HATIRA DEFTERLERİNE YAZDIKLARI
Yrd. Doç. Dr. Hülya BAYKAL Kurtuluş Savaşı'nın başından itibaren, Atatürk'ün ziyaret et-tiği kuruluşlar için, O ' n u n görüşlerini almak, izlenimlerini belirle-mek büyük değer taşıyan bir olaydı. Çünkü Atatürk, bu ziyaretleri esnasında ilgililerden sadece bilgi almakla kalmıyor, kuruluşların gös-terdikleri eksikler, yapmaları gereken çalışmalar hakkında da onları uyarıyordu. Bu bakımdan hatıra defterlerine yazdığı yazılar, Atatürk' ün çeşitli yurt sorunları hakkında görüşlerini belirlemek, O ' n u n ge-leceğe yönelik düşüncelerini değerlendirmek açısından da değer ta-şımaktadır.
Şunu da belirtmeliyiz ki, Atatürk'ün gerek Millî Mücadele ge-rekse onu izleyen yıllar içinde ziyaret ettiği çeşitli kuruluşların defter-lerine yazdıklarının pek azı günümüze ulaşabilmiştir. Büyük Adam' ın birçok kurumun hatıra defterine yazdığı değer biçilmez yazılar, ne yazık ki büyük ihmal sonucu korunamamıştır.
Bu araştırma, bu konuda daha önce yapılan bir çalışmada* bu-lunmayan bazı metinleri kapsaması bakımından Atatürk ve Atatürk-çülükle ilgili incelemelere katkısı olacağı düşüncesiyle yayınlanmak-tadır.
I
A F Y O N K A R A H İ S A R T Ü R K O C A Ğ I ' N I N H A T I R A D E F T E R İ N E Y A Z D I K L A R I
24 Mart 1923 Afyon Karahisar Türkocağı azasıyla bugün müşerref oldum. Ocak'ta geçen dakikalar birbirimizi anlamak ve dinlemek için güzel vesileler bahşetti. Çok memnunum. Bilhassa Karahisar halkının,
• A t a t ü r k ' ü n H a t ı r a Defterlerine Y a z d ı k l a r ı , U t k a n K o c a t ü r k , E d e b i y a t Yayınevi, A n k a r a 1971.
gençliğinin, münevverânmın kıymetli tahassüsleri hakimiyet-i milli-yenin muhafazasındaki kat'i azimlerini kendi heyecanlı lisanların-dan işitmek benim için pek çok inşirah ve itminanı mucip olmuştur. Karahisar-ı Sahip halkı cidden memleketlerine, millî mefkûreye sahiptirler. Karahisar, mevki-i mühimminin icap ettirdiği bütün in-kişaflara mazhar olacaktır. Çünkü burada yanan ocak, Türk'ün en temiz kalbinden feyz alıyor.
Gazi M. K E M A L İ II SAMSUN M U A L L İ M L E R B l R L İ Ğ İ ' N İ N H A T I R A D E F T E R İ N E Y A Z D I K L A R I Samsun, 22 Eylül 1924 _ *
Samsun Muallimler Birliği Heyeti'ni tebrik ederim. Göster-dikleri münevver birlik asarı takdire sezadır. Samsun evlâtları bu birliğin feyzinden ne kadar müstefit olacaklardır.
Bütün Türkiye'ye şamil Muallimler Birliği'nin, bütün milleti münevver birlik haline getirdiği zaman, Türk milletinin nasıl bir demir kitle olacağını düşünmek cidden büyük zevk ve saadettir.
Bu kadar nurlu, bu kadar mesut netice verecek bir hedefin reh-berlerini hürmetle selâmlarım.
Gazi Mustafa K E M A L2
I I I
KAYSERİ L İ S E S İ ' N İ N H A T I R A D E F T E R İ N E Y A Z D I K L A R I Kayseri, 14 Ekim 1924 • Kayseri Lisesi'ni müdürüyle, muallimleriyle, bütün talebesiyle Cumhuriyetin ateşli, feyizli bir ocağı bulduk.
Lâtife Gazi Mustafa K E M A L Gazi Mustafa K E M A L3
1 A t a t ü r k ve B ü y ü k Zafer, O s m a n Attilâ, A n k a r a 1972, s. 58). 2 S a m s u n İl Yıllığı, 1967, s. 134.
1969.
3 A t a t ü r k K a y s e r i ' d e , Ö m e r Çelebi, A n k a r a , 1973; A t a t ü r k Evi, Ö m e r Y ö r ü k o ğ l u , Beğendik K ü l t ü r H i z m e t l e r i : - 2 (tarihsiz)
IV
M U D A N Y A H A L K F I R K A S I D E F T E R İ N E Y A Z D I K L A R I 29 Eylül 1925 Muhterem Mudanyalıların geçen intihapta gösterdikleri vefayı ve programımıza şuurlu irtibatını ispat eden hareketlerini lisan-ı şükran ve takdir ile kaydetmeyi vazife addeylerim.
Gazi Mustafa K E M A L4
V
BALIKESİR T Ü R K O C A Ğ I ' N I N H A T I R A D E F T E R İ N E Y A Z D I K L A R I
8 Ekim 1925 Balıkesir Türkocağı'nda genç, münevver, ateşîn azasının samimi huzurlarıyla geçirdiğim kıymetli dakikaları daima mütehassis olarak hatırlayacağım. Çok müstaid ve cevherli milletimizin harsını yükselt-mekte Ocak'ın mutasavver teşebbüsatını büyük memnuniyetle din-ledim. Millete asrın medeniyetinden bugünkü ve yarınki icabatını hüsn-i telkine Balıkesir Türkocağı'nın feyyaz bir menba, muvaffak bir müessese olmasını temenni ederim.
Gazi Mustafa K E M A L5
V I
A K H İ S A R B E L E D İ Y E S İ ' N İ N H A T I R A D E F T E R İ N E Y A Z D I K L A R I
10 Ekim 1925 Akhisar'da geçirdiğim birkaç saatlik zaman çok uzun zaman-larda ancak vücut bulabilecek çok kuvvetli, çok kıymetli bir hatıra yaratmaya kâfi gelmiştir. Memleket güzeldir, halk temiz, samimî ve münevverdir. Hiss-i vefa bu münevver muhitin havasında ne ka-dar derin bir imtizaçla mündemiçtir.
Gazi Mustafa K E M A L6 4 V a k i t Gazetesi, 30.9.1925.
5 V a k i t gazetesi, 10.10.1925
6 V a k i t gazetesi, 11.10.1925; M a n i s a t l Yıllığı, 1967, s. 134.
V I I
İ Z M İ R ' D E KARŞIYAKA S P O R K U L Ü B Ü ' N Ü N H A T I R A D E F T E R İ N E Y A Z D I K L A R I
13 Ekim 1925 Karşıyaka Spor Kulübü'nde karşı karşıya bulunduğum gençlik iftihara çok şayandır. Bu gençlik muvacehesinde istikbalin kuvveti, saadeti ne bariz görülmektedir.
Gazi Mustafa K E M A L7
V I I I
İ Z M İ R K I Z LİSESİ H A T I R A D E F T E R İ N E Y A Z D I K L A R I 13 Ekim 1925 M ü d ü r hanım ve bey muallimlerin ciddî, isabetli mesaisinin asarı sühûletle ve takdirde görülmektedir.
Gazi Mustafa K E M A L8
I X
İ Z M İ R Z İ R A A T M E K T E B İ H A T I R A D E F T E R İ N E Y A Z D I K L A R I
15 Ekim 1925 İzmir Ziraat Mektebi muktedir ellerde feyizli eserini göstermiş-tir. Ziyaretimden memnunum.
Gazi Mustafa K E M A L9
X
İ Z M İ R ' D E KARŞIYAKA S P O R K U L Ü B Ü ' N Ü N H A T I R A D E F T E R İ N E Y A Z D I K L A R I
24 Haziran 1926 Bu defaki ziyaretimde geçen aylarda masruf mesai ve himmetin kıymetli asarını gördüm. Teşekkür ve tebrik ederim.
Gazi Mustafa K E M A L
7 V a k i t gazetesi, 15.10.1925; Belgeleri ile T ü r k S p o r T a r i h i n d e A t a t ü r k , H a l û k S a n , 1981.
8 V a k i t gazetesi, 14.10.1925 9 V a k i t Gazetesi, 16.10.1925
X I
CERRAHPAŞA HASTANESİ H A T I R A D E F T E R İ N E Y A Z D I K L A R I
14 Aralık 1930 Gördüklerimden memnun oldum. Temizlik, intizam, ciddî me-sai takdire şayandır.
Gazi Mustafa K E M A L1 1
X I I
K I R K L A R E L İ T Ü R K O C A G l ' N I N H A T I R A D E F T E R İ N E Y A Z D I K L A R I
21 Aralık 1930 Kırklareli Türkocağı'nda çok kıymetli arkadaşlarla geçirdiğim zamanın hatırasını ölmez hislerle saklayacağım.
Gazi Mustafa K E M A L1 2
X I I I
BOLU H A L K E V İ ' N İ N ŞEREF D E F T E R İ N E Y A Z D I K L A R I 18 Temmuz 1934 Bolu Halkevi'nde bir gece kaldım. Bolu'nun güzelliğinden, hal-kın coşkun sevinçlerinden çok mütehassis oldum.
Gazi M. K E M A L1 3
T Ü R K HAVA K U R U M U ' N U N ŞEREF D E F T E R İ N E Y A Z D I K L A R I
29 Ekim 1936 Cumhuriyet Bayramı
Bugünkü geçit resmi, T . H . Kurumu için, verimli çalışmaları-nı göstermek hususunda güzel bir vesile oldu. Türk Kuşu'nun
pla-11 V a k i t gazetesi, 15.12.1930
12 Kırklareli İl Yıllığı, 1967, s. 195; A t a t i i r ö K ı r k l a r e l i n d e , Nazif K a r a ç a m , İ s t a n b u l 1969.
nör uçuş ve akrobasileri, paraşütçülerin hareketleri parlak ve çok ümit verici idi.
K u r u m Başkam F. Bulca'yı ve K u r u m ' u n ve T. Kuşu'nun bü-tün mensuplarını tebrik eder, çalışmalarında yüksek başarılar dilerim.
K. A T A T Ü R K '4
