in order to assess the construct validity. Results: Original factor structure was fitted adequately to the current data. Inner con-sistency of the scale was α=0.80. The test retest correlation of the instrument between two points with fifteen days time interval was r=0.82. Pearson correlations between the PSPS scores and psychological variables were significant. Conclusion: The PSPS seems to be a valid and reliable construct among Turkish sample.
Key Words: Perfectionistic Self-Presen-tation Scale, validity, reliability
G‹R‹fi
Burns (1980) mükemmeliyetçili¤i, bireylerin yüksek standartlar belirlemesi ve bu standart-lara ulafl›p ulaflamad›¤›n› sürekli denetlemesi olarak tan›mlamaktad›r. Shafran ve arkadafllar› da (2002) mükemmeliyetçili¤i bireyin belirledi¤i standartlarda yapt›¤› afl›r› öz de¤erlendirme olarak kavramlaflt›rmaktad›rlar. Sözü edilen araflt›rmac›lar mükemmeliyetçili¤i tek boyutlu olarak tan›mlamakta, bireylerin yüksek yetenek standartlar› belirleyerek bu standartlara ulafl-mak için sürekli kendilerini elefltirdiklerini ifade etmektedirler. Frost ve arkadafllar›n›n (1990) konuya iliflkin çok boyutlu tan›mlamas› araflt›r-malarda mükemmeliyetçilikle iliflkili psikolojik yap›lar›n farkl› aç›lardan ele al›nabilmesine
ola-nak tan›m›flt›r. Frost Çok Boyutlu Mükemme-liyetçilik Ölçe¤i, mükemmeliyetçi tutumlar› alt› boyutta ele almaktad›r: hataya karfl› afl›r› du-yarl›l›k, yüksek kiflisel standartlar, davran›fllar-dan emin olamama, düzenli olma gereksinimi, yüksek ailevi beklentiler ve anne-baba tara-f›ndan elefltiri. Literatürde iki çeflit mükem-meliyetçili¤in varl›¤›ndan söz edilmektedir (Hamachek 1978, Slade ve Owens 1998). Nevrotik mükemmeliyetçilik veya s›k›nt› üreten mükemmeliyetçilik patolojik bir yap› olarak ta-n›mlan›rken, kiflinin yapt›¤› iflleri iyi flekilde yap-maktan keyif almas› anlam›na gelen ve pozitif özellikler tafl›yan olumlu bir mükemmeliyetçili¤e de vurgu yap›ld›¤› görülmektedir.
Baldwin ve arkadafllar› pek çok farkl› psikolojik yap› içinde ele al›nan kiflileraras› flemalar›n kiflilerin gerçekçi olmayan beklenti-leriyle olan iliflkisine vurgu yapmaktad›r (Baldwin 1992, Baldwin ve ark 1993). Hewitt ve Flett’in (1991) mükemmeliyetçilikle iliflkili öngör-dükleri model, söz konusu tutumlar›n ifllevsel-li¤inden daha çok, kiflilerin kendiyle ilgili ve kiflileraras› alanda ifllevsel olmayan beklentileri-ni merkeze almaktad›r. Bu anlamada model, mükemmeliyetçili¤in öne ç›kt›¤› alanlar› kifliler-aras› flemalarla iliflkisini kurarak konuya iliflkin genel olarak benimsenen bir s›n›flama öner-mektedir. Mükemmeliyetçili¤in kiflileraras› mo-deline göre u¤rafllar üç alanda yo¤unlaflmak-tad›r: kendine yönelik mükemmeliyetçilik, bafl-kalar›na yönelik mükemmeliyetçilik ve baflka-lar›nca beklenen mükemmeliyetçilik.
Kendine yönelik mükemmeliyetçilik yüksek baflar› beklentisi, yüksek yönetsel beceriler ve güçlü bir motivasyon kayna¤› olmakla birlikte, özellikle yetiflkinlerde depresyon, anksiyete ve yeme bozukluklar›yla iliflkili oldu¤u bildirilmekte-dir (Flett ve ark 1989, Frost ve ark 1993, Hewitt ve Flett 1990). Baflkalar›nca beklenen mükem-meliyetçilik ise kiflinin baflkalar› taraf›ndan eksiksiz bir insan olarak alg›lanmas›na iliflkin kayg›lar› içermektedir. Olumsuz de¤erlendirme-lere karfl› afl›r› hassasiyet, sosyal anksiyete,
ertelemeci tutumlar, afl›r› kontrollü olma ihtiyac› ve Tip A kiflilik özellikleriyle önemli iliflkiler bulunmufltur (Alden ve ark 1994, Chang ve Rand 2000, Flett ve ark 1991). Özellikle psiko-sosyal alanda önemli zorluklar› beraberinde getiren bu mükemmeliyetçilik biçimi düflük sosyal güven, kendini duygusal olarak ifade edememe, ikili iliflkilerde doyumun azalmas› ve kiflileraras› iliflkilere zarar verici davran›fl biçim-lerinin sergilenmesine neden olmaktad›r (Flett ve ark 1996, Flett ve ark 1997, Flett ve ark 2001, Hewitt ve ark 1995).
Kiflinin kendinden beklendi¤ini varsayd›¤› gerçekçi olmayan ç›kar›mlar mükemmeliyetçi kiflilerin pek çok olumsuz sonuçlara yol açabile-cek bir iliflki biçimi gelifltirmesine neden olmak-tad›r. Hewitt ve ark (2003) mükemmeliyetçi iliflki kurma biçimine yönelik öngördükleri mükem-meliyetçi davran›fl biçimi Kendini Mükemme-liyetçi Gösterme olarak adland›r›lmaktad›r. Mükemmeliyetçili¤e iliflkin araflt›rmac›lar taraf›n-dan önerilen KMG modeli üç temel davran›fl biçimi tan›mlamaktad›r. Birincisi, kiflinin olumlu yönlerini, becerilerini, baflar›lar›n› ve yapt›¤› iflleri sürekli öne ç›kararak kendisi mükemmel bir insan olarak göstermeye çal›flt›¤› Mükem-meliyetçi Öz-Tan›t›m (MÖT). ‹kincisi, bir yanl›fl›n veya eksikli¤in ortaya ç›kmas› ihtimalinde kiflinin kendine iliflkin eksik yanlar›n› saklama çabas› ve bu konudaki abart›l› endifleleriyle belirli olan Kusur Saklamad›r (KS). Son olarak alg›lanan hatalar ve eksikliklerin olmas› durumunda bun-lar› aç›kça ortaya koymak veya sözel olarak ifade edebilmek konusundaki isteksizli¤in bir ifadesi olan Kusuru A盤a Vurmama (KAV) davran›fllar›d›r. Kendini mükemmel gösterme davran›fllar›n›n alt boyutlar› anksiyete, depres-yon, yeme bozukluklar›, terapötik iliflkide yüksek stres ve dan›flmaya ba¤lanma zorluklar›yla önemli düzeyde iliflkili bulunmufltur (Hewitt ve ark 2003, McGee ve ark 2005, Hewitt ve ark 2008).
Literatürde mükemmeliyetçi¤e iliflkin pek çok farkl› tan›mlama ve öngörülen farkl› mo-dellere iliflkin gelifltirilmifl ölçme araçlar›
bulun-maktad›r. Bu anlamda gelifltirilen ölçme araçlar› aras›nda, Frost ve ark (1990) taraf›ndan gelifltiri-len Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçe¤i (Multidimensional Perfectionism Scale), Hewitt and Flett (1991) taraf›ndan gelifltirilen Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçe¤i (Multidimen-sional Perfectionism Scale), Slaney ve ark (2001) taraf›ndan gelifltirilen Neredeyse Mü-kemmel Ölçe¤i (Almost Perfect Scale), Rice ve Slaney (2002) taraf›ndan gelifltirilen Uyuma Yö-nelik /Uyumu Bozucu Mükemmeliyetçilik Ölçe¤i (Adaptive/Maladaptive Perfectionism Scale) ve Burns’ün (1980) Burns Mükemmeliyetçilik Ölçe-¤i (Burns Perfectionism Scale) bunlardan baz›-lar›d›r. Söz konusu ölçme araçlar›n›n, mükem-meliyetçili¤e iliflkin farkl› unsurlar›n düzeylerine iliflkin ölçüm yapmak amac›yla gelifltirildi¤i gö-rülmektedir. Mükemmeliyetçi Kendini Gösterme Ölçe¤i’nin di¤er ölçme araçlar›ndan fark›, Hewitt ve Flett’in (1991) kiflileraras› mükemmeliyetçilik modelinde yer alan, baflkalar›nca beklenen mükemmeliyetçilik alt faktörünün, kifliler aras› tutumlar bak›m›ndan ayr›nt›l› bir ifadesi olma-s›d›r. Kendinden beklenen mükemmeliyetçilik e¤iliminin özelikle psikopatolojiyle ve psiko-sosyal alanda yaflanan s›k›nt›lar baflta olmak üzere pek çok psikolojik yap›yla iliflkili bulun-mas› araflt›rmac›lar› konuya iliflkin ayr›nt›l› bir de¤erlendirme arac› gelifltirmeye itmifltir.
Bu çal›flman›n amac› Mükemmeliyetçi Ken-dini Gösterme Ölçe¤i’nin Türk örnekleminde psi-kometrik özelliklerini de¤erlendirmektir. Ölçme arac›n›n Türkçe’ye kazand›r›lmas› araflt›rmac›-lar›n mükemmeliyetçilik konusunda daha ayr›n-t›l› de¤erlendirmeler yapmas›na olanak tan›ya-cakt›r. Ölçek, Türk toplumunda mükemmeli-yetçilik e¤ilimi yüksek olan kiflilerde kendini çok fazla öne ç›karma ve onay alma ihtiyac› dav-ran›fl›n›n alt›nda yatan faktörler ve beklenen olumsuz sonuçlar›n› de¤erlendirme imkân› verecektir.
YÖNTEM Örneklem
Araflt›rmaya Gazi E¤itim Fakültesi’nde lisans e¤itimi almakta olan 271 gönüllü ö¤renci
kat›lm›flt›r. Örneklemin 174’ü k›z (%64.21) ve 97’si erkek (%35.79) ö¤rencilerden oluflmak-tad›r. Ö¤rencilerin yafl ortalamas› 21.45 ve stan-dart sapmas› 2.45’dir.
Ölçme Araçlar›
Kendini Mükemmeliyetçi Gösterme Ölçe¤i (KMGÖ): KMGÖ kiflinin kendini baflkala-r›na mükemmel gösterme ihtiyac›n› ölçen 27 soruluk çok boyutlu bir ölçme arac›d›r (Hewitt ve ark 2003). KMGÖ 1 (Kesinlikle kat›lm›yorum) ve 7 (Kesinlikle kat›l›yorum) aras›nda yedili Likert tipi ölçüm veren bir öz de¤erlendirme ölçe¤idir. Mükemmeliyetçi Öz-Tan›t›m (Perfectionistic Self-Promotion) (örne¤in, bireyin kendini mükemmel gösterme çabas›), Kusur Saklama (Nondisplay of Imperfection) (örne¤in, bireyin mükemmeliyetçi olmayan davran›fl› saklamas› ya da sergilemekten kaç›nmas›) ve Kusuru Aç›-¤a Vurmama (Nondisclosure of Imperfection) (örne¤in, bireyin mükemmeliyetçi olmayan sözel aç›klamalardan sak›nmas› ve kaç›nmas›) olmak üzere üç alt ölçekten oluflmaktad›r. Yukar›da ad› ge-çen alt ölçekler, s›ras›yla, 5., 7., 11., 15., 17., 18., 23., 25., 26., 27. maddeler (10 madde); 2., 3., 4., 6., 8., 10., 12., 20., 22. ve 24. maddeler (10 madde) ve 1., 9., 13., 14., 16., 19. ve 21. maddelerden (7 madde) oluflmaktad›r. 1., 3., 11., 16., 18. ve 22. sorular tersine çevrilerek kodlanmaktad›r. Ölçme arac›n›n alt ölçeklerine iliflkin hesaplanan iç tutarl›l›k katsay›lar› Mü-kemmeliyetçi Öz-Tan›t›m (MÖT), Kusur Sak-lama (KS) ve Kusuru A盤a Vurmama (KAV) alt ölçekleri için s›ras›yla, 0.86, 0.83, ve 0.78 olarak bulunmufltur. KMGÖ alt faktörlerinin iki haftal›k test tekrar test korelasyonu 0.74 ve 0.82 ara-s›nda de¤iflim göstermifltir. Mükemmeliyetçi Kendini Gösterme Ölçe¤i’nin Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçe¤iyle ölçüt geçerlik ba¤›nt›lar›n›n yüksek oldu¤u bildirilmifltir (Hewitt ve ark 1995, Hewitt ve ark 2003).
Penn State Endifle Ölçe¤i (PSEÖ): Penn State Endifle Ölçe¤i afl›r›, süre¤en ve kontrol edilemeyen patolojik endifle düzeylerini belirleyebilmek amac›yla Meyer ve ark (1990)
taraf›ndan gelifltirilmifltir. Ölçme arac› 16 mad-deden oluflmakta 1 (benim için hiçbir zaman do¤ru de¤il) ve 5 (benim için her zaman do¤ru) aras›nda beflli likert tipi ölçüm vermektedir. Ölçekten al›nan puanlar toplanarak kullan›lmak-ta ve puanlar›n yükselmesi patolojik endifle düzeylerinin yükseldi¤ine iflaret etmektedir. Ölçe¤in iç tutarl›l›k katsay›s› 0.88’dir. Ölçme arac›n›n Türk örneklemindeki geçerlik ve güve-nirlik çal›flmas› Boysan, Keskin ve Befliro¤lu (2008) taraf›ndan yap›lm›flt›r.
S›n›rl›l›k fiemalar› Ölçe¤i (SfiÖ): S›n›rl›l›k flemalar› yaklafl›m› depresyonda etkili olan moti-vasyon kayb› ve çaresizlik olgusunun alt›nda yatan temel etkenler içinde kiflilerin dünyaya ve kifliler aras› iliflkilere dair s›n›rl›, de¤iflmez ve bir-biriyle ba¤›ml› alg›lar›n›n veya di¤er bir ifadeyle olumsuz temel inançlar›n›n önemli rol oyna-d›¤›n› öne sürmektedir (Boysan ve Kayri, 2006). S›n›rl›l›k fiemalar› Ölçe¤i, kiflilerde s›n›rl›l›k flemalar›n›n yayg›nl›¤› ve s›n›rl›l›k inançlar›n›n kat›l›¤›n› ölçebilmek amac›yla gelifltirilmifl olan 30 soruluk bir öz bildirim ölçe¤idir Ölçe¤in soru-lar› 0 (Kesinlikle kat›lm›yorum) ve 4 (Kesinlikle kat›l›yorum) aras›nda beflli likert tipi ölçüm yap-maktad›r. Ölçme arac› dört alt faktörden mey-dana gelmekte olup alt ölçeklerin isimleri Dünyaya iliflkin S›n›rl›l›k, Kiflileraras› S›n›rl›l›k, De¤iflmezlik ‹nanc› ve Ba¤›ml›l›k Alg›s› olarak adland›r›lmaktad›r. Arac›n alt ölçekleri için iç tutarl›l›k katsay›lar› s›ras›yla, .71, .77, .81 ve .65’tir. Ölçe¤in tümü için iç tutarl›l›k .89 olarak bildirilmifltir. Ölçek Türk örnekleminde yüksek geçerlik ve güvenirlik de¤erleri vermifltir (Boy-san ve ark 2008).
‹fllem
Konunun e¤itimini alm›fl üç dil uzman› taraf›ndan ölçek Türkçe’ ye çevrildi ve çeviriler aras›nda karfl›laflt›rma yap›larak soru formuna son hali verildi. E¤itim Fakültesi’nde lisans e¤i-timi almakta olan ve çal›flmaya kat›lma konu-sunda istekli kat›l›mc›lara çal›flman›n içeri¤i k›saca aç›kland›ktan sonra ölçekler verilmifltir. Araflt›rmaya dâhil olan kat›l›mc›lardan
çal›fl-man›n sonuçlar›n›n bilimsel amaçlarla kullan›-m›na iliflkin yaz›l› izin al›nm›flt›r.
‹statistiksel Analiz
Çal›flmada kullan›lan ölçme araçlar›na iliflkin ortalama ve standart sapmalar tan›mlay›c› istatistikler olarak hesaplanm›flt›r. Ölçme arac›n›n ölçüt ba¤›nt› geçerli¤ini de¤erlendire-bilmek amac›yla KMGÖ alt ölçekleriyle, Penn State Endifle Ölçe¤i ve S›n›rl›l›k fiemalar› Ölçe¤i alt ölçek toplam puanlar› aras›ndaki Pearson korelasyon katsay›lar› hesaplanm›flt›r. KMGÖ’ye iliflkin orijinal faktör yap›s›n›n Türk örneklemindeki geçerli¤i, do¤rulay›c› faktör analizi kullan›larak test edilmifltir. Ölçme arac›n›n yap› geçerli¤i için yak›nl›¤›n kareler ortalamas›n›n karekökünün (RMSEA) de¤eri 0.08 veya alt›nda, karfl›laflt›rmal› uyum endek-sinin (CFI) 0.90 veya üzerinde ve standardize edilmifl art›k de¤erler kareler ortalaman›n kare-kökünün (SMSR) ise 0.08 veya alt›nda olmas› ölçüt olarak kabul edilmifltir (Hu ve Bentler 1999). Analiz sonuçlar› hesaplan›rken Satora-Bentler düzeltmesi yap›lm›flt›r. Ölçe¤in güvenir-li¤i Cronbach alfa iç tutarl›l›k katsay›s› ve 15 günlük test tekrar test korelasyonu hesapla-narak de¤erlendirilmifltir.
BULGULAR
KMGÖ’nun orijinal faktör yap›s›n›n Türk örneklemindeki geçerli¤i do¤rulay›c› faktör ana-lizi kullan›larak test edilmifltir. Satora-Bentler düzeltmesi kullan›larak yap›lan analiz sonucun-da 271 kiflilik örneklemde 321 serbestlik dere-celi de¤eri 645.85 bulunmufltur (p<.01). Model-den elde edilen yak›nl›¤›n kareler ortalamas›n›n karekökü (RMSEA) de¤eri 0.06 (p<.01), karfl›laflt›rmal› uyum endeksinin (CFI) 0.90 ve standardize edilmifl art›k de¤erler kareler ortala-man›n karekökünün (SMSR) ise 0.08 olarak bulunmufltur. Sonuçlar KMGÖ orijinal faktör yap›s›n›n, araflt›rman›n verilerindeki yap› geçer-li¤inin yeterli düzeyde oldu¤una iflaret etmekte-dir.
Tersine kodlanan maddeler (1., 3., 11., 16., 18. ve 22.) tersine çevrildikten sonra madde
toplam puan korelasyonlar› hesapland›¤›nda söz konusu maddeler için korelasyonlar 0.20’nin alt›nda bulunmufltur. Bu maddelerin d›fl›ndaki sorular›n madde toplam puan korelasyonlar› 0.21 ve 0.57 aras›nda de¤iflmektedir.
KMGÖ’nün alt ölçekleri olan Mükem-meliyetçi Öz-Tan›t›m (MÖT), Kusur Saklama (KS) ve Kusuru A盤a Vurmama (KAV) ile Penn State Endifle Ölçe¤i ve S›n›rl›l›k fiemalar› Ölçe¤i alt faktörleri aras›nda hesaplanan ölçüt geçerlik korelasyonlar› Tablo 1’de verilmektedir. Mükem-meliyetçi Öz-Tan›t›m puanlar› ile Endifle ve S›n›rl›l›k fiemalar› aras›ndaki istatistiksel olarak anlaml› ölçüt geçerlik katsay›lar› 0.35 ve 0.54 aras›nda de¤iflmektedir. Kusuru Saklama alt ölçe¤iyle S›n›rl›l›k Alg›s› aras›nda, 0.29 ve 0.39 aras›nda de¤iflen anlaml› ölçüt geçerlik katsa-y›lar› hesaplanm›flt›r (p<.01). Kusuru A盤a Vurmama alt ölçe¤iyle S›n›rl›l›k Alg›s› aras›nda .0.32 ve 0.39 aras›nda de¤iflen istatistik olarak anlaml› ölçüt geçerlik katsay›lar› elde edilmifltir (p<.01). Patolojik endifleyle Mükemmeliyetçi Öz-Tan›t›m ve Kusuru Saklama aras›nda mani-dar ölçüt geçerlik katsay›lar› bulundu¤u (p<.01) halde Kusuru A盤a Vurmama alt ölçe¤iyle endifle puanlar› aras›nda hesaplanan katsay› manidar ç›kmam›flt›r (p>.05).
Tablo 1’de görüldü¤ü üzere, KMGÖ alt ölçeklerinin güvenirlik düzeyleri için Cronbach alfa katsay›lar› hesaplanm›flt›r. Alt ölçeklere iliflkin alfa katsay›lar› s›ras›yla Mükemmeliyetçi Öz-Tan›t›m (MÖT) için α= 0.75, Kusur Saklama (KS) için α= 0.63 ve Kusuru A盤a Vurmama (KAV) için α=0.55’tir. Ölçe¤in tümü için iç tutarl›l›k katsay›s› α=0.80 bulunmufltur. 30 kifli için iki haftal›k test tekrar test korelasyonlar› hesapland›. Ölçe¤in tümü için elde edilen kore-lasyon de¤eri r=0.82, Mükemmeliyetçi Öz-Tan›t›m alt ölçe¤i için r=0.66, Kusuru Saklama alt ölçe¤i için r=0.66 ve Kusuru A盤a Vurmama alt ölçe¤i için r=0.57 olarak bulunmufltur.
TARTIfiMA
Mükemmeliyetçilik pek çok psikolojik yap›yla iliflkili olarak araflt›rmalara konu olan bir
psikolojik yap›d›r. Konuya iliflkin mükem-meliyetçili¤in olumlu ve olumsuz sonuçlar›na göre farkl› aç›lardan uyuma yönelik ve uyumu bozucu çeflitli mükemmeliyetçilik s›n›flamalar› önerilmektedir (Hamachek 1978, Slade ve Owen 1998). Bununla beraber, Hewitt ve Flett (1991) taraf›ndan önerilen mükemmeliyetçili¤in kiflileraras› modelinin pek çok araflt›rmac› tara-f›ndan benimsenen mükemmeliyetçilik modeli oldu¤u görülmektedir. Bu çal›flmada kiflileraras› mükemmeliyetçilik tan›mlamas› içinde önemli rol oynayabilecek kendini mükemmel gösterme e¤ilimini ölçen Mükemmeliyetçi Kendini Gös-terme Ölçe¤i’nin Türkçe formunun psikometrik özellikleri incelenmifltir.
KMGÖ’nin iç tutarl›¤› Cronbach alfa kat-say›s› hesaplanarak de¤erlendirilmifltir. Ölçme arac›ndan elde edilen iç tutarl›k de¤eri çok yük-sektir. Benzer bir biçimde ölçe¤in 15 günlük test tekrar test korelasyonu da yüksektir. KMGÖ’nün madde toplam puan korelasyonlar› tersine çevrilen maddeler için düflük bulunmufltur. Bu durum ölçekte Marsh’›n (1996) belirtti¤i flekilde eflit say›da pozitif ve tersine kodlanan madde
yaz›lmamas›ndan kaynaklanan ölçek gelifltirme hatas›yla iliflkilidir. Tersine çevrilen maddeler ölçme arac›nda baflka bir psikolojik yap›ya aitmifl gibi ifllev görmektedir. Sonuçlar ölçme arac›n›n madde güvenirlikleri ile ilgili önlemlerin al›nmas› gerekti¤i yönünde yorumlanabilir. Bu maddelerin orijinal ölçme arac›nda pozitif ifadelere dönüfltürülerek kullan›lmas› ölçme araçlar›n›n psikometrik özelliklerini art›racakt›r.
Biliflsel flemalar›n ve biliflsel çarp›tmalar›n mükemmeliyetçilikle yak›ndan iliflkili oldu¤u bildirilmektedir (Flett ve ark 1998, Flett ve ark 2002, Sherry ve ark 2003). Biliflsel olarak pek çok psikolojik de¤iflkenle karfl›l›kl› etkileflim içinde olan mükemmeliyetçilik yap›s›yla iliflkili olarak kiflileraras› flemalar›n pek çok farkl› psikolojik de¤iflkende oldu¤u gibi burada da önemli rol oynad›¤› görülmektedir (Balwin 1992). S›n›rl›l›k alg›s›, kiflileraras› iliflkilere ve yaflam›n sundu¤u olanaklara iliflkin s›n›rl›, bir-birine ba¤›ml› ve de¤iflmezlik inançlar›n› içeren fonksiyonel olmayan biliflsel yap›lar› temsil etmektedir. S›n›rl›l›k flemalar›n›n depresyon, anksiyete, ö¤renilmifl çaresizlik, disosiyasyon
Tablo 1. Pearson korelasyonlar› ve tan›mlay›c› istatistikler
1 2 3 4 5 6 7 8
1. KMGÖ - Mükemmeliyetçi
Öz-Tan›t›m 1
2. KMGÖ - Kusuru Saklama 0.57 ** 1
3. KMGÖ - Kusuru A盤a Vurmama 0.46 ** 0.44 ** 1
4.Penn State Endifle Ölçe¤i 0.25 ** 0.23 ** 0.12 1
5.SfiÖ - Kiflileraras› S›n›rl›l›k 0.44 ** 0.43 ** 0.32 ** 0.34 ** 1 6. SfiÖ - Dünyaya ‹liflkin S›n›rl›l›k 0.54 ** 0.39 ** 0.39 ** 0.27 ** 0.70 ** 1 7. SfiÖ - De¤iflmezlik ‹nanc› 0.35 ** 0.29 ** 0.34 ** 0.18 ** 0.64 ** 0.72 ** 1 8. SfiÖ - Ba¤›ml›l›k Alg›s› 0.39 ** 0.29 ** 0.34 ** 0.13 * 0.61 ** 0.66 ** 0.67 ** 1 Ortalama 43.70 43.34 28.99 51.61 21.97 9.15 17.29 9.59 Standart Sapma 8.93 8.54 6.10 10.92 7.77 4.62 9.21 4.54 Cronbach α 0.75 0.63 0.55 0.82 0.81 0.77 0.86 0.70 *:p<.05; *:p<.01
ve obsesif kompulsif belirtilerle önemli düzeyde iliflkili oldu¤u bulunmufltur (Boysan ve ark 2008, 2010, Kayri ve Boysan 2008). Duygusal sorun-lar ve psikopatolojiyle yak›ndan iliflkili oldu¤u pek çok çal›flmayla kan›tlanm›fl olan mükem-meliyetçi tutumlar›n›n (Shafran ve Mansell 2001) bir uzant›s› olarak kiflinin kendini mükem-mel gösterme çabas›n›n s›n›rl›l›k alg›s›yla iliflkili olmas› beklenmifltir. Bu anlamda KMGÖ’nin alt ölçekleriyle s›n›rl›l›k flemalar› alt faktörleri aras›ndaki korelasyonlar istatistiksel olarak anlaml› bulunmufltur. Elde edilen ölçüt geçerlik katsay›lar› orta düzeydedir. Kiflileraras›ndaki mükemmeliyetçi tutumlara vurgu yapan KMGÖ’nin alt boyutlar›n›n özellikle olumsuz kiflileraras› s›n›rl›l›k flemalar›yla iliflkili bulun-mas› anlaml›d›r. Literatürde yer alan çal›flmalar da benzer yönde sonuçlar bildirmektedir (Baldwin 1992, Baldwin ve ark 1993, Flett ve ark 2001, Hewitt ve ark 1995, Hewitt ve ark 2003). Bunun yan› s›ra dünyadaki olanaklara iliflkin olumsuz de¤erlendirmeleri içeren dünyaya iliflkin s›n›rl›l›k flemalar›n›n da kendini mel bir flekilde tan›tma ve psikososyal mükem-meliyetçilik ihtiyac›n› do¤urdu¤unu ortaya koy-mufltur. Bu anlamda elde edilen bulgular bir ilk-tir.
Mükemmeliyetçilik ve endifle düzeyleri aras›nda literatürde bildirilen önemli iliflkilerin (Chang ve ark 2007, Stöber ve Joormann 2001) aksine KMGÖ’nin toplam puan› ile patolojik endifle ölçe¤i toplam puan› aras›ndaki korelas-yonlar düflük ç›km›flt›r. Bu durumun en önemli nedeni kendini mükemmeliyetçi gösterme e¤ilimlerinin salt mükemmeliyetçilik kavram›n-dan farkl› bir psikolojik yap›y› temsil ediyor olmas›d›r. Bahsedilen çal›flmalarda ele al›nan mükemmeliyetçili¤in psikolojik yap› olarak mükemmel olma kayg›s› ve hata yapma endifleleri gibi boyutlar› bar›nd›rd›¤› görülmekte-dir. Buna karfl›n KMGÖ kiflileraras› iliflkilerde mükemmel bir sosyal imaj oluflturmaya iliflkin tutumlar› ölçmek amac›yla gelifltirilmifl bir ölçme arac›d›r. Bu anlamda ölçekten al›nan puanlar ve patolojik endifle de¤iflkeni aras›nda elde edilen
ölçüt geçerlik de¤erlerinin söz konusu psikolojik yap›n›n özgünlü¤üne iliflkin bir bulgu olarak yorumlanmas› yerinde olur. KMGÖ alt faktör-lerinin kiflileraras› iliflki kurma biçimlerine yöne-lik baflka psikolojik yap›larla korelasyon düzey-lerinin sonraki çal›flmalarda yeniden de¤erlen-dirilmesi gereklili¤i vard›r. Vücut imgesi, sosyal benlik alg›s›, kiflisel hedeflerin belirlenme stilleri, kontrol oda¤› gibi psikolojik özelliklerle kendini mükemmeliyetçi sunma e¤ilimi aras›ndaki iliflkileri ele alan çal›flmalar›n sonuçlar› alanda çal›flan araflt›rmac› ve uygulay›c›lara önemli bil-giler sunacakt›r. Bu çal›flmada mükemmeliyetçi bireylerin kiflileraras› iliflki kurma biçimlerine iliflkin de¤erlendirme yapmak amac›yla gelifltiril-mifl olan KMGÖ alt ölçeklerinin birlikte geçerlik katsay›lar› çok yüksek olmamakla beraber kabul edilebilir düzeydedir.
KMGÖ’nin orijinal faktör yap›s›nda Mükem-meliyetçi Öz-Tan›t›m, Kusur Saklama ve Kusuru A盤a Vurmama alt faktörleri olmak üzere top-lam üç faktör yer almaktad›r. Ölçe¤in orijinal fak-tör yap›s›n›n Türk örneklemindeki geçerli¤i Satora-Bentler düzeltmeli yap›sal eflitlik anali-ziyle test edilmifltir. Ölçe¤in üç faktörlü orijinal yap›s›n›n Türk örnekleminden elde edilen çal›fl-man›n verileriyle istenen düzeyde uyum göster-di¤i anlafl›lm›flt›r. Bulgular KMGÖ’nin orijinal faktör yap›s›n›n Türk örnekleminde yap› geçer-li¤inin yeterli oldu¤unun göstergesidir.
Çal›flman›n yaln›zca üniversite ö¤renci-lerinden oluflan bir örneklemde yap›lm›fl olmas› araflt›rman›n en önemli eksikli¤idir. Araflt›rmada kullan›lan ölçüt geçerlik de¤iflkenlerinin yan› s›ra orijinal geçerlik ve güvenirlik çal›flmas›nda kullan›lan ölçme araçlar›n›n bu çal›flmada kul-lan›lmamas› di¤er bir s›n›rl›l›kt›r. Türk örnekle-minde elde edilen bu ilk araflt›rman›n sonuç-lar›n›n genellenebilmesi için baflka çal›flmalara ihtiyaç vard›r. Bununla beraber elde edilen so-nuçlar, KMGÖ’nin uluslararas› uyarlama çal›fl-malar›, ölçekteki eksikliklerin giderilebilmesi ve mükemmeliyetçilikle ilgili baflka psikometrik çal›flmalar için araflt›rmac›lara ›fl›k tutucu nitelik-tedir.
SONUÇLAR ve ÖNER‹LER
KMGÖ’nin Türkçe formunun iç tutarl›l›¤› yüksek bulunmufltur. Tersine çevrilerek kod-lanan maddeler Marsh’›n (1996) belirtti¤i ölçek gelifltirme hatas›na neden olmaktad›r. Bu anlamda ölçme arac›n›n orijinal versiyonunda da bu maddelerin pozitif ifadeler dönüfltürülerek madde ay›rt ediciliklerinin yeniden de¤erlen-dirilmesi önerilebilir. KMGÖ’ye ait alt ölçekler s›n›rl›l›k alg›s› ve patolojik endifle düzeyi puan-lar›yla orta ve düflük düzeyde ölçüt geçerlik göstermifltir. Buna karfl›n özellikle s›n›rl›l›k flemalar›yla elde edilen ölçüt geçerlik katsay›lar›
kabul edilebilir düzeydedir. Bununla beraber iliflki kurma ve ba¤lanma biçimleri gibi psikolojik yap›larla ölçe¤in ölçüt geçerli¤inin yeniden de¤erlendirilece¤i çal›flmalara ihtiyaç vard›r. Do¤rulay›c› faktör analizinde ölçme arac› gelifltirilirken elde edilen üç faktörlü yap›n›n Türkçe formda yeterli düzeyde yap› geçerli¤ine sahip oldu¤u bulunmufltur. Analiz sonuçlar› Mükemmeliyetçi Kendini Gösterme Ölçe¤i’nin psikometrik olarak eksikliklere sahip olmakla bir-likte Türk örnekleminde kullan›labilece¤i yö-nünde yorumlanabilir. Ancak konuya iliflkin baflka çal›flmalara da ihtiyaç vard›r.
KAYNAKLAR
Alden LE, Bieling PJ, Wallace ST (1994) Perfectionism in an Interpersonal Context: A Self-Regulation Analysis of Dysphoria and Social Anxiety. Cognit Ther Res, 18: 297-315.
Baldwin MW, Fehr B, Keedian E ve ark (1993) An Exploration of the Relational Schemata Underlying Attachment Styles: Self-Report and Lexical Decision Approaches. Pers Soc Psychol Bull, 19:746–754.
Baldwin MW (1992) Relational Schemas and the Processing of Social Information. Psychol Bull, 112:461–484.
Boysan M, Befliro¤lu L, Kalafat T ve ark (2010) Üniversite Ö¤rencilerinde ‹fllevsel Olmayan Kifliler-aras› fiemalar›n Obsesif Kompulsif ve Disosiyatif Belirtilerle ‹liflkisi. Nöropsikiyatri Arflivi, 47: 9-14.
Boysan M, Befliro¤lu L, Kara H ve ark (2008) S›n›rl›l›k Alg›s›n›n Depresyonla ‹liflkisi: Psikometrik Bir Analiz. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9:191-196.
Boysan M, Kayri M (2006) Depresyonda Biliflsel Yatk›nl›k Hipotezine ‹liflkin Yeni Bir Yaklafl›m: S›n›rl›l›k fiemalar› Envanteri’nin Geçerlilik Güvenilirlik Çal›flmas›. 14. Ulusal Psikoloji Kongresinde Kabul Edilen Sözlü Bildiri, Ankara, 6-8 Eylül, 2006.
Boysan M, Keskin S, Befliro¤lu L (2008) Penn State Endifle Ölçe¤i Türkçe Formunun Hiyerarflik Faktör Yap›s›, Geçerlik ve Güvenilirli¤i. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 18(3): 174-182
Burns DD (1980) The Perfectionist’s Script for Self Defeat. Psychol Today, 34-51.
Chang EC, Rand KL (2000) Perfectionism as a Predictor of Subsequent Adjustment: Evidence for a Specific Diathesis-Stress Mechanism Among College Students. J Couns Psychol, 47: 129–137.
Flett GL, Hewitt PL, Blankstein KR (1998) Psychological Distress and the Frequency of Perfectionistic Thinking. J Pers Soc Psychol, 75(5):1363-1381.
Flett GL, Hewitt PL, Blankstein K ve ark (1991) Dimensions of Perfectionism and Irrational Thinking. J Ration Emot Cogn Behav Ther, 9:185–201.
Flett GL, Hewitt PL, De Rosa T (1996) Dimensions of Perfectionism, Psychosocial
Adjustment, and Social Skills. Pers Individ Dif, 20 (2):143-150.
Flett GL, Hewitt PL, Dyck DG (1989) Self-Oriented Perfectionism, Neuroticism and Anxiety. Pers Individ Dif, 10:731–735.
Flett GL, Hewitt PL, Garshowitz M ve ark (1997) Personality, Negative Social Interactions, and Depressive Symptoms. Can J Behav Sci, 29:28–37.
Flett GL, Hewitt PL, Shapiro B ve ark (2001) Perfectionism, Beliefs, and Adjustment in Dating Relationships. Curr Psychol, 20(4): 289–311.
Flett GL, Madorsky D, Hewitt PL (2002) Perfectionism Cognitions, Rumination, and Psychological Distress. J Ration Emot Cogn Behav Ther, 20:33–47.
Frost RO, Heimberg RG, Holt CS (1993) A Comparison of Two Measures of Perfectionism. Pers Individ Dif, 14:119–126.
Frost RO, Marten PA, Lahart CM (1990) The Dimensions of Perfectionism. Cognit Ther Res, 14:449–468.
Hamachek DE (1978) Psychodynamics of Normal and Neurotic Perfectionism. Psychology, 15:27-33.
Hewitt PL, Flett GL (1990) Perfectionism and Depression: A Multidimensional Analysis. J Soc Behav Pers, 5: 423–438.
Hewitt PL, Flett GL (1991) Perfectionism in the Self and Social Contexts: Conceptualization, Assessment and Association with Psychopathology. J Pers Soc Psychol, 60(3):456-470.
Hewitt PL, Flett GL, Ediger E (1995) Perfectionism Traits and Perfectionistic Self Presentation in Eating Disorder Attitudes, Characteristics, Self-Presentation in Eating Disorder Attitudes,. Characteristics, and Symptoms. Int J Eat Disord, 18(4): 317-326.
Hewitt PL, Flett GL, Mikail SF (1995) Perfectionism and Relationship Adjustment in Pain Patients and Their Spouses. J Fam Psychol, 9(3):335-347.
Hewitt PL, Flett GL, Sherry SB ve ark (2003) The Interpersonal Expression of Perfectionism: Perfectionistic Self–Presentation and Psychological Distress. J Pers Soc Psychol, 84: 1303–1325.
Hewitt PL, Habke M, Lee-Baggley DL ve ark (2008) The Impact of Perfectionistic Self-Presentation on the Cognitive, Affective, and Physiological Experience of a Clinical Interview. Psychiatry: Interpersonal & Biological Processes, 71(2): 93-122.
Hu L, Bentler PM (1999) Cutoff Criteria for fit Indexes in Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives. Struct Equ Modeling, 6(1):1 -55.
Kayri M, Boysan M (2008) Biliflsel Yatk›nl›k ile Depresyon Düzeyleri ‹liflkisinin S›n›fland›rma ve Regresyon A¤ac› Analizi ile ‹ncelenmesi. H. U. E¤itim Fakültesi Dergisi, 34:168-177.
Marsh HW (2006) Positive and Negative Global Self-Esteem: A Substantively Meaningful Distinction or Artifactors? J Pers Soc Psychol, 70:810–819.
Meyer TJ, Miller ML, Metzger RL ve ark (1990) Development and Validation of the Penn State Worry Questionaire. Behav Res Ther, 28:487-495.
Rice KG, Preusser KJ (2002) The Adaptive/Maladaptive Perfectionism Scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 34:210–222.
Shafran R, Cooper Z, Fairburn CG (2002) Clinical Perfectionism: A Cognitive-Behavioural Analysis. Behav Res Ther, 40:773-791.
Shafran R, Mansell W (2001) Perfectionism and Psychopathology: A Review of Research and Treatment. Clin Psychol Rev 21(6):879-906.
Sherry SB, Hewitt PL, Flett GL ve ark (2003) Perfectionism Dimensions, Perfectionistic Attitudes, Dependent Attitudes, and Depression in Psychiatric Patients and university students. J Couns Psychol, 50(3):373–386.
Slade PD, Owens RG (1998) A Dual Process Model of Perfectionism Based on Reinforcement Theory. Behav Modif, 22:372-390.
Slaney RB, Rice KG, Mobley M ve ark (2001) The Revised Almost Perfect Scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 34:130-145.
Stöber J, Joormann J (2001) Worry, Procrastination, and Perfectionism: Differentiating Amount of Worry, Pathological Worry, Anxiety, and Depression. Cognit Ther Res, 25(1):49-60.
