Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi
Hematometrokolpos : US ve BT bulguları
Haematometracolpos : US and CT findings
Mehmet ATALAR *, Seher TOPAKTAŞ**, Bülent PETİK***, M. Uğur YILMAZ**, M. Vedat GÖK**
ÖZET
İmperfore himene bağlı hematometrokolpos, menstruasyon başlangıcına kadar saptanamayan nadir jinekolojik bir anomalidir. Primer amenore, tekrarlayan alt batın ağrısı, bel ağrısı ve idrar retansiyonu mevcut olan 15 yaşındaki hastada yapılan US ve BT incelemelerde vajen ve uterusta sıvı birikimi saptandı. Bu sunuda, imperfore himene bağlı hematometrokolposlu bir olguyu literatür bilgileri ve radyolojik özellikleri (US ve BT bulguları) eşliğinde ortaya koyuyoruz.
Anahtar Kelimeler : hematometrokolpos, imperfore
himen, ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi
SUMMARY
The haematometracolpos due to imperforate hymen is a rare gynaecologic abnormality that may not be detected until the onset of menses. CT and US were detected fluid accumulation in the vagina and uterus in 15-year-girl who present with primary amenorrhoea, recurrent lower abdominal pain, back pain and urinary retention. In this report, we present a case of the haematometracolpos due to imperforate hymen with a review of the literature and discuss the radiologic characteristics (US and CT findings) of the condition.
Key words : haematometracolpos, imperforated
hymen, ultrasonography, computed tomography
C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 26 (1): 37 – 39, 2004 GİRİŞ
Konjenital uterovajinal obstrüksiyonlar nedeni ile sekresyonların ve menstüral kanın dışarıya atılamayıp, vajina ve uterusta birikmesi olan hematometrokolpos nadir görülen bir patolojidir (1). Bu sunuda, hematometrokolpos tanısı konulan bir olgudaki tipik ultrasonografi (US) ve bilgisayarlı tomografi (BT) bulguları ortaya konulmuştur.
OLGU
Belli aralıklarla tekrarlayan alt karın ağrısı, sık sık idrara çıkma ve amenore yakınmaları ile başvuran 15 yaşındaki hastanın yapılan fizik muayenesinde pelvik yerleşimli yaklaşık 8x10 cm boyutlarında yumuşak kıvamlı kitle palpe edildi. Yapılan transabdominal US‘ de, minör pelviste mesane posteriorunda vajen ve uterus lokalizasyonunda diffüz internal ekolar içeren kistik kitle saptandı (Resim:1). Her iki over ve böbrek
* Yrd.Doç. Dr., Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı, Sivas ** Arş.Gör.Dr., Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı, Sivas *** Uzm.Dr., Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı, Sivas
Hematometrokolpos : US ve BT bulguları
normaldi. Sekonder seks karakterleri mevcuttu. Rutin laboratuvar bulgularında patoloji saptanmadı. Pelvik kitle öntanısı ile yapılan aksiyal planda batın BT incelemede, pelviste mesane ve rektum arasında yerleşim gösteren mesaneyi öne doğru komprese eden vajen ve uterusun homojen yoğun yapıda sıvı ile dolu olduğu saptandı (Resim:2a,b). Ayrıca lezyonun kitle etkisine bağlı olarak komşu ince barsak anslarının komprese olduğu izlendi. Jinekolojik muayenede, mavimsi renkte ve dışarıya doğru kabaran görünümde imperfore himen saptandı. Hasta imperfore himen ’e bağlı hematometrokolpos tanısı ile operasyona alındı.
Resim 1: Aksiyel planda US görünümü : Pelvis minör
içerisinde diffüz internal ekolar içeren yoğun sıvı koleksiyonu.
Resim 2: a- Aksiyel BT görünümü pelvis minörde anteriyorda mesaneyi komprese eden yoğun sıvı dansitesinde kitle, b- Sagital planda MPR BT görünümü pelvis minörde kistik kitle lezyonu (oklar).
TARTIŞMA
Kadınlarda genital traktaki obstrüksiyon sonucu premenstrüel dönemde vajinada, uterusta veya her ikisinde sekresyonlar birikir. Uterusun olaya katılması obstrüksiyon düzeyine bağlıdır. Sadece vajinada sekresyon birikmesi, hidrokolpos ; uterus ve vajinada birikmesi hidrometrokolpos olarak adlandırılır. Menarşın başlaması ile bu organlar içerisinde mevcut sekresyonlara ek olarak menstrüel kanda birikir. Vajinada kan birikmiş ise hematokolpos, uterus ve vajinada kan birikmiş ise hematometrokolpos denilmektedir. Hematometrokolpos ’a neden olan obstrüksiyonlar sıklıkla konjenitaldir. Obstrüksiyon
çoğunlukla imperfore himen nedeni ile meydana gelir ve imperfore himen, alçak seviyeli vaginal obstrüksiyonun önemli bir nedenidir. Diğer konjenital nedenler arasında vajinal septum ve vajinal atrezi yer alır (1-6). Olgumuzda obstrüksiyon nedeni imperfore himen idi. Himen embriyonik gelişmenin geç evrelerinde normalde perfore olması gereken mezodermal dokunun embriyolojik bir kalıntısıdır. Perforasyondaki yetmezlik menarş başlayıncaya kadar fark edilmeyebilir. İmperfore himen nadir jinekolojik bir anomalidir ve gerçek sıklığı bilinmemektedir. Bu durum puberteye kadar saptanamayabilir (6). İmperfore himene genitoüriner (özellikle renal agenezi) ve anorektal anomaliler nadiren
Atalar ve ark.
eşlik edebilir (5,6). Olgumuzda US ve BT incelemelerde eşlik eden başka bir anomali saptanmadı. Hematometrokolpos kitle etkisi nedeni ile komşu yapılarda basıya bağlı konstipasyon, polaküri, siyatalji, hidroüreteronefroz gibi bulgular oluşturabilir (7). Olgumuzda mesane basısına bağlı olarak sık idrara çıkma yakınması mevcut idi.
Hematometrokolpos tanısında, US ilk tercih edilecek tanı yöntemi olmalıdır. Transabdominal US incelemenin yetersiz kaldığı durumlarda, transrektal US inceleme tercih edilebilir (4). US ‘de hematometrokolposda biriken kan elemanları nedeni ile sıvı içerisinde diffüz ekojenik materyal içeren kistik kitle olarak izlenir . Kistik olmasına karşın çok az posterior akustik şiddetlenme mevcuttur. Kistik yapı içerisindeki mukoid debrislerden ve kandan oluşan yansımalar nedeniyle internal ekolar izlenebilir. Olgumuzda, transabdominal US incelemede uterus ve vajina lokalizasyonunda diffüz görünümde internal ekolar içeren kistik kitle saptandı. Uterusun net olarak saptanması ve eşlik edebilecek olası anomaliler açısından yapılan BT incelemede uterus ve vajinada yoğun sıvı dansitesinde kistik kitle izlendi. Ayrıca BT ve aksiyel BT kesitlerinden elde olunan multiplanar rekonstrüksiyon görüntülerinde (MPR) lezyonun çevre komşu organlarla ilişkisi ve yaygınlığı daha net olarak ortaya konuldu. Son yıllarda bu tip olgularda lezyonun yaygınlığı, serviks ve uterusun lokalizasyonu ve eşlik edebilecek diğer uterin anomaliler açısından multiplanar özelliği nedeniyle manyetik rezonans görüntüleme (MRG) kullanım alanı bulmaya başlamıştır (7-9).
Hematometrokolpos ayırıcı tanısında hidrometrokolpos, piyokolpos, gartner kanal kistleri, üreterosel, glob vezikale, anteriyor meningosel, presakral teratom ve rektal duplikasyon kistleri gibi anomaliler dikkate alınmalıdır. Jinekolojik muayenede, imperfore himen saptanması gartner kisti ve üreteroseli ekarte ettirir. İVP’de üreteroselin kontrastla dolması ayırıcı tanıda önemlidir. Presakral teratom tanısında direkt grafi faydalı olabilir(7,8).
Tekrarlayan alt karın ağırısı, amenore, pelvik kitle ve sık idrara çıkma yakınması olan adölesan
dönemindeki her hastada imperfore himen’e bağlı hematometrokolpos ayırıcı tanıda dikkate alınmalıdır. Sonuç olarak, uterusun, barsak segmentleri arasına itildiği olgularda, US ’nin tanıda sınırlı kaldığı durumlarda ve ayırıcı tanı açısından BT inceleme mutlaka yapılmalıdır.
KAYNAKLAR
1. Wilson DA, Stacy TM, Smith EL. Ultrasound diagnosis of hydrocolpos and hydrometrocolpos. Radiology 1978 ; 128 : 451-4
2. 2-Murphy MI, Brant WE. Hematocolpos caused by genital bullous lesions in a patient with Stevens-Johnson syndrome. J Clin Ultrasound 1998 ; 26 (1) : 52-4 3. Sheih CP, Lİ YW, Liao YJ, Huang TS, et al. Diagnosing
the combination of renal dysgenesis, Gartner’s duct cyst and ipsilateral mullarian duct obstruction. J Urol 1998 ; 159 (1) : 217-21
4. Kushnir O, Gadre K, Blankstein J. Rectal sonography for diagnosing hematocolpometra. A case report. J Reprod Med 1997 ; 42 (8) : 519-20
5. Sheih CP, Chiang CD, Liao YJ, Li YW. Ultrasonic detection of a single vaginal ectopic ureter inserted into an imperforate hemivagina. J Clin Ultrasonund 1997 ; 25 (3) : 133-5
6. Nisanian AC. Hematocolpometra presenting as urinary retention : A case report. J Reprod Med1993 ; 38 : 57-60
7. Mayer WR, McCoy MC Fritz MA. Combined abdominal-perineal sonography to assist in diagnosis of transverse vaginal septum. Obstet Gynecol1995 ; 85 : 882-4 8. Paksoy Y, Açıkgözoğlu S, Yeşeri M, Dağdöndüren L,
Emlik D, Ödev K. Obstrüktif uterovajinal anomaliler: US ve BT bulguları. Genel Tıp Derg 1997 ; 7 : 99-101 9. Ballesio L, Andreoli C, De Cicco ML, Angeli ML,
Manganaro L. Hematocolpos in double vagina associated with uterus didelphus : US and MR findings. Eur J Radiol 2003 ; 45 : 150-3
Yazışma Adresi :
Mehmet H. ATALAR
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı 58140 -SİVAS
Tel:0 346-2191300 / 2376-2258 Faks:0 346-2191284
e-posta: mehmet5896@yahoo.com / mehmetatalar@mynet.com
