Cedid Valide Camisi’nde “kuş köş
kü" d iye nitelenen tipte çok sayıda kuş evi vardır. Caminin iç avlu por- talinin solunda v e kıble köşesinde üzerinde cami motifi olan kuş e v le ri yer alır. Yüksek kasnaklı kubbe leri v e minareleri, minarelerin üze rinde yer alan alemleri ile bunlar, küçük ölçüde bir selâtin camisini andırır. Caminin iç avlu duvarları ile rüzgâr almayan güney yüzünde ise, asimetrik v e birbirinden farklı birçok kuş evi yer alır. Bazıları da ha yalındır ve altında delik olarak bırakılmış, ayrı bir kuş evi daha vardır. Bazıları ise, daha zengin b e zemelidir.
G ene Üsküdar'da aynı yüzyılda yapılan Ayazma Camisi'nde taştan oyma kuş evlerinde d e oldukça
Üsküdar, Selimiye Camisi
BİR GELENEK
Üsküdar, Ayazma Camisi
özenli bir işçilik görülür. Yapının kıble yüzündekilerin bir bölümü Ayazm a camisini andırırken bir b ö lümü köşk tiplidir. Caminin Hünkâr Köşkü'nde, pencerelerin üzerin deki kem erler arasında kalan boş luklar da kuş evi olarak kullanıl mıştır.
Özenli işçiliği v e minyatür ölçü lerde olmasına karşın, güzelliği ve
görkem iyle dikkat çeken kuş
köşklerinden biri de Üsküdar'da
Selimiye Camisi’ndedir. 19. yüzyıl
da, taştan oyulmuş bu kuş köşkleri iki yanında birer minaresi bulunan zarif v e oldukça ilginç bir camiyi çağrıştırır. Bazıları ise, dönemin mi marlık özelliklerini yansıtır; gör kemli birer köşke benzer.
Sv/ü
Kuş köşklerinin bazısında mal zeme olarak tuğla ve sıva kullanıl mış, ayrıca da boyalar, çeşitli na kışlar ve yazılarla süslenmiştir. Ba
zısının altına ise, yapıldığı tarih ya zılmıştır. Örneğin 18. yüzyıla tarih- lenm ekle birlikte, kuş köşkleri bir yüzyıl sonra eklenen Büyük Yeni Han’da bu köşklerden birinin altın da Hicri 1177 tarihi yazar. Ancak, bu köşk günümüze oldukça harap durumda gelebilmiştir.
Ünlü gravürcü W. H. Barlett’in 1843'te yaptığı bir gravüründe g ö rülen Antakya Ulu Cami’nin minare külahındaki kuş evi ise, ahşap ol duğundan günümüze gelem em iş tir. Buradaki kuş evi, alt alta iki kü çük konsol ile minarenin tepesine, kurşun kaplı ahşap külâhına tuttu rulmuştu.
Hande Nur
K a y n a k ç a :
’ Edmondo De Amicis, İstanbul, Çev. Prof. Dr. Beynun Akyavaş, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın ları 382, 1986. S. 118.
* Celal Esat Arseven, “Kuş Evi”, Sanat Ansiklo pedisi, C. 2, 1966, S. 1179.
* Erdem Yücel, “Amcazade Hüseyin Paşa Kül liyesi”, Vakıflar Dergisi, S. VIII, 1969.
* Yılmaz Önge, “Mimar Gözüyle Kuş Evleri", Kültür ve Sanat, Ocak 1977, S. '86 vd.
Üsküdar. Ayazma Camisi
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
