• Sonuç bulunamadı

Machiavelli ve Hobbes "siyasal iktidar" ve "güç" analizleri

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Machiavelli ve Hobbes "siyasal iktidar" ve "güç" analizleri"

Copied!
10
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Marmara lletiSim Dergisi, Sayt:

j,

Tentmuz

l9i3

MACHIAVELLI

ve HOBBES

"Siyasal

lktiddrrr

ve rrGiigrr Analizleri

Yrd. Dog. Dr. Arsev BEKTA$ MARMARAUNIVERSITESI

Ilegitim Faktiltesi

Mqchiavel[ ve Hobbes... U9 yiiz yrl rince yazdrklan ile Qalrmrzda btiyiik ilgi uyandrran

iki

siyasi diiqtiniir. Her ikisinin de bu derece

ilgi

gekici olmalannrn bir nedeni olsa gerek. Nedir bu neden? Bir bagka deyigle, niye onlar giiniimi.izde bile

cazibelerini kaybetmiyorlar? Aksine, her gegen giln daha artan bir ilgi ile okunuyorlar ve iizerlerinde tartrqmalar devam ediyor.

Qalrmzr

meggul eden, hemen hemen btiti.in sosyal

bilimcileri

ayrr ayn

dilgiinmeye sevk eden tek problem "SIYASI GUQ"dtir. Kimin elinde olacak, kim ya da kimler y<inetecek, y<inetilenlerin konumu ne olacak? Igte, yukanda adr gegen

iki

siyasi dtigiiniiriin tinemi buradadrr. Her ikiside kendilerinden <incekilerden farkh olarak, bir idealin arayrgr igine girmemiqler, "siyasal giig" analizini gergekgi bir gekilde ve pragmatik olarak ele almrglar, ortagag dii$tincesinden tamamen aynlarak,

modern ga[m ve gtiniimiiziin dtigi.ince yaplsrna mihenk tagr tegkil etmiglerdir.

Her ikiside farkh metod ve fmkh g<iriiq agrlanyla, losaca farkh amaglarla yola gftarak neticede yine farkh yerlere varmalanna ralmen, benzer bir noktada g<irtig

birliline varmrglardrr ki, bu nokta eserlerinin temelini tegkil eden ve tizerinde en gok

durulan noktadr: MUTLAK EGEMENLIK.

Bu gahgmamzda, galrmrzda "g0g anlayrgr"na rgrk tutan ve bu ige

ilk

gdntil verenler olarak Machiavelli ve Hobbes'u, gtiniimiiz gergeklerini daha

iyi

analiz

edebilmekte yardrmcr

olmalarrnt dileyerek,

iktidar

anlayrqlarr agrsrndan

kargrlaqtrrmak istiyoruz.

Diler

taraftan, ikisininde kesin birleqtikleri nokta olan "mutlak egemenlik" yani "giiciin tek bir elde toplanmasr" yaklagrmrnr vurgulamak istiyoruz.

(2)

belirtmek, daha sonra ise, her ikisini de meqgul eden "egemenlilin tek bir elde

toplanmasr" kavramrnr ve bu noktada griri.iglerin belirtildigi

iki

eserin

-

Prens ve Leviathan

-

"siyasal gtig" agrsrndan incelenmesini ve bu qekilde

iki

diiqiintr0n

fikirlerinin karqrlaqtumasrm yaprnak istiyoruz.

YaEamlart, Dilnemleri ve Eserlerinin Ana Temast

MACHIAVELLI

Machiavelli (1469

-

1527) Floransa'h

bir

burjuva, siyasetgi ve devlet adamrdrr. Qocuklulu kargaEahklar iginde gegmiqtir' Floransa, Fransa krah

VIII.

Charles'rn istilasrna ulramrg ve bu yenilgi karqrsrnda halk ayaklanrnrg, o srrada

iktidarda bulunan Medicis'ler siirgtine g<inderilmiq ve Floransa'da cumhuriyet kurulmugtur.

o

sfada yirmi dokuz yErnda olan Machiavelli Floransa cumhuriyetinin hizmetine girer (Diplornatik sekreter). Uzun yrllar bu gdrevde

kal[.

Ilk

politika

bilgilerini burada ediuir. Gerek ltalya iginde ve gerek drgrnda tinemli sayrlabilecek

grirevler iistlenrniqtir

ve

bunlarr

bagarryla

yiiriittiiIil

geqitli

kaynaklarda belirtilmektedir. Aynr zarnanda, Floransa'urn o donem diplomatik hayatrnda etkili oldulu s<iylenmektedir. ( 1 )

1512 de Floransa'urn

rejimi

tekrar degiqir. Fransa

Kralh!r

ile

Papahk

arastndaki rnticadelelerin orta"srnda kalan Floransa, Papa|k ordusuua kargt koyarnaz. Bu kangrk durumdan yararlanan Medicis'ler tekrar iktidan ele geEirirler. Cumhuriyet

d<inernirrin gorevlisi Machiavelli bu iktidar

defiqiklili

sonunda ttim gcirevlerinden

ahnrr, hapsedilir ancak daha sonra grkan aftan yararlanarak serbest buakrlrrsa da Floransa'dan si.irgtine gdnderilir. (2)

Boylece kciqesine gekilen Machiavelli

"Titus

Livus'un

llk

On

Biilimii

Uzerine Stiylevler" ve " Prerls" adh eserlerini yaznu$, siyasal diigtince tarihi iginde

yerini almrEtu.

Machiavelli ltalya'da ulusal birliliu, Fransa ve Ispanya da oldulu gibi, ancak

giiglti bir Prens tarafindan gergeklegebileceline inanmrgtr. Bir Prens gereklidir, arna

birlili

kurabilecek giigte ve yetenekte

bir

Prens olmahdrr bu. Prens bagarrya

ulagmahdrr, ama nasrl? Iqte Machiavelli eserinde buuu aulatmaktadrr ve geqitli

,.3)

<i!iitlerde bulunnraktadr. \

Machiavelli eserinde, krsaca, totaliter ve monargik

bir

ii[reti

bigirninde

devletin kuruhna siirecini ele ahyor ve birlilin sallanmasr igin ise hakimiyetin tek bir elde olmasrna karar veriyor. Siyasal giic0 rnaksimize etmek ise tek amacr haline geliyor. Eserin tamamr incelendi$inde ise Ingerson'un vardtfr yorutn aynen kabul edilinebilir hale gehnektedir. Ozetle, Prens'te Machiavelli "gtig arayrcrsr" (power seeker) durumundadrr ve gtici.in geliEmesi, artmasr, devamh korunmasr igin ne

(3)

yapmak gerektiEi tizerinde kafu yormrrqtur. (4)

"...

Siiylevler" de ise. Machiavelli devlet kurulduktan soruaki hedefini agklar. Devlet kurulduktan sonraki istikann saglanmasr siircci ne olacaktrr? Roma Cumhuriyetinin tarihqesi olarak baghyan

bu

eser,

ilk

iigiincu ve ddrdiinrii bijlirnlerinden sonra Machiavelli'in kendi

fikirlerinin

ve arrraglannin (siyascl. yiinetim, dcvlel

lckilleri

ve

istikar

ve

birlilin

sallanurasrndan sonraki gegilecek

rcjim:

Curnhuriyet) savunucusu halinde devarn eder.

Yani.

bir

kere devlet

kurulduktan sonra, devletin varhErnrn devaml

igio butiin

haklar kurumlara devredilecek ve Curnhuriyet rejimine gegile""kti,. (5) Yin" Ing".ron'un yorumuyl4 ''giig miizakerccisi" durumunda bi! Machiavelli ile karqr karqryayz bu setbr. (6)

Sonugta,

Machiavelli'yi

bir

Italyan

vatansevcri

olarak

tanrinlamak miimkdndiir. Gdnliinde yatan rejim her

iki

escrinder de allagrlabileceli gibi

Cumhuriyet dir. Fakat mutlakiyet rejin cririn yiikseldili bir gagda (Fransa, Ispanya,

hrgiltere de g6rnldiiEii gibi) Italya'da da merkezi dcvletin

alcak

i.istiin bir Kral

taraflndan

kuiulabileccEini

diilti

mesi,

kanrnlrzca,

Machiavelli'yi

krallrk

ideolojisinin propogandasr haline ddniiqtiirmiiltiir.

Bu nedenle. 1527 de

tekar

Ctrmhuriyet

yiinetimiie

ddnen Floransa'da

cumhuriyetgilerle arasr agrlmunr. IUedicis'lerin adamr olarak tanman Machiavelli'ye yeni ycinetim sahip grknlaz. Krsa bir site sonra da gekildili giftlilinde tiltir. (7)

HOBBES

1588 yrhnda Angilikan protestan bir ailede dogmultur. lyi bir eEitim yaphEr,

daha sonrada soylu ailelere d!rctmcnlik yaparak hayatnr dcvam cttirdigi ge$itli kaynaklarda belirtilmektedir. Tamamryla rasyonalisttir. Bilimsel rnateryalizme, pozitivizme balhdu. Geonretri ile de ilgilenmi5 ve problenrlerin giiziirniinde sistemli

bir tekilde matenlatiksel yollardan hareket ederek bir yenilik getirmiltir. Eserleri incclcndilinde bu agrkga farkedilebilmektedir (gok giizel bir mantrk takip eder).

XVII.inci

ylizy

da, lngiltere siyasal galkantrlu igindedir. Hobbes'un genglik yrllarr da bu sosyal, siyasal galkantrlara,

kanllkl*lara

sahne olunan yrllara rastlar. Mezhep ayrrhklan, prolestanlara katolikleri ve a[gilikarlarla puritenleri karlr ka$rya getinnektc ve karrqrkLklara neden olmaktadrr. Bu arada Charles

I

iktidardadrr.

Qatrqmalarr ve kangrklftlan cinlemek igin parlemento ile iq

bililine

girer' Hobbes.

"Treatise"

adh krsa eserinde bu duruma kargr gelir. Egemenlilin tek bir elde toplanmasr gerekti[ini savurur. (8) Sonra da yargrlanacalmdan gekindifi igin gdniillii olarak siirgiine (Paris'e) gider.

(4)

kuvvetleri arasrnda silahh miicadeleler sonucunda yenilen Kral <ildiitiiliir ve yedne

Cromwell geger. Hobbes 1651 de meghur eseri

"l,eviathan"l

yazmtE olarak lngiltere'ye &iner.

Bu eserinde "mutlak egemenlik" savunucusudur.

Giri!

biiliimlerinde

Leviathan'rn ne olduEunu agrklar. Leviathan DEVLET demektir. Devleti yapay bir qekilde ele alu. Trpkr bir insan gibi inceler. Ustirn eSemen giiciinden bahseder. Uyum

onun sagLgl toplumsal kdgalaonun hastalgr, iS savat ise onun blUmti demektir' (9)

Hobbes'un, d<ineminin kargataLklanndan etkilendili ve banq arayrqr iginde

oldulu rahatl*la sdylenebilir. Aristo'nun aksine, Hobbes politik toplumun tabii bir

olgu

olmadlErnr kabul etmektedir. Kendisi

igin "politik

toplum grkarcr

bir

hesaplamamn yapay iiriinridur." (10) Egemenlik bir sdzlesmeye dayanmaktadr. Ancak ydneten ile ybnetilenler (tebaa) arasmda yaprlmrq bir stizlegme olmayrp, ydnetene tabi olmaya terk edilmeyi kararlaltfan bireyler araslndaki sozlelmedir.

Sitzlegme egemenlilin srltulannr yani egemenliEi olulturmaktadr. (1

l)

Hobbes eserinin sonlanna dogru ise, kuwetler aytunl prensibini ele$tfumekte

ve

mutlak cgemenlik

tezini

savunmaktadtr,

hiikiimdarln

gtirevlerinden

bahsetrnekiedir. Leviathan drgrnda aym zamanda bilimsel (positive), oto biografft, rerciime eserler veren Hobbes 1079 da olmiiqttir. (12'

Yukauda, krsaca, yagamlarrndan, yagadrklarr diinemlerden

ve

siyasal

nitelikteki eserlerinin ana temalanndan bahsettilimiz Machiavelli ve Hobbes'un biiyiik benzerlikler gdsterdikleri ortadadr.

Her

ikisi

de donemlerinde, iilkelerinde mevcut bulunan siyasal, sosyal kanqrkl*lardan etkilenmi$lerdir ve siirgiinde olduklan ddnemde yazdrklai dnemli siyasal yaprtlannda (Prens - L€viathan) bu etkiler ag&ga gdriilmiiltiir. Bdylece,

amaglarrnda da birbirlerine benzerlikler oldugu sdylenebilir; Machiavelli, Italyan

birlilini

sallarnalq giiglii

bf

imparatorluk haline getirmek ve toplumda, devletde stabiliteyi saElanayr amaglarken, Hobbes'da aytu qekilde, giiglii bir devleti, her

tiirlii

isyan, eatrlma ve kargalahktan uzak bir toplumu banq iginde yaSatabilme !artlarmr

ara$trm1lbr. Neticede, her ikiside egemenlilin, yani siyasal giigiin tek bir elde toplanmasmr ileri siirmiiqler, bciylece kuvveder aytrmna kargr grkm{larve yukarda bahsettilimiz amaglaflnln saElanmasmda giiciin lek bir elde toplanmasrnln gerek lart olduEunu savunmWlardr.

Anca( nihai amaglan farkhhk g<istermektedir. Machiavelli, birlik ve

istikar

sagladrktan

ve giiglii

bir

devlet kurulduktan

sonra,

iktidann

kurumlara devredilmesini, yani, cumhuriyet rejimine gegilmesini arzu etmektedir. Halbuki,

(5)

Siyasal Kuramlan ve Siyasal

Iktidar

Anlayrglan Agsrndan Machiavelli

ve Hobbesrun Kargrlagtrrmah Incelenmesi

'

Machiavelli'in

XVI.

ytizyrl baqlarrnda, ltalya'da ulusal

birlili

savunan,

merkezi giiglii bir devlet kurulmasrnr amaglayan bir diigiiniir oldulunu daha <ince

belirtrniEtik. onun eserlerini dikkatle inceledilimizde g<iriiyoruz ki, Machiavelli igin gerekli olan en iyi iktidar qekli iktidarrn kcikeni, me$rulugu defildir. Onun igin tek

onemli sorun, Italyan merkezi

birlilinin

kurulmasrdu. Bu amagla hareket eden

Machiavelli sorular sormakta ve bu sorulara cevap aramaktadr. plato ve Aristo gibi "ideal devlet" nedir, ya da, "en iyi ycinetim qekli" ne olmahdr, onun sorunu defildir.

Adalet,

iyi

bir yagam tarzr, <izgiirltk, Tann nedir ve nasrl olnasr gerekir, onu hig

ilgilendirmemigtir.

Yani, iktisadi,

kiiltiirel ve

sosyal

olaylar

onun

ilgisini

gekmemigtir.

Machiavelli'nin diigi.incesi ve hareket tarzr topyekun siyasidir. Tek bir nihai

amacr vardr: GUQ $owed. Her tiirlti aracr bu nihai amaca ulagmak igin kullanr. Bir gok siyaset

bilincinin

iizerinde

birlegtili

ortak g<irtig "Machiavelli'nin biittin

diiEi.incesi g0cti elde etmek, maximize etrnek ve onu muhafaza etmek" olmugtur. (13)

Politika, onun diigi.incesinde btiyi.ik yeteneklerin garprqtrlr yerdir. Siyasi hayat, insanlarla, biiyiik kabiliyet ve yeteneklerle agrklanmakdrr. (14)

Toplu*rul

hayat siyaset analizlerinin drqrnda rurulmaktadr. IKTIDAR NEDIR? Bu soruya Machiavelli, "tcplumu, tebarun itaati iginde beraberce bir arada tutmaktu" diye cevap

vermekredir. (15)

Gergekte,

diktaktrliilii

savunmak istemeyen Machiavelli'nin ve Prens adh eserinin yankrlan galrmrza ve hatta gtintmiize kadar uzanmrq; giiciin tek bir elde

toplanmasr, siyasi iktidann temelini teqkil eden bu tek giiciin (kiginin) mutlak hakimiyeti, onu kendi grkarlanna gore yorumlayan diktat<ir ve tiranlara mihenk taqr

tegkil etmigtir. Machiavelli'nin ve eseri Prens'in daha sonraki yiizyrllarda etkisi ilgingtir. Mutlak iktidar heveslisi htiktimdar ve diktat<irlerin "Prens"e ilgi duyrnalan

kagrnrlmaz olmuqtur.

Kralige Catherine de Medicis

"Prens"i

taklit etmekle suglanrr. Oliver

Cromwell, Fransa Krallan III. Henry ve IV. Henry'nin de "Prens"ten esinlendikleri

sriylenmektedir.

XVI.

Louis'inde Machiavelli'nin diiEiinceleri dolrultusunda

egitildi[i belirtilir. XVru. yiizyrlda - liberalizm ytizyrhna gegig d<inemi - Prusya Krah II. Frederic de iktidara geldilinde

tpkl

"Pretrs" gibi davranr. XIX. ytizyrl bqlannda Napoleon da "Prens" gibi davranmrEtu (Waterloo'da arabastnrn iginde "Prens"in

bir kopyasrnrn bulundulu soylenmektedir). Hitler ve Mussolini'nin de "Prens"ten esinlendikleri agrktrr.

Mussolini "devlet

adamlannrn en

biiyiik

rehberinin. Machiavelli'nin Prens'i oldulunu" stiylemigtir' (16)

(6)

Sonugta,

"Prens",

mutlak

iktidar

arayan

devlet

adamlarrnrn, kendi

grkarlarrna

gore

yorumladrklan

bir

eser

olma niteligine

biiriinmiiq

ve

delerlendirilmigtir. Ne var ki, Machiavelli ve eserinin delerlendirilmesinde golu zaman gevresinden ve iginde yaqadrlt donemden soyutlanarak hareket

edildili

agrktu.

Onun siyasal giig anlayrqrna dcinersek, Prens'te Machiavelli kralhk rejimine

taratlar gciriilmektedir. Ama bu vesayet halinde, babadan o[ula gegen bir kalhk

tiilii

delitdir.

Vesayet

sistemi

egemen

olunca kabiliyetsiz

kigilerin de

kral

olabileceklerinden korkan Machiavelli bu sisteme cephe almaktadrr. (17) Onun dtiqiincesindeki

kal,

istisnai, iistiin yetenekli bir kraldu. Birlik ve dtizeni sallamak

igin de tutulacak yol, Plato ve Aristo'nun tam aksine, iyilik ve gefkal adalet deEil' gtiS ve kuvvettir.

Diler

taraftan, kral etrafina en

iyi

damgmanlarr toplamah ama onlara iktidardan en ufak bir yetki bile verrnernelidir. Mutlak hakim Prens'in lek di.igtincesi,

iktidarrnr korurnak ve giiciinii dairna artrrmak ve kuvvetlendirmek olmahdrr. Bu

sayede hayatrnr ve devletini stirdiirebilecektir. Bu yolda baqanh olabilmesi igin

kullandrlr ti.im araglar gegerli sayrlacaktil. Klsaca, bwada belirttilimiz ozellikleri Machiavelli eserinin 15, 16 ve l7nci b0ltimlerinde iglemigtir.

Sonugta, Ingerson'un

belirtti!i

gibi Prens'te Machiavelli, insanlann si.irekli gtig maximize etmesinden bahsediyor ama bunu siirekli ve istikrarh bir devlet kurmak igin istiyor. Diler taraftan, "... ne yaparsanlz yapill, yeter ki kontrol edebilin" diyerek

bir ig huzur ve

giivenlili

sallama diiqiincesi var. B<iylece, siyasal giiciin tek elde toplanmasr gerekecek, eler tek elde toplanmazsa istikrarh olmayan ortam daha da bir

kaos igine diigecektir. (18)

O""tt",

Machiavelli'nin siyasal iktidar anlayrqr bu ve "Prens"i yazmada

ki

amacr da bize g<ire bu. Italya, devletini kurabilmek

birlilini

sallayabilmek

igin

btiyle

bir

diktatcire muhtagtrr.

Machiavelli

yukarrdaki

diiEijncelerini bu gergeklerin rgrlmda ileri s0rtiyor, ama teorik olarak, yoksa idealinde yatan, diiqledili rejim bu delildir.

t'Stiylevlerttini goz <iniine alacak ve onu

'Prens'

ile

mukayese edecek

olursak, idealindeki asrl rejimin "Cumhuriyet" oldu$unu gcirebiliriz. Aristo ve Polybious'tan etkilenerek, monarEik, aristokratik ve demolaatik rejimleri tammlar ve sonunda tercilfni karmagft y<inetim de kullamr. Karmaqrk tiir, Machiavelli'ye gcire en

sallam ve en si.irekli rejim tiiri.idtir. Bu rejimde fnens. itdstokratlar ve halk beraberce

iktidar

olmaktadrrlar.

Bu

gtigler kendi aralannda

bir

anlaqma

ile

iktidar

ve

sorurnluluklan yiiklenmektedlrl.r. (19)

Machiavelli eski Roma rejimine bafhdrr. Zaten bu eserine <ince Roma Cumhuriyetinin tarihgesi qeklinde baqhyor. Beqinci krsrmdan itibaren ise kendi

fikir

ve diigtincelerini belirtiyor. Machiavelli, Italya'da

bir

diktatdrliigtin,

btitiinliilti

sallamak igin gerekli oldulunu ileri siirtiyor fakat, sonunda Cumhuriyetgilile balh

kahyor. Idealindeki Prels amaca ulagtrktan sonra gekilmeli ve rejimin Curnhuriyete

(7)

dcin0gmesine izin vermelidir.

Machiavelli,

diler

taraftan, toplumun ve devletin istikrarh

bir

qekilde devamrm arzuluyor demigtik. O halde sosyal yaprnrn da sallam ve salhkh olmast

gerekmektedir. Siyasal bazr karrgrklklar ve diizensizlikler zararh olnaz, fakat, eler

sosyal yapr bozulmuqsa, giirtmiigse en rniikemmel yasalar dahi etkisiz kalmaya mahkumdur. (20)

o

t*airae

de tek gare Monargidir. (21)

Hobbes'un iktidar felsefesine gelince, onun kiqi olarak ne

kala,

ne de monarqik prensibe sadakati sriz konusudur. Saygrst iktidann kendisinedir. Bu nedenle

rin

planda

iktidar

felsefesine dayanmaktadtr.

Mutlak

iktidar

prensibini savunmaktadr. Mutlak iktidan rasyonel ve pragmatik bir gekilde. bireylerin glkarl ve

ban;rn korunmasr adrna savunmaktadu, Iktidarr laiklegtirmekte ve bunu kral adrna

defil, kigiler yoni.inden fayda adrna yapmaktadrr. Bu genel yorumdan sonra iktidar analizine gegebiliriz.

Iktidar oluqumunda birgok aqama vardu:

- Tabii Dururn : Hobbes igin savag ve anargi halidir. Tabiat gereli insanlar egittir. Eqitlikten endiEe. gi.ivensizlik dolar ve savaq grkmaktadrr. "lnsan insanrn k*dudor." (22)

- Sivil Topluma Dolru : Hobbes'da bir tabii hukuk ve bir de tabii kanunlar anlayr;r vardrr. Tabii hukuk (abiat) muhafaza etme iggiidtisiine dayanmaktadrr.

Hobbes bunu "herkesin kendi giici.ini.i kullanarak, kendi hayatrnr, varhlrnr koruma

hak ve hurriyeti" (23) tigirninde tanunhyor. Tabii hukuka gelince, "akrl tarafindan

ortaya konan ve hayatr yok etmeyi engelleyen genel kurallard

t."

(24)

Iki

tabii kanun, Hobbes'a g<ire banqr aramak ve bunu, sahip olunan biitiin vasrtalarla savunmaktr. Bu halde ise, barrg ve gtivenlili sallamak igin insanlarrn sahip oldulu en iyi vasrta kendi aralannda bir s<izlegme yapmak ve kargilrkL olarak ellerindeki haklan devlete transfer

"t

o"ttir.

(25)

Buradaki sozleqme (covenant), yoneten ile yonetilenler arasrnda yaprhnrg bir

scizleqme olmayrp, ydneterle

tabi

olnrayr kararlagtrran

bireyler

arasrndaki sdzleqmedir. Sozlegme, e.qernenli!i srnrrlama yerine egemenli!i oluqtunnaktadrr.

Sozlegrnenin kokeninde barrE yatrnaktadrr.

Ne var

ki,

barrq

ve

gi.ivenlik

igin

insanlann anlagarak haklanndan vazgegmeleri de sorunu ttimi.iyle g<iziimlernez. lusanlarm yaptrklarr bu anlaqmaya

uymalan ve dolal yasa kuralliurnr kabul etmeleri gerekir. Oysa trpkr Machiavelli gibi

Hobbes da insan tabiatrnrn kdtii olduluna inanmaktadr. Dolayrsryla, insanlarrn bu anlaqmaya ve barrqr saglaylcl kurallara uymasrn sallayacak bir otorite gereklidir.

(8)

(Prens), elde

ettili

bu gticti nasrl kurumlara devretmek isteyecektir yada, daha gergekgi bir deyirnle buna miisade edecektir? Bu nokta pek gok siyaset bilimci ve di.iqi.ini.iLrii meqgul etmigtir. (3 1) Tarih," ue giiniimiizde gergeklegen olaylar, bizi de bu noktada diiqiinmeye sevk etmektedir.

Hobbes ise boyle bir ikileme diiqmemiqtir. Bagtan sona kadar mutlak kralhlr sevunmuq, gi.iciin tek bir elde toplanmaslnr arzu etrnigtir. Bu krallrk Machiavelli'nin

tam tersine babadan o[ula vesayet qeklinde gegecek kuwetli bir Monarqidir. Karma yonetim onun giddetle kargr grktr!r birgeydir.

Hobbes yine Machiavelli'nin aksine isyan ve kargagahlr hig bir gekilde kabul

etmemiqtir. Machiavelli, siyasi kargagahlrn tmihsel dcingii iginde olabilirlilini kabul

etmiq ve gtigll bir Prens'in bunu engellemek igin var ohnasr gerektilini savunmultur. Hobbes ise, s<izleqme

ile

terk edilen egernenlik, devlete gegtikten sonra artrk kargagalft ve huzursuzluk s<!z konusu olamaz tezini savunmugtur. Devlet ve onun meydana getirilmesi ve onun siyasi iktidar ile <izlegtirilmesi onu gok ilgilendirmiqtir.

Iktidarrn

temelinde bunu istemig

ve

sonugta

da "mutlak

devlet" doktrinini

geligtirmigtir.

Machiavelli'nin "Prens"i nasrl iktidarr tek baqrna elinde bulunduranlara kaynak teEkil ettiyse, Hobbes'un de bu "Mutlak Devlet"i pek gok siyaset bilimci

tarafindan "totaliter devletlerin kayna$rnr tegkil

ettili"

gciriiqiinde birlegmelerine yol

agmrgtr. (32)

Sonugta, bu

iki

siyasi diiq0ntir, bizirn burada ele alamadr[rmrz (din gibi, hukuk gibi dolrudan siyasal iktidarrn dziinli teqkil etmeyen) konularda da farkh yaklaErmlara sahip olabileceklerine

ralmen,

siyasal

iktidar

analizi

ve

"giig"

anlayrglan agrsrndan kesin bir benzerlik gostermektedirler. Krsaca, rnutlak hakimiyet prensibi her ikisininde yaklaqrmlannrn ana temaslnl teqkil etmiEtir.

NOTLAR

1.8k. George H. SABINE, A History of Political Theory,4. Baskr (Illinois: Dryden

Press, 1973) s.318

2.Bk. SABINE, a.g.e., s.318-19

3.Nicola MACHIAVELLI, The Discourses on the First Ten Books of Titus Livius

and The Prince, ed. Max LERNER (New

York

Random House, 1950)

4.Bk. INGERSON, "Machiavelli", Western Political Quarterly, Nisan 1968, s.350 5.MACHIAVELLI. Discourses on the First Ten Book of Titus Livius

6.8k. INGERSON, "Machiavelli". s.351

7.Bk. SABINE, A History of Political Theory, s.318-19, Gerald RUNKLE, A

His-tory of Western Political Theory (New York The Ronald kess Company, 1968) s.174-175, Ayferi COre, Siyasal

Di\iince Tarihi

(Istanbul:

(9)

Fakiilre-ler Matbaasr, 1982) s.l15-119, Federico CHABOD, Machiavelli the

Renais-sance (London: Bowes and Bowes, 1958) s.30-40

8.Bk. RUNKLE, A History of Western Political Theory, s.176

g.Thomas HOBBES, Leviathan (London: Penguin Boola Ltd., 1982) s.5-6 10. HOBBES, a.g.e., s.175

1 1. HOBBES, a.g.e., s.175-7 6

12. Bk. SABINE, A History of Political Theory. s.424-32, RUNKLE, A History of

Western Political Theory. s.247-49, GOZE, Siyasal Diigiince Tarihi.

s.150-55

13. INGERSON, Machiavelli, s.355, ve Ernst CASSIRER. "The Triumph of Machia-vellism and Its Consequences", Essays in the History of Political Thought,

ed. Isaack KRAMNIC (New Jersey: Prentice Hall Inc., 1969), s.177 -37 14. MACHIAVELLI, Prens, Bitliim

XVIII

ve

XIX

15. MACHIAVELLI, a.g.e., s.105

16. Robert DOWNS, Books that Changed the World (New York Mc Graw Hill Bo-ok Com., 1956) s.26, Charles McCOY, The Structure of Political Thought, iginde not edihnigtir, (New York: McGraw

Hill

Book Com., 1963) s.167 17. MACHIAVELLI, Prens, Boli.im

III

ve

IV

18. INGERSON. Machiavelli, s.355

19.

MACHIAVELLI, Dicourses on the First Ten Books of Titus Livius and the Prince, Biili.im I ve II, s.175, Bttliim III, s.212. Burada Machiavelli, Curnhuri-yet rejimini tercih etmesinin sebeplerini vermiEtir.

20. MACHIAVELLI, a.g.e., Boli.im X 21. MACHIAVELLI, a.g.e., Bctli.im I, s.55 22. HOBBES, Leviathan, Bdliim XII, s.104

23. HOBBES, a.g.e., Bcili.im

XIV

ve XV, s.128 ve 160 24. HOBBES, a.g.e., s.128-160

25. HOBBES, a.g.e., Boliim

XIV,

s'130-31 26. HOBBES, a.g.e., Boltim

XVII,

s.173 27. HOBBES, a.g.e., B<iliim

XVIII,

s.190 28. HOBBES, a.g.e., Boli.im XXIX, s.348-49 29. HOBBES, a.g.e., Bciliim

XiX,

s.192

30. CASSIRER, The Triurnph of Machiavellism aud Its Consequences, s'142 31 . Ingerson makalesinde bu konuya delinmig ve bu noktada Machiavelli'nin

geliSki-ye diiqtiiliinii ve onun ana temasrnda bir tutarsrzhk oldulunu, yani ilelebet gtiglii bir kalhk mr yoksa daha ilerde cumhuriyet mi istediiinin agrk

ohnadr-lrr

ima etmiqtir. Machiavelli'nin a:natezi "insanlar giig peqinde koqarlar".

pe-ki bu gticii elde ettikten sonra niye devletin devamr igin kurumlara devretmeye Eahgsrnlar.

32. Bu konu henilz agrk delildir. Hobbes'un totaliter devlet sistemi yiizyrhrnuda

ince-lenirken geEitli gori.iqler ortaya atllml$tr. Kimisi, Hobbes tam anlarnda

totali-ter devletin teorisini yapmrEtr derken, bir diler grupta, Hobbes'un Leviathan! ile modern totaliter devletler arasrndaki benzerlikler ue derece garptcr olursa

(10)

ol$un, organist nitelikteki modem totaliter devletlerle, Hobbes'un bireyci ve

rasyonalist doktrini arasrnda dnemli

aynlrklr

oldu[una dikkati gekerler.

Bu konuda daha geniE bilgi igin gu kaynaklara bakdabilir.

William EBENSTEIN,Introduction to Political Philosophy (New York:

Rinehart and Compny Corp., 1952) s.L28-29,ffire,,Siyasat Dugiine

Referanslar

Benzer Belgeler

Bu bağlamda merkezi değer sistemini oluşturan geleneksel çevrenin gerek iktidar pratiğinden gerekse de iktidarın anatomisinden hareketle merkezde yer aldığını

Louis’in ünlü bakanı Rouen kardinaline verdiği yanıt daha akıllardadır.Bakan kendisine,İtalyanların savaşmayı bilmediklerini söylediğinde, o da

5 Bu nedenle, halkın desteğiyle prens olan biri, halkla dostluğunu sürdürmelidir; bu da onun için çok kolaydır, çünkü halk ezilmemekten başka bir şey istemez.

Münci Kapani, Politika Bilimine Giriş, 25.b., Bilgi Yayınevi, Ankara 2010, s. Ahmet Mumcu), İnkılap Kitabevi, İstanbul 2002.. “Siyasal İktidar” Konusu için

a) Kapsam: Siyasal iktidar, diğer iktidarlardan kapsam bakımından farklıdır. Her şeyden önce, alan bakımından onlara göre çok daha geniş bir alanı kaplar. Bu alan

düzenleyen yaptırımlarını büyük ölçüde iptal etmişti. Böylece, başta golf tesisleri olmak üzere çok sayıda turizm yat ırımı amaçlı “orman” arazisi” tahsis

Yerli ve yabancı şirketlerin ilgi gösterdiği santraller için potansiyeli en yüksek iller; Balıkesir, çanakkale, İzmir, Manisa ve Hatay.. Maliyeti düşük olduğu için

Hafta: Erken Aydınlanma Dönemi ve Siyasal Düşünce: Machiavelli 11. Hafta: Merkezi Devlet Üzerine Düşünceler: Hobbes