K rsal ve Kentsel Bölgeden Gelen Hellp Sendromu Olgular n n Maternal ve Fetal
Sonuçlar n n Kar# la#t r lmas
The Comparison of Maternal And Fetal Outcomes of Cases With Hellp Syndrome From Rural and Urban
Areas
Gonca "M"R*, "clal Özdemir KOL**, Özlem SAYGILI***, Ferhan CANDAN****, Meral ÇET"N*****
ÖZETAmaç: Bu çal12mada k1rsal ve kentsel bölgeden gelen
HELLP sendromlu olgularda maternal ve fetal sonuçlar1n kar21la2t1r1lmas1 amaçland1.
Materyal ve metod: Hastanemize Ocak 1996 ile
Aral1k 2002 tarihleri aras1nda ba2vuran k1rsal bölgeden 11 HELLP sendromlu hasta (Grup 1) ve kentsel bölgeden 14 HELLP sendromlu hastan1n (Grup 2) dosyalar1 retrospektif olarak incelendi. Hastalar1n demografik verileri, ba2vurudaki klinik semptomlar1, diyastolik ve sistolik kan bas1nçlar1, laboratuvar tetkikleri, maternal komplikasyonlar, diyaliz gereksinimi ve hastanede kal12 süresi kaydedildi. Hastalara uygulanan tedavilerden antihipertansif tedavi, kortikosteroid tedavisi, kan ve kan ürünleri transfüzyonlar1 ve olgulardaki fetal sonuçlar tespit edildi.
Bulgular: Bu çal12maya al1nan k1rsal ve kentsel
bölgeden gelen HELLP sendromu olgular1ndaki demografik veriler, ba2vurudaki klinik semptomlar, diyastolik ve sistolik kan bas1nçlar1, laboratuvar tetkikleri, maternal komplikasyonlar, diyaliz gereksinimi ve hastanede kal12 süresi, uygulanan tedavilerden antihipertansif tedavi, kortikosteroid tedavisi, kan ve kan ürünleri transfüzyonlar1 ve olgulardaki fetal sonuçlar aç1s1ndan anlaml1 farkl1l1k gözlenmedi (p>0.05). Her iki grupta da anne ölümü gözlenmedi ve k1rsal ve kentsel bölgeden gelen annelerin bebeklerinin çoBu (s1ras1yla, %90,9 ve %85,7) prematüre olarak doBdu. "statistiksel verilere göre anlaml1 sonuç al1nmasa da k1rsal kesimden gelen olgularda kentsel bölgeden gelenlere göre daha fazla kan transfüzyonu ihtiyac1 (s1ras1yla, %63,6 ve %57,1) oldu. Ayr1ca kentsel bölgeden gelen HELLP sendromlu olgulardan 4 bebek respiratuvar distres sendromu tan1s1 al1p bunlar1n 3 tanesi mekanik ventilatör desteBi ald1.
Sonuç: Bu çal12mada k1rsal ve kentsel bölgeden gelen
olgular aras1nda maternal ve fetal etkiler aç1s1ndan iki grup aras1nda fark bulunmamakla birlikte bizim çal12mam1zdaki hasta say1s1n1n az olmas1 nedeniyle daha fazla say1daki hasta grubu ile yap1lm12, çok merkezli prospektif çal12malar düzenlenmesi uygun olacakt1r.
Anahtar kelimeler: HELLP sendromu, perinatal
sonuçlar1, maternal komplikasyonlar, k1rsal bölge, kentsel bölge.
SUMMARY
Aim: The aim of this study was to compare the
maternal and fetal outcomes of patients with HELLP syndrome from rural and urban areas.
Material and Methods: The medical records of 25
patients with HELLP syndrome of which 11 patients (Group 1) from rural areas and 14 patients (Group 2) from urban areas were patients with HELLP syndrome administered to Cumhuriyet University Hospital were analyzed retrospectively and the maternal and fetal outcomes were compared between January 1996 and December 2002. Demographic data, presenting symptoms, sistolic and diastolic blood pressures, laboratory tests, maternal complications, dialysis requirement, and duration of hospitalization of the patients were recorded. The treatment regimens including antihypertensive and corticosteroid therapy, the blood and blood products requirement and fetal outcomes were analyzed.
Results: There were no statistically significant
differences in demographic data, clinical symptoms in admission, systolic and diastolic blood pressure, laboratory parameters, maternal complications, dialysis requirement, duration of hospitalization, antihypertensive and corticosteroid therapies, and fetal outcomes between two groups. The rate of blood transfusion requirement in patients from rural areas was higher than those from urban areas (63,6% ve 57,1%, respectively) (p>0.05). There was no maternal death in both groups. Only 30,8% of newborns in Group 2 experienced RDS and 23.1% of newborns in Group 2 required mechanic ventilator support. The rates of prematurity in the newborns of the patients with HELLP syndrome from rural and urban areas were 90,9% ve 85,7%, respectively. Four newborns of patients with HELLP syndrome from rural areas have respiratory distress syndrome and three of those newborns have of mechanical ventilation support.
Conclusion: We did not find any statistically
significant difference in maternal and fetal outcomes between the patients with HELLP syndrome from rural and urban areas. But as the total number of cases in our study is small, further studies with larger number of patients should be conducted to elucidate the subject.
Key words: HELLP syndrome, perinatal outcomes,
maternal complications, urban, rural.
C. Ü. T p Fakültesi Dergisi 29 (1): 29 - 34, 2007
* Yrd. Doç. Dr. C.Ü. T1p Fakültesi, Kad1n Hastal1klar1 ve DoBum Anabilim Dal1, Sivas
** Yrd. Doç. Dr. C. Ü. T1p Fakültesi, Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dal1, Sivas
*** Ara2 Gör. C. Ü. T1p Fakültesi, Dahiliye Anabilim Dal1, Sivas
**** Prof. Dr. C. Ü. T1p Fakültesi, Dahiliye Anabilim Dal1, Sivas
G;R;<
HELLP sendromu ilk kez 1982’de Weinstein taraf1ndan tan1mlanm12 olup, hemoliz, karaciBer enzim yüksekliBi ve dü2ük trombosit say1s1 ile karakterizedir (1). Gebelikte hipertansif hastal1klar, tüm gebeliklerin %7’sini olu2turmaktad1r (2). Gestasyonel hipertansiyon, preeklampsi ve HELLP sendromu genellikle birbirleriyle ili2kilidir. Gestasyonel hipertansiyonun olu2umu; kronik hipertansiyon, dislipidemi, insulin rezistans1, diyabet, obezite gibi annedeki çe2itli faktörler ile etkilenir (3). Bu ko2ullar ayn1 zamanda metabolik sendromun karakteristiklerindendir (4). Böylece metabolik sendromu etkileyen diyetteki deBi2iklikler gibi baz1 faktörler preeklampsi ve HELLP sendromunun olu2umunu etkiler (5). Diyette doymam12 yaB asitlerinin art121 preeklampsi geli2iminde risk faktörü olduBu gösterilmi2tir (3).
K1rsal ve kentsel bölgelerde özellikle doymam12 yaB asitleri ve karbonhidrat aç1s1ndan beslenme al12kanl1B1 aras1nda fark olduBu gözlenmi2tir (3). Türk halk1n1n beslenme durumuna bak1ld1B1nda Türkiye’de temel besin ekmek ve diBer tah1l ürünleridir. Genelde toplam yaB tüketim miktar1nda önemli farkl1l1k olmamas1na kar21n, özellikle kentsel bölgede bitkisel s1v1 yaB tüketim miktar1n1n kat1 yaBa oranla artt1B1 gözlenmektedir. BilindiBi gibi yetersiz ve dengesiz beslenme çe2itli hastal1klara yol açt1B1 gibi, birçok hastal1k ve saBl1k sorunu da beslenme üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktad1r (6). Bu çal12mada, k1rsal ve kentsel bölgeden gelen HELLP sendromlu vakalarda maternal ve fetal sonuçlar aras1ndaki farkl1l1klar1n kar21la2t1r1lmas1 amaçland1.
GEREÇ VE YÖNTEM
Çal12mam1zda Cumhuriyet Üniversitesi hastanesi obstetrik kliniBine Ocak 1996 ve Aral1k 2002 tarihleri aras1nda ba2vuran HELLP sendromu tan1s1 alan hastalar k1rsal kesimden gelenler (Grup1) ve kentsel kesimden gelenler (Grup 2) olarak ikiye ayr1larak dosyalar1 retrospektif olarak incelendi. Demografik veriler (anne ya21, gestasyonel ya2, gravidite, parite, bir önceki gebelikle aras1ndaki süre, preeklampsi ve eklampsi varl1B1) ba2vurudaki klinik semptomlar (epigastrik aBr1, ba2 aBr1s1, bulant1 ve kusma, görme bozukluklar1 ve ödem), ba2vurudaki diyastolik ve sistolik kan bas1nçlar1 kaydedildi. Laboratuar tetkiklerinden kanda lökosit ve trombosit say1s1, alanin transaminaz (ALT), aspartat transaminaz (AST), laktat dehidrogenaz (LDH), kan üre nitrojeni (BUN) ve kreatinin miktar1, idrar tetkikleri
(idrarda lökosit, eritrosit, protein, glikoz), kan gruplar1 tespit edildi.
Maternal komplikasyonlardan sezaryen doBum, plasenta dekolman1, akut böbrek yetmezliBi (ABY), pulmoner ödem, retina dekolman1, serebral ödem veya kanama, dissemine intravasküler koagülopati (DIC), diyaliz gereksinimi ve hastanede kal12 süresi tespit edildi. Hastalara uygulanan tedavilerden antihipertansif tedavi, kortikosteroid tedavisi (deksametazon, betametazon), kan ve kan ürünleri transfüzyonlar1 (kan, trombosit ve taze donmu2 plazma solüsyonlar1) kaydedildi. Fetal sonuçlardan prematurite, 5. dk Apgar skorunun 7’den küçük olmas1, mekanik ventilatör desteBi, fetal morbidite (respiratuar distres sendromu, intraventriküler kanama, sepsis, hiperbilüribinemi ve konvülsiyon), intrauterin ve neonatal mortalite verileri kaydedildi.
Veriler ortalama ± standart sapma olarak belirtildi. Çal12man1n istatistiksel deBerlendirmesinde Kikare ve Mann-Whitney U testi kullan1ld1. P<0.05 anlaml1 olarak kabul edildi.
BULGULAR
K1rsal ve kentsel bölgeden gelen HELLP sendromu olgular1n1 içeren her iki grup aras1nda anne ya21, gestasyonel ya2, gravidite, parite, bir önceki gebelikle aras1ndaki süre, eklampsi varl1B1, ba2vurudaki klinik semptomlar (bulant1-kusma, ba2 aBr1s1, epigastrik aBr1, görme bozukluklar1 ve ödem), diyastolik ve sistolik kan bas1nçlar1 aç1s1ndan anlaml1 fark bulunamad1 (p>0.05) (Tablo 1). Laboratuvar parametrelerinden kanda lökosit ve trombosit say1s1, ALT, AST, LDH, BUN, kreatinin, idrar tetkikleri ve kan gruplar1 aç1s1ndan iki grup aç1s1ndan anlaml1 fark bulunamad1 (p>0.05) (Tablo 2). Kan transfüzyon ihtiyac1 aç1s1ndan istatistiksel olarak anlaml1 olmamakla birlikte k1rsal bölgeden gelen annelerde (%63,6) kentsel bölgeden gelenlere (%57,1) göre daha fazla görüldüBü gözlendi (p>0.05) (Tablo 3). Maternal komplikasyon ve uygulanan tedaviler (antihipertansif tedavi ve kortikosteroid tedavisi) aç1s1ndan her iki grup aras1nda istatistiksel olarak anlaml1 fark bulunmad1 (p>0.05) (Tablo 3). Her iki grup aras1nda hastanede kal12 süreleri ve sezaryen doBum oranlar1 aç1s1ndan fark gözlenmedi (p>0.05). K1rsal ve kentsel bölgeden gelen HELLP sendromlu gebeliklerini içeren iki grupta da bebeklerin tamam1na yak1n1 prematüre olarak doBdu (s1ras1yla, %90,9 ve %85,7) (p>0.05) (Tablo 4). Her iki grupta bebeklerin doBum aB1rl1B1, 5. dk Apgar skorlar1 ve fetal morbidite (respiratuar distres sendromu, intraventriküler kanama,
sepsis, hiperbilüribinemi, konvülsiyon) aç1s1ndan fark görülmedi (p>0.05) (Tablo 4). Kentsel bölgeden gelen annelerin bebeklerindeki mortalite oran1 (% 53,8) k1rsal bölgeden gelen annelerin bebeklerindeki mortalite oran1
(% 33,3) ile kar21la2t1r1ld1B1nda istatistiksel olarak anlaml1 olmasa da daha yüksek olduBu görüldü (p>0.05).
Tablo 1. K1rsal ve kentsel bölgeden gelen HELLP sendromlu olgular1n demografik verileri ve klinik özellikleri
Grup 1
K1rsal bölgeden gelen HELLP sendromu
Grup 2
Kentsel bölgeden gelen HELLP
sendromu p
Anne ya21 (ya2) (ortalama± SS) 27,9±7,0 30,2±7,2 AD
Gestasyonel ya2 (ya2) (ortalama± SS) 31,5±2,8 31,3±5,1 AD
Primigravidite n(%) 2 (18,2) 3 (21,4) AD
Grand multiparite n(%) 7 (63,6) 9 (64,3) AD
Nulliparite n(%) 3 (27,3) 4(28,6) AD
Bir önceki gebelikle aras1ndaki süre (y1l) (ortalama± SS) 2,9±1,6 4,8±4,4 AD
Preeklampsi n(%) 10 (90,9) 11 (78,6) AD Eklampsi n (%) 1 (9,1) 3 (21,4) AD Epigastrik aBr1 n (%) 3 (42,9) 4 (57,1) AD Ba2aBr1s1 n (%) 2 (18,2) 7 (.50,0) AD Bulant1 n (%) 1 (9,1) 2 (14,3) AD Kusma n (%) 2 (18,2) 1 (7,1) AD Görme bozukluBu n (%) 1 (9,1) - AD Siddetli ödem n (%) 11 (100) 7 (50) AD
Sistolik kan bas1nc1 (ortalama± SS) 158,2±14,0 165,7±15,5 AD
Diyastolik kan bas1nc1 (ortalama± SS) 101,8±11,6 110,0±14,1 AD
SS, standart sapma; AD, anlaml1 deBil.
Tablo 2. K1rsal ve kentsel bölgeden gelen HELLP sendromlu olgular1n laboratuvar özellikleri.
Grup 1 K1rsal bölgeden gelen
HELLP sendromu
Grup 2 Kentsel bölgeden gelen
HELLP sendromu
p
Lökosit (ortalama± SS) 15695,4±4938,9 17035.7±5391,7 AD
Trombosit (ortalama± SS) 57727,3±35553,0 59714.3±23733,9 AD
Alanin transaminaz (ortalama± SS) 296,4±283,3 206,36±163,5 AD
Aspartat transaminaz (ortalama± SS) 430,4±437,9 323,6±342,3 AD
Laktat dehidrogenaz (ortalama± SS) 1607,4±1157,2 1846,5±1496,3 AD
Kan üre nitrojeni (ortalama± SS) 22,8±15,9 29,8±21,8 AD
Kreatinin (ortalama± SS) 1,7±1,17 2,54±2,3 AD
Lökositüri varl1B1 n (%) 6 (54,5 ) 8 (57,1 ) AD
Eritrositüri varl1B1 n (%) 9 (81,8 ) 10 (71,4 ) AD
Proteinüri varl1B1 n (%) 11 (100 ) 12 (85,7 ) AD
Glikozüri varl1B1 n (%) 3 (27,3 ) 2 (14,3 ) AD
A(+) kan grubu n (%) 3 (27,3 ) 9 (64,3 ) AD
A(-) kan grubu n (%) 1 (9,1 ) - AD
B(+) kan grubu n (%) 2 (18,2 ) - AD
0(+) kan grubu n (%) 5 (45,5 ) 5 (45,5 ) AD
SS, standart sapma; AD, anlaml1 deBil
Tablo 3. K1rsal ve kentsel bölgeden gelen HELLP sendromlu olgulardaki maternal komplikasyonlar ve uygulanan tedaviler.
Grup 1 K1rsal bölgeden gelen
HELLP sendromu
Grup 2 Kentsel bölgeden gelen
HELLP sendromu
p
Sezaryenle doBum n (%) 9 (81,8 ) 13 (92,9 ) AD
Plasenta dekolman1 n (%) 1 (1,1) 2 AD
Akut böbrek yetmezliBi n (%) 3 (3,3) - AD
Pulmoner ödem n (%) 1 - AD
Retinal dekolman1 n (%) 1 - AD
Serebral ödem n (%) 1 1 AD
Serebral kanama n (%) 1 - AD
Dissemine intrvaskuler koagülopati n (%) - 1 AD
Diyaliz gereksinimi n (%) 2 (18,2 ) 3 (21,4 ) AD
Hastanede kal12 süresi (ortalama± SS) 8.5±4,5 11.8±7,3 AD
Antihipertansif tedavi n (%) 3 (27,3) 2 (14,3) AD
Kortikosteroid tedavisi n (%) 10 (90,9) 10 (74,3) AD
Kan transfüzyonu n (%) 7 (63,6 ) 8 (57,1) AD
Trombosit solüsyonu transfüzyonu n (%) 8 (72,7 ) 9 (64,3) AD
SS, standart sapma; AD, anlaml1 deBil
Tablo 4. K1rsal ve kentsel bölgeden gelen HELLP sendromlu olgulardaki fetal ve neonatal sonuçlar.
Grup 1 K1rsal bölgeden gelen HELLP sendromu n (%)
Grup 2 Kentsel bölgeden gelen HELLP sendromu n (%)
p
Prematürite 10 (90,9 ) 12 (85,7 ) AD
5.dakika Apgar skoru <7 5 (50 ) 4 (30,8 ) AD
Ventilatör desteBi - 3 (23,1 ) AD
Respiratuvar distres sendromu - 4 (30,8) AD
"ntraventrikuler kanama 1 (9,1) - AD Sepsis) 2 (18,2) 2 (14,3) AD Hiperbilüribinemi 2 (18,2) - AD Konvülsiyon - 1 (7,1) AD Mortalite 3 (33,3 ) 7 (53,8 ) AD Intrauterin ex 2 (18,2) 3 (23,1 ) AD
SS, standart sapma; AD, anlaml1 deBil
TARTI<MA
Bu çal12mada k1rsal ve kentsel bölgeden gelen HELLP sendromlu olgular1n maternal ve fetal sonuçlar1 deBerlendirildiBinde kentten gelen anne bebeklerindeki mortalite anlaml1 olmamakla birlikte yüksek bulundu ve k1rsal ve kentsel bölgeden gelen HELLP sendromu olgular1n diBer sonuçlar1 aras1nda fark bulunmad1.
Türkiye’de beslenme konusunda ülke genelini yans1tacak verilerin bulunmamas1 büyük bir eksikliktir. En son ulusal düzeyde Beslenme, SaBl1k ve G1da Tüketimi Ara2t1rmas1 1974 y1l1nda yap1lm12t1r (7). 1984
y1l1nda ise g1da tüketim eBilimini saptamak üzere üç ilde saBl1k taramas1 yap1lamadan, mevsimsel olarak bir çal12ma yinelenmi2tir (8). Son y1llarda dengesiz beslenmeye baBl1 2i2manl1k ve beslenmeye baBl1 kronik hastal1klar1n (kalp-damar hastal1klar1, kanser, diyabet, osteoporoz vb.) görülme s1kl1B1 artmaktad1r (6). Bununla beraber beslenmenin gebelikte hipertansiyon üzerine etkisini ara2t1ran çal12malar k1s1tl1 say1dad1r (3). Bu çal12mada k1rsal ve kentsel bölgeden gelen HELLP sendromu olgular1ndaki genel beslenme farkl1l1B1 göz önüne al1narak bir ön çal12ma yap1lm12t1r.
Daha önceki yap1lan çal12malar deBerlendirildiBinde tüm gebeliklerdeki preeklampsi oran1 % 5–7 iken, HELLP sendromu oran1 % 0.2–0.6 d1r (9). HELLP sendromu, klinik semptom aç1s1ndan geni2 bir spektrumda görülür ve epigastrik aBr1, yorgunluk, mide bulant1s1, kusma en s1k görülen semptomlard1r (10). Çal12mam1zdaki vakalarda hem kentsel hem de k1rsal bölgeden gelen gebelerin yar1dan fazlas1nda ba2vuruda semptom mevcuttu. Bu semptomlardan en s1k görüleni ise Martin ve arkada2lar1n1n (10) çal12mas1nda olduBu gibi epigastrik aBr1 idi.
HELLP sendromu tan1s1nda kullan1lan tetkikler tam kan say1m1, periferik yayma, LDH, retikülosit, serum transaminazlar1 ve idrar analizidir. Destekleyici tetkikler serum haptoglobulin, D-dimer, LDH total bilirubin, koagülasyon testleridir (11). K1rsal ve kentsel bölgelerden gelen annelerin laboratuvar sonuçlar1 birbirlerine yak1n deBerlerde bulundu. Literatürde HELLP sendromunun 2iddetinin lökositozun derecesiyle ilgili olduBu gösterilmi2tir (12). Bizim çal12mam1zda hafif 2iddette lökositoz her iki bölgeden gelen olgularda mevcuttu.
HELLP tedavisi epileptik atak proflaksisi ve hipertansiyonun kontrol alt1na al1nmas1na dayanmaktad1r (13). Bizim çal12mam1zda bütün olgular epileptik atak proflaksisi için MgSO4 tedavisi ald1. Her iki bölgeden gelen HELLP sendromu olgular1 aras1nda anti-epileptik ve antihipertansif tedaviye cevap aç1s1ndan fark görülmedi. HELLP sendromunun tedavisinde kan ve kan ürünleri transfüzyonu en önemli destekleyici tedavilerden biridir (11). HELLP sendromlu vakalar1n %38–93 aral1B1nda hastal1B1n seyri s1ras1nda kan transfüzyonu yap1lmaktad1r (14). Günümüzde kortikosteroidler HELLP sendromunda hastal1B1n prognozunu iyile2tirmek için kullan1lmaktad1r. Çünkü maternal morbidite HELLP sendromunun 2iddetine baBl1 olarak artmaktad1r (15, 16). Bizim çal12mam1zda kortikosteroid tedavisi her iki bölgeden gelen hastalarda benzer oranda uyguland1.
HELLP sendromu hem anne hem de bebekte yüksek mortalite ve morbiditeye yol açar (17). Maternal olarak eklampsi, ablasyo plasenta, dissemine intravasküler koagülopati, pulmoner ödem, plevra efüzyonu, asit, akut böbrek yetmezliBi, karaciBerde hematom, beyin ödemi, sezaryenle doBum ve ölüm gibi komplikasyonlarla sonuçlanabilir (18). Bu çal12mada k1rsal bölgeden gelen anneler ile kentsel bölgeden gelen annelerdeki komplikasyon görülme oran1 benzerdi. Her
iki bölgeden gelen hastalardaki sezaryen oran1 baz1 çal12malar ile uyumlu (18) iken baz1 çal12malardan ise (20) daha yüksek oranda (%64) saptanm12t1r. Bizim çal12mam1zda ise her iki bölgeden gelen olgulardaki sezaryen ile doBum oran1 (% 82 ve %93) birbirinden farkl1 deBildi.
HELLP sendromu olan gebeliklerde infant morbidite oran1 %10–60 aras1nda deBi2mektedir (21). Bizim çal12mam1zda infantlarda görülen komplikasyonlar respiratuvar distres sendromu, intraventriküler kanama, sepsis, hiperbülirübinemi ve neonatal konvülsiyonu kapsamakta idi. Respiratuvar distres sendromu geli2imi ve mekanik ventilatör desteBi ihtiyac1 sadece kentten gelen annelerin bebeklerinde görüldü (%23,1). Her iki bölgeden gelen annelerin bebeklerin çoBu prematüre olarak doBdu. Fetal ve neonatal ölüm oran1 önemli olmamakla birlikte kentten gelen annelerin bebeklerinde daha yüksek oranda görüldü.
Sonuç olarak, k1rsal ve kentsel bölgelerden gelen HELLP sendromlu olgular aras1nda maternal ve fetal sonuçlar aç1s1ndan anlaml1 fark saptanmam12t1r. Daha fazla say1da hasta grubu içeren kontrollü çal12malar düzenlenerek gelecekte bu konuda daha anlaml1 veriler elde edilebilir.
KAYNAKLAR
1. Weinstein L. Syndrome of hemolysis, elevated liver
enzymes and low platelet count: a severe consequence of hypertension in pregnancy. Am J Obstet Gynecol 1982;142: 159–67.
2. Padden MO. HELLP syndrome: recognition and
perinatal management. Am Fam Physician 1999;60: 829–39.
3. Clausen T, Slott M, Solvoll K, et al. High intake of
energy , sucrose and polyansaturated fatty acids is associated with increased risk of preeclampsia. Am J Obstet Gynecol 2001; 186: 210–13
4. Innes KE, Wimsatt JH. Pregnancy-induced hypertension
and insulin resistance: evidence for a connection. Acta Obstet Gynecol Scand 1999;78: 263–84.
5. Daly ME, Vale C, Walker M, Alberti KG, Mathers JC.
Dietary carbohydrates and insulin sensitivity: a review of the evidence and clinical implications. Am J Clin Nutr 1997;66: 1072–85.
6. Pekcan G, KaraaBaoBlu N. State of Nutrition in Turkey.
7. Köksal O. 1974-Türkiye’de Beslenme. Ankara, Unicef, Ayd1n Matbaas1, 1977.
8. Tönük B, Gültürk H, Güneyli U, Ar1kan R, Kayim H,
Bozkurt Ö. 1984-G1da Tüketimi ve Beslenme. Tar1m, Orman ve Köyi2leri Bakanl1B1/ Unicef, Koruma Kontrol Genel MüdürlüBü. Ankara,1987.
9. Weitgasser R, Spitzer D, Kartnig I, et al. Association of
HELLP syndrome with autoimmune antibodies and glucose intolerance. Diabetes Care 2000; 23(6): 786– 90.
10. Martin JN, Rinehart BK, May WL, et al. The spectrum of
severe preeclampsia: comparative analysis HELLP (hemolysis, elevated liver enzyme levels, and low platelet count) syndrome classification. Am J Obstet Gynecol 1999;180: 1373–84.
11. Sibai BM. The HELLP syndrome (hemolysis,elevated
liver enzymes and low platelets): much do about nothing ? Am J Obstet Gynecol 1990;162: 311–6.
12. Terrone DA, Rinehart BK, May WL, et al. Leucocytosis
is proportional to HELLP syndrome severity: Evidence for an inflammatory form of preeclampsia. South Med J 2000; 93: 768–71.
13. Cetin A, Yurtcu N, Guvenal T, Imir AG, Duran B, Cetin
M. The effect of glyceryl trinitrate on hypertension in women with severe preeclampsia, HELLP syndrome, and eclampsia. Hypertens Pregnancy 2004; 23: 37–46.
14. Roberts WE, Perry KG, Woods JB, et al. The
intrapartum platelet count in patients with HELLP (Hemolysis,elevated liver enzymes and low platelets) syndrome:is it predictive of later hemorrhagic
complications? Am J Obstet Gynecol 1994;171: 799– 804.
15. Isler CM, Barilleaux PS, Everett F, et al. Aprospective
randomised trial comparing the efficacy of dexamethasone and betamethasone for the treatment of antepartum HELLP(hemolysis, elevated liver enzymes and low platelet count) syndrome. Am J Obstet Gynecol 2001;184: 1332–9
16. O’Brien JM, Milligan DA, Barton JR. Impact of high-dose
corticosteroid therapy for patients with HELLP (Hemolysis, elevated liver enzymes and low platelet count) syndrome. Am J Obstet Gynecol 2000;183: 921–4
17. Haddad B, Barton JR, Livingston JC, et al. Risk factors
for adverse maternal outcomes among women with HELLP (Hemolysis,elevated liver enzymes and low platelet count) syndrome. Am J Obstet Gynecol 2000; 183: 444–8.
18. Hashiguchi K, Inamura T, Irita K, et al. Late occurence
of diffuse cerebral swelling after intracerabral hemorrhage in a patient with the HELLP syndrome-case report. Neurol Med Chir (Tokyo) 2001; 41: 144–8.
19. Kumru P, Kartal, OP, Köse G, Aka N, BüyükoBlu B.
HELLP sendromu olgular1m1z1n deBerlendirilmesi. Perinatoloji Dergisi 2005; 13: 15–24.
20. Celik C, Gezginc K, Altintepe L, Tonbul HZ, Yaman ST,
Akyurek C, Turk S. Results of the pregnancies
with HELLP syndrome. Ren Fail 2003; 25: 613–8.
21. Wolf JL. Liver disease in pregnancy. Med Clin North Am
1996;80: 1167–87.
Yaz #ma Adres :
Dr. Gonca "mir
Cumhuriyet Üniversitesi T1p Fakültesi Kad1n Hastal1klar1 ve DoBum AD 58140 Sivas Tel: 2580598
Fax: 2581304
