A. O. Vet. Fak. Derg. 30 (4) :607-612,1983
ANKARA, ET VE BALIK KCRUMU :-'1EZBAHASli\DA KESİLEN KOYU:\" VE 51(;IR SAFR:\LARININ AEROntK :\1tKROFLORASl ÜZERİNDE BİR ARAŞTlR~IA
Mustafa Arda! Ömer Akay2
Serdar Diker4
Müjgan İzgür3
A Study on the Aerobic Microflora of the Bile of Shcep and Cows Slaughtered in Meat and Fish Organization in Ankara.
Sııımmary: In this study, aerobic mier~flora of bile samples of 104 cattle and 108 sheep slaııghtered at abattoir wae investigated . To isolate the microorganisms from bile, general seleetive media (enriclıed blood agar, EM B agar, ıVlacConkey agar, telrathionate brotlı, Gassner medilim, Simmon's citrate agar, !\1aeller decarbox)'lase brotlı and the other necessaıy media) and proce-dures were ıısed. Out of 104 cows bile samj)les, 6 Escherichia coli (% 5.7), 2 Citrabacter freundii (% 1.9), 1 Enterobacter sp. (% 0.9) were isolated and identified. Out of 108 sheep bile samples, 24 E"scherichia coli (%22.2),
15Proteus vulgaris (% 13.8), 3Citmbacter freundii (2.7), 3 StaplıylococClls epidermidis (% 2.7), 1Shigella sp. (% 0.9) and 1Salmonella sp. (% 0.9) were isolaled.
Özet: Bu araştırmada, Et-Balık Kurumu Ankara mez.bahasında kesi-len sıg'ır ve koyunlann safralarının aerobik mikroflorası incekesi-lenmiştir. Çalışma-da 104 sığır ve 108 koyun orijinli toplam 212 safra örneğinden
)'ararlanılmış-tır. incelenen
ıot
adet sığır .safra örneğinden 6 adet (% 5.7) E. coli, 2 adet(% 1.9) Citrobacterfreundii, 1 adet (% 0.9) Enterobactersp., 108 koyun safra örneğinden ise 24 adet (% 22.2) Eschericlıia eoli, 15 adet
(%
13.8) Proteııs vulgaris, ;) adet (% 2.7) Citrobacter freundii, 3 adet (% 2.7) Staphvlococcııs epidermidis 1 adet (% 0.9) Shigella sp. l'e iadet (~~ 0.9) Salmonella sp. izole ve identifi)'C edilmiştir.i Prof. Dr. A.Ü. Veteriner Fakültesi, Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye. 2 Doç. Dr. A.Ü. Veteriner Fakültesi, Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye. 3 Dr. A.Ü. Veteriner FaKültesi, Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye. 4 Arş. Gör. A. Ü. Veteriner Fakültesi, Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Ankara,
Giriş
insan ve hayvanların değişik sistemlerindeki normal florayı
oluş-turan mikroorganizmaların zaman zaman patogenite kazanarak
has-talık oluşturdukları bilinmektedir. Dengcli beslenmemizde koyun ve
sığır etleri protein gereksinimini karşılayan kaynaklar olarak ön
sıra-ları oluşturmaktadır. Bu hayvanlara ait organların mikrofloralarının
bilinmesi, insan ve hayvan sağlığı açısından değer taşımakta ve
dola-yısıyla epizootiyolojik yönden büyük bir önem kazanmaktadır. Bu
ne-denlerle, dünyanın çeşitli ülkelerinde hayvanların safra
mikroflorala-rının araştırılması amacıyla çalışmalar yapılmıştır.
13erkınen (I), incelediği 873 sığır safrasının 526'sından E. coli,
29'ıından stafilokok, 9'undan Pm/el/s vulgaris, 2'sinden Bacillus -rubtilis,
i'inden salmoneıla izole ettiğini, 306 safranın (% 30.5) steril
bulun-duğunu, 114 dana safrasından i iE. coli ayırdığını ve 103 örneğin steril
olduğunu, i127 koyun safra örneğinden ise, i Bacillus sub/ilis, 71 E.
coli, 3 stafilokok izole ettiğini ve 1052'sinin (% 93) etken içermediğini
açıklamıştır. Hughes (7), 150 sığırın safra kesesinden
%
2.7 oranındaS. dublin, İbrahim ve Salih (8), Sudan'da mezbahada kesilen sığır ve
koyunlara ait 170 safra örneğinden salmonclla ve diğer gram negatif
organizmaları izole ettiklerini bildirmişlerdir. Tadjebakche ve Namın
(1 i), İran'ın çeşitli yörelerindeki mezbahalarda kesilen i005 koyun ve
keçinin mescnterik lenf yumrularını, safra keselerini ve dışkılarını
incelemişler, safradan 7 adet (% 0.7) S. derby ve 12 adet (% 1.2) S.
anatum olmak üzere toplam i9 adet (% 1.9) salmoneıla suşu izole
et-tiklerini açıklamışlardır. Yine İran'da yapılan bir araştırmada, Chimi
ve Azadegan (3), 500 adet sağlıklı domuza ait safraları salmoneıla
yönünden ince1cdiklerinde patojenik bir etken ürctemediklerini rapor
etmişlerdir. Falade ve Durajaiye (4), 220 sığırın safralarından sadece
Klebsiclla sp., E. coli, Proteus vulgaris ve Pseudomonas sp. izole
ettik-lerini, salmoneıla ayıramadıklarını, Oboegbulem ve Muogho (10)
ise, 424 sığıra ait safi'a, mcsenterik lenf yumrusu ve dışkı örneklerinin
salmonclla yönünden incelenmesinde safradan, 2 adet S. typhimurinz
ve 3 adet S. dublin olmak üzere toplam 5 salmoneıla suşu izole
ettik-lerini bildirmişlerdir.
Bu çalışmada, Ankara Et ve Balık Kurumu mezbahasında
kesi-len sağlıklı koyun ve sığır safralarının mikrofloralarının aerobik olarak
incclenmesi ve sonuçların epizootiyolojik yönden değerlendirilmesi
ANKARA, ET VE BALIK KURUMU MEZBAHASINDA... 609
Materyal ve Metot
SaJra örnekleri: Denemelerde kulleınılan 104 sığır ve 108 koyun
ori-jinli toplam 212 safra örneği, Et ve Balık Kurumu Ankara
mezbahasın-da kesilen hayvanlarmezbahasın-dan sağlanmıştır.
Besi yerleri: Safralardan izolasyon ve identifikasyon için genel ve
selektif besi yerlerinden (zenginleştirilmiş kanlı agar, buyyon, serumlu
buyyon, EMB agar, MacConkey agar, tetrathionate buyyon, Gassner
besiyeri, Simmon's sitrat agar, Maeller decarboxylase buyyonu) ve
identifikasyonda kullanılan diğer ortamlardan yararlanılmıştır.
O-I fajı: Salmonella'ların identifikasyonunda 0-1 fajının 100x
R TD'si kullanılmıştır.
Antiserum: Denemelerde SalmoneIla polivalan O antiserumu (BBL) kullanılmıştır.
Tavşan plazması: izole edilen stafilokok suşlarının koagulaz
tes-tinde liyofilize tavşan plazmasından (Sigma) yararlanılmıştır.
holasyon çalışmaları: Safra keseleri aseptik koşullar altında
açıla-rak safra örnekleri steril tüplere alınmıştır. Her bir tüpten ayrı ayrı
enterik ve diğer mikroorganizmalar yönünden kanlı agar, EMB agar
ve MacConkey agar besi yerlerine ekimler yapılarak, bu petri kutuları
37°C'de nemli etüvde 24-48 saat bırakılmış ve üreyen koloniler genci
yöntemlere göre identifiye edilmişlerdir (2, 6, 9).
Safralardan salmoneıla izolasyonu için, 1 ml safra örneğinden
LO ml tetrathionate buyyon içeren tüplere ekilmiş 24 saat 37 °C'de
inkubasyona bırakılmışlardır. Bu sürenin sonunda tetrathionate besi
yerinden MacConkey ve Gassner besi yerlerine ekimler yapılmış ve
24 saat 37°C'de tekrar inkube edilmişlerdir. Üreyen koloniler
salmo-neIla yönünden genel yöntemlere göre incelenmişlerdir (2, 6, 9).
Bulgular
ıZolasyon sonuçlan
a- Sığır saJrası: Toplam i04 sığır safra örneğinden 6 adet
(%
5,7) E. coli, 2 adet (% 1,9) Citrobaeler freundii, i adet (% 0,9)
Entero-bacter sp. izole ve identifiye edilmiştir (Tablo-I).
b- Koyun saJrası: 108 koyun safra örneğinden ise 24 adet (% 22,2)
E. eoli, 15 adet (% 13.8) Proteus vulgaris, 3 adet (% 2,7) Citrobaeter jreundii ~;adet (% 2,7) Stap/ı. epidermidis, 1 adet (% 0,9) Shigella sp. ve
Tablo 1- Sığır safralanndan izole edilen mikroorgaııizmalar
Safra sayısı Mikroorganizma türleri
E.coli Citrobacter frcundii Enıcrobaeter sp.
--- -- "...--_.-..--- ._..._._--- --- .__
._---104 6 2 i
(0'"ı 5,7) (~') i,')) (0',0 0.9)
Tablo :.1 - Koyun safralarından izole edilen mikroorganizmalar
Safra
i
,Vlikroorganizma türleri
s:ıyısı E.coli
i
Proıcııs Ciırobacter Staph. Shigdla Salmoneıla
vulgaris frcundii epidermidis sp. sp.
____ o --- --- -,- --_... -- ---_.-- ---_._--10R 24
i
15 3 3 1 i (0' 22.2) (%ı 13.8) (0; 2.7) (%2.7) (O" 0.9) (%0.9) /0 .0 \,'IlYukarıdaki 2 tablo karşılaştırıldığında; koyun safrasının hem
daha çok oranda ve hem ne değişik türde mikroorganizma içerdiği
açıkça görülmektedir. Örneğin, sığır safrasında
%
5,7 oranında olanE. coli, koyun safrasında
%
22,2 oranındadır. Buna kaqın koyunsaf-rasında raslanan Proteus vulgaris, Staplz. epidermidis, Shigella sp. ve
Sal-monella sp. mikroorganizmaları sli~ır safralarından izole
edilememiş-tir.
Tartışma ve Sonuç
Literatür kayıtlarına göre, koyun ve sığır safralarının aerobik
florası üzerindeki çalışmaların çok sınırlı olduğu anlaşılmaktadır. Bu
konuda yapılan araştırmalarda, çoğunlukla klinik belirti göstermeyen
değişik türdeki hayvanların çeşitli organlarından (safra kesesi,
me-scnterik lenf yumruları, karaciğer, dalak ve sekum, vs.) salmoneıla
izolasyonuna çalışılmıştır (3, 5, 10, ll). Et ve gıcla
kontaminasyon-larında salmoneıla'lar insan sağlığı açısından önemli bir sorundur.
Tadjebakche ve Namın (ll
l,
denemelerinde kullandıkları 1005sağlıklı koyun ve keçiden
%
4. 4'nün salmoneıla taşıyıeısı olduğunu veizole edilen suşlardan
%
54'nün Salmonella analum, '\, 46'sının iseSal-nıol/ella derby olarak identifiye edildiklerini, aynı araştırıcılar, farklı
marazi maddelerin salmoneıla yönünden yoklamasında ise, dışkıdan
% 1 .8, safradan % 1.9, lenf d ü.ğümtinden
%
0.3 salmoneılaayırdıkIa-rım, lenf yumrularından izola~yon yapılan hayvanların safralarında
etken bulunmadığını, ancak, 12 hayvanın hem safrasından hem de
ANKARA, ET VE BALIK KURUMU MEZBAHASINDA... 611
Chimi ve Azadegan (3), sağlıklı dom uzların safralarından % 16.8
oranında izole ettikleri salmoneıla'ların halk sağlığı açısından çok
önemli olduğunu, ayrıca safralardan ayrılan
%
10.4 oranındakiCit-robacter su~larının İnsanlarda enteritise neden olabileceğini
bildir-mi~lerdir. Hartwig ve Jones (5), domuzların 500 safra örneğinden
sal-monella izole edememelerine karşın, sekal svablardan 6 S. chalerasuis
ve kesilen hayvanların yüzeylerinden de 2 tane S. ~yphimurium ayırdı
k-larını bildirmişlerdir. Oboegbulem ve Muogbo (10), sığırların
safra-larından S. typhimurium ve S. dublin izole etmişlerdir.
Bu çalışmada, 104 sığır safrasından salmoneıla ayrılmamasına
kar-şın, 6 adet E. cali, 2 adet Citrabacter freulldii, 1 adet Enterabacter, 108
adet koyun safrasından ise 24 adet E. cali, 15 adet Prateus vulgaris, 3
adet Citrabacter freundii, 3 adet Staph. epidermidis, i adet Shigella sp.
ve i adet Salmonella sp. izole ve inentifiye edilmiştir.
Bu çalışmanın sonucunda koyun safrasının sığır safrasına oranla
daha fazla türde ve oranda mikroorganizma içerdiği ve bunun da
epi-demiyolojik ve halk sağlığı yönünden önemli olduğu kanısına
varıl-mıştır.
Literatür
1- Berknıen, L. (1947): Besin konlrolu baklTllındıın hayvanlarda görülen salmoneUodar ve sal-lık korllTTlatedbirleri (22 Ekim 1946 Ankara, 2. Tıirk Mikrobiyoloji Kongresi Tebli.l!i) A.Y.Z.
Enstitüsü Basımevi.
2- Edwards, P.R. and Ewing, W.H. (1972): Idenlificalion of Enterobacteriaaae 3 ıh Ed., Durges Publ. Comp., Minncapolis, U.S.A.
3- Chimi, A. et Azadegan, A.A. (1975): Incidence des Salmoneila dans les vesicules biliaires
des porcs sains en Iran. Rev. Med. Vet., 11:1389-1394.
4- Falade, S. and Durojaiye, N. (1977): Nig. Med. J., 7 (3): 268. Oboegbwem, S.I. and Muogbo, LN. (1981): A surv/)' of Salmoneila in Irade ca/lle slaughtered al Nsukka
aballoir. Int. J.200n., 8:107-110.
f)- Hartwig N.R. and Jones, D.O. (1976): Survey for salmoneliae in porcine bile and cecums
and on equipment suifaces in an Ohio aba/loir. J.A.V.M.A., 169 (11) : 1229-1230.
6- Howard, L.B., E1aine, L.V. and James, O.M. (1970): Diagnosıic proceduresfor
bac-terial, mycotic and parasilic infecıions. American Public Health Association Ine.
New-York. U.S.A.
7- Hughes, M.H. (1954): W. Afric. Med. J., 3: 57. Oboegbulem, S.ı.and Muogbo, LN. (1981): A surveyhof Salmoneila ın Irade cattle slaughteraed at Nsukka aba/lair. Int. J.
8- Ibrahbn, A. and Salih, M. (1974):Isolatioıı of salmoııellafrom the bile of meat animals.
Bull. of epizootic diseases of Africa., 22 (3): 235-237.
9- Lassen, J.(1975):Rapid identifieatioıı of gram-negatif rods ıısing a three-/ııbes method
com-biıl£d with a di£hotomie kq. Acta Path. Microbio!. Scand. Sect. B.,83: :i25-533.
iO- Oboegbuleln, S.I. and Muogbo, E.N. (1981): A sıırvtry Qf salmonel/a in trade eattle
slaııghtered at Nsııkka abatloir. Int..J. Zoon., 8:107-1ıo.
11- Tadjebakche, H. et NainıD, P. (1974): Incidenee des portec.rs sains de salmoneıla ciı';:
