Marmara lletiSim Dergisi, Sayt:
j,
Tentmuzl9i3
MACHIAVELLI
ve HOBBES"Siyasal
lktiddrrr
ve rrGiigrr AnalizleriYrd. Dog. Dr. Arsev BEKTA$ MARMARAUNIVERSITESI
Ilegitim Faktiltesi
Mqchiavel[ ve Hobbes... U9 yiiz yrl rince yazdrklan ile Qalrmrzda btiyiik ilgi uyandrran
iki
siyasi diiqtiniir. Her ikisinin de bu dereceilgi
gekici olmalannrn bir nedeni olsa gerek. Nedir bu neden? Bir bagka deyigle, niye onlar giiniimi.izde bilecazibelerini kaybetmiyorlar? Aksine, her gegen giln daha artan bir ilgi ile okunuyorlar ve iizerlerinde tartrqmalar devam ediyor.
Qalrmzr
meggul eden, hemen hemen btiti.in sosyalbilimcileri
ayrr ayndilgiinmeye sevk eden tek problem "SIYASI GUQ"dtir. Kimin elinde olacak, kim ya da kimler y<inetecek, y<inetilenlerin konumu ne olacak? Igte, yukanda adr gegen
iki
siyasi dtigiiniiriin tinemi buradadrr. Her ikiside kendilerinden <incekilerden farkh olarak, bir idealin arayrgr igine girmemiqler, "siyasal giig" analizini gergekgi bir gekilde ve pragmatik olarak ele almrglar, ortagag dii$tincesinden tamamen aynlarak,
modern ga[m ve gtiniimiiziin dtigi.ince yaplsrna mihenk tagr tegkil etmiglerdir.
Her ikiside farkh metod ve fmkh g<iriiq agrlanyla, losaca farkh amaglarla yola gftarak neticede yine farkh yerlere varmalanna ralmen, benzer bir noktada g<irtig
birliline varmrglardrr ki, bu nokta eserlerinin temelini tegkil eden ve tizerinde en gok
durulan noktadr: MUTLAK EGEMENLIK.
Bu gahgmamzda, galrmrzda "g0g anlayrgr"na rgrk tutan ve bu ige
ilk
gdntil verenler olarak Machiavelli ve Hobbes'u, gtiniimiiz gergeklerini dahaiyi
analizedebilmekte yardrmcr
olmalarrnt dileyerek,
iktidar
anlayrqlarr agrsrndankargrlaqtrrmak istiyoruz.
Diler
taraftan, ikisininde kesin birleqtikleri nokta olan "mutlak egemenlik" yani "giiciin tek bir elde toplanmasr" yaklagrmrnr vurgulamak istiyoruz.belirtmek, daha sonra ise, her ikisini de meqgul eden "egemenlilin tek bir elde
toplanmasr" kavramrnr ve bu noktada griri.iglerin belirtildigi
iki
eserin-
Prens ve Leviathan-
"siyasal gtig" agrsrndan incelenmesini ve bu qekildeiki
diiqiintr0nfikirlerinin karqrlaqtumasrm yaprnak istiyoruz.
YaEamlart, Dilnemleri ve Eserlerinin Ana Temast
MACHIAVELLI
Machiavelli (1469
-
1527) Floransa'hbir
burjuva, siyasetgi ve devlet adamrdrr. Qocuklulu kargaEahklar iginde gegmiqtir' Floransa, Fransa krahVIII.
Charles'rn istilasrna ulramrg ve bu yenilgi karqrsrnda halk ayaklanrnrg, o srrada
iktidarda bulunan Medicis'ler siirgtine g<inderilmiq ve Floransa'da cumhuriyet kurulmugtur.
o
sfada yirmi dokuz yErnda olan Machiavelli Floransa cumhuriyetinin hizmetine girer (Diplornatik sekreter). Uzun yrllar bu gdrevdekal[.
Ilk
politikabilgilerini burada ediuir. Gerek ltalya iginde ve gerek drgrnda tinemli sayrlabilecek
grirevler iistlenrniqtir
ve
bunlarr
bagarrylayiiriittiiIil
geqitli
kaynaklarda belirtilmektedir. Aynr zarnanda, Floransa'urn o donem diplomatik hayatrnda etkili oldulu s<iylenmektedir. ( 1 )1512 de Floransa'urn
rejimi
tekrar degiqir. FransaKralh!r
ile
Papahkarastndaki rnticadelelerin orta"srnda kalan Floransa, Papa|k ordusuua kargt koyarnaz. Bu kangrk durumdan yararlanan Medicis'ler tekrar iktidan ele geEirirler. Cumhuriyet
d<inernirrin gorevlisi Machiavelli bu iktidar
defiqiklili
sonunda ttim gcirevlerindenahnrr, hapsedilir ancak daha sonra grkan aftan yararlanarak serbest buakrlrrsa da Floransa'dan si.irgtine gdnderilir. (2)
Boylece kciqesine gekilen Machiavelli
"Titus
Livus'unllk
OnBiilimii
Uzerine Stiylevler" ve " Prerls" adh eserlerini yaznu$, siyasal diigtince tarihi igindeyerini almrEtu.
Machiavelli ltalya'da ulusal birliliu, Fransa ve Ispanya da oldulu gibi, ancak
giiglti bir Prens tarafindan gergeklegebileceline inanmrgtr. Bir Prens gereklidir, arna
birlili
kurabilecek giigte ve yetenektebir
Prens olmahdrr bu. Prens bagarryaulagmahdrr, ama nasrl? Iqte Machiavelli eserinde buuu aulatmaktadrr ve geqitli
,.3)
<i!iitlerde bulunnraktadr. \
Machiavelli eserinde, krsaca, totaliter ve monargik
bir
ii[reti
bigirnindedevletin kuruhna siirecini ele ahyor ve birlilin sallanmasr igin ise hakimiyetin tek bir elde olmasrna karar veriyor. Siyasal giic0 rnaksimize etmek ise tek amacr haline geliyor. Eserin tamamr incelendi$inde ise Ingerson'un vardtfr yorutn aynen kabul edilinebilir hale gehnektedir. Ozetle, Prens'te Machiavelli "gtig arayrcrsr" (power seeker) durumundadrr ve gtici.in geliEmesi, artmasr, devamh korunmasr igin ne
yapmak gerektiEi tizerinde kafu yormrrqtur. (4)
"...
Siiylevler" de ise. Machiavelli devlet kurulduktan soruaki hedefini agklar. Devlet kurulduktan sonraki istikann saglanmasr siircci ne olacaktrr? Roma Cumhuriyetinin tarihqesi olarak baghyanbu
eser,ilk
iigiincu ve ddrdiinrii bijlirnlerinden sonra Machiavelli'in kendifikirlerinin
ve arrraglannin (siyascl. yiinetim, dcvlellckilleri
veistikar
vebirlilin
sallanurasrndan sonraki gegilecekrcjim:
Curnhuriyet) savunucusu halinde devarn eder.Yani.
bir
kere devletkurulduktan sonra, devletin varhErnrn devaml
igio butiin
haklar kurumlara devredilecek ve Curnhuriyet rejimine gegile""kti,. (5) Yin" Ing".ron'un yorumuyl4 ''giig miizakerccisi" durumunda bi! Machiavelli ile karqr karqryayz bu setbr. (6)Sonugta,
Machiavelli'yi
bir
Italyan
vatansevcriolarak
tanrinlamak miimkdndiir. Gdnliinde yatan rejim heriki
escrinder de allagrlabileceli gibiCumhuriyet dir. Fakat mutlakiyet rejin cririn yiikseldili bir gagda (Fransa, Ispanya,
hrgiltere de g6rnldiiEii gibi) Italya'da da merkezi dcvletin
alcak
i.istiin bir Kraltaraflndan
kuiulabileccEini
diilti
mesi,
kanrnlrzca,Machiavelli'yi
krallrkideolojisinin propogandasr haline ddniiqtiirmiiltiir.
Bu nedenle. 1527 de
tekar
Ctrmhuriyetyiinetimiie
ddnen Floransa'dacumhuriyetgilerle arasr agrlmunr. IUedicis'lerin adamr olarak tanman Machiavelli'ye yeni ycinetim sahip grknlaz. Krsa bir site sonra da gekildili giftlilinde tiltir. (7)
HOBBES
1588 yrhnda Angilikan protestan bir ailede dogmultur. lyi bir eEitim yaphEr,
daha sonrada soylu ailelere d!rctmcnlik yaparak hayatnr dcvam cttirdigi ge$itli kaynaklarda belirtilmektedir. Tamamryla rasyonalisttir. Bilimsel rnateryalizme, pozitivizme balhdu. Geonretri ile de ilgilenmi5 ve problenrlerin giiziirniinde sistemli
bir tekilde matenlatiksel yollardan hareket ederek bir yenilik getirmiltir. Eserleri incclcndilinde bu agrkga farkedilebilmektedir (gok giizel bir mantrk takip eder).
XVII.inci
ylizy
da, lngiltere siyasal galkantrlu igindedir. Hobbes'un genglik yrllarr da bu sosyal, siyasal galkantrlara,kanllkl*lara
sahne olunan yrllara rastlar. Mezhep ayrrhklan, prolestanlara katolikleri ve a[gilikarlarla puritenleri karlr ka$rya getinnektc ve karrqrkLklara neden olmaktadrr. Bu arada CharlesI
iktidardadrr.Qatrqmalarr ve kangrklftlan cinlemek igin parlemento ile iq
bililine
girer' Hobbes."Treatise"
adh krsa eserinde bu duruma kargr gelir. Egemenlilin tek bir elde toplanmasr gerekti[ini savurur. (8) Sonra da yargrlanacalmdan gekindifi igin gdniillii olarak siirgiine (Paris'e) gider.kuvvetleri arasrnda silahh miicadeleler sonucunda yenilen Kral <ildiitiiliir ve yedne
Cromwell geger. Hobbes 1651 de meghur eseri
"l,eviathan"l
yazmtE olarak lngiltere'ye &iner.Bu eserinde "mutlak egemenlik" savunucusudur.
Giri!
biiliimlerindeLeviathan'rn ne olduEunu agrklar. Leviathan DEVLET demektir. Devleti yapay bir qekilde ele alu. Trpkr bir insan gibi inceler. Ustirn eSemen giiciinden bahseder. Uyum
onun sagLgl toplumsal kdgalaonun hastalgr, iS savat ise onun blUmti demektir' (9)
Hobbes'un, d<ineminin kargataLklanndan etkilendili ve banq arayrqr iginde
oldulu rahatl*la sdylenebilir. Aristo'nun aksine, Hobbes politik toplumun tabii bir
olgu
olmadlErnr kabul etmektedir. Kendisiigin "politik
toplum grkarcrbir
hesaplamamn yapay iiriinridur." (10) Egemenlik bir sdzlesmeye dayanmaktadr. Ancak ydneten ile ybnetilenler (tebaa) arasmda yaprlmrq bir stizlegme olmayrp, ydnetene tabi olmaya terk edilmeyi kararlaltfan bireyler araslndaki sozlelmedir.Sitzlegme egemenlilin srltulannr yani egemenliEi olulturmaktadr. (1
l)
Hobbes eserinin sonlanna dogru ise, kuwetler aytunl prensibini ele$tfumekte
ve
mutlak cgemenlik
tezini
savunmaktadtr,hiikiimdarln
gtirevlerindenbahsetrnekiedir. Leviathan drgrnda aym zamanda bilimsel (positive), oto biografft, rerciime eserler veren Hobbes 1079 da olmiiqttir. (12'
Yukauda, krsaca, yagamlarrndan, yagadrklarr diinemlerden
ve
siyasalnitelikteki eserlerinin ana temalanndan bahsettilimiz Machiavelli ve Hobbes'un biiyiik benzerlikler gdsterdikleri ortadadr.
Her
ikisi
de donemlerinde, iilkelerinde mevcut bulunan siyasal, sosyal kanqrkl*lardan etkilenmi$lerdir ve siirgiinde olduklan ddnemde yazdrklai dnemli siyasal yaprtlannda (Prens - L€viathan) bu etkiler ag&ga gdriilmiiltiir. Bdylece,amaglarrnda da birbirlerine benzerlikler oldugu sdylenebilir; Machiavelli, Italyan
birlilini
sallarnalq giigliibf
imparatorluk haline getirmek ve toplumda, devletde stabiliteyi saElanayr amaglarken, Hobbes'da aytu qekilde, giiglii bir devleti, hertiirlii
isyan, eatrlma ve kargalahktan uzak bir toplumu banq iginde yaSatabilme !artlarmrara$trm1lbr. Neticede, her ikiside egemenlilin, yani siyasal giigiin tek bir elde toplanmasmr ileri siirmiiqler, bciylece kuvveder aytrmna kargr grkm{larve yukarda bahsettilimiz amaglaflnln saElanmasmda giiciin lek bir elde toplanmasrnln gerek lart olduEunu savunmWlardr.
Anca( nihai amaglan farkhhk g<istermektedir. Machiavelli, birlik ve
istikar
sagladrktan
ve giiglii
bir
devlet kurulduktan
sonra,iktidann
kurumlara devredilmesini, yani, cumhuriyet rejimine gegilmesini arzu etmektedir. Halbuki,Siyasal Kuramlan ve Siyasal
Iktidar
Anlayrglan Agsrndan Machiavellive Hobbesrun Kargrlagtrrmah Incelenmesi
'
Machiavelli'inXVI.
ytizyrl baqlarrnda, ltalya'da ulusalbirlili
savunan,merkezi giiglii bir devlet kurulmasrnr amaglayan bir diigiiniir oldulunu daha <ince
belirtrniEtik. onun eserlerini dikkatle inceledilimizde g<iriiyoruz ki, Machiavelli igin gerekli olan en iyi iktidar qekli iktidarrn kcikeni, me$rulugu defildir. Onun igin tek
onemli sorun, Italyan merkezi
birlilinin
kurulmasrdu. Bu amagla hareket edenMachiavelli sorular sormakta ve bu sorulara cevap aramaktadr. plato ve Aristo gibi "ideal devlet" nedir, ya da, "en iyi ycinetim qekli" ne olmahdr, onun sorunu defildir.
Adalet,
iyi
bir yagam tarzr, <izgiirltk, Tann nedir ve nasrl olnasr gerekir, onu higilgilendirmemigtir.
Yani, iktisadi,
kiiltiirel ve
sosyalolaylar
onunilgisini
gekmemigtir.
Machiavelli'nin diigi.incesi ve hareket tarzr topyekun siyasidir. Tek bir nihai
amacr vardr: GUQ $owed. Her tiirlti aracr bu nihai amaca ulagmak igin kullanr. Bir gok siyaset
bilincinin
iizerindebirlegtili
ortak g<irtig "Machiavelli'nin biittindiiEi.incesi g0cti elde etmek, maximize etrnek ve onu muhafaza etmek" olmugtur. (13)
Politika, onun diigi.incesinde btiyi.ik yeteneklerin garprqtrlr yerdir. Siyasi hayat, insanlarla, biiyiik kabiliyet ve yeteneklerle agrklanmakdrr. (14)
Toplu*rul
hayat siyaset analizlerinin drqrnda rurulmaktadr. IKTIDAR NEDIR? Bu soruya Machiavelli, "tcplumu, tebarun itaati iginde beraberce bir arada tutmaktu" diye cevap
vermekredir. (15)
Gergekte,
diktaktrliilii
savunmak istemeyen Machiavelli'nin ve Prens adh eserinin yankrlan galrmrza ve hatta gtintmiize kadar uzanmrq; giiciin tek bir eldetoplanmasr, siyasi iktidann temelini teqkil eden bu tek giiciin (kiginin) mutlak hakimiyeti, onu kendi grkarlanna gore yorumlayan diktat<ir ve tiranlara mihenk taqr
tegkil etmigtir. Machiavelli'nin ve eseri Prens'in daha sonraki yiizyrllarda etkisi ilgingtir. Mutlak iktidar heveslisi htiktimdar ve diktat<irlerin "Prens"e ilgi duyrnalan
kagrnrlmaz olmuqtur.
Kralige Catherine de Medicis
"Prens"i
taklit etmekle suglanrr. OliverCromwell, Fransa Krallan III. Henry ve IV. Henry'nin de "Prens"ten esinlendikleri
sriylenmektedir.
XVI.
Louis'inde Machiavelli'nin diiEiinceleri dolrultusundaegitildi[i belirtilir. XVru. yiizyrlda - liberalizm ytizyrhna gegig d<inemi - Prusya Krah II. Frederic de iktidara geldilinde
tpkl
"Pretrs" gibi davranr. XIX. ytizyrl bqlannda Napoleon da "Prens" gibi davranmrEtu (Waterloo'da arabastnrn iginde "Prens"inbir kopyasrnrn bulundulu soylenmektedir). Hitler ve Mussolini'nin de "Prens"ten esinlendikleri agrktrr.
Mussolini "devlet
adamlannrn enbiiyiik
rehberinin. Machiavelli'nin Prens'i oldulunu" stiylemigtir' (16)Sonugta,
"Prens",
mutlakiktidar
arayandevlet
adamlarrnrn, kendigrkarlarrna
gore
yorumladrklan
bir
eser
olma niteligine
biiriinmiiq
vedelerlendirilmigtir. Ne var ki, Machiavelli ve eserinin delerlendirilmesinde golu zaman gevresinden ve iginde yaqadrlt donemden soyutlanarak hareket
edildili
agrktu.Onun siyasal giig anlayrqrna dcinersek, Prens'te Machiavelli kralhk rejimine
taratlar gciriilmektedir. Ama bu vesayet halinde, babadan o[ula gegen bir kalhk
tiilii
delitdir.
Vesayetsistemi
egemenolunca kabiliyetsiz
kigilerin de
kralolabileceklerinden korkan Machiavelli bu sisteme cephe almaktadrr. (17) Onun dtiqiincesindeki
kal,
istisnai, iistiin yetenekli bir kraldu. Birlik ve dtizeni sallamakigin de tutulacak yol, Plato ve Aristo'nun tam aksine, iyilik ve gefkal adalet deEil' gtiS ve kuvvettir.
Diler
taraftan, kral etrafina eniyi
damgmanlarr toplamah ama onlara iktidardan en ufak bir yetki bile verrnernelidir. Mutlak hakim Prens'in lek di.igtincesi,iktidarrnr korurnak ve giiciinii dairna artrrmak ve kuvvetlendirmek olmahdrr. Bu
sayede hayatrnr ve devletini stirdiirebilecektir. Bu yolda baqanh olabilmesi igin
kullandrlr ti.im araglar gegerli sayrlacaktil. Klsaca, bwada belirttilimiz ozellikleri Machiavelli eserinin 15, 16 ve l7nci b0ltimlerinde iglemigtir.
Sonugta, Ingerson'un
belirtti!i
gibi Prens'te Machiavelli, insanlann si.irekli gtig maximize etmesinden bahsediyor ama bunu siirekli ve istikrarh bir devlet kurmak igin istiyor. Diler taraftan, "... ne yaparsanlz yapill, yeter ki kontrol edebilin" diyerekbir ig huzur ve
giivenlili
sallama diiqiincesi var. B<iylece, siyasal giiciin tek elde toplanmasr gerekecek, eler tek elde toplanmazsa istikrarh olmayan ortam daha da birkaos igine diigecektir. (18)
O""tt",
Machiavelli'nin siyasal iktidar anlayrqr bu ve "Prens"i yazmadaki
amacr da bize g<ire bu. Italya, devletini kurabilmekbirlilini
sallayabilmek
igin
btiyle
bir
diktatcire muhtagtrr.Machiavelli
yukarrdakidiiEijncelerini bu gergeklerin rgrlmda ileri s0rtiyor, ama teorik olarak, yoksa idealinde yatan, diiqledili rejim bu delildir.
t'Stiylevlerttini goz <iniine alacak ve onu
'Prens'
ile
mukayese edecekolursak, idealindeki asrl rejimin "Cumhuriyet" oldu$unu gcirebiliriz. Aristo ve Polybious'tan etkilenerek, monarEik, aristokratik ve demolaatik rejimleri tammlar ve sonunda tercilfni karmagft y<inetim de kullamr. Karmaqrk tiir, Machiavelli'ye gcire en
sallam ve en si.irekli rejim tiiri.idtir. Bu rejimde fnens. itdstokratlar ve halk beraberce
iktidar
olmaktadrrlar.Bu
gtigler kendi aralanndabir
anlaqmaile
iktidar
vesorurnluluklan yiiklenmektedlrl.r. (19)
Machiavelli eski Roma rejimine bafhdrr. Zaten bu eserine <ince Roma Cumhuriyetinin tarihgesi qeklinde baqhyor. Beqinci krsrmdan itibaren ise kendi
fikir
ve diigtincelerini belirtiyor. Machiavelli, Italya'dabir
diktatdrliigtin,btitiinliilti
sallamak igin gerekli oldulunu ileri siirtiyor fakat, sonunda Cumhuriyetgilile balh
kahyor. Idealindeki Prels amaca ulagtrktan sonra gekilmeli ve rejimin Curnhuriyete
dcin0gmesine izin vermelidir.
Machiavelli,
diler
taraftan, toplumun ve devletin istikrarhbir
qekilde devamrm arzuluyor demigtik. O halde sosyal yaprnrn da sallam ve salhkh olmastgerekmektedir. Siyasal bazr karrgrklklar ve diizensizlikler zararh olnaz, fakat, eler
sosyal yapr bozulmuqsa, giirtmiigse en rniikemmel yasalar dahi etkisiz kalmaya mahkumdur. (20)
o
t*airae
de tek gare Monargidir. (21)Hobbes'un iktidar felsefesine gelince, onun kiqi olarak ne
kala,
ne de monarqik prensibe sadakati sriz konusudur. Saygrst iktidann kendisinedir. Bu nedenlerin
planda
iktidar
felsefesine dayanmaktadtr.Mutlak
iktidar
prensibini savunmaktadr. Mutlak iktidan rasyonel ve pragmatik bir gekilde. bireylerin glkarl veban;rn korunmasr adrna savunmaktadu, Iktidarr laiklegtirmekte ve bunu kral adrna
defil, kigiler yoni.inden fayda adrna yapmaktadrr. Bu genel yorumdan sonra iktidar analizine gegebiliriz.
Iktidar oluqumunda birgok aqama vardu:
- Tabii Dururn : Hobbes igin savag ve anargi halidir. Tabiat gereli insanlar egittir. Eqitlikten endiEe. gi.ivensizlik dolar ve savaq grkmaktadrr. "lnsan insanrn k*dudor." (22)
- Sivil Topluma Dolru : Hobbes'da bir tabii hukuk ve bir de tabii kanunlar anlayr;r vardrr. Tabii hukuk (abiat) muhafaza etme iggiidtisiine dayanmaktadrr.
Hobbes bunu "herkesin kendi giici.ini.i kullanarak, kendi hayatrnr, varhlrnr koruma
hak ve hurriyeti" (23) tigirninde tanunhyor. Tabii hukuka gelince, "akrl tarafindan
ortaya konan ve hayatr yok etmeyi engelleyen genel kurallard
t."
(24)Iki
tabii kanun, Hobbes'a g<ire banqr aramak ve bunu, sahip olunan biitiin vasrtalarla savunmaktr. Bu halde ise, barrg ve gtivenlili sallamak igin insanlarrn sahip oldulu en iyi vasrta kendi aralannda bir s<izlegme yapmak ve kargilrkL olarak ellerindeki haklan devlete transfer"t
o"ttir.
(25)Buradaki sozleqme (covenant), yoneten ile yonetilenler arasrnda yaprhnrg bir
scizleqme olmayrp, ydneterle
tabi
olnrayr kararlagtrranbireyler
arasrndaki sdzleqmedir. Sozlegme, e.qernenli!i srnrrlama yerine egemenli!i oluqtunnaktadrr.Sozlegrnenin kokeninde barrE yatrnaktadrr.
Ne var
ki,
barrqve
gi.ivenlikigin
insanlann anlagarak haklanndan vazgegmeleri de sorunu ttimi.iyle g<iziimlernez. lusanlarm yaptrklarr bu anlaqmayauymalan ve dolal yasa kuralliurnr kabul etmeleri gerekir. Oysa trpkr Machiavelli gibi
Hobbes da insan tabiatrnrn kdtii olduluna inanmaktadr. Dolayrsryla, insanlarrn bu anlaqmaya ve barrqr saglaylcl kurallara uymasrn sallayacak bir otorite gereklidir.
(Prens), elde
ettili
bu gticti nasrl kurumlara devretmek isteyecektir yada, daha gergekgi bir deyirnle buna miisade edecektir? Bu nokta pek gok siyaset bilimci ve di.iqi.ini.iLrii meqgul etmigtir. (3 1) Tarih," ue giiniimiizde gergeklegen olaylar, bizi de bu noktada diiqiinmeye sevk etmektedir.Hobbes ise boyle bir ikileme diiqmemiqtir. Bagtan sona kadar mutlak kralhlr sevunmuq, gi.iciin tek bir elde toplanmaslnr arzu etrnigtir. Bu krallrk Machiavelli'nin
tam tersine babadan o[ula vesayet qeklinde gegecek kuwetli bir Monarqidir. Karma yonetim onun giddetle kargr grktr!r birgeydir.
Hobbes yine Machiavelli'nin aksine isyan ve kargagahlr hig bir gekilde kabul
etmemiqtir. Machiavelli, siyasi kargagahlrn tmihsel dcingii iginde olabilirlilini kabul
etmiq ve gtigll bir Prens'in bunu engellemek igin var ohnasr gerektilini savunmultur. Hobbes ise, s<izleqme
ile
terk edilen egernenlik, devlete gegtikten sonra artrk kargagalft ve huzursuzluk s<!z konusu olamaz tezini savunmugtur. Devlet ve onun meydana getirilmesi ve onun siyasi iktidar ile <izlegtirilmesi onu gok ilgilendirmiqtir.Iktidarrn
temelinde bunu istemigve
sonugtada "mutlak
devlet" doktrininigeligtirmigtir.
Machiavelli'nin "Prens"i nasrl iktidarr tek baqrna elinde bulunduranlara kaynak teEkil ettiyse, Hobbes'un de bu "Mutlak Devlet"i pek gok siyaset bilimci
tarafindan "totaliter devletlerin kayna$rnr tegkil
ettili"
gciriiqiinde birlegmelerine yolagmrgtr. (32)
Sonugta, bu
iki
siyasi diiq0ntir, bizirn burada ele alamadr[rmrz (din gibi, hukuk gibi dolrudan siyasal iktidarrn dziinli teqkil etmeyen) konularda da farkh yaklaErmlara sahip olabileceklerineralmen,
siyasaliktidar
analizive
"giig"anlayrglan agrsrndan kesin bir benzerlik gostermektedirler. Krsaca, rnutlak hakimiyet prensibi her ikisininde yaklaqrmlannrn ana temaslnl teqkil etmiEtir.
NOTLAR
1.8k. George H. SABINE, A History of Political Theory,4. Baskr (Illinois: Dryden
Press, 1973) s.318
2.Bk. SABINE, a.g.e., s.318-19
3.Nicola MACHIAVELLI, The Discourses on the First Ten Books of Titus Livius
and The Prince, ed. Max LERNER (New
York
Random House, 1950)4.Bk. INGERSON, "Machiavelli", Western Political Quarterly, Nisan 1968, s.350 5.MACHIAVELLI. Discourses on the First Ten Book of Titus Livius
6.8k. INGERSON, "Machiavelli". s.351
7.Bk. SABINE, A History of Political Theory, s.318-19, Gerald RUNKLE, A
His-tory of Western Political Theory (New York The Ronald kess Company, 1968) s.174-175, Ayferi COre, Siyasal
Di\iince Tarihi
(Istanbul:Fakiilre-ler Matbaasr, 1982) s.l15-119, Federico CHABOD, Machiavelli the
Renais-sance (London: Bowes and Bowes, 1958) s.30-40
8.Bk. RUNKLE, A History of Western Political Theory, s.176
g.Thomas HOBBES, Leviathan (London: Penguin Boola Ltd., 1982) s.5-6 10. HOBBES, a.g.e., s.175
1 1. HOBBES, a.g.e., s.175-7 6
12. Bk. SABINE, A History of Political Theory. s.424-32, RUNKLE, A History of
Western Political Theory. s.247-49, GOZE, Siyasal Diigiince Tarihi.
s.150-55
13. INGERSON, Machiavelli, s.355, ve Ernst CASSIRER. "The Triumph of Machia-vellism and Its Consequences", Essays in the History of Political Thought,
ed. Isaack KRAMNIC (New Jersey: Prentice Hall Inc., 1969), s.177 -37 14. MACHIAVELLI, Prens, Bitliim
XVIII
veXIX
15. MACHIAVELLI, a.g.e., s.105
16. Robert DOWNS, Books that Changed the World (New York Mc Graw Hill Bo-ok Com., 1956) s.26, Charles McCOY, The Structure of Political Thought, iginde not edihnigtir, (New York: McGraw
Hill
Book Com., 1963) s.167 17. MACHIAVELLI, Prens, Boli.imIII
veIV
18. INGERSON. Machiavelli, s.355
19.
MACHIAVELLI, Dicourses on the First Ten Books of Titus Livius and the Prince, Biili.im I ve II, s.175, Bttliim III, s.212. Burada Machiavelli, Curnhuri-yet rejimini tercih etmesinin sebeplerini vermiEtir.20. MACHIAVELLI, a.g.e., Boli.im X 21. MACHIAVELLI, a.g.e., Bctli.im I, s.55 22. HOBBES, Leviathan, Bdliim XII, s.104
23. HOBBES, a.g.e., Bcili.im
XIV
ve XV, s.128 ve 160 24. HOBBES, a.g.e., s.128-16025. HOBBES, a.g.e., Boliim
XIV,
s'130-31 26. HOBBES, a.g.e., BoltimXVII,
s.173 27. HOBBES, a.g.e., B<iliimXVIII,
s.190 28. HOBBES, a.g.e., Boli.im XXIX, s.348-49 29. HOBBES, a.g.e., BciliimXiX,
s.19230. CASSIRER, The Triurnph of Machiavellism aud Its Consequences, s'142 31 . Ingerson makalesinde bu konuya delinmig ve bu noktada Machiavelli'nin
geliSki-ye diiqtiiliinii ve onun ana temasrnda bir tutarsrzhk oldulunu, yani ilelebet gtiglii bir kalhk mr yoksa daha ilerde cumhuriyet mi istediiinin agrk
ohnadr-lrr
ima etmiqtir. Machiavelli'nin a:natezi "insanlar giig peqinde koqarlar".pe-ki bu gticii elde ettikten sonra niye devletin devamr igin kurumlara devretmeye Eahgsrnlar.
32. Bu konu henilz agrk delildir. Hobbes'un totaliter devlet sistemi yiizyrhrnuda
ince-lenirken geEitli gori.iqler ortaya atllml$tr. Kimisi, Hobbes tam anlarnda
totali-ter devletin teorisini yapmrEtr derken, bir diler grupta, Hobbes'un Leviathan! ile modern totaliter devletler arasrndaki benzerlikler ue derece garptcr olursa
ol$un, organist nitelikteki modem totaliter devletlerle, Hobbes'un bireyci ve
rasyonalist doktrini arasrnda dnemli
aynlrklr
oldu[una dikkati gekerler.Bu konuda daha geniE bilgi igin gu kaynaklara bakdabilir.
William EBENSTEIN,Introduction to Political Philosophy (New York:
Rinehart and Compny Corp., 1952) s.L28-29,ffire,,Siyasat Dugiine