Hipertansiyonlu Hastalarda Nütrisyon Kanallarının İncelenmesi

Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 3, Sayı 2, 2000

_

HiPERTANSiYONLU HASTALARDA NÜTRİSYON KANALLARININ iNCELENMESİ

Dr. Rüştü GEDiK ÖZET

Bu araştırmanın gayesi nütrisyon kanallarının radyografik olarak izlenmesinin hipertansiyon hastalığının saptanmasında kriter olarak kullanabilmeyi amaçladık. 15-65 yaş arasındaki hastalardan cinsiyet ayrımı yapmadan toplam 85 hasta araştır-maya tabi tutuldu. Hastalar rutin sistemik ve oral muayeneden geçirildi, ve üç ana gruba ayrılarak incelendi. Hipertansif has-talarda nütrisyon kanalların görülme sıklığı nonhipertansiflere nazaran daha fazla idi. Ayrıca hipertansiflerde ve yaşlılarda nütrisyon kanalları nonhipertansif ve genç hastalara nazaran daha sık görüldü. Buna ilaveten nütrisyon kanalın varlığı hastalık süresi ile paralel gider, bu süre uzadıkça nütrisyon kanal daha sık görülür. Sonuç olarak nütrisyon kanal mevcudiyeti tam olarak hipertansiyon mevcudiyetini göstermez, buna rağmen radyografik olarak nütrisyon kanallarının görülmesi hipertansiyon şüphesi uyandırmalı ve hasta detaylı bir muayeneye tabi tutulmalıdır.

Anahtar Kelimeler: Nütrisyon kanalları, Hipertansiyon

SUMMARY

The purpose of this study was undertaken primarily to determine if a carrelatian in the appearance of nutrient canals with hypertension exist and to determine whether the presence of nutrient canals can be used as a clue for the detectian of hypertensive patients. A total of 85 patient without sex distinction were examined. The ages of the patients ranged between 15 and 65 years. The patients were subjected to routine systemic and oral examination and were grouped to three main categories. ın conclusion, there is increased inci-dence of nutrient canals in hypertensive patients as compared to nonhypertensive patients. The incidence of nutrient canals, increased in hypertensive and old patients as compared with non hypertensive and young patients. More than the incidence of nutrient canals increased progressively with the duration of hypertension.

Key Words: Nutrient canals, Hipertensian

GİRİŞ

Bir çok sistemik hastalık ağızda belirtiler ve-rirler. Diş hekimi bu belirtilerin ortaya çıkarılmasında önemi rol oynar. 1 ,2

Diş hekimliğinde hastadan alınan radyograf-lar, primer olarak periapikal, periodontal hastalıkla-rın, mandibular ve maxillar kemikte oluşan değişik-liklerin lokalizasyonu ve diğer oluşumlarla olan iliş-kisini gösterir. Radyografta nütrisyon kanallarının transvers istikamette olanları radyolüsent bir oluk, sagittal olanları ise yuvarlak bir görüntü verirler. Bunların uzunluk ve genişlikleri değişiktir. (Uzun-lukları 1.5 - 4 mm. Genişlikleri 6mm -7 cm. arasında değişir).1-4

Nütrisyon kanalları radyografta daha çok mandibular anterior bölgede görülür, ancak her radyografide görülmez ve bunun normalitesi bir çok araştırmacı tarafından tartışılmıştır. Bazıları bunların normal yapılar olduğunu göstermişler, bazıları ise bunu değişik patolojik olaylara bağlamışlardır.4-12 Nütrisyon kanalları ilk defa 1923'de Hirschfeld13 tarafından interdental kanallar olarak tarif edilmiştir. 1927'de Ryder14 bu kanallar için Sircluatory canals terimi kullanmıştır. Yine 1942 yılında Sweet15 bu kanalların tarifinde Nutrient canals terimi kullanmıştır. 1930'da Pollia16 nütrisyon kanallarını Disuse atrofi ve Aort koarktasyonlu hastalarda görmüştür. 1953'de ise Winberger17 nütrisyon kanal

kanal varlığını patolojik olaylara bağlamıştır.

GEREÇ VE YÖNTEM

15-65 yaş arasındaki hastalardan cinsiyet ayrımı yapılmaksızın toplam 85 hasta araştırmaya tabi tutuldu. Daha sonra bu hastalar gruplara ayrı-larak incelendi.

Grup

alındı ve 3 ayrı alt gruba ayrılarak incelendi.

Grup

olan ve periodontal problemleri olmayan 15 hasta alındı.

Grup B: Bu gruba ağız hijyen i iyi olmayan

periodontal problemleri olan 20 hasta alındı.

Grup C: Bu gruba hipertansif dişsiz 5 hasta

alındı.

Grup II.: Bu gruba nonhipertansif 45 hasta

alındı ve yine 3 alt gruba ayrılarak incelendi.

Grup A: Bu gruba hipertansif olmayan ağız

hijyeni iyi olan, periodontal problemleri olmayan 18 hasta alındı.

Grup

hijyeni iyi olmayan, periodontal problemleri olan 22 hasta alındı.

Grup

5 hasta alındı.

Her gruptaki hastaların radyografileri çekildi, oral ve sistemik bulguları ve kan basınçları kayde - 3-6 Mayıs 1990'da H.Ü. Dişhek. Fak. III. Bilimsel Kongresinde Tebliğ Edilmiştir.

*C.Ü. Dişhekimliği Fakültesi Öğretim Üyesi

C.Ü. DİŞHEKiMLiGi FAKÜLTESi DERGiSi 2000

dildi.

Bu çalışmada kısa konili Simens firmasının 220 V. 65 Kv.p 2mA özelliklerine sahip röntgen ci-hazı kullanıldı. Radyograflar açı ortay tekniği ile alındı ve Agfa - Gevaert firmasının 3x4 cm lik peri-apikal filmleri kullanıldı. Alınan radyografların ex-pose süreleri aynı tutuldu ve aynı şartlar altında banyoya tabi tutuldu.

BULGULAR

Toplam 85 hasta üzerinde yaptığımız çalış-mada,hipertansif ve nonhipertansif hastalarda göz-lenen nütrisyon kanalların radyografik görüntüleri incelendi. Resim (1-2) Resim 1: Hipertansit bir hastada gözlenen nütrisyon kanalları Resim 2: Hipertansit dişsiz hastada gözlenen nütrisyon kanalları

Hipertansif, Nonhipertansif ve dişsiz hasta-larda nütrisyon kanalların gruplara göre dağılımı ve total hasta sayısı Tablo I'de gösterildi. Ağız hijyeni iyi olan nonhipertansif 18 hastanın 6'sında (% 33.3) nütrisyon kanalı görülürken, 15 hipertansif hastanın 10'unda (% 66.6) nütrisyon kanalına rastlandı. Ağız hijyeni iyi olmayan nonhipertansif 22 hastanın 13'de (% 38.4) nütrisyon kanalı görülürken 20 hipertansif hastanın 15'inde (% 75) nütrisyon kanalına rastlandı.

Dişsiz ve hipertansif hastalarda bu daha belirgindi, hipertansif 5 hastanın 4'ünde nütrisyon kanalı görülürken nonhipertansif 5 hastanın 2'sinde (% 80) nütrisyon kanalı görüldü (Tablo I).

Gr

up

la

r iyi ağız hijyeni

T oplam Kötü ağız hijyeni To pla m Dişsiz hasta T oplam

Nütrisyon kanalı Nütrisyon kanalı Nütrisyon kanalı Olan % Olma _yan % Olan % Olma _yan % Olan Olma _yan % Hipertansif 10 66.6 5 33.4 15 15 75.0 8 25.0 20 4 80.0 1 20.0 5

Non

Hipertansif 6 33.2 12 66.4 18 13 38.4 9 61.6 22 2 40.0 3 60.0 5 TOPLAM 16 17 33 28 14 42 6 4 10 X2_{=3.64 p>0.05 X}2_{=1.19 p>0.0 5 X}2_{= 0.524 P>0.05}

Tablo I: Nütrisyon kanallarının hastalık ve

ağız hijyeni ile ilişkisini gösteren tablo.

CiL T: 3, SAYı: 2

Ayrıca hipertansiflerde ve yaşlılarda nütrisyon kanalları genç ve nonhipertansiflere nazaran daha sık görüldü. (Tablo ii.) 15-35 yaş arası 9 hipertansif hastanın 5'inde (% 55.5) nütrisyon kanalıgörülürken nonhipertansif 13 hastanın 4'ünde (% 30.7) nütrisyon kanalına rastlandı.

YAŞ HASTALAR NUTRİSYON KANALI TOPLAM Görülen % Görülmeyen % Hipertansif 5 45.5 6 54.5 ıı P=0,375 15-35 Nonhipertansif 4 9 9 71.5 ı3 p>0.05 3649 Hipertansif 8 5 5 38.5 ı3 X2_=2.16 Nonhipertansif 7 ı3 13 65.0 20 p>0.05 50-65 Hipertansif 11 5 5 31.3 ı6 P=0.102 Nonhipertansif 4 7 7 63.6 11 p>0.05

Tablo II: Nütrisyon kanallarının hastalık ve yaş ile

ilişkisinin bireylerde dağılımını gösteren tablo.

35-50 yaş arası 13 hipertansif hastanın 8'in (61.5) nütrisyon kanalı görülürken nonhipertansif 19 hastanın 7’sinde (% 38.8) nütrisyon kanalına rastlandı. 50-65 yaş arası 16 hipertansif hastanın 11'inde (% 68.7) nütrisyon kanalı görülürken, non-hipertansif 10 hastanın 4'ünde (% 40) nütrisyon kanalına rastlandı. Diğer taraftan nütrisyon kanalı-nın hipertansif hastalarında hastalık süresi ile ilişkisi Tablo III'de verilmektedir.

HASTALIK NÜTRİSYON KANALI

SÜRESİ Toplam Görülen % Görülmeyen % 1-3 7 58.3 5 41.7 12 4-10 12 70.6 5 29.4 17 10+ 10 71.4 4 28.6 14 X2_{=0.63 P>0.05}

Tablo III: Hastalık süresi ile nütrisyon kanalları varlığı arasındaki ilişkinin dağılımını gösteren tablo.

Buna göre hasfalık süresi yükseldikçe nüt-risyon kanalına rastlama oranı da arttı 1-3 senelik hipertansif hikayesi olan 12 hastanın Tsinde (% 58.3) nütrisyon kanalına rastlanırken, 3-10 senelik hipertansif hikayesi olan 17 hastanın 12'sinde (% 70.5) ve 10 seneden fazla hipertansif hikayesi olan 14 hastanın 10'unda (% 71.4) nütrisyon kanalına rastlandı.

TARTIŞMA

Bu araştırmada hipertansif ve nonhipertansif hastalar olmak üzere toplam 85 hasta incelemeye tabi tutuldu.Bu bireylerde gözlenen nütrisyon kanalların görülme sıklığı tablolar halinde incelendi. Tablo 1 incelendiğinde ağız hijyeni iyi olan hi-partansif ve non hipertansif bireyler nütrisyon kanalı görülme durumuna göre karşılaştırıldığında farklılık anlamsız bulundu. (P>0.05) Fakat hipertansif bireylerde (%66.6), non hipertansif bireylere (% 33.3) oranla daha fazla nütrisyon kanalı görüldü.

C.Ü. DİŞHEKiMLiĞi FAKÜLTESi DERGiSi 2000

Kötü ağızhijyeni olan hipertansif ve non hipertansif bireyler nütrisyon kanalı görülme durumuna göre karşılaştırıldığında farklılık anlamsız bulundu. (P>0.05), Burada da hipertansif bireylerde (% 75.0) non hipertansif bireylere oranla (% 38.4) daha fazla nütrisyon kanalı görüldü.

Dişsiz bireylerde de nütrisyon kanalı görülme yönünden hipertansif ve non hipertansif hastalar arasında fark anlamsız bulundu. (P>0.05). Hi-pertansif bireylerde (%80.0) nonhiHi-pertansif bireylere göre (%40.0) daha fazla nütrisyon kanalı görüldü.

Tablo 2 incelendiğinde hipertansif ve nonhi-pertansif bireyler yaş grubuna göre nütrisyon kanalı yönünden karşılaştırıldığında farklılık önemsiz bulundu (P>0.05). Fakat 15-35, 36-49ve 50-65 yaş gruplarında hipertansif bireylerde daha fazla oranda nütrisyon kanalı görüldü.

15-35 yaş grubunda hipertansiflerde (% 45.5), non hipertansiflerde (% 28.5) oranında 3649 yaş grubunda hipertansiflerde (% 61.8), nonhi-pertansiflerde (% 35.0) oranında, 50-65 yaş gru-bunda hipertansiflerde % 68,7) nonhipertansiflerde (539.4) oranında nütrisyon kanalı görüldü. Ayrıca yaş arttığında nütrisyon kanalı görülme oranında arttığı gözlendi.

Tablo 3 incelendiğinde hastalık süresi (yıl olarak) ile nütrisyon kanalı görülme durumuna ba-kıldığında farklılık önemsiz bulunmuştur.

Fakat tabloda görüldüğü gibi yıl arttığında nütrisyon kanalı oranı da artmıştır. Hastalık süresi 1-3 yıl olan bireylerde (%58.1-3),1-10 yıl olan bireyIerde (%70.6) 10 + yıl olanlarda (% 71.4) olarak görülmüştür.

Bu konu ile ilgili olarak yapılan literatür taramasında Patel ve Weuhrman (4), 160 hasta üzerinde yaptıkları çalışmalarda nütrisyon kanalların daha sık mandibular anterior bölgede görüldüğünü açıklamışlardır. Hastaların % 42.5'inde cinsiyete bağlı olmaksızın nütrisyon kanalına rastlanmıştır.

Ayrıca diabetik, yüksek kan basıncı ve peri-odontal problemleri olan hastalarda nütrisyon

ka-nalları daha sık görülmüştür

Patni ve arkadaşları,7 hipertansiyon ve non-hipertansiyonlu hastalardan elde ettiği bulguları tablolar halinde göstermiş ve sonuçları hipertansi-yonlu hastalarda nütrisyon kanallarının nonhiper-tansiflere nazaran daha fazla görüldüğünü açıkla-mışlardır. Buna sebep olarak arteriyolların dilatas-yonu, damar çeperinin hipertrofi ve hiperplasizi ve arteriosklerozdur. Bu olayların sonucu arteryal du-varda kalınlaşma, lümenin daralması ile kan ihtiya-cının artması ve bunu karşılamak için daha fazla kolletaral dalların oluşması yada her iki değişikliğin birden oluşması nütrisyon kanalların hipertansif hastalarda artmasına neden olur.7

CiLT:3,SAYI:2

Pierrakau ve arkadaşları 18 _{133 hasta} üzerin-de yaptıkları çalışmada; diabetik hastalarda nütris-yon kanalları diabetik olmayan hastalara oranla daha sık gözlendiğini açıklamışlardır. Buna benzer bir çalışmada Kishi ve arkadaşları 19 _tarafından ya-pılmıştır ve aynı yönde bir görüş ileri sürülmüştür.

SONUÇ

Sonuç olarak, nütrisyon kanal mevcudiyeti tam olarak hipertansiyon mevcudiyetini göstermez, ancak radyografik olarak nütrisyon kanalının görül-mesi hipertansiyon şüphesi uyandırmalı ve hasta daha iyi muayeneye tabi tutulmalıdır.

KAYNAKLAR 1- Stafne EC: Oral Roentgenographic Diagnosis Philla delphia. London, WB saunders company, 1963: pp. 2.

2- Goaz PW, White SC: Oral Radiology.Principles and interpretation.3.ed. St Louis Toronto, London, The CV Mosby company, 1982: pp. 171.

3- Turgut E: Periapikal radyograflarda görülen anatomik oluşumlar. HÜ Diş Hek Fak Derg 1976: 7; 274.

4- Patel JR, Weuhrmann AH: Radiographic study of nutrient canals. Oral Surg Oral Med Oral Path 1976; 42: 693.

5- Perlstein MI, Bissade NF: influence of obesity and hypertension on the oral severity. Oral Path 1977; 93: 707.

7- Patni WM, Dhooria HS, Merchant GJ: Incidence of nutrient canals in hypertensive patient. Radiographic Study 1985: 59; 206.

8- Lovett DV: Nutrient Canals. Roentgenographic Study 1984: 37; 671.

9- Britt G: A study of human mandibuıi:ır nutrien canals. Oral Surg 1977; 44: 635-645.

10- Greer D, Wege W, Weuhman A: The significance of nutrient canals appearing on intraoral radiographs.JADR Abstr, March 1968.

11- Halstead CL,Horad BC : Dental radiology and oral pathology.Curr Probl Diagn Radiol Nov-Dec 1991: 20(6);187235.

12- Kuroyanagi K, Matsui T, Takahashi S: A roentge-nographic study of nutrient canals.Shikwa Gakuho. April 1997; 77(4): 699-703.

13- Hirschfeld I: A study of skulls in American Museum of Natural History in relation to periodontal disease. J Dent Res 1923; 5: 241.

14- Ryder WB: The significance of "Sirculatory canals" in roentgenograms of a/lveolar process. Am J Orthod Oral Surg 1942; 28: 6403.

15- Sweet APS: A Statistical analysis of the nutrient ca-nals and foramina in 500 periapikal full mouth radiologic exami-nations. Am J Orthod Oral Surg 1942; 28: 427.

16- Pollia JA: The Fundamental Principles of alveodental radiology. Brooklyn Dental ltems of Interest publishing company, 1930: pp. 320.

17- Weinberger A: Diagnostic signifiance of nutrient ca-nals. Dent Diges 1953; 1-59: 301.

18-Pierrakou ED, Donta CN: The nutrient canals.Radi-ographic alterations of the mandibular anterior region in diabetic patients.Odontostomatol proodos Oct 1990; 44 (5): 331-7.

19-Kishi K, Nagaok T, Gotoh T, Imai K, Fujiki Y: Radi-ographic study of mandibular nutrient canals.Oral Surg Oral Med Oral Path ol Ju11982; 54(1): 118-22.

YAZIŞMA ADRESi:

Dr. Rüştü GEDiK

C.Ü. Diş Hekimliği Fakültesi, Oral Diagnoz ve Radyoloji Bilim Dalı 58140 SiVAS Tel: 346-226 1527/2751

Fax: 226 17 10