Effect of Particle Size on the Thermal Properties of Zonguldak Büksıt

.

sAli

Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 3.Cilt 2.Say1 (1999) 27-36

• • • •• • •

ZONGULDAK BüKSITININ TERMAL OZELLIKIJERINE

• •

TANE BOYUTUNUN ETKISI

A.ALP

SA

Ü

J'vfüh. Fak. lvfetalurji ve lvialzeme lvfüh. Böl., Esentepe/ Adapazarı.

ÖZET

Türkiye _{şu anda değerlendirilerneyen diasporitik boksit} cevherlerinin _{büyük bir potansiyeline sahiptir. Gelecekte}

alurnina üretiminde bu cevherlerin önem kazanacağı � açıktır. Zonguldak-Kokaksu bölgesi bo _{ksi tl e}rinin _termal

özelliklerinin ve tane _{boyutunun bu özelliklere etkisinin} incelenmesi _{çalışmarun ana amacıdır. Çalışmalarda}

kullanılan diasporitik baksit numuneleri -20+65, 65+ 100

ve -1 00+ 200 me sh boyutlannda olacak şekilde öğütülüp

denmiştir. Tennal analiz çalışmalan dinamik metod ile

gerçekleştirilıniştir. _{Üç numunenin kızduına kayıplan} sırasıyla % 12.,3 6, o/o _ll �63 _ve %1 1,46 _{olarak bulun­}

n1uşıı.ır. _{D inamik metotla yapılan ç}al_ış_ma_la_r

d

a dife­ ransiyel ter nı al analiz (DT A), tennogravimetrik analiz

(TG) ve derivatogr afik tennogravilnetrik analiz (DTG) eğrileri aynı anda elde edilmiştir. Yapılan X-ışını analiz

neticesi sonucunda Zongul dak _baksitinin bileşenleri

kalitatif _ol_{arak tespit edilmiştir.}

• •• • •

I. BüKSIT VE üZELLIKLERI

Gibsit _{gibi trihidrat ile böhmit ve diasporit gibi} mono­ lıidratların _{bir kanşırnı o}l_ara_k tarif edilen �·boksit" terimi,

alkali _{toprak alkali ve} silis içeriği _düşük� a_lumin_aca

zengin _{....; ürünler icin . kullanılmaktadır. Baksit cevheri}

:erimi ise, hal _{en ekonomik olarak de§:erlendirilebilen va da '-' ol}

gelecekte _{değerlendirilebilecek} en _az

o/o

45-50 _{AI203• en}

fazla �1o 20-25 F _{e203 ve} % 3-5 _{Si02 içeren baksitler için}

kullanılmaktadır [ 1]. Baksitler genellikle çeşitli bileşen­

leri ve b_ir_{çok elementleri birarada içeren kompleks cev­} herlerdir _{(2]. Hematit, götit, siderit, limonit, manyetit ve}

pirit gibi demir mineralleri yanında kaolinit, tridirnit,

kristobalit, anatas, _{rutil ve} ka_lsi_t gibi _{mineralleri de}

. �

ıçerebilen baksitler 1-7 mohs s_ert_liğin_{de ve} 2,5-3,5 gl _cm-' yoğunluğunda olup, genellikle kırmızı kahve, nadiren ise

sarı, gri ve beyaz olmak üzere çok değişik renklerde

bulunabilmektedir (3]. T_opr_ağım_{sı ve killi gö}rünüm_{e sa­}

hip boksitlerin yamnda masif, oldukça sert ve parlak olanları ile _{oolitik, pisolitik nodüllü ve bantlı yapılı} olanlan _{da mevcuttur [ 4]. B aksitin yoğunluğunun ve} renginin değişiklik göstennesi _{onun gö}z_enekler_inin

çokluğu veya azlığı ile içinde bullınan demirli minerallerin miktarından ileri gelmektedir [ 5].

Kristalin halinde olmayan ve teorik olarak

o/o

7 4 alumin_a içeren bir mineral olan baksit tüketiminin _yaklaşık % _90'

ı alumin_yum üretimine yöneliktir [ 6, _{7]. Çok önemli} bir aluminyum cevheri olmasının yanında elektrik firın­ lannda eritilerek _{aluminalı aşındırıcılann hazırlanma­} sında, bir bağlayıcı katılıp pişirilmesi ile refrakter sana­ yiinde k.'Ullarulan boksitten bazı kimyasal maddelerin

üretimin_{de yararlanılmaktadır [5, 8]. Beyaz çimento} yapımında, ham şekerin renginin giderilmesi, yağların filtrasyonu ve süzme _{işlemlerinde kullanılabilınektedir[7].}

Boksitlerin oluşum tarzına göre Iateritik ve karstik bak­

sitler şeklinde iki gruba aynlmaktadır. Lateritik boksitler aluminyıınıca zengin çeşitli silikat kayaçlarırun aşınması ve _{yıkanması sonucu oluşmal<tadır. Bunlara silikat} bak­

sitleri de denilmektedir. Bunlann oluşması için bol yağ_ış_­

lı, _ılıl< tropikal _{ikliınler, geçirgenliği ve tektonik stabilitesi} olan kayaçlar en uygtın oı1amlardır. Diğer _elementlerin yüzey akıntılarıyla yıkanması aluminyumca zenginleşmeyi sağlamaktadır [ 6]. _{Değişen kaya c ın bazik kay aç olması}

duıumunda baksitteki demir tenörü vüksek olmakta ve .. çoğu kez de laterit adı verilen tortul cevherler oluş­

maktadır [9]. Karstik baksitler kalker ve dolornitlerin karstik boşluklarında oluşmakta-dırlar. Aluminyumu baş­

ka _{ortanllarda çözmüş olan asidik} k_arakter_li yüzey _suları kalkerler _{içersinde nötralleşerek aluminyumca} zengin­ leşmeye neden olmak'tadır lar [ 6]. _{Bu şekilde oluşan} karstik tip boksitlere daha çok Akdeniz ülkelerinde rastlanıldığı b e iirtilm ektedir [ 9].

Boksitler, oluşumu sırasında ana yatakta birikme şekline bağlı olarak, otokton ve allokton baksitler şeklinde de

ikiye ayrılmaktadır. Otokton terimi ile boksitin yer_in_de ve _{silikatlı kayaç1ar üzerinde oluştuğu ifade edilirken,}

allokton ile oluşnığu yerden taşınarak başka bir yerde çökelen sedimenter tip baksitler anlaşılmaktadır [1

0].

Mineralojik bileşimine bağlı olarak baksitleri _{saf gibsitik,}

h.'Uvars içeren gibsitik, karışık (gibsitik+böhmitik), _böhmi­

tik ve diasporitik boksitler olmak ü_zer_{e beş ayrı sırufta}

toplamak _müınkündür [2, ll]. Saf gibsitik boksitlerle

. . .

Zonguldak Baksitinin Termal Ozelliklerine Tane Boyutunun Etkisi

h.'Uvars içeren gibsitik baksitler en çok rastlanan baksit tipleri olup, temel olarak Iateritik boksitler sınıfına ginnektedirler. Bu grup boksitlere genel olarak gibsitik baksitler denilmekte ve bunlardaki monohidrat bileşimindeki Al203 _{içeriği ise % 5 den daha az} olmaktaclır. Böhrnitik ya d a diasporitik veya karışık baksitler her ne kadar

bir miktar

gibsitik baksit içerebilirlerse de bunlar genel olarak karstik boksitlerdir.

Al203 _içeri

ğinin

_{en az % 5 inin diaspora bağlı olduğu} boksitler, diasporitik boksit adını almaktadır [1 1].

Ülkemizdeki boksit yataklarının % 95 i Toros kuşağı içinde yer almaktadır. Bunun _{dışında Zonguldak ili} Kokaksu _{yöresinde de baksit yatağı bulunmaktadır.} Çalışmamızın da konusunu teşkil ed�n bu yöre baksitleri toplam beş ınilyon tonluk bir işletilebilir rezerve sahip olması açısından son derece önem arzetmektedir. Türkiye' deki baksit yataklannın toplam rezervi yaklaşık 427,1 milyon ton olup, bunun 61 ,3 _{milyon tonu muhtemel}

ve 365,8 milyon tonu mümkün rezerv olarak tabınin edilmektedir [ 4 ].

II.

TERM4ı\.L Al'JALİZ YÖNTEMLERİ

Termal analizin esası, sıcaklık değişmesine karşı bir katı ma_{ddenin fiziksel ve ki}myasal reaksivonlar sonucunda

� ,

özelliklerindeki değişinılerin ölçülmesi ve yorumlanma-sıdır. Sıcaklığa bağlı değişkerıin n e olduğuna (enerji,

ağırlık, boyut, vs) bakılmaksız1n ölçüm yapılır [12]. Bü­

tün t_erınal analiz yöntemlerirün çıktısım etkileyen iki de­

ğişken atmosfer ve tennal değişimdir. Yapılacak işleme bağlı olarak, bütün tennal analiz cihazlannda inert veva reaktif ortam, alçak veya yüksek basınç _{sağlanmalıdır}

[i].

II.l. Termogravimetrik Analiz

Bir maddenin değişik şartlarda kJtlesini korovabilme kabiliyetini (tennal stabilite) incelemek icin "T�rmoba-,

lans" uygun bir teknik olmaktadır [14, 15]. Terıno-gavimetrinin esası, bir maddede sıcaklık tesiri ile vuku bulan _{bir veya birkaç gazın dışarıya çıkması veya bağ­}

lanması ile yani ağırlık kayıpları veya artışları ile kendini gösteren bir veya birkaç reaksiyonun, ısıtılan numunenin özel bir terazide sürekli olarak tartılması yardnnı ile incelenmesidir. Bu gibi cihazıara da Termobalans denilmektedir [16, 17]. Kısaca, teıınogravimetrik analiz (TG), numunenin kütlesindeki değişmeyi sıcaklıöın fonksiyonu olarak kaydeden bir tekniktir. TG eğrisi

�

le bir numunedeki bileşenleri tanımak çok zordur. Bun a rağınen _{kantitatif analiz amacı ile yapılacak termal analiz}

ı;ı:ıetotları içinde en uygun olanı termogravimetridir.

O

lçülmüş ağırlık değişimlerinin sayısal deaerieri

ak .

b '

re sıyonların stokiometrik ilgilerini _{açıklar ve kesin} he-saplamalar yapılabilir [ı 8]. T erınogravimetrik analiz için olağan _{sıcaklık alanı ı 200 °C ye kadardır. Örnek}

ağırlıkları 1-3 00 mg. arasında, ağılık değişimi duyarlılığı

28

ise birkaç mikrogram mertebesinde olmalıdır [13]. ll.2 Diferansiyel Termal Analiz (DTA)

DT A, incelenecek maddeyi sabit bir hızda ısıtrrken U:��.d��

.. gelen ekzotermik ve endotermik reaksiyonların go�ldugu sıcaklıklan kaydetmekten ibarettir. DTA ile analızde esas, deney maddesi ile standart inert bir mad­

denin (Al:?_03) _{ısıtılmalan sırasında aralanndaki ısı} f�

�

_{arın:n doğurduğu termeelektrik akımın değerlen�}

�

lrnesı. son�cu

!

_{ve �T arasında çizilen grafiğe dayarın} [1-] .. Dın

�

_{bır �etot olan DTA}' in sonuçları, mine� rallerın belırlenmesı ve özelliklerinin tespiti için uygulanan fiziksel bir metottan daha çok deneysel şartlara bağlıdır [19-20].

DT A sonuçlannın çok önemli bir özelliği pik sıcaklıfudır

�bu sıcaklık çok kesin bir şekilde ölçülebilir. Bu

�

den pik sıcaklığı DTA'in en karekteristik özelliği olarak bilinmektedir

[ 1

9]. Fakat bir reaksiyonwı başlanaıcı olan ilk sıcaklık da gerçekten önemlidir. Çünkü _te

�

_odina· mik olarak bu daha doğru bir noktadır. Halbuki bu sıcaklık çok doğru olarak ölçülemeyebilir [21]. Pik sıcaklığı, numune kabının yapısı, termokupl bölgesi, ısıtnıa _{luzı, pal<etlenme yoğunluğu ve maddenin miktan} gibi numuneler ve aparatlarla ilgili bir çok faktöre bağlıdır [19]. DTA çalışma sıcaklık aralıöı oldukca _b J geniş _{tir. Hücreler, sıvı azot sıcaklığından (-ı 90}

°C)-1600

oc sıcaklığa _{geçişlere izin verecek özellikte olmaktadır.} Tipik örnek miktarları O,ı-ıoo mg. arasında değişmekte. daha az miktar lar ise örnek içindeki terınal yükselmeleri

düşürme gayesiyle tavsiye edilmektedir. Yaklaşık 0,002

°C' ye _{kadar termal duyarlılık söz konusudur [13].}

DT _{A yöntemi ile genelde katı ve sıvı bir numunenin} ısıtıLrnası ve yahut soğutulması esnasında enerjideki bir

ı .... • • • •

aegışmeyı _{ıçeren prosesler ıle tüm reaksiyonlar}

incele-nebilir. DTA ve DSC ile entalpideki değişimierin belirlenebilmesi yönünde çalışmalar da gerçekleştiıil·

m ektedir [22]. Çeşitli mineral ve kayaçlar hakkında DTA

yöntemi kullanılarak aşağıdaki prosesler incelene· bilmektedir [15, 19, 20].

1) Isıtma süresince endotennik reaksiyonların oluştuğu prosesler:

a) Dehidrasyon b) Dehidroksilasyon c) Dekorupozisyon d) Transformasyon e) Manyetik değişim f) Sinterleme ve ergime g) Minerallerin buharlaştırılması ve yoğunlaştınl­ ması.

2) Ekzoteıınik reaksiyonların oluştuğu prosesler a)

Oksidasyon b)

Am o _{rf halden kristal yapı oluşumu.}

Tabiatta mevcut olan binlerce mineralin %80'den fazlası en azından bu teıınal etkilerin birine sahiptir. Bu ise DTA' in bu mineralleri belirlemek için kullanılabileceği ınanasma gelınektedir[ ı 6, 23, 24]. Diğer taraftan, çeşitli tennoanalitik metotların kullamldığı katı yakıtların termal

A.Aip

dekarnpozisyonunun incelenmesinde de en çok kullanılan TG _{ve DTA olmaktadır [25].}

DTA _{diyagramlarında sıcaklık, sıcaklık farkı}

(�

_{T) ve pik}

alanları _{ölçülebilmektedir. Bunlar fırın atmosferi,}

numune krozesinin ve temıokupllann düzeni ve çeşidi, numunenin paketlenme yoğunluğu ve tane büyüklüğü, inert malzem_enin _{çeşidi, ısıtma hızı, numunenin miktarı}

vb. fal.rtörlerden etkilenebilecektir [20, 23, 24].

Bu

f

a

_ktörle_rden ı sıtma _{hızının etkisini görmek için siderit ile}

ilgili yapılan birçok çalışmada, kullanılan faklı ısıtma hızlanndan _{dolayı piklerin sayısı ve pik sıcaklıklan farklı}

çıkmak1:adır. Yavaş ısıtma durumunda sadece kuvvetli ekzoteımik pik görülürken (demirin oksidasyonu), ısıtma hızlannın artmasıyla pik sıcaklıklarında da artış gözükıneh.'te, farklı bir ısıtma _{hızında dekompozisyondan}

ileri gelen endotermik _{bir pik daha gözükebilmek.iedir.}

Fakat daha fazla dikkati çeken olay, pik sıcaklık­ lannın gaz ürünler veren mineralin miktarına bağlı olma­ masıdır. Gaz ürünlerin _{çıkışı dehidratasyon veya dehid­}

roksilasyon (gaz ürün _{H'/0) ve dekarnpozisyon (örneğin} ....

karbonatlar

i

ç_{in gaz} ürün CO;) sonunda _{olmaktadır[20].}

-ll.2.1. DTA ile minerallerin belirlenmesi

Minerallerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi

a

macı için iki çok önemli özellik olan pik sıcakl

ığ

ı ve pik yüksekliği (L1 T) oldukça yüksek stand_ardi_{ze edilmiş an}

a

_liz şartlarında elde edilmesi gerekmektedir[26]. DTA analizinde 1 _{. adım, pik} sıcaklığı _{bilinen çeşitli mineral­}

lerin belirgin özelliklerini gösteren kimlik diyagramlan ile,

bilinmeyen

bir mineralin _{datasını karşılaştırmak}

olacaktır. Bu diyagramlardaki her iki parametre de 100

mg ağırlığındaki mineralden elde edilmişlerdir. Eğer

çalışılan numune herhangi bir mineralin (örneğin

minerallerin bir karışımında) 100 ıng'dan daha az içerir

ise bir zorluk ortaya çıkar ki, buda aynı mineral için

standart diyagramlarda verilen � _{T ve pik sıc}aklık_lan

değerlerinden farklı olacak olmasıdır. Muhtelif verinin sebep olabileceği diğer zorluk yapısal hatalar nedeni

iledir. Düşük sıcaklıklarda oluşmuş çeşitli kristal yada

fiziksel hatalar içeren mineraller, anahtar(kimlik}

diyagraınlarda bir noktadan bir çizgiye kadar değişiklik göstermektedir[2 O].

TG ve DT A ile elde edilen davranış ve ısıtma rejimi sırasında gözlenen sonuçlar aşağıdaki Tablo-4 de göıiilebilmektedir[ 18].

ll.3. Derivatografik Termogravimetrik Analiz

Termeanalitik metotlarla (TG ve DTA) ölçme yapılırken termik dekarnpozisyon esrrasındaki kinetik olayların ayru anda meydana gelmesi, ölçme hataları meydana getirebilmek! edir [27]. TG eğrisi ile bir nınnunedeki bileşenleri tanımak çok zordur . ..t\ncak DT�A. ve TG'in beraber uygulanmaları halinde daha yararl

ı

sonuçlar

alınmaktadır. Buna

rağmen,

bu metotla incelenen numunede ısı etkilerinin sebep olduğu ağırlık değiş­ ınelerinin _hızı aynı anda ölçülememeh.1edir. Bu yüzden, terme an

a

litik çalışmalarda yeni ölçme prensiplerinin

ortaya konulması ve yeni metotların geliştirilmesi gerekmiştir. Bu maksatla da derivatografık terinal analiz (DTG) 1netotları geliştirilmiştir [15, 28].

Tablo-4. TG ve DTA _{ile elde edilen} davranış _{ve ısıtm.a re}

j

_{imi sırasında gözlenen sonuçlar.} Davranış Türü

Adsorbsiyon ve Absorbsiyon Desorbsiyon

Dehidratasyon yahut desolvation Kri sralin geçişi

Ergime

Buharlaşma

Sü_blimasyon

Dekarnpozisyon

Oksidan indiınıe

Katı hal reaksiyonu Katı-gaz reaksiyonu

Ağırlıktaki Değişme _{Terınal Sonuç}

Amn_a _Azalma Endotermik

Ekzotermik

ı - .. ı -ı ı ı -ı ı 1 ı 1/2* -ı ı 1 ı ı ı ı -ı 1 -ı -ı ı ı ı

* Bazı katı hal reaksiyonları ağırlık değişimi ile

aşağıdaki

gibi ilerler:

meydana gelebilecek reaksiyonlar

da

aşağıdaki gi_b

i

gösterilebilir [1 8]:

A(s) +

B(s)

� C(s) + D(g)

Burada (s) ve (g) sır

a

s_ıyl

a katı

_{ve gaz fazları}

gösteımektedir. Herhangi bir ağırlık değişimi olmaksızın

A(s) +B( s)� C( s)+ _{D( s)}

�A.(s) + B(s)

�AB(

s)

•

Zonguldak Boksitinin Termal Özelliklerine Tane Boyutunun Etkisi

Derivatografı tek kağıt üzerine numunenin DTA, TG, DTG ve sıcaklık grafiklerini kaydedebilen termal analiz sistemidir. Bu sistem analitik terazi, fırın, sıcaklık prog­

ra mlayıcısı, numune ve referans madde krozeleri, voltaj regülatörü, gal vanomettik ışık kirişi, fotograilk kaydedi­ ciden ibarettir.

Ç

alışılan m iktar 1 O mg-1 O g arasındadır.

Fınn atmosferik basınçta olduğunda yalnızca Nı, 02, C_Oı,

Ar gazı kullanılabilir [14].

ll.3.l.Bir derivativ aletin çalışma prensibi

Bir mıknatıs ve indüksiyon bobini içeren çok basit bir aletten oluşmaktadır. Mıknatıs bir çubuk bir terazinin koluna asılıdır ve btınun her iki kutbu da çok geniş bir

dönme miktarına sahip iki bobin ile çevrelenmiştir. Terazi hareket etmediği sürece voltaj bobinlerde elektrik akıını meydana getinnez. Bir ağırlık değişimi vuku bulduğu zaman magnet hareket eder ve ağırlık değişimi ile orantılı olarak voltaj bobinde bir elektrik akımı mey­

dana getirir. Böylece hareketlilikle onun oranı arasında derivativ bir ilgi olur. Bobinin sonuna birleştirilmiş galvanometre ağırlık değişim crarum (DTG) kaydeder­

ken, terazinin ağırlık değişimini ölçüp kaydettiğini gönnek kolaylaşır. Aynı zamanda derivatograf bir DTA

••

aleti olarak da işler. Ornek ve referans maddesi özel

şekilli platin potaya konur ve teımokupllarla birleştiril­ miş sayıcı, potanın altındaki girişe yerleştirilir. Termo­

kupl devresindeki bir galvanometre, referans maddesi ve örnek arasındaki sıcaklık farkını

(�

T) ölçerken, örneğe

birleştirilmiş başka termokupl ise örneğin sıcaklığını gösterir. Kantitatif tayin TG� kaltitatif değerlendirme ise

DTG _{eğrisi üzerinden yapılır. Fakat DTG eğrisi}

yardınııyla daha yüksek bir doğruluğa ulaşılabilir. DTG! ağırlık değişimi sırasında ıneydana gelen dönüşümleri ve

onların karakteristik sıcaklıklarıru, özellikle dönüşüm­ lerin başlangıç ve bitişini DT A eğrisinden daha kesin bir

şekilde gösterir[29].

II . ..ı. Simultane lVIetodların Gelişmesi

Çoğu durumlarda tek bir teıınal analiz metodunun kullammı, verilen sisteın hakkında yeterli bilgiyi sağlayamaz. Bazen analitik metotlar gibi yardımcı ve tamamlayıcı bilgileri verecek diğer teınıal analiz metotları gerekebilir. Örneğin tüm DTA ve DSC verileri tennogravimetri tarafından tamamlamr [30]. Eğer çıkan ürünler gaz halinde ise, çıkan gazı analiz metodu (EGA) problemin çözümünde çok iyi kalitatif ve uygtın kantitatif sonuçlar ver nı esi nedeni ile çok etkili bir metottur [31 ].

Aynı şekilde Termogravimetri(TG) eğrisi mevcut bileşenleri yalnız başına gösteııneyebilir. Numunenin TG eğrisi yanında aynı zamanda derivativ terrnogravimetri(DTG) eğrisi de kaydedilirse içerik daha açık hale gelir. DTG piki farklı mineral komponentlerinin karakteristik tek sıcaklık değerlerini TG eğrisinden daha kesin bir _{şekilde gösterir. DTA eğrisi bize biraz daha} ilave önemli bilgiler sunar. Fakat örnekten sülfur(VI)

30

oksit yahut karbondioksit çı_kıp ç

ıkm

_{adığını belirlemek}

için gaz analiz metotlanndan biri olan EGA( evolved _oas analysis) metodunllil �Lillanımı sonuçlan daha kesin

bir

hale getirebilmektedir[32]. _{Özellikle karbonat, sülfat} pirit ve organik maddeler içeren çeşitli mineral

v�

kayaçiann belirlenebilmesi _{için TG, DTA ve EGA} metotlannın birlikte kullanımı büyük avanta

j

_ve kolaylıklar sağlarnaktadır[3 3-3 5].

ll.5. Boksitin Termal Analizi İle İlgili Literatürde Yapılan Çalışmalar

Yapılan termal çalışmalarda aluminyum hidroksitlerin Al203 'e termal dönüşümü incelenmiş olup, bunlardan

bir inde _{hidrarjilitin(gibsitin) iki farklı rota izleyerek}

aşağıdaki şekilde teınıal dönüşüme uğradığı tespit edi· lirken, diğerinde ise d ört farklı _{yolu izleyerek a.-Al?O" e}

- J

dönüştüğü belirlenmiştir[36, 37].

Hidrarjilit 250 _{oc X} 850 oc K

Al(OH)3 180 oc • AlOOH 450 oc � y 850 oc._ 8

ı 050 oc 8 1200°C a

I<omeva ve arkadaşları gibsitik, böhrnitik ve diasporitik

boksitlerin ısıtılmaları esnasında meydana gelen bütün

termal değişimleri TG, DTG ve _{DTA analizi, X-ışını} ve

IR spektroskopisi tekniklerinin uygulanması ile incelemiş, özellikle gibsitik ve diasporitik boksitlerin öğütülme

şekillerinin(havada veya suda) ve sürelerinin TG, DTG ve

DT A eğrileri üzerine etkilerini de belirlemişlerdir[3 8].

Çeşitli mineral, toprak ve kayaçlardaki karbonat, sülfat. pirit ve organik ınaddelerin simultane TG, DTG, DTA ve

EGA metotlarının birlikte kullanımı ile belirlenmesi

çalışmalan Paul i k tarafından gerçekleştirilmişti [3 3, 34].

Saf gibsit, böhrnit ve kaolin ve bunlann bir veya birkaçını

veya tümünü içeren beş ayn boksit cevherinin TG, DTG,

DTA metotları ve kalorimetri çalışmalan ile teıınal

analizi yapılmış, ayrıca sonuçlar _X -ışınlan analiz

sonuçları ile karşılaştn·ınalı olarak incelenmiştir[3 9].

Izetermal ve dinamik şartlar altında boksitte bulunan

demir o ksidin hidrojen ile indirgenmesi ve boksitin

dehidratasyonu incelenmiştir. Dehidratasyonun 3 adımda

gerçekleştiği, 1. adımda 580 °K _{ci vannda suyun} %80

inin, 690-850 °K _deki 2. _{Adım-da suyun} %15 _inin

ayrıldığı, kalan %5 _{lik su yüzdesinin tamamen bünyeden}

ayrılmasının sürekli ve çok yavaş olarak ancak

1470

_°K

gibi yüksek sıcaklık istediği, bu sıcaklıkta dehidratasyona

uğrayan nuınunelerin yüzey alanının ise çok azaldığı

gözlenmiştir. Demir oksitlerin indirgenme oranının daha

çok dehidratasyon prosesinin sıcaklığına bağlı olduğu ve

sıcaklığın artışı ile azaldığı tespit edilmiştir[ 40]. _Gerek

piritik, gerekse sideritik boksitlerin teıınogravimetrik analizinin yapıldığ ı çalışmada aynı zamanda DTA� DTG,

X-ışınları ve gaz titrimetri metotlan ile de numuneler

inceleruniş, elde edilen sonuçlar karşılaştırınalı olarak

Alp

aynca _{irdelenmiştir. Karbonatlar ve sülfiir bileşenlerini} içeren _{boksitlerin analizi için özellikle gaz titrimetri} metodu _{ile birleştirilmiş TG'in uygun olduğu, kompleks}

bile�enler _{içeren boksitin içeriğinin belirlenebilmesi için}

X _{-ışınları analizinin de} ek olarak _{uygulanması gerektiği}

belirtilmektedir[ 41]. _{Değişik ülkelere ait gibsitik,}

bölunitik _{ve diasporitik boksitlerin TG, DT'G, DT A, DSC}

ve termosonin1etri metotlan ile tennal analizi yapılmış

olup. _{her bir boksitin endotermik reaksiyonların pik}

sıcaklık aralıkları, boksitlerin aktif _{hale geldikleri sıcaklık}

aralıklan, _{belirli sıcaklığa kadarki ağırlık kayıpları tablo} halinde _{verilmiş ve} analizlerden _{elde edilen eğrilerde}

gösterilmiştir[ 4�]..Jammu (Hindistan) baksitlerinde (kao­

linit, b _öhn1it ve diasporit) 950 .. 1900 oc arasındaki değişik

sıcaklıklarda meydana gelen _{teımal reaksiyonlar X -ray}

toz _{difraksiyonu metodu ile incelenmiş, 1200-1400} oc

lerde _{ınüllitin oluştuğu, daha sonra müllitin 1900 °C'ler}

civarında canısı faza dönüştüğü, 950 oc _{den itibaren de}

yapıdaki Al203 ün _tamamının a-Al203 şeklinde olduğu gözlenmiştir[ 43]. Hindistan'ın Salal bölgesi baksitleri üzerinde yapılan kimyasal, dehidratasyon, diferansiyel teınıal ve X _-ışınlan analiz _{çalışmaları sonucu elde edilen} eğrilerin değerlendirilmesi sonucu boksitin kaolin, böhmit, diasporit, dikit ve biraz da serbest silis içerdiği tespit edilmiştir[ 44].

lll. MATERYAL

VE METOD

Çalışmalarda kullanılan baksit nıununeleri Zonguldak­ Kokaksu bölgesinden temin edilmiştir. İtina ile

temizlenen numuneler -20+65, -65+100, _{-100+200 mesh}

tane boyutlarında elenmiş olup kimyasal analizi Tablo 1 _{'de verilmiştir.}

Tablo 1. _{Zonguldak baksitinin kimyasal analizi.}

Bilesenler

o/o

Bileşenler

o/o

Bilesenler _> % _Bileşenler %

Al:: O) 45,98 Ca O 1,82 Na,O 0,14 Diğ_er 0,-+9

Fe2Ü3 _{2-1-.80 Zn O} 0,05 Cu _{O 0.05}

si _{o� 13,98 K.,}-_{O 0.24 K.Kavbı} ı 2�45

III.l. Termal Analiz Çalışmaları

Çalışn1alarda aynı _{aııda diferansiye1} termal _analiz(DTA),

termogravimetrik

_{Jnaliz(TG), derivatogratik termegra­}

vimetrik _{anJliz(DTG) ve sıcaklık eğrilerini beraberce}

cizebilen ST.t� ' _{429/316 model Netzch marka simultane}

termal _{analiz cihazı k.rullarulnuştır. Numunedeki yapısal}

değişimleri _{incelemek için 25-1200} oc _{aralığında 1} O °C/dak. ısı _{artış entervali ve} ı _{20 mnllsaat kağıt hızı} seçilıniş _olup, 200 mg. _{'lık numuneler kullanılmıştır.}

Bütün _{bu eşzamanlı işleınler} sırasında ısı karşısında

değişkenlik _{gösteııneyen inert bir referans ınadde olan} 1600 oc·ye kadar kızdırılınış kaolin kullanılmıştır. Termal analiz çalışmaları yukarıda belirtilen üç farklı t_ane DO)U için _de _{gerçekleştirilnıiş olup, tane bo}yutunun

boksitin _{teıınal özelliklerine etkileri incelenmiştir.}

Ill.2. X-Işını Çalışması

Bu _çalışmada Ph_ili_{ps ınarka cihaz Cu-l(a anotlu} tüpe sahip b_ir X _{-ışım difraktometresi kullanılmıştır. Tarama}

açısı _20-60 o _{ve tarama} hızı ₁ o /dak. olarak seçilerek,

numunedeki kıi.stal yapılı bileşikler belirlenmiştir.

"

IV. DE:\TEYSEL BULGULAR VE TARTIŞMA

IV.l. Termal .Analiz Çalışmaları

Prensipleri II. 1 ·de belinil di ğ i gibi gerçekle�tirilen terırıal analiz sonucu -20+65 mesh tane boyutuna sahip

nuınunenin 'fG, DTG

ve

_{DTA eğrileri Şekil} 1 _'de

verilmiştir.

Şekil 1 incelendiğinde mineral de asıl ağırlık kaybı 3 80-71 O _{°C'ler arasında} n1eydana gelmektedir. Bu sıcaklık

aralığında

o/o

9,59'luk bir ağırlık kaybının iki adımda oluştuğu görülmektedir. Bu, toplam ağırlık kaybının

(o/ol 2,36) o/o

_{70'ine tekabül etmektedir. Bu ağırlık}

kaybına neden olan olayın endotermik _{olduğu ve 540 ve} 5 ₈₀ oc' _{lerde ve} iki _{adımda ın eydana geldiği DT} A _eğri­

sinden anlaşılmaktadır. 540 _{°C'de görülen büyük endo­}

temıik pik boksitin kristal suyunun çıkışına ait olup, boksitte % _{7,85 'lik ağırlık kaybına denk gelmektedir.}

Diasporitler için literatürde verilen endotermik p ik sıcaklıkları göz önüne alındığında mineralin diasporitik olduğu söylenebilir [20, 45]. Bölge baksitleri hakkın_da

yapılan diğer bir çalışmada, mineraldeki Alı _OJ 'ün _çok

büyük bir kısmının diasporitik yapıda olduğu belirtilmiştir [ 46]. _{i-\yrıca X-ışını analiz çalışması da}

Zonguldak Baksitinin Termal Özelliklerine Tane Boyutunun Etkisi ,..---·-·-··-.. -·-.. -· "i-T"·-.,..---·---·--.. -- . ---·· ---· ·• -TGl - -·---- ·-·----.. TG -- -D1G', OTA . . . -­. -. '\ \ ·­ •• -• • • • --. ·- _{-. .__} .. --. . ..__. =-., -- � , , , - � ... _, '-- _{.... ,} , _' \ \ \ \ \ \ t ' . ... - _ı . . • -· . ·. ' '.l • ı ' 1 ' 1 • ı' ... '. _{..--- - - - -} - - - ...._ - - -' --,..._.�-_:/-,. - -�-.,. ·-·- -·-- ·- --. �. 1 �� 1 , ... 1 1 1 ' l - -· . . . .. .. . .. . . .. .. . 1 ... - -· - .. L-· 1 .ı . -- _. """" -...._{. ,} - ... _ :ı · .. - . -· . ...

\

: , _.· 1 ı. .. . . . ... . ı: i • 1 • • 1 ' ' ı 1 1 , l 1 ı ' ' 1 \ 1 1 ' ' t L__�-- ______ ... .A....L .. ... ___.__ ________ _ _ ________ ___. - �·-·--··-·- ,_

Şekil 1. -20+65 ınesh tane boyut dağılınıma sahip Zonguldak boksit numunesinin TG, DTG ve DTA eğrileri.

bunu doğıulan1aktadır (Şekil 4). DTA'da 580 °C'deki endotennik pikin ise kaolinden ileri geldiği anlaşılmıştır

[32]. Bu olayı 950 °C'de görülen küçük ekzoteımik pik

de doğrulaınaktadır. Kaoliniı1 960 °C'ler civarında kao­ lin/müllit dönüşünıü sonucunda küçük bir ekzotemıik pik verdiği literatürde bildirilıniştir (20]. Kaolinin dehid­ ratasyonundan ileri gelen ağırlık azalınasıınn bu tane

boyuttı için o/o 1 ,74 olduğu hesaplanmıştır. DTG e,ğrisin­

de 35-267 °C'ler arasında görülen ağırlık kaybı DTA

eğrisiııde 45 °C'de büyük bir endoteıınik pik şeklinde

belinnekie olup, baksitteki fiziksel suyun çıkışına aittir. Gene DTG eğrisinde 267-380 oc arasında görülen piki DTA'da açıklayıcı net bir pik olmasa da, bunun baksit­ lerde az da olsa var olabileceği bildirilen gibsitin dehid­ ratasyonundan dolayı oluşabileceği belirtilmektedir [ 47].

-65+ 1 00 ınesh tane boyut dağılımına sahip baksit cevheri üzerinde yapılan teıı1ıal analiz çalışmalan sonunda elde

edilen TG, DTG ve DTA eğrileri aşağıda Şekil 2'de

verilınİştir.

32

TGı TG DTG - - ... DTA ' ' \ \ _ .... -.., \ .,.' ' ,._ "" �,. .. , \ , ' '� \ \ ' ' ' ' • ' • l • . .. . ····-· .... ' • • • _•• • • _• ... ... '1 ' ••• .. .. ·• .1 ·.. . _...._.....

i

.. • • • • •.; f • 1 , t

��!

1 J ı f f : 1 f f • Jl t, .: " 1 1 1 1 1 ' 1 ;­ , .... --- ---- - --. . . . . ... . .. ... .

A.Aip

Şekil 2�den görüldüğü gibi bu tane boyutunda asıl ağırlık

kaybı 375-685 °C'ler arasında ın_{eydana gelmekte olup, %}

8� 59'luk bu kayıp t_opl_am _kayb_{ın (% 1 1,63) %74'üdür.}

Gerek DTG ve gerekse DT A eğrisinden bu ağırlık

kaybının _{da iki adımda} ın eydana geldiği göıülecektir.

DTG eğrisinde 375-560 °C'ler arasında meydana gelen

ağırlık kaybJ, DT A eğrisinde 57 5 oc' deki en dotermik

pike karşılık geln1ckte olup, baksitteki kaolinitin kristal

suyunun çıkışııla aittir. 940 °C'deki küçük bir endotennik

pik de bunu doğrulan1aktadır. DTG eğrisinde 45-260 oc

arasu1dalG pik numunede toplam % 1,64 lük ağırlık

TG ---. ·-. ·-TGı DTG --� .. .__ ·- • .__# --·--. -., •

kaybına neden olmakta, bu ise DTA'da yaklaşık 150 oc

de büyük bir endoterm_ik pik olarak gö_rülmektedir_{. Bu}

pik� öınekten fiziksel su çılaşıru teınsil etmektedir. DTG

eğrisinde 260-375 °C'ler arasında görülen piki, DTA'da

320 °C'deki küçük. endotennik olay açıklamak-tadır.

Bunun da gibsitin kristal suyunun uzaklaşn1asın-dan ileri

geldiği anlaşılmaktadır.

- 1 00+200 mesh tane boyutuna sahip boksitin ternıal analizi sonucu elde edilen TG, DTG ve DTA eğrileri

Şekil 3 'de görülmektedir.

--... ' \ • OT.-\ .. . .. •• • •• • \ \ \ " ...----, ,.. _' .,-... _, / -"' \ \ •• _• . . .. • • • • .. .. . -. . . .. . \ \ \ ı l 1 1 1 ·.. ı • ... : f ; • • l .. _... 1 ı ı ı J '· _--- ---·- �-.,..- --·-·-/ � - . - . - .. -.. - .. --- . - _ ... , , 1 1 1 1 1 1 • ' .,·-· ... .. . - .. .. ... .

)_,.-: _, 1 1 t , 1 r 1 to� �. - .. • • .. ·-- .... _"' - ·--. c .. ;'V� / . 1 ' 1 1 t t 1 1 1 4 , • r ' ı t f '---·---· \ f \'

_

=:::::

:::::::::::::::::

:::.-.-

___ . -· _..ı._x.._ _____ �

·-Şekil 3.-1 00+200 ınesh tane boyut dağılımına sahip Zonguldak boksit nıununesinin T'G, DTG ve DTA eğrileri.

TG eğrisi üzerinde yapılan hesaplaınalar -1 00+200

nıeshlik partikül boyutuna sahip nwnunede % 11 ,46'lık

ağırlık kaybının n1eydana geldiği bulunınuştur. 3 80-570

oc·ıer arasında % 8,55'lik ağırl_{ık kaybı meydana gel­}

mekte olup, toplanı ağırlık kaybının % 7 5 'ine tekabül

etınektedir. DTG eğrisinde 380-570 °C'ler arasında

görülen büyük pik, DTA e_{ğrisinde 530 °C' deki endoter}­

mik pik tarafından açıklanmak'tadır. Bu olayın baksite

bağlı kristal suyun gazlaşınasından ileri geldiği görül­

mektedir. D1�G eğrisinde 570-715 °C'ler arasında görü­

len pik ise D'fA eğrisinde 575 ve 595 °C'lerde iki küçük

pik şek_lin_de _{gözillcınüştür. İlk} pikin kaolinit, ikinci pi_kin

ise cevhcrdeki hen1atit ve titan gibi kat_ışk_ıl_arın _katalitik

etkisiyle düşük sıcaklıkta parçalanan kalsite ait olduğu

söyle_{nebilir. Şekil 4 'deki X -ışı m grafiği de bunu}

doğrulaınaktadır. D'TG eğTisinde 285-3 80 oc arasında

görülen ve o/o 0,65 'lil< ağırlık kaybına karşılık g_elen _pik, DTA e_ğrisind_{e 3 25 °C'de çok küçük yayvan bir}

endotem1ik pik şeklinde açığa çıkın_akt_ad_{ır. Bu ise g}i_bs_itin

dehi dratasyonuna ahtir.

IV.2.

X-lşını Analiz Çalışması

Prensi_{pleri Il.2'de beliıiildiği gibi yapılan} X-ışını analiz

çalışınası neticesinde Zongul_{dak baksitinin kalitatif}

analizi gerçekleştiriln1iş olup, e lde edilen pikler ve analiz

sonuçları Şekil 4 'de verilm_iştir.

Şekil 4'deki pikleri tamrolayan d (veya 2 8) ve oranlan­ ınış ş_iddet dağerleri ASTM k artları_{yla karşılaştınlmış ve}

her bir pikin analizi yapılarak temsil ettiği n1uhteınel fazlar belirlenmiştir. Bulunan fazların incelenmesinden baksit numunesinin içerdiği alwnin_arun b_{üyük bir oranda}

diaspo_rite _{bağlı olduğu, fakat} bunun yamnda aluminyum

o ksi tin az bir kısmırun gibsit, böhınit, kaolinit ve anortite

bağlı olduğu_{, bir} k_ısm_ırun ise _korund

.

Zongu ldak Baksitinin Termal Özel likl erine Tane Boyutu nun Etkisi

V DH OK.H · - en-H D V V R ' • • 90 ss 80 75 OH V 0 R . 70 65 H c H c RC C ' 60

Ş ekil 4. Zonguldak baksitinin X-ışını grafiği.

c

•

55

olarak serbest halde bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca silisin çoğunıın kaolinit ve anortit yapısında bağlı, ancak bir kısmırun da a-.k.'Uvars halinde serbest olduğu bulunmuştur. Demirin hematit, titanın ise anatas formunda kristallendiği, n1ineralde çok az da kalsitin bulunduğu tespit edilıniştir.

V.

SONUÇLAR

Sonuç olarak şunlar ifade edilebilir:

a) Birçok mineral, karak1eristik teımal sonuçlar gösterir ve bunların vorurnlanması ile belirlenebilir . ..

b) X -ray analizi ile karşılaştırıldığında, opal vb. gibi

amorf minerallerin, bazı son derece düzensiz(hatalı) ıninerallerin, killerden yahut deınir sedimentlerinden elde edilen mineraller gibi sedimenter minerallerin X-ışınlan

ile belirlenmesine göre DT A analizi bazı avantaj lara

sahiptir . •

c) Çok kuvvetli termal sonuçlar gösteren(sülfitler ..

karbonatlar) mineraller durumunda, belirleme hassasiyeti

X -ışınları analizinden daha yüksek olabilmektedir.

d) DT

A'

in minerallerin belirlenmesi için X -ış ml arı

analizinden daima daha iyi bir metottur denilememekle

birlikte tecrübe li bir DT A yorumcusunllil ellerinde DT A

metodu, minerallerin belirlenmesi yahut hammaddelerin uygunluğunun kontrolü için kıymetli bir metottur. X-ışını eğrileri ile birlikte yapılan yonımıann doğruluk derecesi son derece artmaktadır.

e) Bu çalışmada gerçekleştirilen dinamik metotla yap ı l an termal analiz sonuçları Zonguldak baksitinin diasporitik olduğunu, 540 oc civarında kristal yapısının zayıflayarak entalpisinin yükseldiği belirlenmiştir.

f)

Tane boyutunun aıtınası termal bozunmayı

geciktiı rnekte" pik sıcaklıklanın artuınak.1adır.

g) Bu yöre boksitlerinden alumina üretimi konusunda istifade edilinesi düşünüldüğünde, eğer bir ön kalsinasyon uygulanması gerekiyorsa bunun 600°C' den daha yüksek sıcakilklarda uygulanması gerek.'tiği ortaya çıkmıştır.

34 D • 50 H 28 DK VD VOA o • ' 45 40 HC T • 35 A H . ., 30 O. Oıtı.aıa-Al(OH)l H. Heıt�euı(P�O)I R- Kun:rc (cıc.-SiO)I D- Oıupcır AX:>(OH) A· A.:ıeı.u(TıO)I D B· Böbmıt(a..AliO.(OH))I K- K•oilAiı Al,Si:ı0j(OH)4 V · KoiUnd a..AJ.p1 C- KalatC.C03 T· An0114t C&A1:T3'20e K O D R 25 a • 20 • 15 1 0

KAYNAKLAR

[ 1 ] V ALETON, I., Developments in So il Science: 1 ,

B alL�te, Else vi er Publishing Company, Ne\v York, 1 972.

[ 2 ] BAHÇECİ, A., Türkiye Aluminyum Yataklarının

Ö zellikleri, Ülke Olanakları, MTA'nın Aluminvurn _�

Aramacılığındaki Yeri, Bir Öınek Olarak Seydişehir

Yatağı, Ankara, 1 98 5 .

[ 3 ] ÖKE, Ü . Y . , Baksitlerden Alumina Üretimi ve S eydişehir Alumina Fabrikası, Metalurj i Dergisi,

..

Aluminyuın Ozel S ayısı, 44-47, Ekim- 1 994.

[ 4 ] TEPEBAŞI, E . , Dünyada ve Türkiyede B oksit , Metalurji Dergisi, 3 6-43 , Ekim-1994.

[ 5

1

Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş., Aluminyum, Yayın No: Kimya- l O, İstanbul, 1979.

[ 6 ] Özel ihtisas !(omisyonu Raporu, Aluminyum

Hammaddeleri (Boksit), Başbakanlık DPT, Yayın _.. No:

.

DPT:

2 1 2 1 -0II<.:

3 26, Ankara, 1 988.

[ 7 ] BRADY, G.S., CLAUSER, H.R., Materials

Handbook Mc Graw-Hill Book Company, 1 3 th Edition, New York, 1 99 1 .

[ 8 ] DENNIS, W.H, Ter. :TULGAR, E., Demirden Gayn Metaller Metalurj isi, Kısım-I, İTÜ Kimya-Metalurji

Fakültesi Ofset Atölyesi, 1 987.

[ 9 ] A

YDOGANLI,

0., ERSOY, _H., KOCAEFE, M., Türkiye Alınninyum Envanteri, MT A Enstitüsü

A.Aip

[

1 0 ] ÖZKOÇAK, 0., Sedlinenter Demir, Manganez ve .ı\lwninyum Yataklannın Özellikleri ve O luşum Koşul_­

lan, MTA Eğitim Serisi, No:22, Ankara, 1 980.

[ ı ı

] SIGMOND, G., SOL YMAR, K. , TOTH, P.,

Ter:GENÇER, E., NEMLİ, H.F., Baksitten Alumina

Gretiminin I<imyasal Temeli ve Teknoloj isi, Aluterv-FKI,

1 979.

[ 1 2 ] POPES CU, C. , SEGAL, E. ,On The Differences

Beetween Linear and Non-Linear Temperature

Programmes, J. of Therınal Anal, 24(1 982) 309 - 3 1 0.

[ 1 3 _] LEVY, P.F. ,Thennal Analysis-an OWERVIEV,

İnte1natıonal L aboratory 6 1 -7 1 Jan 1 F eb. 1 97 1 .

[ ı..ı ] ERDOGAN, B . , ALPUT, O. , Metal B loku DTA

Yönteminde Kalibrasyon

, IV.

Kimya ve Kim. Müh.

Sen1pozyumu 1 0- 1 2 Haziran 1 9 87, Elazığ, 2 86 - 2 87.

[ 1 5 ] WALTON, H. F. , Principles and Methods of

Chemical Analysis_ Vol. 1 7, 1 96 - 20 1 , 1 979.

[

1 6

]

E \\rİl';G, G. W. , Instnımental 1vfethods of

.-\.nalysis. Editors : Elving P. O. Ko lt Hoff I. M.� John

\Vilev and Sons .. USA 1 974 .

..

[ 1 7 ] TEH.EM_ _{. .} H. F. , Tennogravimetri ve Türkiyedeki

.

Tatbikatı. TlJBIT AI< V. Bilim Kongresi, Mühendislik

:\raştırma Grubu Tebliğleri, Istanbul, 1 - 25, 1 975.

[ 1 8 ] MA.CKENZIE. R. C. , Differantial Therrnal

Analvsis, \Tol . l . Academic Press. Ne\V York 1 970.

� . ,

[ 1 9 ] \VHITEHEAD, W. L. , BREGER, LA, Volum

Differantial Therınal Analysis, l l 1 , 272-2 8 1 , 1 950.

[ �O

]

S1'1v1I<A TZ-KLOSS \V., Differ. Theıınal Analy._­

A.pp lication. and Result in Mineralogy Newyork, 1 974.

[ 2 1 ] _GORBACHEV, V. M. ,A Method D eteınıining The

Starting Temperanıre Of The Thennal Effect, J. of Thennal .t\nalysis, 1 9( 1 980), 377-380.

[ 22 ] YıPRTI, E. , HEIBER O. , GEOF FROY, A. ,

Enthalpy Deteıınination by DSC and DT A, Thermal A.nalyq 7.th Int. Conf on Ther. Analy Vol. 1 Edited : 0/HLLER, B . , John Wiley and Sons, New Jersey , 1 982.

[ 23 ] SHISKIN, Y. U. ,The Role of The Reference

(vfaterial in Di_fferen Tial Thermal Analysis , J. of Ther.

Anal., 27

(

1 983) 1 1 3 - 1 24.

[

24 ] OSWALD! H. R. ,WİEDEMANN H_{.G. ,Factors}

Infulencing Theıınoanalytical Curves, Journal of Thermal

Anal., 1 2

(

1 9 7 7 ) 1 47 - 1 68.

[ 25 ] IW ANCIW, E. ,ZA YAC , J. KUSTOWSKI L . ,Zeszyt Naukave Akademi Gorniczo - Hutniczes İm.

Stanslawa Staszica 308 - 1 972.

[ 26 ] Redfem, J.P., "Application of Thermal Analysis_" , J.of Ther. Anl., 27( 1 983), 427-438.

[ 2 7 ] Kirk - Oethmer Encyclopedia of Chemical Technology, 2.nd Edition, Editorial Board H. F. Mark Vol. 2 O, J olm W il ey and Sons, 1 967

[ 28 ] MACKENZIE, R. C. , Numen Clature in Theıınal

Analysis, 2 1 (1 98 1 ), 1 73 - 1 75 .

[ 2 9 ] ALP, A., YILDIZ, K., _AYDIN, A.O., Teırnal

Analiz Yöntemleri ve Uygulamaları, Metalurji Dergisi,

Haziran- 1 997/1 08, ı ı ... ı 7.

[ 30 ] WENDLAND \V.M. , Therrnal Methods of

Analysis, Editors : Elving, P.J. Kulthoff, USA, 1 974.

[ 3 1 ] E:MlvfERICH W. D . , KAlSENBERGER E.,

Simultaneous TG-DTA Mass Spectrometry to 1 5 50,

Journal of Thennal Analysis, 2.nd Edition , New Deilhi,

1 996, 68-79 .

[ 32 ] PAULİI<, P., PAULIK, J., '_'Siınultaneous

Techniques in Thennal Analysis", The i\nalyst, V. 1 03,

No. l 226, 4 1 7-437_ Mav- 1 978. _"

[ 33 ] Paulik, F., .A.rnold, M., " Siınultaneous TG, DT.t\

and _EGA Technique for the Detem1ination of Carbonate�

Sulphate, Pyrite and Organic Materi al in iv1inerals, Soils and Roc_ks", J.of Ther. Anal., 39(1 993), 1 079- 1 090.

[ 3 4 ] Paulik, J., Paulik, F., Arnold, M., " Simultaneous

TG, DTG, DT.A. ve EGA Technique for the

Determination of Carbonate, Sulphate, Pyrite and Organic

Materi al in Minerals, S o il s and Rocks" , Journal of

Theımal Analysis, 25( 1 982), 327-340.

[ 35 ] Paulik, J., Paulik, F . , "Therınogastitrimetrische

Untersuchung von Bauxiten", Thermal Analysis, _V. 1 , Proceedings Third Icta Davos, 1 97 1 , 489-495.

[ 3 6 ] DEXPERT, H., LARUE, J.F.� rvfUTIN, I._ MORA WECI<., B .. BERTAUD, Y., and RENOUPREZ, A., Thern1al Transformatian of Transition Aluminas,

Journal of Metals, 1 7-2 1 , November- 1 985.

[ 37 ] �HTA, S.K., KALSATRO, A., Kinetics and Hydroterınal Transformatian of Gibbsite� Journal of

Theınıal Analysis, 367( 1 99 1 ), 267-275.

[ 38 ] KORNEVA,T.A.,YUSUPOV,T.S., LUKJANOV�A., L.G. , GUSEV, G.M.� Therrnal i\nalysi s of Mechanically

Activated B auxites, Theımal Analysis, Vo1.2-Proceedings Fo tut ICTA Budapest, 659-666, 1 97 4 .

Zonguldak Baksitinin Termal Özelliklerine Tane Boyutunu n Etkisi

[ 39 ] QUINSON, J.F., MURAT, M., BOUSTER, C . , Thermal Evaluation of Bauxites. Compared Study by Calorimetry and by TG, DTG, DTA Methods, Analytical Implications, Trav. ICSOBA, 1 3 ( 1 976) 329-338.

[ 40 ] MACIEJEWSKI, M., RICHARZ, W.H., Theımal Analysis of B auxite, Chimia-39, Nr.2-3, 68-73, Feb.­

Mar. - 1 985.

[ 4 1 ] SUKE� S.K., SOL YMAR, K., TOTH, P . ,

Theınıogravimetric Examination of Sicleritic and Pyritic

Bauxites, Erzmetall-3 5, Nr. l l , 5 64-568, 1982.

[ 42 ] HOLM, J.L., LONVIK, K., Investigation of Some European and South Aınerican Bauxites by Theımo­

sonimetry, 7 th Int.Conf. on Theıınal Analysis Vol. l , Ed. :Miller,B., John Wiley and Sons, 306-3 1 2 , 1 982.

[ 43 ] NfEHTA, S.K., KALSATRO, A., High Teınpera­ ture Solid-State Transforınation in Jammu B aux.ite, Jouınal of Therrnal A.nalysis, 3 8(1 992) 2455-2458.

[ 44 ] KHOSLA, S.N., KOUL, V.K., Chemical,

Dehydration, Differantial Theımal and X -ray .. Analysis of

Salal B atLxite Deposites, Jownal of Thermal Analysis, 30( 1 9 8 5 ) 1 37 - 1 43.

[ 45 ] ERDEY, F., PAULIK, J., Pi-\lJLIK, F., Neuere

Ergebnisse der Termo-Derivatographie� .Y1icrochernie

Acta, 4-5, 699-7 1 2, 1 966.

[ 46 ] _I<.OZA, F . G _{.. Zonguldak (Kokaksu) B ölgesi} Boksitlerinden Alumina

Ü

retim Parametrelerinin

Saptanması ve Ekonomik Değerlendirilmesi, Doktora

. ..

Tezi, ITU Fen-Edebiyat Fakültesi tvfatbaası, 1 985.

[ 47 ] MACI<.ENZIE, W.M., Thennal Methods of Analysis, Vol: 1 , Acadeınic Press, New York, 1 970.