A. O. Vet. Fak. Derg. 40 (2): 195-207 ıQ93
MDBK HÜCRE KÜLTÜRÜNDE IBR VİRUSUNUN MORFOLOJİsİNİN ELEKTRON MİKROSKOBİK İNCELENMESİ
Feray Alkani İbrahim Burgu2
Electron microscopic in"estigation of IBR "irus in MDBK cell cultures.
Summary: iHorfolog)' of lER viral partides was hwestigaterl hı thin
sectioı; of MDBlt" cclls, Viral particles being in diftercnt replication stages
were sccn in nucleus and C)'toplasm, Virus partides in nucleus were
approxima-tely 80-90 nm in diameta and generali)' chamctcriud b)ı a central electran dense
core and a surraunding capsid of similar electron dmsi~J!, Same of viral partides had an electran dmsif)!, Same of viral paticles had an electron -- dense and ho-mogeneous core while others consisted of empfJ! capsids. On the other hand,
IBR viral partides found in c...J!toplasmwere generally elli1eloped and measured
about
ı
50-ı
60 nm in diameter.It is detected that nucleocapsids f'ormed in nucleus were cnveloped when
the partide passing through the nudear membranes into the 0'toplasm. The
c...ytoplasmicmembranes hm'e been seemed having a simi/ar role together wilh
nuclear membran in the eııvelopment process of nucleocapsid. It was also noted
that nuelear membran self-enlarged and redııpliwted in same dides.
H1hen the results of this research is {Ompared to those of obtained from
similar studies, it is concluded that all hapesvimses haııc the same stmctural
components, depending ıipon the replication stage.
Özet: I13R ııirusunıln modolojisi, mfekte hücre kültürlerinin ince kesit-lcı inde incelendi. Hücrelerin çekirdek ııe sitopla<.malannda değişik replikasyon
aşamasında bnlunan viım- partikülleri görüfJü. Hücre çekirdefIinde bulunan
virus partiküllerinin yaklaşık 80-90 nm çapa sahip, genellikle merkezi yoğun
bir kısım (d~1ise core) v~ oilu çe0'releyenbenzer elektron )'o,i!,unluğa sahip kapsit
ile sarılı olduğu teshit edildi. Bazı virus partiküllerinde m~:-kezi çekird2k ,yoktu ve partikütler "boş" gö'riilü)'ordu. Bazı partiküller iso tamamen "dolu"
göriinüm-1 Yrd, Do.;', 1)1'., AL, Veteriner Fakülte>,i Viroloji Bilim, 1);\11 Ank2.LL 2 Prof. Dr., AÜ, Veteriner Fakültesi Viroloji Bilim Dalı, Ank?ra.
196 FERAY ALKA!" - İBRAHIM BURGU
deydi. Hüere stoplazmasında bulunan virus partikülleri ise genellikle zarlı ve
)'aklaşık 150- 160 nm çapa sahipti,
Hücrenin (ckirdığinde oluşan nükleokajJsilin hüer,: çekirdek membranını
geçerken zarlandığı saptaııdı. ,Niiklcokapsitin zarlamnasmda (ekirdık
memb-mnı )'anında sitoplazmik zarlanmanın da roloynadığı belidendi.Çokirdek
zan-nın genişlC)lerek üstüste paketlınmiş olduğıı giiriildü (ReduplikaJ.-yon).
Bu araştırma som,çlan herpesvirusların morfolojileriyle ilgili di/jer
araş-tırmalarla karşılaştırıldılında, herpesviruslar grubu içinde /iıılunaıı tüm
virus-larda, replikas)'o1l1111aşamalarına ha,ğlı olarak a)'nı yapısal gelişmelerin olduğu
gö'rüldii.
Giriş
Sığırların IBR virusu, herpesviridae familyasırı.ı!'. alphaherpcs
viruslar alt grubunci;>, bulunmakta olup, herpesvirusların gcnel
özcl-likleriJ'.i taşımaktadır (6,~)1.
Hcrpesvirus virior.lan yaklaşık 150 nm çapında ve zarIıdıdar.
Lipoprotein yapısmdaki zar, yaklaşık 8 nm uzur.luğurı.da peplomedere
sahiptir. Zarın yapısına lxı.ğlı olarak virus bazen pleomorfik
görülebi-lir ve çapı 120--200 nm arasında değişir (6).
Herpesviruslar çift iplikçilikli D~A içf:rirler. Bu sebeple virus
replikasyonu hücrep.İn çekirdeğinde gerçekleşir. Hücreye giren bir
virus partikülür.dcrı. olgup_ virusların OlUşumuna dek, bir dizi kimyasal
ve morfoıojik değişiklikler oluşmaktadır. Herpesviruslar zar üzerinde
bulunar. pcplomerleri ilc hücre rcseptörlerine adsorbe olarak,
hücrc-nin fagositik vakuoIleri ya da virus zarıı~ın hücre zarına fuzyonu yo-luyla, hücrer.iE sitophı.znıasır.a penatrc olur. Daha sonra virus DNA'sı
ve protci!', kompleksi serbest kalır ve virus DNA'sı hücreJl.il~çekirdcğir.~
girer. Hücre çekirdeği içinde, virus DNA'sı ile kapsit protcir.lcrir.in
scntezlenıncsinden sonra, yeni ser.tezlcp.cn DI\"A olgur.la~mamış
kapsit proteir.leri ilc birleşir. Virusun olgurJaşması çekirdek
zar12.rn,-dan nukleob.psitin geçi~i ik taı1ıa1l1Iaur. Olgun virus daha soan
sitoplazmadaki vakuollere göç eder. Virusun hücre dışına çıkışı ise
vakuolar membranlö,rır. fuzyof'.u ve exositozis ya da sitolizis ik
olmak-tadır. Herbir eEfcktc hücre yakl,1şık olarak 10' virus partikülü
üret-mektedir (6).
ErJckte hücre kcsitlerir:clc herpe;virusl,ı,rır: morfoıojileriyle ilgili
koy-kidney edilmiş
~mBK HÜCRE KCLTÜRÜNDE IBR "İRUSUNUN İ.:-iCELENMESİ 197
muştur. Çekirdektl' bulunan partiküller ger:cllikle dense core ile onu
çevreleyen bep.zer dektTon yoğuduğa sahip kapsittel'. oluşmuştur.
Bazı partiküller ise dl'nse core i(;l'rmez ve "boş" görünümde iken,
bazıları tamamen "dolu" görünüme sahiptir (ı ,3,5, 13,20,23,24,25).
Hücre çekirdeğindeki virus partikülü sayısı ilc partiküllerin
morfolo-jilcrip.İl'. edekte eden "irusa ve ep.fcktc edilen hücreye göre farklılıklar
gösterdiği bildirilmiştir(9). Watson ve ark. (25) iSt~partiküllerin
mor-folojilerir.in tamamen kesite ilgili olduğup.u ve boş bir nukleokapsitip.
ilerleycr~ kesitlcrde dene core içerdiğiıü belirtmişlerdir.
Hücrenil'. f,itoplazma~ında, perinüklear aralıkta ve hücreler
ara-sında buluı~ap. virus partikülleri zarlı ve çekirdekte bulup.:'.!,.partikülle-re oranla daha büyüktürler (3, 16,21). Gelişimipj tamamlayaı'.
nükleo-kapsitin zarlap.ması çekirdek zarır~dan sitoplazmaya geçişi
sırasm-da olmaktadır (1,2,8,10, II ,21). Önceleri zarlı viral partiküllerin
sade-ce sitoplazmada görülmesi sebebiyle zarlap.manın sitoplazmada
oluş-tuğu düşüp.ülmüş ise de, pcrinükkar arlıkta zarlı virus partiküllerinin
görülmesi ve çekirdek zannda reduplikasyonun saptanmasından
son-ra, hcrpesvirusların zarh'.nmasında çekirdek zannın rolü
kesinle5miş-tir(9). Hcrpesvirusların, çekirdek zarının yal~JSırasitoplazmik
eleman-lardan da zarlandığı bildirilmi~:tir (8, 11,15,21)
Herpes viruslar grubu içinde yer alar~ vimslann benzer
büyük-lük1erde olduğıı saptanmıştır. Çekirdekte bulunan partiküllerin
ge-nellikle 40-50 nm ç~'.pıı'.dadense core içeren 90 nm çapında,
sitoplaz-mada bulunan partiküllerip. ise yaklaşık 120.1.')0 p.m çapında.
olduk-ları bildirilmiştir. (9).
Bu çalışmada, lER virus ile enfekte MDBK hücrelerinin ince
. kesitlerinde virusun rcpIib.syon aşamalarına bağlı olarak gösterdiği
morfolojik değişimıcri!: incelenmesi ve elde ediler'. verilerin diğer her-pes viruslar ilc karşılaştırılması amaçlanmıştır.
Materyal ve Metot
Hücre kültürü: Ara~tırmada 1-hdin darby bavine
(MDBK) hücre kültürü kullanıldı. Hücreler
%
ıo
inaktivedana scrumu içcren Eagle M EM vas~tı ik üretildi.
Virus: lER virusunun refercns su~u olan IBR Colorada suşu
198 FERAY ALKA:'\ - İBRAHiM BURCU
250 ml'lik hücre üretme şişelerir.de üretilr:n hücreler, i ml IBR
Colorada virusıı (IO~'s
ımı)
ilc erJekte edildi. I saat adsorbsiyor.dansonra, hücrelerir. yüzeyleri PBS ilc yıkar.dı ve hücre üretme şişelerine
%
2 fötal dana serumu içeren Eagle 1'.1EM vasatı ilave edildi.Elektron Mikroskobi: IBR Colorado virusu ile er.fekte ediler. hücre
kültürlerip.de
%
20 sitopatolojik effekt oluştuktar. sor.ra, hücrelertrip-sir. er.zimi ile hücre üretme şişctrip-sir.den ayrıl?rak, santrifüj tüpür.e
ak-tanıdı ve 1000 rpm'de LOdakika santrifüj edildi. Dibe çöken hücreler
pH: 7 .2'de O .i lvI PBS içir.de hazırlanan
%
i'lik glutaraldehit ile30 dakika tesbit edildiktep. sor.ra, tekrar Lo dakika 1000 rpm'de
santri-füj edildiler.. Hücreler 30 dakika cocadylate tampanda bekletilerek,
yeniden 1000 rpm de iO dgkika saı,trifüj edildi. Sar.trifüj tüpünün
dibiıı.de kalan hücreleri!'. üzeriI'.e,
Soac
dolaYII'.da erimiş%
2 'likagardan O .0i5 ml miktarında damlatılarak, tüp içeriği temiz bir lam
üzerine döküldü. Agar lam üzerir.de ir.ce bir kitle haliI'.de
dOP.duk-tan soı'.ra küçük parçalar h?.lip.dc (1.5-1 mm2) kesilerek,
%
ilikozmik asitte tesbit edildi. Sürep.İn sonunda bu parçalar dereceli
alkol-lerden geçirilerek Araldit 1,,1de bloka alındı. LKB Ultratome III ilc
bu bloklardan alıI'.an ince kesitler, ReynoIds(I8) yöntemi ile boyandı
ve Carl Zeiss EM 9 S.-2 mode'ı elektron mikioskopta incelendi.
Bulgular
IBR Colorado ile enfekte edilmiş hücrelerin EM incelenmesinde
hücrenin çekirdek ve sitoplazması ile hücreler arası ortamda bulunan
virus partiküllerinin değişik yapısal gelişmeler gösterdiği belirlendi.
Enfekte hücrelerin çekirdf'kIerinde gep.eIIikle çok sayıda virus
partikülü ile yer yer çekirdek zarıp.a yakın olarak yerleşmiş kromatin
adacıkları saptandı (Şekil I). Bazı hücrelerdevirus partikülleri hücre
çekirdeği iç.ii'.de dağılmış durumda iken, bazılarında çekirdek zarının
iç yüzüne yakın dağılım gösterdikleri belirlendi. Virus partikülleri,
bir merkezi dep.se core ve onu çevreleyen, benzer elektran yoğunluğa
sahip kapsit ile karekterize olarak belirlendi. Kapsit ilc dense core'un
daha düşük elektron yoğunluğuP.a sahip bir boşluk ile ayrıldığı
sap-tandı. Merkezi deEse core oval yada yuvarlak görünümlü ve yaklaşık
35-40 nm çapa sahipti. Virus partiküllerinil'. çapı ise yaklaşık
80-90 nm olarak belirlendi. Bazı virus partiküllerinil'. içinde del'.se core
yoktu vc virus "boş' görüı~ümdeyken, bazıIanrı.m ta.mameI'. "dolu'
MDBK HÜCRE KÜLTÜRL;!'<DE !BR VIRCSCNU" İ!\"CELE:'\iMESİ 199
Şekil i .MDBK hücresinek iııtr~nüklear aggrcgathr ve vir~l parliküller. A: Intranüklc;ır aggregatlar, oklar: viral partiküller. X 28500. Figıırc I. Intranudear" aggreg~tesin the nudeııs of :\1DllK cell and some viral
partides ncar this area.
A: Intranudear aggregates, nrraws: vir8l partides. X 28500.
Hücrenip. ~itoplazmasında bubıp.ap. virus partikülleri ise ger~ellikle
zar ile sarılmış, yakla;ık ] 50-160 p.m çaplı olarak belirlendi.
Sitop-lazmadaki virus partikülIcrirı.in bazer. sitoplazmada dağınık halde,
TXl.2ende bir yada birkaçının eıı.doplazmikkcseciklcr i(;İnde buıur'.~
duğu s<~ptar~dı(Şekil 3).
P<Til'.uklear aralıkta zü.rlı virusların varlı,~ı belirlendi (Şekil 4).
Bazı hücreleriıı. çekirdek z,:rlarır~ın ~crı.işlcyerek, üst üste paketlenmiş görür.üm aldığı w bu sahalarır. yakıLında ~encllikle çok sayıda viral
panikülün bulunduğu ~i)rüldü (Şekil:»).
Bazı eı'.fekte hücrelerin sitoplazrnasıp.da zarsız partiküllerin
bu-lunduğu ve partiküllerin sitoplazmik vaiküllerden zarlandığı saptandı
(Şekil 6).
H ücrcler arasında da çok sayıda virus partikülü görüldü. Bu
partiküllerin zarlı \"C yaklaşık ]:>0-160 Ilm çapa sahip oldukları
200 FERAY ALKAN - İBRAHiM BURCU
Şekil 2. Hücre çekirdeğinde nukleokapsitler ;-ı: neme core içeren kapsit, h: homojen elektron dense içerikli kapsit, c: "boş" kapsit X 19000.
Figure 2. Nucleokapsits in the nudeııs a: capsids ",ith visiblc core and halo, b: capsids ",ith homogeneous electrondense contents, c: "empty" capsids. X 19000.
?vIDllK HÜCRE KÜLTÜRÜNDE IBR VIRUSUNUN iXCELENj\fESİ 201
Şekil 3. Sitoplazmik vakııollerde z"rlı vir:d parıiküller (aklar) X 29.150. Figure 3. Enveloped viral partides withiıı tllL" cytoplasmic v"nıoks (;)rrow5). X 294.c,0.
Şekil 4. Perinükbır ar"lıkt" zarlı vir;',! p;:rtikül!er (okbr). X 332:';0. Figure 4. Envcloped viral partides into tlıe perinııdear an'" (arrows). X 332,';0.
fER:\ Y AU.; ..••" İBR:\Hİ:'-I BCRGIJ
),'kil :,. Rc(luolike olımı) nulde;'.r membranlar (oklar::' X 32300. hgure 'i. Redııplicaıed I\c,clc.ır IJIt'rnbrancs (;'rrows). X 32300.
Şekil Ci. Yir"l I';'.rtikidlerin sitopbzmik ıncilıbraniardan zarl"I1Ilt",>ı (oklar'. X L02;)I, Fi:..;un: G. \"iL,1 1):Lrtic!e~; t'll'.-,..icpınf'llt of cyıopL~:.;lnic ınl'ınuraııcs (~::'!TO\\.S). X LÜ~')O.
MDBK HÜCRE KÜLTÜRÜNDE IBR VIRUSU:'\CN İi\"CELE:'\?vlESİ 20.3
Şekil 7. Hücreler arasınd'i zarlı viral partikliııer (oklar) X 28:;00. Figure 7. Enveloped viral partides in ılı" ""ıracdIu!.".r art:J. ("rrows) X 2[!-,OO.
Tartışma
Enfekte hücrdcriı~ in.ce kesitleril.iı'. iı~rdccmcsiylc ilg-ili çalış-malar geneııikle viruslarıl" morfolojileriı'.in ar~~ştıı ılması 'amacw.?. yö-ncliktir. Ayrıca Lclirgir. sitop;"tolojik effekt oluşturmada>: üıcywvi-ruslarııı. neden olduğu cr.feksiyönlar ilc hücrelerde bu!tu,;u'. cndojcE viruslarıı~ tesbiti ;tmacıyla d? bıı yi.i;.tt~mdeı'. yararlal'.llmaktadır('7).
Bu araştırmada, IDR VirtlSlınur. Colol3.do suşu ilc enfekte (~dilcn
.hücrelerin çt'kirdcklerir,dc geLdlikle zara yaklE yu biim gösteren
ag-gregatların varlığı salitaEdi. Luckc tümür c:.:plantlaı mda(22),
Hcr-pes simpk .. ile eııfekt<~ il'.san ve hay,,?r.ların beyil'.kriLin kesitlerinde (3, 19, 24) yada hcrpes simpk.: virus ik edektc (~dilcE hücrelerde (I;) ve lBR ilc enfekte fötaI d?ı'.a Löbrck hücıe kcsitleriEck (8) de bezer kromatin aggregatlarıfl. varlığı bildirilmiştir. Yapılan çalışmalarcl«, aggrcgatlann cl'.fcksiyomlE ilk zamanlc~rııı.da olııştuğu, eı.f('ksiyonclan
204 FERA Y ALKA:\ - İBRAHİM BURCU
ör,ce (3H) thymidirı.e ile işaretler.miş hücreleriı'. otoradyografik
ir.ce-leıı.mesir.de bu yapılarır. Dj\"A içerdiği ve aggregatlarm yerj virus
partiküllerir.irı. oluşumuyla ilgili yapılar obhileceği bildirilmi~tir (9).
Hücrerı.iı'. çekirdcğit'.de bulur'.an virus partikülleri 3 farklı yapı
göstermiştir. Merkezi dense core ve orı.u çevreleyen ber.zer elektrorı.
yoğuıJuğa sahip kal'sit, merkezi der'.se core içermeyerı. "boş' kapsit
ve "dolu" görüncıı partiküller. IBR virusu ve herpesviruslar grubUl'.da
bulurı.ar. virusların morfolojilerirı.f: ilişkir. araştırmalarda da saptar'.?n
bu farklı yapısal gelişmelerle ilgili değişik görüşler öne sürülmüıtür.
Bazı araştırıcılar enfekte edeı'. virıısa ve crJekte edilen hücreye bağlı
olarak, hücrer.İr. çekirdeğiı'.deki virus partikülü sayısı ile partikülkxin
morfolojikriLir. facldılıklar gÖHerdiğirj bildirirkcr.(9), \-Vatsoı'. ve ö.rk
(25) partikülleriı'. ınorfolojisiEin tamamen kcsitc bağlı olduğunu, boş
bir nükle-okapsitir. ilerleyer. kesitlerde merkezi dense core içerdiğiEi bildirmişlerdi r.
Hücre çekirdeğiı'.ir. iç ve dış zarları arasır'.da zarlı virus
partikül-leriniıı. saptanması, zarlı partikülleriı'. perir.üklcar aralığıı". yamsıra
hücreleriı'. sitop1azmasır.da ve hücrder <irasında da görülmesiı'.e
kar-şır. hücredr. çekirdeği!'.de rastlaı.ınaması, IBR virusUl'.un iıücren.ir'.
çekirdeği!'.de başlayan gelişimip.ir., r.ükkob.psitir. çekirdek zarır.1
geçerkel'. zarlanması ile tamamlar.dığını ortaya koymaktadır. Kitekim,
Castro(2), Seo (21) ve Armstrong (1) da IBR "irıısuP.un gelişimirjn
hücre çekirdek zcmndar. virusun geçişi ile tamamlandığını
bildirmişler-dir. Jasty ve Chang (8) ise çekirdek zarı ile zarl:p'.ma yarı.ısıra,
çekir-dek zarırı.ı aşar. partikülleri!'. sitoplazmacb, zarlaf'.dığır.ı
saptamışlar-dır. Bu araştırmada bazı erıJt~he hücrelerin sitop1azmasıı'.da zarsız
partikülleri!'. buluı~duğu ve partiküllerin sitoplazmik veziküllerden
zarb.ı~dığı görüldü. Lecstma ve <>-rk.(ll) da HSV virıısu ik crJektc
ediler. memeli sir.ir dokusu hücrelerir.de, Pol ve ark. (15) aujeszky
vi-rmu ile edekte r.asal epitel hücrelerir.de, Nii ve ark. (13) HSV ilc
cdektc ediler. ir.sar. amr.ior. hücrelerir.de çekirdek zan yarı.ısıra
sitop-lazmik zarlaf'.maı:.lI'. oldnğur.u saptamışlardır. Lccstma ve ark. (ll)
bu vcziküllcrir'. muhtemelcr. golgi ;'p,~ratı yö.da ER keselerinden
kayr:aklar.dığır.ı bildirmi~lcrdir. Jasty ve Char.g (8) IBR virusu ile
e!'.fekte ediler: daı'.a böbrek hücrelerirjı'. çekirdek nrlarınır. reduplike
olarak, birbiri üzeriı~c paketleLmiş görünüm kazar.dı~ıp.ı ve bu
memb-ral'. yapıları arasll'.d;~ zarlı virus partiki.illeriı'.in bulur.duğur.u
bildir-mişlerdir. Bu çalışmada tb Jasty ve Clıal'.g(8) 'ın bildirdiği gibi bazı
MDllK HÜCRE KÜLTCRÜ:\'DE JBR VİRUSU"U:\' İ"CELEl'\!\-tESİ 20:;
bulgular HSV, aujesky, <'qlıiI".Il('rpes viru~ ile er.fekte hücrelerde (4),
cytomcgalo\'inıs ik crı.fekte hücrelerde (11.) ve lucke tümör
explaEt-larır.da (22) d,i bildirilmiştir. Skir.cT ve Mizel (22) luckc tümör
cx-phı.r.tlarında, Darliı:gton ve Moos (':/.) BSV ile edekt(~ BBV --1
hüc-rclerircin çekirdekkrir.de keseler içil'.de zarlı viruslarm bu1UJ~duğur.u,
bu oluşumlarm muhtemelcı: hücrer.ir. iç zanr.ırt rcduplikasyoEu
so-r~ucu oluştuğULu ve çekirdek iç Z,in ile bağLıntılı olduğunu
bildirmiş-lerdir.
Viral morfolojiyle ilgili çalışm,ılarda dikkati çekeE öı:cmli bir
yapı iEtraı ...uklcar kıistal form ()lu.sumudur. Kristal yapı oluşumu
lucke tümör cxpL~ı'.tlarıı:c\a (22), BSV (13) ve Gtr.İı:c herpes virus
(ı
6,ı
7) ile erJekte hücrelerde bildirilmiştir. Poste( 16) ve Poste veark. (ı 7) car:İr.e herpes virıısu ilc edektı' köpek böbrek hücrcleril'.iı~
%
3 ()'unda kristal y;ı.pı olu~ııınur~u sc.ptamışlardır. Arö.ştırıcılCl.r (ı 7)ayrıca herpes viruslarda kristal FtPI olu~umunı;ı~ virusul'. in vitro
pa-saj sayısı ik ilişkili olduğup.u, çok sayıda iJ~ vitro pö.sajlan<J.r.
virus-lann kristal p.pl oluşturmadığmı bdiıtmişlcrdir. Mu.nz ve GOclJc1
(12) ise izole cdileı~ 4 herpesvirusu.r. El\.f ir.cclcmesir'.de kristal yapı
oluşumu görmediklerini ve iI'.cclcr>.cr.vimslanı: sadece 8- 14. pasaj
aşamasmda olduğurı.u bildirmişlerdir. IBR virusu ilc er.fekte hücrelerde
bugüne kadar kristal yapı oluşumu IJildil'ilmcmi~ olup, bu çalışmada
da enfekte hücrelerde kristal form görülmemiştir.
Bu araşt.lrmal:l1: sonuçları lER virus ve diğer lıerpesvirusların
morfolojilcriylc ilgili araştırmala.r ilc kar~ılaştırıldığında,
herpesvirus-lar grubu içirı.de bulunan tüm viruslarda replikasyon aşamalanı:a
bağlı olarak benzer yapısal gc!i,;mc!erin olduğu görülmüştür.
Kaynaklar
I. Arm.strong, j.A., Pereira, H.G. and Andrewes, C.H. (19GI). Observations on the virııs ofiı!ftetioııs bovilllJrhino!ra,!ıeitis, {lI,d its a[{inity with t!ıe herpesvims groıı!ı. Virology 124:
27G-285.
2. Castı-o, j.M. (ı 985,. F:lutrOlı nıicroscojıi(,Iİ"dy of t!ıe eell in/ertioıı C)'cleof iııfeetious bovilU! r!ıiııotrachei!is viTlls Annales del institııto na,ional dc invcstigacioncs agrarics 2 (I): 155-IG(j,
3. Cbou, S.M. and enerry, j.D. (19(,7). 1;ltrastructure of eou:dry tvpe A inclusiOlıs. I. In !ııınımı heı/ıes simplcy cııce/ıhalitis. :\'curology ı7: 57:)-58G.
206 FERX'y' .\I.KA:\' - iBRAHİM nURGe
4. Darlington, R.W. and M!>ss, L.H. (1968). Hırpesvirus e"vc!o/mıen! .J. of. ViraL. 2 (1): 48-5:i.
:,. Dilla!i"d, S.H., Cheatham, W.J. and Moses, H.L. (' 972). bleclroıı micros,opy of zos-tcr..~fomı lzer/,es si,,,/)Ie,, iıı/cefior, in tlıe mouse. Laboratory Investigation. 2G (4): 391-402. G.' Fenner., F., Bachmann. P.A., Gıbhs, E.P.J., Murphy, F.A., Studdert, M.J. and
White, 0.0. (1987). f-!n/,,'sciıidae. In: Ve!crinary Virolo::,:y Acad. Press. Londra 7. Field, A.M. (1982). Di"gn,;sıir ,;irology using eleetroıı miCl'"scopic teclıııiques. ı\d\'. Virus
Res. 27:1-69.
8. Jasty, V. and Chang, P.W. (I 971). D.1cloplı:cııı of iııfecliolL! bo,'iııe riıiııotraclıeilıs viral /)artides in hoviM kidııey ccll cullures: Aıı electroıı mierosco/,ic study. Am ..1. Vet. Res. 32
ı945. ,1~)53.
9. Kaplan, A.S. (ı 9~3). Tlıe IIcrpesiiruses. ;\c<,d. Pre,. :\'c\\' York.
LO. Kimman, T.G., Pol, J.M.A., De Wind, N., Oeil-Lie, N., Berns, A.J.M. and Gielkens, A.L.J. (I 99~). Role of dıf.{erelll ge"es in !lıe ı'irulence atid /ıaılıogmesis of Au!cs.);)' s disease virus. Vct. ?,!icrobiul. 33: .13-52.
IL. Lecstma, J.E., Bornstein, M.D., Sheppard, R.D. and Feldman, L.A. (1969).
Ultrastructuıe as/)ee:s of !ıcrpıs sim/ıto: viru! iıı/ixıion iı oıgaı:i:::ed cııl!ures qf mammalimı ner-,'mLS ıissuc. Laboratory lnve:,tigation, 20 (1): 70-78.
i2. I\'lunz, E. and Goerıel, E. ;"ı97+). EleclriJll miO"uJ!;;J/Jir(ı/ Jl<ıdics mı ;.,ull-,ryn~r~ia formillg" b,n'iııe her/)es ,i'iISeS i:;claleri in T(uı:::w:ia.,]. Cürnp. lL,liı. 33: 485-194.
1:1. Nii, S., Morgan, C. and R05C, H.:\1. (j 96,;). Det/ıoıı miaoscopy o/halıes sim/)le" virus . .J. or. BVirol. :! (5): ':17-;;%.
1.1. Patrizi, G., Middelkamp, J.N., Rccd, C.A. ,1967,:. Rdu/Jlicaıioıı of welcal' membra-""5 ii! liS5uc-wllllic cell, inli't/,d u;il/ıgııinr.-/Jig c)IIllJlcgJllov;m.ı. !ım.,]. Pathol. e,f): 779-790. L',. Pol, J.M.A., Quint, W.G.V., Kok, G.L. an{l Broekhuysen-Davies, J.M. (1991).
i'seııdorabies z;irus ii!r'r:tiOTl,'.' in (XIJ!aııls 0.//JorCinen:7Sal m~(~Osn. Res. \let. Scİ. !>O: 1:,_53.
ii;. Poste, G. (1972). Ch,,,,,clcri,(/!ioıı uf a lıe:L enliiı!!: h"'IJes i'ims. Arclıi\'. für die gesmate \/irlisforsclıi.1ng, :)(i: 1/17-1:-,7.
17. Poste, G., Lecatsas, G and Apostolov, K .. i1972',. Eleelıaıı microsco/)ic slııdy of ıhe ma,/or;eJlesis oj a Jlt,v ca"i,u: hn/Jrs ,ims ;,1,LOgkiaJln ceils. Arclıi\'. fur. die gesiimle Virus-li)r;clıuııg, 39:3ı7 3 1~L.
lll. Rcynolds, E.S. (1'J(;3). ,]1ı~!!Je "iIcad ci(rale (/!iıi':h :J!-f JlS mı elcclıaw'/",,!,ıe slaiııc i"
e1ec-l1un miuuscu/')', J. Cdl. ni»!. 17: :!ü82 ı7.
i9. Ro}', S. and Wolman, L. (1969). Eledm" AIicros,,,/)ic abseıvalioııs 011 ıhe virus pmticles
IvIDIIK ııÜCRE KÜLTLRL.:\VE IBR ViRUSU:\UN jNCELE:'ilvIE~;j 207
20. Sehulze, P., Licbermann, H., Hantsehel, H., B",rtha, A. and Jukısz, M. (1967).
Lic!ıt-ımr1 C!cktr071znrni!.:rosl;ojJi,v/rt uııtcrsuc!ıwıgen (u: cinrm 17cuartigcil bO'l;Z'1lffl her/Jcs virus. Arclı.
i"ıir. ('XI'. VctcrinarmNlizİn 21, 747-7~9.
2 i . Seo, I.S. (ı979). A eomparaliec slud), of ullmslmetuml (ha/eges duc toU'Obon'uilite'j)Cs ıims-es. Korc:ın JOlir. of. Vet. Res., 19(1): 33-4'1.
22. Skiner, M.S. and MizeH, M:. (1972). The e[fal
cr
difjimmı t?mpm,tures Ol' he1i'JfS "ims indl/eıimı mıd replieatiolL iıı LllCk/ !ul1lorexplm,ts. l.abor2tory In'/cstigatİon 2G (6): 671--680. 23. Smid, B., Va1ieel<. L. and Pleva. V. (1'.!71). il",i'ıe herj)Cs ma/nil/ilis (UH.H) viıııs:Elcctmn mieroseojJ)' of ~Ite virlls iıı tiJSUC wll'ııe of jı,illlfiry boıiııe ;'-id,ır:y re!is-Zbl. \'ct. IIIC,!. B. W:IH
24.. V,1<:>•.;a, J.E. and Ga,'da, j.H. (19i'6). lluil"'!! iıaj)rs "i"'/JIrx CIlrrjılwlilis ((cI!illa, ceentsj.
Bcitr. p"liı. Bcl. 1:i7: 14-2:!.
25. Vvatson, D.H., Wildy, P. and Rus5cll. 7;V.C. ::i%4). Q!,fll1tiıaıii'c eieetron lIlicroseojıe studies en th£ gro;.i.://ı nf lıcıjxs :,:inH using ılı'} !:-':.,!{;ıiqu{'r!/ Ti{,.~_7tiı'eJtainii!/: ({nd u!lramicroıaır.y.
