Heybeli'den Büyukada, 1952, durallt üzerine yağlıboya, 47 x 34 cm.
HAıVlİT GÖRELE’NİN RESİMLERİ
Ahmet Koksal
Resim sanatımızda “ Müstakiller” ve "D Grubu” ile başlayan çağdaşlaşma eğilimleri, bu toplulukların ön ayak oldukları görüşler üzerinde gelişip çeşitlenerek genç kuşaklara
ulaşabilmiştir. Hamit Görele de Muhittin Sebati, Zeki Kocamemi, Ali Avni Çelebi, Refik Epikman, Nurullah Berk gibi yenileşme eğilimlerini resmimize aşılayan 1930 kuşağının etkinliğini paylaşan sanatçılardan biridir.
Çoğunlukla yakın çevre görünümlerini konu alan ilk dönem resimlerinde, kendinden önceki kuşağın izlenimciliğe yatkın yaklaşımıyla 1929-1932 yıllannda Paris’te André Lhote atölyesinde edindiği yan kübist, yarı konstrüktivist birikimi bağdaştırmaya yönelir. 3. Devlet Sergisi’ nde (1941) ikincilik ödülü alan “ Heybeliada'dan” adlı düzenlemede bu tutum belirgin
biçimde vurgulanır. İlk dönemde gerçekleştirdiği Adalar, Boğaziçi, Ayazpaşa, Kurtuluş gibi İstanbul yöresine ilişkin görünümlerle mor, yeşil, mavi, pembe gibi doygun ve uçucu değişimlere, sıcak-soğuk renk ilişkilerine dayanan modle yöntemiyle doğayı yalınlaştırma ve onun özüne inme çabasında kişiliğinin ayırıcı özelliğini buluyonız. “ Genel planları, aynntıları ayıklamaya yönelik temiz bir işçilik, görsel yoğunluğa öncelik tanıyan seçkin bir saptama gücü” ile özgür, tutkulu fırça tuşlanyla etkili bir renk beğenisini yaygınlaştıran yorumlayıcı tutumu bu özellikler arasında. Özellikle peyzajlannda ağırlığım duyuran soyutlayıcı öğelerdeki genişleme, renk lirizmine öncelik veren davranışı kendi kuşağı içinde kolayca ayrımsanan bir kişilik kazandırmıştır Görele’ye.
‘ ‘Müstakiller’ ' grubu içinde yer almakla birlikte, Zeki Kocamemi ile Ali Çelebi’ nin temsil ettiği yapımsalcı (konstrüktivist) yöntemin bir ölçüde dışında kalışı Görele’nin resmine daha
coşkulu, şiirsel nitelikler eklemiştir. Dalgalı denizde kayıp giden bir "Beyaz Yelkenli” , geniş, özgür tuşlarla renklendirilmiş bir “ Mor Deniz’ ’ ve yelken yanşlarını konu alan resimlerinde bu coşkulu, lirik yaklaşım etkili bir renkçilikle pekiştirilir. Son yıllarda sergilenen "Şemsiyeli Kızlar" ve "Piknik” dizisinden figürlü düzenlemelerle “ Heybeli'de Panorama Yolu” ve bir ‘ ‘Yelken Yanşı” na eklediği birkaç figürle, fıgürsel anlatım yöresel yaşam biçimleri ve peyzaj değerleriyle ustaca birleşmiştir.
Görele, Picasso ve Braque sevgisi yanında Kandinsky’nin renkleri doğanın yapısına göre değil, istendiği düzende kullanmayı öngören ilkesine de yakınlık göstermişti. Müziğin matematiğe, resmin geometriye dayandığı görüşüyle doğayı oldukça yalınlaştırılmış yarı soyut ve geometrik biçim ve renk düzenlemelerine dönüştüren çalışmalan 1960’tan sonra
Yelken Yarışı, 1940, karton üzerine yağlıboya, 27 x 36 cm.
yoğunluk kazanmıştır. Biraz da romantik ve coşkulu yaradılışının içgüdüsüyle değişik biçem araştırmalarına girişmekten geri kalmayan sanatçı, konstrüktivist ve anlatımcı portre ve düzenlemelerle çok farklı ve geniş görüşlü plastik kaygıları resmine katmak istemişti.
Ölümünden üç yıl önce İstanbul’da sergilediği kimi düz ve yalın, kimi benekleme yöntemiyle renklendirilmiş geometrik birimli düzenlemelerinde doğanın oldukça soyut planda bir çözüme ulaştınlması öngörülüyordu.
Hamit Görele’ nin yarım yüzyıla yakın sanat yaşamından derlenen ve retrospektif bir nitelik taşıyan bu sergide, Türk resminin çağdaşlaşma sürecine emek vermiş önemli bir ustayı belirgin biçem özellikleriyle tanıma fırsatını buluyoruz.
Kapak: Boğaziçi, 1948, duralit üzerine yağlıboya, 61 x50cm .
Sanatçının Özgeçmişi
1894 Hamit Görele, Görele’de doğdu. 1924-28 Güzel Sanatlar Akademisi’ ni bitirdi.
1928-29 Avrupa Resim Yanşması’ nı ikincilikle kazanarak Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Fransa’ya tahsile gönderildi. Paris’teki çaba ve başarılarından dolayı ödüllendirildi.
1930 Grande Galerie Moderne’de (Paris) 2 yapıtı sergilenmeye layık görüldü.
1928-32 André Lhote Atölyesinde ve Academie Moderne'de 4 yıl çalıştı.
1933 Paris’ten yurda döndü. 67 yapıtıyla, Galatasaray Lisesi salonlarında ilk kişisel sergisini açtı. 1935 Ankara Sergievi’ nde kişisel sergisini tekrar etti. 1940 2. Devlet Resim ve Heykel Sergisi'nde üçüncülük
ödülü.
1941 3. Devlet Resim ve Heykel Sergisi’nde “ Heybeli’de Sabah' ’ adlı yapıtıyla ikincilik ödülü.
1946 İsmail Oygar Atölyesi / Kişisel Sergi. 1948 Fransız Konsolosluğu / Kişisel Sergi.
1952 Fransız Konsolosluğu / Kişisel Sergi. 1956 Ankara Sergievi Vilayet Tabloları Sergisi.
1957 Türkiye Ressamlar Cemiyeti İstanbul 6. Resim Sergisi. 1958 Opera binasına yapılacak fresk yarışmasında ikincilik
ödülü.
İstanbul Güzel Sanatlar Galerisi / Retrospektif Sergi. 1960 Galatasaray Lisesi Sergisi.
1965 T. Çağdaş Ressamlar Derneği Başkanlığına getirildi. İstanbul Tfeknik üniversitesi Mimarlık Fakültesi / Karma Sergi.
1966 5. Thhran Bölgesel Bienali’ nde yapıttan yer aldı. 1967 Güzel Sanatlar Akademisi /1. Retrospektif Resim
Sergisi.
Çağdaş Türk Ressamlan Cemiyeti tarafından yılın sanatçısı seçildi.
Monako Prensliği III. Uluslararası Çağdaş Sanat Sergisi’ ne katıldı.
1968 Bükreş, Romanya Çağdaş Türk Sanatçılan Sergisi’ ne katıldı.
Londra Türk Turizm ve Enformasyon Bürosu / Karma Resim Sergisi.
Thksim Sanat Galerisi / 2. Retrospektif Resim Sergisi. 1969 Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Güzel Sanatlar Galerisi /
3. Retrospektif Resim Sergisi.
1973 Tuzcuoğlu Kültür ve Sanat Galerisi / 50. Yıl Sergisi. 1975 Taksim Sanat Galerisi / Retrospektif Resim Sergisi. 1976 Cumalı Sanat Galerisi / Kişisel Sergi.
1977 Parmakkapı İş Bankası Galerisi / Retrospektif Resim Sergisi.
1978 Devlet Onur Belgesi.
Osmanbey Akbank Sanat Galerisi / Kişisel Sergi. 1979 Ankara Devlet Güzel Sanatlar Galerisi /
Son toplu resim sergisi.
1980 41. Devlet Resim ve Heykel Sergisi ödülü. 1980 6 Haziran, sanatçının ölüm tarihidir. ANM A SERGİLERİ
1981 42. Devlet Resim ve Heykel Sergisi’ nde ‘ ‘Adalardan’ ’ isimli yapıtı ile ödüle layık görüldü.
1983 Urart Sanat Galerisi. 1986 Berk Sanat Galerisi.
1987 Ankara Beymen Sanat Galerisi. Kile Sanat Galerisi
Mimar Sinan Üniversitesi / Retrospektif Sergi. 1989 Soyak Sanat Galerisi.
Açılış: 2 M a rt 1990, saat 17.00
2 - 3 0 M a rt 1990, 11.00-18.00 (Pazar günleri dışında) Halaskârgazi Caddesi 36, Harbiye-İstanbul Tfel: 132 47 17
