FELSEFEYE GİRİŞ
Gümüşev Yayıncılık Kitabın Adı Felsefeye Giriş
Yazar Dr. Öğrt. Üyesi Kemal GÖZ Dr. Öğrt. Üyesi Osman MUTLIEL
Yayına Hazırlayan Fatih SEYHAN Dizgi Serkan DEMİR Mizampaj Salih ERDEMİR ISBN 978-605-5779-16-0 2. Baskı İstanbul Temmuz 2018 Baskı-Cilt Ege Basım
Esat Paşa Mah. Ziya Paşa Cad. No: 4 Ataşehir İSTANBUL Tlf: (0216) 4704470 (pbx)
www.egebasim.com.tr İsteme Adresi Gümüşev Yayıncılık
Merdivenköy Mah. İmam RAmiz Sokak Gaye Apt. No. 39 34732 Kadıköy İSTANBUL
(530) 3212843
FELSEFEYE GİRİŞ
Yrd.Doç.Dr.Kemal GÖZ
Yrd.Doç.Dr. Osman MUTLUEL
Yrd.Doç.Dr. Kemal GÖZ
1956 yılında Denizli-Kızılhisar (Serinhisar)’da doğdu. İlk ve Orta öğrenimini Kızılhisar’da tamamladı. 1974 yılında Acıpayam Lisesi’nden mezun olarak aynı yıl Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ne kaydoldu ve 1979 yılında mezun oldu.
Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı’nda “Düşünce Tarihimizde Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır” adlı teziyle yüksek lisans programını 1998 yılında tamamladı.
Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı’nda 08.09.2004 tarihinde “İslam’da ve Milletlerarası Belgelerde Hürriyetler” konulu teziyle doktora çalışmasını tamamladı. Milli Eğitim Bakanlığınca 24/11/2006 tarihinde “Başöğretmen” ünvanı verildi.
Milli Eğitim Bakanlığı’nda değişik kurumlarda idarecilik yaptıktan sonra 02/08/2010 tarihinde Artvin Ço-ruh Üniversitesi Eğitim Fakültesine Felsefe Yardımcı Doçenti olarak atandı ve halen bu görevine devam et-mektedir
Evli ve üç çocuk babasıdır. İngilizce ve Arapça bilmektedir. Yayımlanmış Eserleri ve Makaleleri
1. İslam’da ve Milletlerarası Belgelerde Hürriyetler, İstanbul,2006 2. Düşünce Tarihimizde Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, İstanbul,2007.
3. İsmaililiğin Doğuşu,Çeviren:Dr.Kemal GÖZ (Bernard Lewis’in “The Origines of İsmailism” adlı eserini “İsmailiğin Doğuşu” adıyla Türkçeye tercüme ederek lisans tezi olarak hazırladı. Bu çalışmasında, Şiilik’ in bir kolu olan İsmaililik ile ilgili geniş bir giriş sundu ve çalışma basıma hazırlandı. Önümüzdeki günlerde “Beril Yayınları” tarafından yayımlanacaktır.)
4. “Hürriyet Kavramı ve Batı Dünyasındaki Gelişimi” adlı makale Felsefe Dünyası Dergisi 2009/1 sayı: 49. ss.157-169 yayınlanmıştır.(Hakemli Dergi)
5. “Toplum Bilimleri ve Farabi” adlı makale. İslami Araştırmalar Dergisi 2010 21/1 sayı. ss.69-72. yayın-lanmıştır.(Hakemli Dergi)
6. “Çevre Ahlakı ve İnsan”,Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi,2011,C.12,Sa.1,ss.92-100. Dr. Kemal GÖZ Düşünce tarihimiz, Toplum Bilimleri, Temel hak ve hürriyetler ve Felsefe Tarihi, İslam Felsefesi eğitimi ve Çevre Ahlakı alanlarında bilimsel çalışmalarına devam etmektedir.
Telefon Numarası: 0 506 5803111 e-mail: kemalgoz@gmail.com
Yrd.Doç.Dr. Osman MUTLUEL
Denizli doğumlu olan Osman MUTLUEL, ilk ve orta öğrenimini Denizli’de tamamladı. Yüksek Öğre-nimini 1980-1985 yılları arasında Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde tamamladı. 1986 yılında Milli Eğitim Bakanlığı Eskişehir Sivrihisar Lisesinde öğretmenliğe başladı. Çeşitli okullarda öğretmenlik ve okul yöneticiliği yapan Osman MUTLUEL, halen Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakultesi Sosyal Bilimler Alanı, Felsefe Grubu Dersleri Eğitimi Bölümünde Yrd. Doç. Dr. Olarak çalışmalarını sürdürmektedir.
1998 yılında Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde “Ahmet Arvasi’de Estetik ve Sanat” adlı tezi ile yüksek lisansını tamamlayarak Bilim Uzmanı unvanı aldı.
2000 yılında Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesinde 120 saatlik “Yönetici Adaylığı Eğitimi Progra-mı”na katıldı ve Belge aldı.
2008 yılında Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde “Kuran ve Estetik” adlı tezi ile doktora-sını tamamlayarak Doktor unvanı aldı.
Geleneksel Türk El Sanatlarından olan Ebru ve Tezhib çalışmalarını sürdürmekte olan Osman MUTLUEL, bu güne kadar 4 karma sergide yer aldı.
Basılmış Eserleri:
1. İlk İslam Filozofu El-Kindi, Hayatı ve Eserleri, Denizli, 1999 2. İbn Miskevey’te Ahlak Anlayışı, Denizli, 1999
3. Ahmet Arvasi’de Estetik ve Sanat, Denizli, 1999 4. Kur’an ve Estetik, Ötüken Yayınları,2010
İÇİNDEKİLER
ÖN SÖZ ... 9
1. BÖLÜM
FELSEFEYE GİRİŞ ... 11
A. GENEL OLARAK FELSEFE ... 11
1. Felsefe Nedir? ... 11
2.Filozof ... 14
3. Hakim ve Hikmet Kavramları ... 14
B. FELSEFE VE DİĞER DİSİPLİNLER ... 17
1. Felsefe ve Bilim ... 17
2. Felsefe ve Din ... 18
3. Felsefe ve Sanat ... 19
C. FELSEFENİN ANA DİSİPLİNLERİ ... 20
2. BÖLÜM
VARLIK FELSEFESİ ... 21
A.VARLIK FELSEFESİNİN KONUSU ... 21
B.ONTOLOJİ AÇISINDAN VARLIK ... 22
C. VARLIĞIN NE OLDUĞU PROBLEMİ ... 24
1.Varlığı Oluş Olarak algılayanlar ... 25
2.Varlığı İdea Olarak Kabul Etme ... 26
3.Varlığı Madde Olarak Kabul Edenler ... 30
4.Varlığı Hem “Madde” ve hem de “ Ruh (Düşünce)” Olarak Kabul Edenler. ... 34
6
|
FELSEFEYE GİRİŞ
3. BÖLÜM
BİLGİ VE BİLGİ FELSEFESİ ... 37
A. BİLGİ NEDİR? ... 37B. BİLGİ TÜRLERİ NELERDİR? ... 38
1.Gündelik Bilgi ... 39
2. Dinsel Bilgi ... 40
3.Teknik Bilgi ... 40
4.Bilimsel Bilgi... 41
5. Sanat Bilgisi ... 44
6. Felsefe Bilgisi ... 45
C.BİLGİ FELSEFESİ ... 47
1.Bilgi Felsefesinin Temel Kavramları ... 47
2.Doğru Bilginin İmkânı ... 48
3.Doğru Bilginin İmkânsızlığı (Septisizm) ... 57
4.BÖLÜM
BİLİM FELSEFESİ ... 61
A. BİLİM FELSEFESİ NEDİR? ... 61B.BİLİME FARKLI YAKLAŞIMLAR ... 65
1.Ürün Olarak Bilim ... 65
2.Etkinlik Olarak Bilim ... 67
C. BİLİM FELSEFESİNDE KLASİK GÖRÜŞ VE ELEŞTİRİLER ... 68
1. Bilime Klasik Görüş Açısından Bakış ... 68
2. Bilimsel Bilginin Özellikleri ... 70
3. Bilimsel Yöntemin Özellikleri ... 71
D. BİLİMİN DEĞERİ... 72
5. BÖLÜM
AHLÂK FELSEFESİ ... 75
A.TANIMI VE KONUSU ... 75
B.AHLÂK FELSEFESİNİN TEMEL KAVRAMLARI ... 76
C. AHLÂK FELSEFESİNİN TEMEL SORULARI ... 80
1.
Ahlâki Eylemin Amacı Nedir? ... 80
2.İnsan Ahlâki Eylemde Bulunurken Özgür müdür? ... 83
D. EVRENSEL AHLÂK YASASI VAR MIDIR? ... 84
1.Evrensel Ahlâk Yasasının Varlığını Kabul Etmeyenler ... 85
2.Evrensel Ahlâk Yasasının Varlığını Kabul edenler. ... 88
İÇİNDEKİLER
|
7
6. BÖLÜM
ESTETİK VE SANAT FELSEFESİ ... 95
A. SANAT: ... 961.Taklit Olarak Sanat ... 97
2.Yaratma Olarak Sanat ... 98
3. Oyun Olarak Sanat ... 100
B. SANAT ESERİ ... 100
1.Doğa Güzelliği ve Sanat ... 102
2.Estetik’in Tarihi Gelişimi ... 104
3.Estetik Yargı ... 116
4.Estetik Tavır ve Estetik haz ... 117
5.Güzel ve Yüce ... 119
6. Güzel, İyi, Doğru, Faydalı, Yararlı ... 122
7.BÖLÜM
DİN FELSEFESİ ... 125
A. DİN FELSEFESİNİN TANIMI VE KONUSU ... 125
B.DİN FELSEFESİNİN PROBLEMLERİ ... 127
C.DİN FELSEFESİNİN TEMEL KAVRAMLARI ... 128
D. TANRI’NIN VARLIĞINA İLİŞKİN FARKLI YAKLAŞIMLAR: ... 130
1.Tanrı’nın Varlığını Kabul Edenler ... 130
2.Tanrı’nın Varlığını Reddedenler ... 136
3.Tanrı’nın Varlığı ya da Yokluğunun Bilinemeyeceğini Öne Sürenler ... 141
8.BÖLÜM
SİYASET FELSEFESİ ... 143
A.SİYASET FELSEFESİNİN TEMEL KAVRAMLARI ... 144
B. SİYASET FELSEFESİNİN TEMEL SORULARI ... 146
1.İktidar kaynağını nereden almaktadır: ... 147
2.Temel Hak ve Hürriyetler ... 149
3.Egemenliğin kullanılış biçimleri ... 151
4.Bürokrasi gerekli midir, ondan vazgeçilebilir mi? ... 153
C. SİYASET FELSEFESİNİN İKİ ANA PROBLEMİ ... 154
1.Karmaşa, Düzen‐Ütopya ... 154
8
|
FELSEFEYE GİRİŞ
9.BÖLÜM
EĞİTİM FELSEFESİ ... 167
A.FELSEFE VE EĞİTİM, EĞİTİM FELSEFESİ ... 167
B.EĞİTİM FELSEFESİNİN TEMEL KAVRAMALARI VE PROBLEMLERİ ... 169
C. EĞİTİM FELSEFESİNİN ÇEŞİTLİ SİSTEMLERİ ... 171
1.Daimicilik (Perennialism) ... 171
2.İlericilik (Progressivism) ... 173
3.Temel Esascılık (Essentialism)... 174
4.Yeniden İnşacılık (Reconstructionism) ... 175
10. BÖLÜM
ÇEVRE FELSEFESİ ... 177
A.ÇEVRE NEDİR? ... 177
B.ÇEVRE‐İNSAN İLİŞKİLERİ ... 178
C.ÇEVRE FELSEFESİ NEDİR? ... 180
D. ÇEVRE FELSEFESİNİN PROBLEMLERİ ... 182
E. ÇEVREYİ KORUMA ADINA OLUŞTURULAN SİSTEMLER ... 184
1.İnsan merkezcilik (Anthropocentric) ... 185
2.Çevre Merkezcilik(Ecocentric) ... 186
3.Bio‐Merkezcilik (Biocentric) ... 186
F.ÇEVRE FELSEFESİNİN TEMEL SİSTEMLERİ ... 186
1.Derin Ekoloji(Mistik Ekoloji) ... 187
2.Biyo‐Bölgecilik ... 187
3.Çevrecilik ... 187
4.Toplumsal Ekoloji ... 187
KAYNAKLAR
Akarsu, Bedia, Felsefe Terimleri sözlüğü, İnkılâp Kitapevi, İstanbul,
1987
Akın, İlhan, Kamu Hukuku, İstanbul,1974.
Akşit, Mustafa Cevat, İslam’da Lanetliler (Toplumsal Yaralar), Gaye
Vakfı Yayınları, İstanbul, 2000.
Altıntaş, Hayrani, İslam Ahlâkı, Akçağ Yayınları, Ankara,1999.
Arslan, Ahmet, Felsefeye Giriş, Vadi yayınları, 2. Baskı,Ankara, 1996.
Aster, Ernst Von, İlkçağ Ve Ortaçağ Felsefe Tarihi, Çeviren,Vural
Okur, İm yayın tasarım, İstanbul,1999.
Atademir, Hamdi Ragıb, Filozoflara göre Felsefe, Atademir Yayımevi,
Konya, 1947.
Aydın, Ayhan, Felsefe( Düşünce Tarihi), 5. Baskı, Pegem Akademi,
Ankara, 2009.
Aydın, Mehmet S. Tanrı‐Ahlâk İlişkisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınla‐
rı, Ankara, 1991.
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐, Din Felsefesi, Selçuk yayınları, İstanbul, 1994
Aydınlı ,Yaşar, Farabi, İsmar Yayınları,İstanbul, 2008
Ayten, Ali, “Sahip olma mı Emanet Görme mi” Çevre Bilinci Ve Din‐
darlık Üzerine Bir Araştırma, Dinbilimleri Akademik Araş‐
tırma Dergisi, C.10,Sa.2,2010,ss.203‐233
Bayrakdar, Mehmet, İslam Felsefesine Giriş, Ankara Üniversitesi İla‐
hiyat Fakültesi Yayınları, Ankara,1998.
Bayraklı, Bayraktar, İslâm’da Eğitim, Marmara Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi yayınları, 5. Baskı, İstanbul,1989.
Bochenski, J. M., Felsefece Düşünmenin Yolları, Çeviren: Kurtuluş
Dinçer, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara,1996.
190
|
FELSEFEYE GİRİŞ
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐, Felsefi Doktrinler Sözlüğü, Ötüken, İstanbul, 1981
Cevizci, Ahmet, Felsefeye Giriş, Sentez Yayıncılık,3. Bas‐
kı,Bursa,2009.
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐, Felsefe 1‐2, Mega yayınları, Ankara, 1994
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐, Paradigma (Felsefe Sözlüğü), 7. Baskı, Paradigma Ya‐
yıncılık, İstanbul,2010.
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐, Felsefe Tarihine Giriş (Derleme ve Tercüme), Paradig‐
ma Yayınları, İstanbul, 2002
Çınar, Aliye, Felsefeye Giriş, Emin Yayınları, Bursa,2010.
Çubukçu, İbrahim Agah, İslam’da Ahlâk ve Mutluluk Felsefe‐
si,Ankara,1977.
Çüçen, A.Kadir, Felsefeye Giriş, Asa Kitabevi, 5. Baskı,Bursa,2008.
Des Jardins,Joseph R.,Çevre Etiği Çevre Felsefesine Giriş, Çeviren:
Ruşen Keleş, İmge Kitabevi, Ankara,2006.
Ebenstein, William, Siyasi Felsefenin Büyük Düşünürleri, Çev. İsmet
Özel, İstanbul, 1996
Eflâtun, Phaidon, Çev. Ord. Prof. S.K.Yetkin‐H.R.Atademir, İstanbul
1997
Eflâtun, Devlet, Çev. S.Eyüboğlu‐M.A.Cimcoz, İstanbul 1975
Erdem, Hüsameddin, Ahlâk Felsefesi, 5. Baskı, Hü‐Er yayınları, 2009,
Konya.
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐,Bazı felsefi Meseleler, Hüer Yayıncılık, Konya, 2009
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐, İlkçağ Felsefesi Tarihi, Hü‐er Yayınları, Konya, 2010
Erdem Selma, Felsefe, Fil Yayınevi, İstanbul, 2006
Ergün, Mustafa, Eğitim Felsefesi, Pegem Akademi Yayınla‐
rı,Ankara,2009.
Ersoy, Mehmet Akif, Safahat, Huzur Yayınevi, İstanbul, 1990.
Fârâbî, Medinetü’l Fazıla,(İdeal Devlet) Çev.Prof.Dr.Ahmet Ars‐
lan,Divan Kitap,İstanbul,2011.
Hançerlioğlu, Orhan, Felsefe Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul,1977.
Gazali, İhya Ulumi’d‐Din, c. 1‐4, (Terc: A. Serdaroğlu) Bedir Yayınları, İstanbul, 1974
KAYNAKLAR
|
191
Göz, Kemal, İslam’da ve Milletlerarası Belgelerde Hürriyet‐
ler,İstanbul,2006.
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐, “Hürriyet kavramı ve Batı Düşüncesindeki Gelişimi” Fel‐
sefe Dünyası Dergisi, 2009/1 sayı: 49. ss.157‐169.
Göze, Ayferi, Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, İstanbul,1986.
Gündoğan, Ali Osman, Felsefeye Giriş, Değerler Eğitimi Merkezi Ya‐
yınları, İstanbul, 2010.
H. Bektaş Veli, Makalat, (Terc. A. Sait Aykut), Etkileşim Yayınları,
İstanbul, 2010.
Huxley, Aldous, Cesur Yeni Dünya, Tercüme: Ümit Tosun,3. Baskı,
İthaki yayınları, İstanbul,2002.
Kale, Nesrin, Felsefiyat, Pegem Akademi Yayınları, Ankara, 2009.
Keleş, Ruşen, “İnsan, Çevre, Toplum”, İnsan Çevre Toplum, İmge Ki‐
tabevi, İkinci Baskı, Ankara,1997,ss:9‐17.
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐, “Çevre ve Siyaset”, İnsan Çevre Toplum, İmge Kitabevi,
İkinci Baskı,Ankara,1997,ss.236‐286.
Keklik, Nihat, Felsefenin İlkeleri, İstanbul Üniversitesi Edebityat Fa‐
kültesi yayınları, İstanbul,1987.
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐,Felsefenin Tekniği, Doğuş Yayın ve Dağıtım, İstan‐
bul,1984.
Kınalızade Ali, Ahlâk‐ı Alâi, Neşreden: H. Algül, Tercüman 1001 Te‐
mel Eser Yayınları, İstanbul, Tarihsiz.
Kışlalıoğlu, Mine; Berkes, Fikret, Çevre Ve Ekoloji, Remzi Kitabevi,
12. Basım. İstanbul, 2010
Machiavelli, Nicolo, Hükümdar, Çev. M. Özay, İstanbul 1999.
Karoğlu Alaybey vd, Estetik, MEB Yayınları, Ankara,2006
Kindi, Risaleler, (Çev, Mahmut Kaya), İz Yayıncılık, İstanbul,
1994
Komisyon, Felsefe, MEB Yayınları, Ankara, 2010
Kutluer, İlhan, “İnsan” maddesi. DİA.C.22, İstanbul, 2000.
More, Thomas, Ütopya, Çev. Sadık Usta, Kaynak yayınları, İstan‐
bul,2005.
192
|
FELSEFEYE GİRİŞ
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐, İbn Miskeveyh’te Ahlâk Anlayışı, Denizli, 2003
Orwell, George, Bin dokuz yüz seksen dört, Çev. Nuran Akgören, Can
Yayınları, İstanbul, 2001.
Özdemir, İbrahim, Kur’an’a Göre Çevre, İslam İlimleri Dergisi, Güz
2006, Çorum Çağrı Eğitim Vakfı, Ankara,2006,ss.1‐22
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐, İbrahim, “Çevre Sorunlarının Antroposentrik (İnsan
Merkezli Karakteri, Felsefe Dünyası Dergisi, Sayı 27, 1998,
ss.68‐80.
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐, “Çevre‐Ahlâk İlişkisi”, Felsefe Dünyası Dergisi, sayı:14,
1994, ss.49‐60.
Rıfat, Ahmet, Tasvir‐i Ahlâk (Ahlâk Sözlüğü), Neşreden: H.Algül, Ter‐
cüman 1001 Temel Eser Yayınları, İstanbul, Tarihsiz.
Saruhan M. Selim, İbn Miskeveyh Düşüncesinde Tanrı ve İnsan, İla‐
hiyat, Ankara, 2005
Simith, Adam, Milletlerin Zenginliği (The Wealthy of Nations), Çev.
Haldun Derin, İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2009.
Sönmez, Necmi, “Çevre, Toprak ve İnsan”, İnsan Çevre Toplum, Ru‐
şen Keleş, İmge Kitabevi, 2.Baskı, Ankara, 1997, ss: 65‐98.
Şenel, Alâeddin, Siyasal düşünceler Tarihi, Bilim ve Sanat Yayınları,8.
Basım, Ankara, 1999.
Şulul Cevher, Kindi Metafiziği, İnsan Yayınları, İstanbul, 2003
Taylan Necip, Anahatlarıyla İslam Felsefesi, Ensar Yayınları, İstanbul,
1983
Timuçin, Avşar, Descartes Felsefesine Giriş, Bulut Yayınları, İstanbul,
1999
Topdemir, Hüseyin Gazi, Felsefe, Pegem Akademi Yayınları, Ankara,
2008.
Tozlu, Necmettin, Eğitim Felsefesi, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları,
İstanbul, 1997.
Tunalı, İsmail, Felsefeye Giriş, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul,2009.
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐, Estetik, Yayınları, İstanbul,
‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐, Grek Estetiği, Yayınları, İstanbul,
Tusi Nasiruddin, Ahlâk‐ı Nasıri, (Çev; A. Gafarov, Z. Şükürov), Litera
Yayınları, İstanbul, 2010
KAYNAKLAR
