D Ü Ş Ü N E N LE R İN D Ü Ş Ü N C E LE R İ
itabotaj Bayramı ve Yüksek
C
UMHURİYETİN ilânından sonra
ki ilk on yıl içinde çıkarılmış en
önemli yasalardan
biri
olan
Kabotaj Kanunu, bugünkü Deniz Ticaret
Filosu’nun varlığının nedenini oluşturur.
Kabotaj Kanunu ve Bayramı, Deniz
Ticareti ile varolmuştur.
Denizcilik Okulu
12 Eylü l 1980 He birlikte her- şeyin yeni bir ruh ye yeni bir he yecan ile düşünülmeye ve ele alınmaya başlandığı bu dönem de, “ Deniz T icareti" kavramı da Türkiye’nin gelişimindeki gerçek yerini alabilir.
Önemi giderek daha çok anla şılan deniz ı iaştırmacılığı, başta gemi zabitleri olmak özere tüm gemi adamlarının, eğitimi ve ye tiştirilmesi sorununu da berabe rinde getirm iştir. Gemi mürette batının yetiştirilin -inin örgün- yaygın biçimde yapılmadığı ül kemizde, gem i kaptanı ve gemi makineleri işletme mühendisi y e tiştiren yegâne öğretim kurumu Yüksek Denizcilik Okulu'dur.
Bu Kabotaj Ba.; - aını’ nı kut larken, son zamanlarda üstünde çok konuşulan, yazılan ve gele cekteki statüsü için çeşitli görüş ler ileri sürülen bu nadide okul, bu günlere nasıl gelmiştir? Nasıl getirilm iştir v e bundan sonraki yıllarda istenilen düzeye gelebil mesi için neler yapılmalıdır?
DÜNYADAKİ
UYGULAMA
Yüksek Denizcilik Okulu’nun kuruluşunu sağlamış olan mer’i yasa ile tüzük ve genel yönetme likler, dünyadaki deniz ticaret üniversitesi ya da akademilerine paralel, Türkiye gerçeklerine ve günümüz koşullarına uygun bir biçimde yeniden düzenlenmeli dir.
-YAZAN:
Erkan
dereli
[Gemi Mak. işi. Müh.]
okul müdürüne bağbdır. Bahriye Bilim leri Başkam donanmadan m uvazzaf bir subaydır. Bu b ö lümde, bahriye biliminin esas ları, silah sistemleri, operasyonu ve organizasyonu okutulur, si lahlı talimler yapılır. Askeri bir terbiye ve disiplin sağlanır. Am erika'daki tüm denizcilik akademilerinde bu sistem uygu lanır. Ancak yedek subaylık uygulamalarında bazı farklılıklar vardır. İlg ili yasalarda yapılacak birkaç değişiklikle, askeri ilkeler zedelenmeksizin, Banriye B ilim leri Bölümü’nün Yüksek Deniz cilik Okulu'nda da kurulması sağlanabilir.
ÖĞRETMEN
AÇIĞI
Okulun, deniz ulaştırması sek törü içindeki öteki kuruluşlarla işbirliği içinde ve kararlarını, ulusal deniz ticaret eğitimi ve deniz ulaştırması politikası amaç ve ilkeleri çerçevesinde, kendisi alacak biçimde bir işleyişe sahip olması zorunludur. E ğer bu o l mazsa, okul mutlaka, yalnız de niz ticareti ve deniz ulaştırması iş le v le r in i ü stlen en b ir ku- rum/kuruluşa bağlanmalıdır. (Dünyadaki tüm denizcilik üni versitesi ve akademiler Deniz T i caret Bakanlığı'na bağlıdır.)
Oluşturulacak yeni yasa ve Statüsünün, disiplin kavramı düşünülerek şimdiki konumun dan başka bir biçimde (basından öğrenildiğince askeri statüde) gerçekleştirilmesi sorununa ge lince... A B D ’ deld 6 denizcilik üniversite ve akademisinden Merchant Marine Academ y K igs Point, Deniz Ticaret B a k a n lığ ı na bağlıdır. Akademinin 16 b ö lümünün bir tanesi de N aval Science Department -Bahriye B i limleri Bölümü’dür. H er bölü mün başkanı dekana ve dekan da
Okulun idari kadrosunun is tikrar ve süreklilikten yoksun oluşunun meydana getirdiği so runlar bir çığ gibi büyümüştür. Son on yılda sekiz müdür ile bir müdür vekili değiştirilmiştir. Okulun fiziki kapasitesi şu an
da, üst düzeyde öğretim, eğitim ve yatılılık koşuluyla yaklaşık 200 öğrenciye cevap verebilir. Ulaştırma Bakanlığı’nın
kara-U st yönetim kadrolarının yanı sıra idari personel ve hizmetli sa yısı da ihtiyaca cevap verecek ni telik ve nicelikte değildir. 1S74 yılında 200 öğrenciye karşın 102 idari ve hizmetli personel vardı. 1981’de 582 öğrenciye 76 kişi g ö rev yapmaya çalışmaktadır."
OKUL
SONRASI..
Y .D .O . mezunu kaptan ve mühendislerin gönlünde, önce likle devlet denizcilik kuruluşla rında çalışmak yer alır. Ancak gemi zabitlerinin bağlı oldukları sendikalarda, mürettebat ve ka ra personeli yanında azınlıkta kalmaları ve sendikalar kanu nuna göre de ayn bir sendika ka ramamaları, gerçek anlamda haklarını elde edememelerine yo- laçmıştır. Gemi zabitlerinin üc ret ve personel politikası devlet ya da K Î T yönetim kurulları ta rafından, dünya normlarına y a kın bir düzeyde belirleninezse zorlayıcı hükümler olsa bile, K I T ’ler gemi zabıtam sıkıntısı çekecek ve bugün olduğu gibi ge
milerini yine kaldıramayacaklar dır.
n yla 1978 yılında yatıklık ve bu karara paralel olarak resmî elbise zorunluluğu kaldırılmıştır. Oku lun fizikî kapasitesinin çok üs tüne çıkılmasıyla denize ve deniz insanına özgü sıkı ve bilinçli d i siplin, sağlam ve yeter derecede b ilgi ve meslek sevgisini kazan dırma ilkeleri bir ölçüde sarsıl mıştır. Burslu yatık düzeni g eti rilmeli ve öğrenci maddî sorum luluğa alıştırılmak ve böylece devlet malına sahip çıkması ö ğ retilmelidir. .
Günümüzde Y .D .O . mezunu kaptan v e m ü hendislerin i K I T ’lerde çalış tıramama] a n , pratikten yetişme ve çeşitli mü hendislik okullarından mezun olanlann gem i zabitanı olmala- rina yol açmıştır. Y .D .O .’nun di siplin nedeniyle statüsünün değiştirilmek istendiği şu gün lerde, hiçbû denizci nosyonu ka- zandınlmamış, denizci eğitim ve öğretim i görmemiş bu kişilerin durumu, son derece büyük bir çelişki olarak görülmektedir.
Gem i adamına özgü eğitim ve dişildin kavramı, sadece Yüksek Denizcilik Okuhı’ndan yetişecek kaptan ve mühendisler için dü şünülmemeli, ama mutlaka deniz ticaret eğitimi bir sistem bütün lüğüne kavuşturulmahdır.
Büyük Kurtarıcı Ata tü rk 1936 yılında “ Denizciliği Tü rk’ün B ü yük m illî ülküsü olarak düşün meli ve onu az zamanda başar m alıyız” demiştir. 1981’de Sayın D evlet Başkanı Org. Kenan E v ren “ Denizcilik en önce himaye edilecek sektördür” diyordu. D e nizcilik alanında yapılacak tüm çalışmaları bu temel ilkelere g ö re kurmak, ülke ekonomisine katkıda bulunmak, en büyük g ö revim iz olmalıdır.
Yüksek Denizcilik Okulu as keri okulların dışında normal eğitimini sürdürebilmiş tek okul olmuştur. Eğitim ve öğretim an cak öğretmeni kadar iyi olabilir. Dış olayların aksatamadığı öğre tim ve eğitim 38 öğretmen kad rosunun boş kalmasıyla zaafa uğramıştır. Bunun da nedeni, okulun 1750 ve 1765 üniversite ler personel yasalarının dışında tutularak, 657 ve 1327 sayılı devlet personel yasalarına bağlı bırakılmasıdır.
Yüksek Denizcilik Okulu mes lekî bir yüksek öğretim kuruntu dur. Kendine özgü 15 adet dersin öğretmenleri, bu okuldan mezun uzun yıllar denizde çalışarak de neyim kazanmış, kişiler arasın dan yetişir. Denizci kuruluşlarla parasal rek ab et edem eyen Y.D.OÎnun meslek öğretmenleri ni okulda tam gün görevlendir mesi gerçekleştirümelidir.
Öğrencilik döneminde gem i lerde yapılacak staj, kişinin y e tiştirilmesinde en büyük etken dir. Ancak, okul gemisi 1942 yılı y a p ısı H a m it N a c i ih tiy a c a cevap verememektedir. İ50-200 kişilik yüzen laboratuvar nite liğinde bir okul gemisi alınmah ya da yaptırılmalıdır.
Toplumun ilgi ve desteğini sağlamak üzere deniz ticaret e ğ i tim vakfı kurulm alıd ır
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
