E§iyok B*, Yorulmaz C**, Gtinay Balel y*
*Osmangazi Universitesi TIp Fakiiltesi Adli TIP Anabilim dab, ESKi$EHiR **istanbul
Universite-si Cerrahpa§a TIP Fakiiltesi Adli TIP Anabilim DalI, iSTANBUL
Out
Tiim diinyada hIzla artan, cinsel su~lann adli makamlarca incelenmesi siirecinde bir ~ok
onemli sorunla kar~Ila~IlmaktadJr. Bu sorunlann ~oziimiinde, iddia edilen olayJ destekleye-biJecek veya ~iiriitebilecek bir veri olarak, cinsel jJi~ki zamamn:n tayin edilmesi onemlidir. Semen komponentierini degerlendirerek bir zaman araiJgJ tayin etmek miimkiindiir. Pratikte saldmnm variIgml gostermek i~in SJk kullamlan; sperm varlJgmm genital sistemde goste-rilmesi, prostatik asit fosfataz, p30, gama-glutamil transpeptidaz v.b. enzimlerin diizey-lerinin ol~iilmesi, zaman araiIgJ tayininde de adli bilimcilere yol gosterici niteliktedir.
Anahtar kelimeler: Cinsel saidm, postkoital interval Summary
Postcoital Interval in Sexual Assault
The prosecution of sexual crimes with their world-wide increasing frequency gives rise to various problems. Their solution of these problem necessitates the estimation of the time of intercourse in order to obtain findings verifying or rejecting the allegation. This is possi-ble by the assessment of seminal components. Proof of spermatozoids in the genital tract as well as estimation of PAP, p30, gama -OT and further enzymes is an important means for forensic scientists in the assessment of the postcoital interval.
Key Words: Sexual assault -postcoital interval
Cinsel saldm; nzaSl olmayan veya herhangi bir nedenden dolaYl (ya§mm ktir;tikltigti ve
akll hastahgl gibi) nzaSI kabul edilmeyen bir ki§inin, fiziksel gtir; kullamml, tehdit, korku, hile ve kandlDla gibi zorlamalarla cinsel ir;erik ta§lyan bir davram§a maruz kalmasldlr. Bu ttir davram§lar cinsel amar;h bir dokunu§tan lrza ge~meye kadar geni§ bir spektrum ir;erir. Ttirk Ceza Kanunu kapsammda cinsel saldm vajinal ya da anal koitusla gerr;ek1e§mi§se lrza
ge~me, koitus amar;lanmaYlp cinsel tatmin hedeflenmi§se lrz ve namusa tasaddi, her ikisi de amar;lanmaYlp eylem sadece dokunu§ veya sozle smuh kalml§sa sarkmtlhk olarak tammlan -maktadlr (1). Ulkemizde cinsel sur;lar konusunda gtivenilir istatistiklere ula§mak gtir;tiir. Amerika Birle§ik Devletleri'nde yapllan 9ab§malarda her 6,4 dakikada bir cinsel saldm gerr;eklqtigi, 1994'te sekstiel saldmlann tiim §iddet su<;;lannm %5,5'ni olu§turdugu ve her 6 kadmdan birinin tecaviize ugradlgl bildirilmi§tir (2).
Pek r;ok ara§tmclya gore, uza ge~me olaylannda §ikayet oram dii§tiktiir (%5-10).
Magdurlann saldm somaSl ba§vurdugu ki§ilerin ve toplumun yakla§lmmdan, ya§adlgl toplumdaki yanh§ inam§lar nedeniyle su~un kendisinde bulunmasmdan korkmalan bu
dti§iik oranm en onemli nedenleridir. AYlca magdurun saldmnm ilk §okunu atlatlp kendisi -ni kar§Ila§acagl tutumlarla ba§a ~lkabilecek durumda hissedene kadar zaman ger;mesi,
hak-E~iyok B., Yorulmaz C., Giinay Balel Y.
lanmn tam olarak farkmda olmamas! gibi sebeplerle ba~vuru gecikebilmektedir (3). Hemen saldm sonras! yapdan ba~vurularda ve gecikmeli hallerde cinsel sue;un gere;ekle~ip gere;ek -le~memesinin yanlSlra ne zaman veya ne kadar slire once gere;ekle~mi~ olabilecegi de aydmlatIlmaSl gereken bir problem olarak adli bilimcilerin kar~lsma e;lkabilmektedir.. Yapdan bu e;ah~mada aynntlh literatlir incelemesi ile; cinsel ili~ki sonraSI hangi slirelerde, semen komponentlerinin saptanabilir ve Ole;iilebilir olduklanm degerlendirerek, ili~kiden sonra gee;en zamamn tahmin edilmesinde kullamlabilirliginin vurgulanmasl amae;landl.
Hie; ku~kusuz, diger tUm tlbbi muayenelerde oldugu gibi, cinsel saldmya ugradlgml iddia eden ki~iler de belli bir algoritm e;ere;evesinde degerlendirilecektir. DI~ goriinli§, oykli, genel bir fizik ve genital muayeneyi laboratuar testleri takip etmelidir. Saldmya ugradlgml iddia eden ki~inin ilk degerlendirilmesinde en onemli amae;, 0 anki tIbbi ihtiyae;larml kar§damak olmakla birlikte, saldmYI gere;ekle§tiren ki§i ya da ki§ilerin belirlenmesini saglayacak delillerin de toplanmasl gerekmektedir. Ozellikle yeti§kinlere yonelik cinsel saldmlarda, herhangi bir makroskobik bulgunun olmayabilecegi goz online ahndlgmda, soz konusu iddianm laboratuar testleri gibi objektif bulgularla desteklenmesinin ya da e;liriitiilmesinin onemi yadsmamaz. ABD'de 1076 cinsel saldm olgusunun incelendigi bir e;ah§mada olgulann %53'linde genital travma bulgulannm saptandlgl, %20'sinde ise her-hangi bir travma bulgusuna rastlanmadlgl bildirilmi§tir (4). Bir ba§ka e;ah§mada ise kurban -larm sadece %18'inde genital travma saptanml§tlr(5). Boylesine e;arplCl farklar muayene yontemlerinin ve olgularm ozelliklerinin farkhhgmdan kaynaklanmaktadlr.
Himende saptanan taze bir YlftIk ile dl§ genital organlarda ve uyluklarda yaralann olmasl, lrza gee;me olaymm degerli bulgulanm olu§turur. Bunlann olmaYI§1 sue;u ekarte ettirmeyecegi gibi bulunmalan da lrza gee;me olaymm gere;eklqtigi anlamma gelmez (6). Bu noktada yapdan laboratuar incelemelerinin en onemli amaCl; vajinal ve/veya anal swablarda, ki§inin vlicudunda, giysilerinde, olaym gee;tigi iddia edilen yerde vb. sperm ve/veya semen varhgmm gosterilerek saldmmn varhgml kamtlamakttr. Cinsel saldmya ugradlgml iddia eden ki§ilerden alman omeklerde spermin gosterilmesi e;ok degerli bir bul-gudur. Ancak her seksliel saldm sonraSI, saldm ile muayene arasmda gee;en zaman, vajen pH ve florasI, saldm sonrasmda du§ ahnmasl, saldlrganda oligo ya da aspermi bulunmaSI gibi nedenlerle sperm saptanmasl mlimklin olmamaktadlr. Bu, "sperm yok, saldlfl yok" §eklinde yanh§ bir anlaYl§a neden olmaktadlr. Sperm saptanamadlgl durumlarda seminal plazma incelemeleri olaYI aydmlatma ve saldlrgamn belirlenmesinde son derece onemlidir. Semen; prostat, testis, Cowper bezi ve vesicula seminalise ait salgJlardan olu§ur. Bir ejekiilasyonun ortalama hacmi 3,5 ml olup 90 milyon/cc sperm ihtiva etmektedir. Ba§, boyun ve kuyruk bOliimlerinden olu§an spermlerin % 75'i hareketlidir (7,8). Cinsel saldlfl olgulannda spermlerin saptanmasl ejekiilasyonun gere;ekle§tigini gostermesi yamslfa, hareketli ya da hareketsiz olmalan ejekiilasyondan sonra gee;en zamam belirlemede yardlmcl olabilir. Aynca spermlerden DNA fingerprint ie;in gerekli genetik materyal elde edilebilir. Aynca seminal plazma komponentleri (p30 ve as it fosfataz gibi) de semen varbgmi goster-mek ie;in kullanllabilir(9). Yine seminal plazma komponentlerinin belirli slirelerde sapt a-nabilir olmasI, seksliel saldmdan sonra gee;en zamamn tayininde de yardIillci olabilir.
Spermlerin gosteri1m.esi: Omeklerin almma yeri ve sperm varhgml belirlemek ie;in kul-lamlan kriterlere (bazl otoriteler ba§l ve kuyrugu tam olan spermi kriter ahrken bazllan sadece ba§m goriilmesinin yeterli oldugu gorii§lindedirler) gore kadm genital sisteminde sperm goriilme slirelerinin olduke;a degi§ken oldugu bilinmektedir (5). Spermlerin mikroskop ile goriilmesi en glivenilir yontemdir. Yayma preparatlar; Papanicolau, Loffler,
ve metilen mavisi ile boyanabilir (8,10).
Bu konuda yapllml§ r;e§itli r;ah§malarda genel olarak hareketli spermin postkoital 8 saate, hareketsiz spermin 72 saate kadar saptanabilecegi bildirilmi§tir (2). Hareket kaybl 2-3 saat sonra gerr;e~e§mektedir (11). Willott ve Allard r;ah§malannda, cinsel saldm olgu-lanndan alman 1332 vajinal swabl incelemi§ler ve bunlarm %57'sinde sperm saptaml§lardlr. Kuyrugu ile beraber sperm goriilme siiresi en uzun 26 saat iken sadece ba§m goriilme siire-si 120 saattir. Bu siire servikal swablarda 179 saate (7 giin) kadar r;lkabilmektedir (5,12). Hareketli spermlerin vajinada en uzun bulunma siiresinin 8 saat, servikste 110 saat, uterus -ta 48 saat oldugu da bildirilmi§tir(13). 225 anal ve 212 rektal swabl da inceleyen Willott ve Allard, Slfaslyla swablann %37 ve %32'sinde sperm saptaml§lar, ozellikle 6 saatten sonra kuyruklu sperm goriilmesinin nadir oldugunu ifade etmi§lerdir. Sperm ba§lan anal swablar-da ili§kiden sonraki 45 saate kadar, rektal swablarda ise 65 saate kadar saptanabilir. Ba§ka ara§tmcllar ise rektumda sperm goriilme siiresinin 20-24 saat oldugunu bildirmi§lerdir. Willott ve Allard, inceledikleri 74 oral swabm % 12'sinde sperm bulmu§lar, kuyruklu sperm goriilme siiresi 3 saat iken, ba§ ir;in siirenin 6 saat oldugunu belirlemi§lerdir. Dudaklarda ise bu siire 9 saattir (5,12). Cesetlerde ise sekresyonun olmaYl§l gibi nedenlerle vajinada sperm oliimden sonraki 1-2 hafta gibi daha uzun siire1erde saptanabilir (5,14). Kadm genital siste-minde sperm saptanma siireleri Tablo I'de gosterilmi§tir.
Prostatik asit fosfataz(pAP): 1935'te Kutscher ve Wohlberg'in seminal slVlda yiiksek oranda asit fosfataz enzimi bulundugunu gostermesinin ardmdan 1949'da Kaye ve Fisher,
1955'te Hazen, 1978'de Schiff ve 1983'te Gaensleen'in ara§tlrmalan ile seksiiel sur;larm incelenmesinde yaygm olarak kullamhr hale gelmi§tir (7). Memeli canhlann tiim doku ve vlicud slvllannda yaygm olarak bulunmakla birlikte, insan seminal slvlsmdaki etkinligi
diger doku ve slVllara orania r;ok yiiksek olup (yakla§lk 200 misli) fosforilkolini hidrolize etmektedir (10,15). Klasik kaynaklarda seksiiel ili§kiden sonra 18-24 saat vajinada sapta
-nabilecegi, bu siirenin bazan 72 saate kadar uzadlgl ifade edilmektedir. En yiiksek seviyel-er ilk 12 saatte saptamrken 48-72 saatlik donemde a§amah bir azalma olur (5). Standefer ve Street'e gore vajinada postmortem 7 giine kadar PAP aktivitesi saptanabilir. Chiasson ve arkada§lanna gore ise sperm varhgl ve yoklugu ile degi§mekle birlikte PAP diizeyi 48 saate kadar saptanabilir. Ya§ayan magdurlarda yapJlan bir r;ah§mada, koit sonraSl vajinal PAP diizeyi menstn:asyon donemleri de dikkate almarak degerlendirilmi§ ve saptanabilme
diizeyi maksimam 72-96 saat olarak ifade edilmi§tir (16). Lekelerde de PAP saptanmasl miimkiindiir. Bu konuda yapllan farkh r;ah§malarda kullamlan teknige ve ortam lSlsma bagh olarak 20 yllm iizerindeki lekelerde bile saptanabilecegi bildirilmi§tir (10).
Literatiire baklldlgmda PAP diizeyi ile ili§ki sonrasmda ger;en zaman arasmda ili§ki olup olmadlgmm da ara§tlnldlgl goriiliir. 1975'de McCloskey(17) ve arkada§lan PAP diizeyi 25 KA'un iizerinde ise ornegin ili§kiden sonraki ilk 48 saat ir;inde ahndlgml, 50 KA'u ise ilk 24 saatte almdlgml bildirmi§lerdir. 1978'de Masood ve arkada§lan(18) PAP diizeyi 50 IU'nin altmda olmasmm 30 saat ir;inde ili§ki olmadlgl anlamma geldigini, 1982'de ise Ricci ve
Hoffman(19) 50 Sigma iinitesi/cc'nin iizerindeki degederin 24 saat ir;inde, 20-50 Sigma iinitesi/cc arasmdaki degerlerin ise 48 ir;inde ili§ki oldugu §eklinde yorumlanabilecegini ileri siirmii§tiir. Yapllan bir r;ah§mada asit fosfatazm vajenden alman orneklerde 7 gun, rektum ve aglzdan Ollman orneklerde slraslyla 24 ve 36 saat a.1ctif kalabildigi, cesedin dii§iik lSlda bulundugu hallerde bu siirenin 1 aya kadar uzayabilecegi bildirilmi§tir (7).
-E~iYOK B., YORULMAZ c., GUNA Y BALe! Y.
lik bir denklemle ifade ederek bu formiille ejekiilasyondan soma ge~en zamam hesapl
a-manm mlimklin oldugunu ileri slirmli~se de formiillin kullamlabilirligi tartl~mahdlr. Formiil: y=a+b/x §eklindedir. (y: enzim aktivitesi (UIL), a: egim, b: sabit katsaYI, x ise saat olarak
ejekiilasyondan soma ge~en sliredir).
Prostat spesifik antijen (P30): 1978 Yllmda prostat orjinli 30.000 dalton agrrhgmda bir glikoprotein izole edilerek tammlanrnl~ ve semen spesifik oldugu ileri si.iriilmli~tiir. Gam
a-seminoprotein, semen El antijeni, prostat spesifIk antijen, gibi ~e~itli isimler alml~tIr. immlinolojik ~ah~malar p30'un prostata smIrh oldugu, asiner ve duktal epitelyal hlicrelerin sitoplazmalannda bulundugunu gostermektedir. Erkek genital sistemine ozel olmasl, semen belirleyici olarak p30'a asit fosfataz kar~lsmda bazl listiinliikler saglamaktadlr (20). Ge~itli ara~tlrmalarda vajinal omeklerde 27 saate kadar, lekelerde ise ortam lSI sma da bagh olarak
30 ylla kadar saptanabilecegi bildirilmi~tir (20,21). Glinlimlizde p30 testi asit fosfatazm yeri-ni alrm§trr. Asit fosfataz testi ise hlZh tarama testlerinden biri olarak kullamlmaktadrr (6).
Gama-glutamil transpeptidaz (GGT): 1973'de Rosalki ve Rowe tarafmdan spesifik semen belirleyicisi oldugu ileri sliriilmli~tlir (22). Gohora(16), GGT'nin vajinal swablarda belirleyici olmasmm yamnda postkoital intervali belirlemede de kullamlabilecegini ileri slirmli~tiir. Ancak bazl yazarlar GGT'nin sadece dogrulaYlcl test olarak kullamlabilecegini, bazllan ise ne dogrulaYlcl ne de asit fosfataz testinin yerine uygulanabilecek bir test
olmadlgml ve Adli TIP uygulamalan i~in uygun bulunrnadlgml bildirmi~lerdir (22). ins
an-da pek ~ok dokuda bulunmakla birlikte son Ylllarda yapIlan iki farkh ara§tlrmada yazarlar,
seminal GGT'nin semene ozgli ve diger dokulardakinden farkll oldugunu, semen lekelerinin ya~l hakkmda en iyi bilgi veren parametre oldugunu savunmu§lardlr (23,24). Vajinal
omek-lerde 48-96 saate kadar, lekelerde ise 14 Ylla kadar saptanabilecegi bildirilmi§tir (11,24). <;;inko: 1983'te Suzuki ve arkada§lan seminal ~inkonun degerli bir belirleyici
ola-bilecegini ileri siirmii§lerdir (25). insan semeni, diger viicut slVllanndan yakla~lk 100 kat daha fazla ~inko i~erir. Ginkonun en onemli avantajl ~evre faktorlerinden etkilenmemesidir (26). Aynca azospermide de pozitif sonu~ ahnabilir (10). Acar ve arkada~lan (7)
ara§tlrmalannda ~inko testinin hemen hemen hi~ yalancI negatiflik gostermedigini ve uygun olmayan ko~ullarda bile iyi sonu~lar ahndlgml, ~inko testinin negatif oldugu durumlarda lekenin semen lekesi olmadlgmm biiylik bir giivenilirlikle soylenebilecegini bildirmi~lerdir. Vajinalomeklerde 24 saate, lekelerde 25 ylla kadar saptanabilecegi bildirilmi~tir (10,27).
Laktat Debidrojenaz izoenzim C4 (WH C4, LDH X): Sadece testis, sperm ve seminal
plazmada saptanan, bu nedenle de varhgl degerli olan bir kamthr(28). Nispeten daha az
sta-bildir ve sperm eksikliginde saptanmayabilir (22). Vajinal omeklerde 48 saat, lekelerde ise 8 aydan uzun slire saptanabilecegi bildirilmi§tir (28).
Seminal vezikiil spesifik antijen (SVSA): Sadece seminal vesikiil ve bu bezin sekres-yonlannda bulunur. Bununla birlikte vajinal slvldaki komponentlerin 6l~lim sensitivitesini azalthgma dair kamtlar bulunmu§tur (29). Azospermik ve aspermiklerde de kullam§hdrr. Vajinal omeklerde 47 saate kadar saptanabilir (30).
Kolin (Florence Testi): Kolin uzun siiredir semene ozgli oldugu bilinen bir materyaldir ve 1896'da Florence tarafmdan geli§tirilen test kullamlmaktadlr. Temel kaynagl seminal vesikiillerdeki fosforilkolindir(10,22) Vajinadan ili~kiden soma 1 glin i~inde alman omek-lerde saptanabilir (31). 6-24 yIlhk lekelerde bile saptanabilecegi bildirilmi§tir. Ancak yanh~
negatif sonu~lar en onemli sorundur, salatahk, fasulye ve kamlbahar gibi yiyeceklerle yanh~
pozitif sonu~lar ahnabilir(1O,22). Bu nedenle hlZh bir on test ve sperm gosterilmesi, asit fos-fataz gibi testleri desteklemek i~in kullamlabilir (6,31).
tanmaSl mtimktindtir(10) Asit fosfataz gibi semendeki mik:arl diger doku ve vticud
sivilarma orania fazladlr. Ancak kristalizasyonunun belirlenmes'. zordur (22). Yine de 11-20
yll bekletilmi§ leke1erden btiytik Olvtide pozitif sonuv ahndlgl bildirilmektedir (10).
LOsin aminopeptidaz (LAP): 1967'de Mattila prostatta iki aLlinopeptidaz oldugunu sap-taml§tIr. Bunlardan birinin renal aminopeptidaz ile immtinolojik olarak aym oldugunu digerinin ise prostata ozel oldugunu ifade etmi§tir. 1984'de Oya ve Kido Presipitin
Elektroforez ile insan seminal LAP'mm orjininin prostat oldugunu ve seminal plazmaya sekrete edildigini gostermi§lerdir. Kan, ttikrtik, goz ya§l, idrar, vajinal sekresyon ve fevesle
presipitasyon ahnmadlgmdan iyi bir belirleyici oldugu ifade edilmi§tir. Oda lSlsmda sak-lanan kuru lekelerde 2 aya kadar saptanabilecegi bildirilmi§tir (32).
Prostaglandinler(PG): insanda prostaglandinlerin en zengin kaynagl seminal vesiktillerdir. Prostoglandinlerin seminal plazmadaki yakla§lk konsantrasyonu 100-300 mg/ml'dir. Diger
dokularda da yaygm olarak bulunur. insanlarda 90 farkh prostaglandin bulunurken semende
15 prostaglandin bulunur. Bu tipler 4 ana grupta toplanrr: A, B, E ve F (15).
1984'te Douse(33) gaz kromatografisi (silica capillary column gas cmomatography) ile E serisi prostoglandinlerin vajinal swablarda 58 saate kadar, rektum ve deriden alman swablarda ise en az 6 saat saptanabilecegini bildirmi§tir. 1987'de Sutton ve
arkada§lan(34,35) vajinal swablarda RIA ile yakla§Ik 80 saate kadar 19-0H F1·/ F2·
sap-tanabilecegini ve semen belirlenmesinde dikkate deger bir potansiyele sahip oldugunu,
semen olmayan vajinal swablarda, fekal materyalde, ttikrtik, idrar veya insan stittinde
sap-tanmadlgml bildirdiler. 1989'da ise King ve arkada§lan(36) 19-0H PG Fnin sperm ve asit fosfataz yoklugunda bile belirlenebilecegini ve yararh bir belirleyici olabileceini
bildirmi§lerdir. On vah§malarda 19-0H F serisi prostoglandinlcrin 2 yll oncesinden alman swablarda ve ili§kiden sonra 72 saate kadar saptanabilecegi bildirilmi§tir (34).
Peptidaz A: Semende nispeten ytiksek konsantrasyondaki varhgma ragmen popul asyon-da bireysel aynm yapilmasl ivin yeterli diizeyde polimorfIk degildir (37).
Alfa-L-Fukosidaz (Alfuc): Lizozomal bir enzim olan Alfuc, fukoz iveren glikolipid, glikoprotein, oligosakkaritlerin metabolizmasmda onemli bir polimorfik proteindir. insanda ve§itli doku ve organlann (lokosit, serum, bobrek, karaciger, akciger, dalak, plasenta, kas
gibi) yamnda semende de saptanml§trr. Gen lokusu kromozom l'in kIsa kolundadrr.
Polimorfik olmasl adli bilimler uygulamalannda yararh olmasml saglamaktadlr. Aynca
dii§iik miktarda idrar ve vajinal slVlda da bulunur (37). 4 C'de saklanan lekelerde 9 haftaya kadar saptanabilir (38).
Fosfoglukomutaz (PGM): ilk olarak 1967'de Culliford tarilf"mdan adli amavlarla kul -lamlabilecegi ileri siirtilmti§ttir. Magnezyum iyonu ve glukoz 1,6 difosfat varhgmda glukoz
1 fosfatm, glukoz 6 fosfata reversibl donti§timtinti katalizler. PGM1; ytiksek konsan
tras-yonu, kuru §artlardaki nisbi stabilitesi ve ytiksek aymcl potansiyeli nedeniyle hem kan hem
semen lekelerindeki analizinin degeri kanltlanml§tIr. Hem sperm hem de seminal plazmada
aktivitesi saptanml§tu. Kuru omeklerde yakla§Ik 2 aya kadar saptanabilir(37).
GIisil prolin dipeptidil aminopeptidaz: LAP ve GOT gibi diger aminopeptidazlara ben-zer §ekilde 1ekelerde oldukva dayamklldlr. Oda slcakhgmda 5 yll bekletilmi§ ttim sperm
lekeleriyle pozitif sonuv ahnml§trr. Vajinal SIVI, dl§kl, fasulye, sogan ve vilekle yanh§
po-zitif sonuv almabilir(10).
Vajinal yaymalarda ve lekelerde kullanllan yontemler ve belirleyicilerin saptanabilme stireleri Slfaslyla tablo 2 ve 3'te verilmi§tir. Tablolarda, slk kullamlan ve tizerinde yogun
Giinay Bale! Y.
ara§tlnna yapilan g6slerilmi~tir.
TUm klinile degerlendirmelerde oldugu gibi, dnsel saldm olgulannm tamsmda da labc ratuvar bulgulan klinik tamYl destekleyen yardlmcl yontemlerdir. Tek ba§ma pozitif ya d negatif olduklannda bir anI am ta§lmazlar. Daha gtivenilir bir tam is;:in eldeki olanakla s;:ers;:evesinde mUmkiin oldugunca s;:ok parametrenin kullamlmasl gerekir. Ancak magdur v' samga ait farkh ozellikler, olaydan sonra ges;:en slire gibi degi§kenlere bagh olarak ses;:ileceJ laboratuvar
edilerek bir bUtL n ses;:iminde dl~mdaki zaman
zorundadlr. Geni§ biirs;:ok parametreye ait
kanna§aya yol bir sonus;:tur.
sonucu eld, kuHan:l;;sak yontemh intervalil
GtiniimUzde inH::rvali kesin olarak 1,il}oratuar yontem
bulunmamaktadlr. Birs;:ok laboratuar yonteminin kullamlmaslyla negatif ve pozitif sonus;:la! birlikte degerlendirilerek post-koital interval hakkmda [Ikir edinilebilir. Ayru §ekilde s;:ah~lIar parametrelerin saptanan dUzeyi de interval hakkmda onemli veriler saglayacaktrr.
>:-Tablo 1: Kadm genital sisteminde omek alman yerler ve postkoital sperm goriilme siireieri
Hareketli sperm Hareketsiz sperm Kuyruklu sperm Sadece spermin *Bu tablo 2, 5, 1 ';'Tablo 2 :Vajinaf Enzim PAP p30 Rektum Kuma§ Vajina Aniis Rektum AgIZ yer ;:mmaral1 kaynaklardan Postlmital 8-12 48si!i!1 24 17 gun 24 saat J2ay 18-26 saat 6 saat 6saat 3 saat 24-120 179 45 S33£ 65 6 saat saptanabilme slires] Spekt;:afotometrik
(StlDS;l'at; thymol phthalein ve aJplw-naphthyJ phosphate) p-nitrophenyl phosphate assay Rocket Electmphoresis Spektrofotometrik ELisA
Quchterlony (qift yonlii agar immunodifilzyon) Crossed-over imnwnoelectrophores!s Pos/kolt.ll il1tervaI saat 38 saat 48 saat 36 saat 27 saat 7 saat Adli Tıp Dergisi 2001; 15(2): 84-92
GGT PGE 19-0HFPG Peptidaz A LDHC4 SVSA Spektrofotometrik (substrat; paranitroaniline) Spektrofotometrik (substrat;gamma-glutamyl-p-nitroanilide) 9inko 9inko spot test
2 saat 48-96 saat 24 saat Silica capillary column gas chromatography 58 saat
Simple RIA 80 saat
Starch (niljasta) gel electrophoresis immunolojik
MHS-5-EUSA
3 saat 48 saat 47 saat
*Bu tablo 11, 16, 20, 22, 30, 34, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46 nolu kaynaklardan yararlanllarak hazlr1anmlljtlr.
*Tablo 3: Lekelerdeki semen komponentlerinin saptanabilme sure ve kOljullan Enzim PSA · PAP (:inko Alfu LAP LDHC4 Yt5ntem Siite 1s1
lmmunochromatographic PSA 30 Yll Oda ISISI
Membran Test
Thin-layer immunoassay 6ay Oda ISISI
EUSA 1 ay Oda IS1S1
2ay 38°C
6 aydan uzun 5°C
Phosphetesmo Km test kagldl (nemli) 7 gun 37°C
(kuru) 1 gun 37°C
(nemli) 60 gun Oda IS1S1
(kuru) 11 gun Oda ISISI
(nemli-kuru) 60 gun 4°C
ELISA 48saat 38°C
1 hafta Oda 15151
6ay 5°C
Kimyasal (nemli-kuru) 15 gun 37°C
(nemli-kuru) 60 gun Oda 15151
(nemli-kuru) 60 gun 4°C
Kimyasal 25 Yll Oda IS1S1
Isoelectic focusing (kuru) 4 hafta 37°C
7 hafta Oda IS1S1
9 hafta 4°C
Precipitin electrophoresis (kuru) 2 ay Oda 15151
Conventional electrophoresis 4 hafta
~-Dot blot analysis 8 aydan fazla Oda IS1S1
Starch gel electro phoresis 4 hafta
Enzimatik 1 ay Oda IS1S1
6ay 38°C
6 aydan fazla 5 °C
GGT Enzimatik 6 aydan fazla Oda IS1S1
6 aydan fazla 38°C
6 aydan fazla 5°C
Sandwich ELISA (kuru) 14 Yll Oda IS1S1
~u tablo 7, 10,21,23,24,28,32,37,38,42,47 numarall kaynaklar kullanl1arak hazlrlanmlljtJr. Kaynaklar
E~iYOK B., YORULMAZ C., GONA Y BALCI Y.
2- Petter LM, Whitehill DL. Management of female sexual assault. Am Fam Physician, 1998; 58(4);920-6, 929-30.
3- GOlge ZB, Yavuz MF, Gilnay Y. ilgili mesleklerden ki§ilerin Irza ge9me ile ilgili tutum ve inanl§lan. Noropsikiyatri Ar§ivi, 1999; 36(3); 146-53.
4- Riggs N, Houry D, Long G, Markovchick V, Feldhaus KM. Analysis of 1076 cases of sexual assault. Ann Emerg Med, 2000; 35(4);358-62.
5- Di Maio DJ, Di Maio VJ. Forensic Pathology, CRC Press, Florida, 1993; 389-404.
6- Soysal Z, Eke M. Cinsel SU9Iar. Adli TIp. Soysal Z, <;:akahr C. Ed., Istanbul iniversitesi Cerrahpa§a Tip Fakiiltesi Yaymlanndan Rektorlilk No;4l65, Fakillte No: 224, Istanbul, 1999; Cilt III: 1167-1244. 7- Acar K, I§lk AF, Demirel B, btker RC. Seminallekelerin tetkikinde asit fosfataz ve (iinko spot testlerinin
kar§da§tmlmasl. I.Ulusal Adli TIp Kongresi (1-4 Kaslm 1994) Poster Sunulan Kitabl. Adli TIp Kurumu Ba§kanhgl Yaymlan, Istanbul,1998, 223-8.
8- Aksoy ME. Cinsel saldmlann Adli TIp aC;:lSIndan muayenesi (II). Sendrom, 1999; 11(2):68-80.
9- Young WW, Bracken AC, Goddard MA, Matheson S. Sexual assault: review of a national model protocol for forensic and medical evaluation. New Hampshire Sexual Assault Medical Examination Protocol Project Committee.Obstet Gynecol, 1992; 80(5):878-83.
10- Atasoy S. Lekelerde spenn idantifikasyonu. Adli TIp Dergisi, 1989; 5:49-66.
11- Soules MR, Pollard AA, Brown KM, Venna M. The forensic laboratory evaluation of evidence in alleged rape. Am J Obstet Gynecol, 1978; 130:142-7.
12- Klrangil B, Soysal Z, Sozen M~. Livata olgulannda ilk tlbbi muayenenin onemi ve livata iddiasl bulunan 228 olgunun retrospektif degerlendirilmesi. Adli Tip Dergisi, 1992; 8: 15-29.
13- Klrangil B, Okudan M, A§lclOglu F, A§lclOglu A, Soysal Z. Vagina yoluyla cinsel saldmya ugradlgl iddiasl bulunan 478 olgunun retrospektif degerlendirilmesi ve bu olgularda ilk muayenenin onemi. 1. Ulusal Adli TIp Kongresi (1-4 Kaslm 1994) Poster Sunulan Kitabl, Adli TIp Kurumu Ba§kanhgl Yaymlan, Istanbul 1998: 343-351.
14- Soysal Z, Eke M, <;:agdlr S. Adli Tlp-Otopsi Istanbul iniversitesi, Cerrahpa§a TIp Fakiiltesi Yaymlan, Rektorliik Yaym No: 4164, Fakiilte Yaym No: 223, Istanbul: 1999; Cilt: III, 1325- 1331.
15- Partin A W, Coffey DS. The molecular biology, endocrinology and physiology of the prostate and seminal vesicles in Campbell's Urology 7th Edition, Walsh PC, Retik AB, Vaughan ED, Wein AJ, Ed., WB Saunders Company, Philadelphia, 1998; 1390-6
16- Gohara WF. Rate of decrease of glutamyltransferase and acid phosphatase activities in the human vagina after coitus.Clin Chern, 1980; 26(2):254-7.
17- McCloskey KL, Muscilla GC, Noordewier B. Prostatic acid phosphatase activity in the postcoital vagina. J Forensic Sci, 1975; 20(4):630-6.
18- Masood S, Bernhardt HE, Sager N. Quantitative detennination of endogenous acid phosphatase activity in vaginal washings. Obstet Gynecol, 1978; 51(1):33-6.
19- Ricci LR, Hoffman SA. Prostatic acid phosphatase and spenn in the post-coital vagina.Ann Emerg Med, 1982; 11 (I 0):530-4.
20- Graves HCB, Sensabaugh GF, Blake ET. Postcoital detection of a male-specific semen protein:application to the investigation of rape. N Engl J Med, 1985; 312:338-43.
21- Hochmeister MN, Budowle B, Rudin 0, et al. Evaluation of Prostate Specific Antigen (PSA) Membran Test Assays for the Forensic Identification of Seminal Fluid. J Forensic Sci, 1999; 44:1057-60.
22- Stubbings NA, Newall Pl. An evaluation of gamma-glutamyl transpeptidase (GGT) and p30 detennina tions for the identification of semen on postcoital vaginal swabs.l Forensic Sci, 1985 Jul; 30(3):604-14. 23- Jimenez-Verdejo A., Osuna E, Garcia-Olivares E, Luna A. Study of the enzymatic activity of GGT, LDH,
PAP, and PSA in semen stains:application to age calculation. Forensic Sci Int, 1994; 68:7-15.
24- Abe S, Kunii S, Fujita T, Hiraiwa K. Detection of human seminal ,,-glutamyl transpeptidase in stains using sandwich ELISA. Forensic Sci Int, 1998; 91: 19-28.
25- Hooft PJ, van de Voorde HP. Bayesian evaluation of the Modified Zinc Test and Acid Phosphatase Spot Test for forensic semen investigation. Am J Forensic Med Pathol, 1997; 18(1):45-9.
26- Rogers C, Bernstein G, Nakamura R, Endahl G, Bhoopat T. Vaginal fluid zinc concentration as a marker for intercourse.l Forensic Sci, 1998; 33(1): 77-83.
27" Hooft PJ, van de Voorde HP. The zinc test as an alternative for acid phosphatase spot tests in the primary identification of seminal traces.Forensic Sci Int, 1990; 47(3):269-75.
28- Pawlowski R, Brinkmann B. Evaluation of spenn specific lactate dehydrogenase isoenzyme C4 (LDH C4)--application to semen detection in stains. Int J Legal Med, 1992; 105(2):123-6.
29- Chen JT, Hortin G. Interferences with semen detection by an immunoassay for a seminal vesicle-specific antigen. J Forensic Sci, 2000; 45(1 ):234-5
31- Indest GF. Medicolegal issues in detecting and proving the sexual abuse of children in Legal Medicine, Ed. Wecht, C.H., Butterworth Legal Publishers, New Harmshire, 1990; 31-56.
32- Oya M, Kido A. Immunologic characterization of human seminal leucine aminopeptidase (LAP) and its medicolegal use.Z Rechtsmed. 1984; 91(4):269-78.
33- Douse JM. Silica capillary gas chromatography of prostaglandins with electron-capture detection and its
application to the forensic investigation of sexual offences. J Chromatogr, 1985; 348(1): 111-22. 34- Sutton JG, King SJ, Taylor M. The application of a simple RIA technique for the detection of 19-0H FI
alpha/F2 alpha prostaglandin, a specific semen marker, in semen contaninated vaginal swabs: time since intercourse studies. Forensic Sci Int, 1987; 34(1-2): 143-53.
35- Sutton JG, Kelly RW, Morris BA. Evaluation of the 19 OH analogues of prostaglandins E1, E2 alpha and F2 alpha as specific markers for the identification human semen in body fluid mixtures. Forensic Sci Int, 1987; 33(2):103-16.
36- King SJ, Werrett OJ, Harrison DT. The evaluation of an ELISA for semen-specific 19-0H prostaglandin FI alpha/F2 alpha using ex-casework swabs and stains. Forensic Sci Int, 1989; 42(1-2):103-23.
37- Garg RK, Kobilinsky L. Simultaneus identification of alpha-L-fucosidase and phosphoglucomutase (PGM) sUbtyping in semen stains. J Forensic Sci, 1989; 34(2):336-45.
38- Kido A, Komatsu N, Oya M. Alpha-L-fucosidase phenotyping in human placentae, semen and seminal stains. Forensic Sci Int, 1986; 30(1):37-43.
39- Hampton HL. Care of the woman who has been raped. New Engl J Med, 1995; 332(4):234-7.
4{}- Bryson CK, Garlo AM, Piner SC. Vaginal swabs: endogenous and postcoital componentsJ Forensic Sci
Soc, 1989; 29(3):157-71.
41- Ozdemir MH, Sala~in S, Aksoy K. Quchterlony metodu ('rift yenlU agar immUnodifiizyon) ile prostat spe
sifik antijenin (p30) adli ama'rlarla gesterilmesi. Adli Tip Biilteni, 1998; 3(1):9-15.
42- Poyntz FM, Martin PD. Comparison of p30 and acid phosphatase levels in post-coital vaginal swabs from donor and casework studies.Forensic Sci Int, 1984; 24(1):17-25.
43- Kamenev L, Leclercq M, Francois-Gerard C. An enzyme immunoassay for prostate-specific p30 antigen detection in the postcoital vaginal tract. 1 Forensic Sci Soc, 1989; 29(4):233-41.
44- Parkin BE. The evidental value of peptidase A as a semen typing system. J Forensic Sci, 1981; 26(2):398-404.
45- Hooft Pl, van de Voorde HP. The zinc test an alternative for acid phosphatase spot tests in the primary iden
tification of seminal traces. Forensic Sci Int, 1990; 47(3):269-75.
46- Hochmeister MN, Budowle B, Rudin 0, et al. Evaluation of prostate specific antigen (PSA) membran test assays for the forensic identification of seminal fluid. J Forensic Sci., D99; 44: 1057 -60.
47- Masibay AS, Lappas NT. The detection of protein p30 in seminal stains by thin-layer immunoassay. J
Forensic Sci, 1984; 29: 1173-77.
heti§im Adresi: Burcu E§iyok
Osmangazi Dniversitesi Tip Fakiiltesi Adli TIp Anabilim Dah ESKi~EHiR
