Sorular • Sorunlar
_______________ KONUK YAZAR___________________
Kalp, koroner, by-pass...
SO RU: Bir kalp hastasına by-pass (yan geçiş) ameliya tı yapılmasını gerektiren du rumlar hangileridir?
D EB A K EY: Kalbe yeterli ka nın gitmemesi sonucu doğabi lecek durumları önlemek için by-pass ameliyatları yapılır. Bunların en önemlisi, akut ko roner tıkanmadır.
Tıkanm aya sebep olan olay ların başında, koroner arter di ye bilinen damarın, bir pıhtı ile karşılaşması gelir. Bu yerel pıh tıya “ trom boz” adı verilir. Bu pıhtı kan basıncı ile koroner ar terlerin daha periferik bölgele rine sürüklenir ve oralarda da tıkanma yapabilir... Bu duruma da “ amboli” denilir.
Ayrıca, lokal spazmlar da, se- konder olarak damarda trombo- za sebep olabilir.
SORU: Bir hastaya kalp ameliyatı yapılması, hangi durumlarda kaçınılmaz olur?
D EBAKEY: Eğer kalp hasta
sı hareketli bir hayat yaşıyor ya da yaşamak istiyorsa... Ama hastalığı buna izin vermiyorsa... Ayrıca ameliyat yapıldığı takdir de hastanın yaşam a şansı, ameliyatın yapılmaması duru- mundakinden daha fazla olu yorsa... Bu durumlarda kalp ameliyatı kaçınılmaz olur.
SO R U: Genel olarak by- pass ne demektir? By-pass dışında koroner arter hasta lığının tedavi yolu var mıdır?
D EB A K EY: Genel olarak by-
pass ameliyatında, hastanın
bacağından bir damar alınır... Bu damarla, koro ner arterdeki tıkanıklık, yandan geçilir... Bunun ya nında, hasta koroner arterin içerisinde genişleme ameliyesi yapılabilir... Mesela balon metodu gibi...
SO R U : Bu ameliyat riskli midir?
D EB A K EY: By-pass ameliyatı, binlerce kişiye yapılmaktadır... Riski fazla olmayan ameliyatlar arasına girmiştir. Am a her ameliyatın bir riski var dır.
SO RU: Bir kalp ameliyatının genel yöntemle rini anlatır mısınız? Kalbe ulaşmak zor mudur? Ne tür vakalarda kalp ameliyatları yapılabilir?
D EBAKEY: Göğüs boşluğuna yapılan ensizyon-
la, operatör kolayca kalbe ulaşır... Bu olayda, göğ sün sol üst kısmındaki kaburga kemikleri arasın dan vakaya müdahale edilir... Kalp ameliyatında, nefes borusuna yerleştirilen bir tüple, solunum anestezisine başvurulur... Ameliyat sırasında, kal
bin işlevlerini yüklenecek kalp pompaları devrede dir. Böylece cerrahlar, kan bulunmayan bölgede çalışabilir... Açık kalp ameliyatı denilen operasyon da, kalbin içinde de, rahat çalışılır... Bir de “ hl- poterm l" uygulaması vardır... “ Hlpotsrml” de,
hastanın vücudu soğutularak, kalp hareketleri ya vaşlatılır ve kan akımı azaltılıp, daha rahat ameli yat yapılabilir.
SO R U: Hangi durumlarda, kalp cerrahisi dev reye girer?
D EBAKEY: Doğuştan olma kalp hastalıkları var
dır... Mesela "m avi bebek” dediğimiz durumda, kalpten gelen ve kalbe giden damarlar, anormal poziyondadır... Kalbin muhtelit bölmeleri arasın da, anomaliler, anormal bağlantılar vardır... Bu tür doğuştan olma kalp anomalileri, kalp cerrahisi ile düzeltilebilir.
Ayrıca sonradan olan kalp bozuklukları vardır... Bir tanesi, by-pass’la tedavi edilen koroner arter hastalığıdır... Diğeri, "perlkardlt” dediğimiz, kal bin çevresindeki pericardum zarının iltihaplanma sıdır... Romatizmaya bağlı olarak kalp kapakçık larının da büzüldüğü “ kalp romatizması” vardır... Bu tür sonradan olma kalp hastalıkları da, kalp cer rahisi ile tedavi edilir. Ayrıca, “ kalp anevrizma
sı” , yani daha önceki bir koroner trombozu sonu
cu, bir adalede çıkan çeper de, cerrahi müdaha
leye konu olabilir. Bunun yanın da, kurşunla, bıçakla meydana gelen kalp yaralanmalarında da, cerrahi devreye girer.
S O R U : B y-p a s s ameliyatı ile ö n le n llm e y e ç a lış ıla n “ kalp krizi” nedir?
D E B A K E Y : Sözünü ettiğiniz duruma, “ m iyokard Infarktü- s ü ” de denilir... Akut koroner tıkanmasından sonra, küçük bir çevre akımı dışında, kan akımı durur. Kalp kaslarına giden kan kesildiği için, bu kasların bes lenmesi durur ve bu bölge in- farktüslü bölge haline gelir. Kan beslenmesi kesildikten sonraki saatler içinde, kalp kaslarında ki hücreler ölmeye başlar. Ç ü n kü, kasın yaşaması için gerekli oksijen gelmemeye başlamıştır. Bir de “ ta n s iyo n ” diye ta nımladığımız kan basıncındaki iniş ve çıkışların sebep olduğu, subendokardiyal kaslarda mey dana gelen miyokard infarktü- sü vardır.
S O R U : Dem ek ki, bir akut koroner tıkanıklığı bulunan hastanın hayatı, her zam an tehlikededir... Yani kalp krizi so n u cu ölüm , her an gelebi lir...
D E B A K E Y : Bakın... Eğer kalp kaslarının bir bölümü gö rev yapamaz hale gelirse, kal bin kan pompalama gücü, tüm dolaşımı sağlayamayacak ka dar azalır... Bu oran, yani ölü kas oranı yüzde 40’ın üzerinde olursa, “ kardiyak şo k ” dediği miz durum ortaya çıkar. Ölüm oranı bu durumda çok fazladır.
Bunun gibi eğer kalp, kanı pompalama gücünü kaybetmişse, akciğerlerde ve dolaşım sisteminde ödemler meydana gelir... Bütün organlara giden kan azalır... Bu şekilde, miyokard infarktüsünü at latan hasta, ödem ertesi hayatını kaybedebilir.
Ayrıca unutmayalım ki, kalbin koroner tıkanıklı ğından ötürü ölen kasları, incelmeye, dejenere ol maya başlar... Kalbin pompalama hareketleri sı rasında, bu ölü kısım yırtılabilir ve hasta kanama ya başlayabilir... Bu da sonuçta ölüm getirebilir.
SORU: Kalp krizleri, damar tıkanmaları ve mü dahaleler... Bunlar, sizi dinlerken ba3İt olaylar mış gibi görülüyor...
D E B A K E Y : Aslında kalp hastalıkları ve tedavi si, fizik, kimya, tıp, biyoloji ve benzeri tüm bilim dallarının içiçe geçtiği bir alandır... Örneğin akut koroner tıkanması sonucu, beslenmesi kesilen kas taki kimyasal tuzların eksilmesi, bu bölgedeki elek trik polarizasyonunun değişmesi, semptomatik ref lekslerin oluşması gibi olaylar, sade tıp bilimi ile ile izah edilemez...
SO R U : Koroner yetmezliği bulunan bir has ta, neler hisseder kendisinde?
DEBAKEY: Kalp hastalarının yetersiz beslenme
si, ağrı yapar.. Bu ağrı ileri durumlarda, “ angina
C
ektorls” adını alır. Sol kol, sol om uz ağrıları gi- i... Eğer hasta kronik "angina pektorıs’Mİ ise, mesela heyecan anlarında ağrı artar. Bu nöbetler sıklaşmışsa, koroner tıkanması akut hale gelmiş demektir.SO R U: Balon ile damar açma yöntemi, neden her hastaya uygulanmıyor?.. Neden bazı has talarda by-pass şart oluyor?
D EB A K EY: Sizin “ balon” adını verdiğiniz “ ko roner arter anjlyoplastlsi” , son 7-8 yıldır uygu lanıyor... Bu uygulama, tamamen tıkanmamış ko roner damarların açılmasında geçerlidir. Röntgen kontrolü altında damarda ilerleyen kateterin ucun da, tıkalı bölgede şişirilen bir balon vardır... Bu mü dahale sonucu, kalbe yeniden kan gider... Ama ba zı hastalarda ve durumlarda, anjiyoplasti, yani
“ balon” tedaviye yetmez.
By-pass ise, kesin tedavidir. Koroner by-pass so nucu, hastanın göğüs ağrıları kaybolur, kalbi bes lenmeye başlar ve normal yaşama süresi yeniden sözkonusu olur.
Dr.MİCHAEL DEBAKEY
Bu
sorular ve
cevaplar, Dr. Michael
Debakey’in çeşitli
zamanlarda yayınlanan
mülakatlarından ve
“The Süper Doctors”
adlı kitaptan
derlenerek
hazırlanmıştır
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Ta h a T o ro s Arşivi
