Fikir adamı Peyami Safa

ib nazrran i»öi

DEĞERLİ FİK İR ADAMI MERHUM PEYAM İ SAFA B A B -I ALİ CADDESİNDE

F i k i r A d a m ı

i

IV

¿>K

_{> VA}

P e y a m i S a f a

anarlar, Türk edebiyatı ve fik ­ riyatının safha safha değişiklik ve tekâmülünü gösteren bu de virlerin asıl ismini koyanlar, ona sanatlarını, fikirlerini ve hayatlarını veren şahsiyetler­ dir.

Bir tanzimat, bir fccriati, bir yedimeşale, bir hececiler devirleri. Ziya Paşalar, Şina- siler, Kemaller, Akifler, Fik- retler ve diğer fikir kahraman lan ile Cenaplar, İsmail Safa­ lar, Hüseyin Cahitler gibi fikir ve kalem erbabı lie temsil edi­ lirler. Bunun gibi, zamanımıza da ismini koyan fikir adamları vardır. Bunlardan biri de hiç şüphe yok ki Peyami SAFA'- dır.

Peyami, Babiâlinin otorite kalemlerinden birini temsil e- der. Ancak muharrir Peyami Safa’nın peşinde ve şahsiyetin­ de bir çok Peyami Safa'lar var dır. Bir an gelir sosyal dâva­ ları ele alan ve üzerinde tetkik ler yaparak onları sentez ha­ line getiren sosyoloğ Peyami’- nin öne geçtiğini görürsünüz. O zaman cemiyet dertleri, ida­ re şekilleri ve sosyal kanunla­ rın arkasındaki gerçekler dile gelir. Memleketin ihtiyacı oldu ğu terbiye meseleleri konuşur. Halde ve gelecekte alınması lâ zım gelen tedbirler ileri sürü­ lür, bir an gelir, edebiyatçı Pe- yami’nin öne geçtiğini görürsü nüz: o anda memleketin sanat tarihi, edebiyatımızın gerçek­ leri ve değeri üzerinde makale­ ler intişar etmeğe başlar. Bir anda üniversitede edebiyat ve felsefe kollarının kürsülerinde ki vazifelerine kadar tenkitler,

M. Erhan

MERHUM PEYAMİ SAFA’-

NIN B İR KARİKATÜRÜ

etüdler ortaya dökülür. Bunun yanında fikir sahasında bir bi­ rini takib eden kitaplar çıkarı­ lır. Sanat alanında da muasır edebiyatımızın içerisinde isim ve tesir bırakacak romanlar, te lif olunur. Bir an gelir dilci Pe yami Safa’nm diğerlerini bir

kenara çekerek günün dâva ve meselelerini eline aldığını gö­ rürsünüz. Öz dijin yapılması ; için gereken bütün sorulara ya zılarında cevap verir. Her yeni lik, özelliğini, aslına uygunlu- | ğun ve sadakatini, köke bağlı-

i

lığım muhafaza etmelidir ki i Milli olabilsin... Milliyet, onda 1 gerçek bir tekâmül prensibidir. Çünkü var olan kendi benliği­ ni ortaya koyabilmelidir. Ben- liksiz, şahsiyetsiz varlık, var­ lık değildir. Bu sırada titizlikle Milliyetçi Peyami Safa’nın or­ taya çıktığını ve fikrin, edebi­ yatın, sosyal nazariyeleri üs­ tünde öze ve köke bağlı bir me deniyet anlayışı sentezinin sil­ sile takib ederek sıralandığına şahit olursunuz.

Milli dil, millî sanat, Milli i- dare... yani hakikî demokrasi fikri ve mücadelesi...

Peyami, Bâbiâlide memleke­ tin değerlerini dile getiren ay­ dınlar sınıfının mümessilidir. Son zamanlarda şahsına ve fik rine yöneltilen hücumları gü­ lümseyerek ve soğuk kanlılık­ la karşılamasını bilen Peyami, yabancı ideolojilere bağlı bir takım fırsatçıların günün birin de yine ortadan gaip olabilecek lerine dair inancım muhafaza eder.

Peyami’nin bâzı meziyetleri, bâzan kusurları olarak gösteri lir. Hasımlarını yere sermesini ister. Ve bahusus eğer bu ha- sımların cemiyete zararını keş fetmiş ise, Peyami Safa, hükü­ meti, mahkemeleri, üniversite­ yi harekete getirecek ve dâvayı Milli efkâra gerçeklerde duyu­ rabilecek ve Millî menfaatlann

mecrasını tıkayanlara lâzım

gelen dersi verecektir.