P E Y A H i S A F A
|U |a a r f f N âzırım n kapısı a- çildi ve sırm alar içinde f- ki hademe, arasın d an büyük sa lona k üçük b ir çocıik girdi.
N'âzır, en sevgili oğlunu, N e ja t 'ı kaybetm iş b ir b a b a idi; ş a ir b ir baba: R ecaizade Us- tad E krem .
Çocuk, babasını iki y aşın d a kaybetm iş, bir öksüzdü; " Ş a - ir -i m âderzat,, İsm ail S a fa ’nın oğlu Peyam i.
Ş air R ecaizade E k rem Bey, Ş a ir İsm ail S a fa ’nın oğlunu, N e ja t’ı k u cak la y an b ab a ellp- , riyle kaldırdı, dizine o tu rttu .
Peyam i iki y aşın d a k a y b e t- , tig-i babasını sekiz yaşında ! te k r a r bulm uştu. "Y etim -i S a- I fa„ değildi a rtık ! .
G a la ta sa ra y S u ltan isin d e y a tılı o k u tu lm asın a k a r a r v e ri len Peyam i, ilk adım ını, Os- ; m anii M aarif N âzırım n k ap ı- I sından ışıklı bir y a rm a a tı - , yordu o gun.
I A m a, b ir çocuğun k a r a t a lihini, b ir N âzırın sevgisi bile a y d ın la tm a y a y etm ez: R ecai- ' zade E k re m Bey, em rini y e ri
ne g etirm ed en k o ltu ğ u n d an ay n ld ı.
Ben Peyam i S afa ile V efa id ad isin in bahçesinde ta n ıştım : D al gibi b ir vücııt üstünde dev gibi b ir baş!
K ü fü rsü z ve d arg ın lık sız bi ten ilk edebiyat k av g asın ı b ir birim izle y a p m ıştık : Ş ap iğ ro g - r a f la b asılm ış m e k tp d erg isin de... O günden so n ra b ü tü n öm rüm üz, pek çok düşünce ay rılığ ı, am a daim a gönül b ir liği içinde geçti.
Ç ık ard ığ ım d erg ilerin h e p sinde im zası v a rd ır: H ikâye, rom an, m akale, fık ra , skeç.... Y azı çeşidinin hiç birisin e k a lemi y ab an cı değildi: E d eb i y a tta n resm e, m usikiye.. F e l sefeden sosyolijiye, ekonom iye ve... Ş aşm ayınız, tıb b a k a d a r!
TU rkiyem iz, kendi kendisini y e tiştire n le r v a ta n ıd ır. A m a hiç kim se, P ey am i k a d a r k en di kendisini y etiştirm em iş, y e tiş tirm e k te n de fazla, y a r a t a m a m ıştır.
Selâm ı bile v e rm ek ten çok alm ay ı seven d o k to r A bdullah C evdet, b ir g ü n onun çocuk el lerine sığ m a y a n k o cam an b ir k ita p v erm işti; B ir I^aroıısse.
iş te , dem işti, istik b alin i b unun içinde a ra y a c a k , b u la caksın!
P eyam i, o ince 3'a p r a k la n ince s a t ır l a r ü stü n d e y ıllarca k ap an d ı.. Galiba, b ü tiin n a sip siz h a y a tın d a dinlediği te k na s th a t budıır!
A ltm ış b ir y a şın a k a d a r n a - > ıl y aşad ığ ın ı sa y J» s a y f a b il- j
şeniz, insan g ücünün d a y a ttık - I lılığına şaşarsın ız. "Y a Şeydi!,, j diye fen a başlayan, am a b a ş- .
layışından d aha fen a b iten bir edebiyat k av g asın d a A hm et H aşim 'in dediği gibi "Ç ekirge vücuduna y a p ıştırılm ış a t k a falı,, çelim siz b ir y a ra tık tı. Kolu h a sta , k u lağ ı h a s ta , c i ğeri h a sta .. Ve kesesi, h a sta da değil, b ü tü n öm rünce ölüm döşeğinde!
p a zarın d an alabildiği zengin a rtığ ı k u llan ılm ış esv a p la r g iym iştir.
T ü rk edebiyatını, eski sa n ’- a t o y u n ların ın düğüm lerini çö zecek k a d a r iyi bilirdi o. i n ce v ü cuduna sığ m a y a n k alın sesiyle, b ira z g ö sterişli, b iraz ro m an tik , a m a ne güzel şiir
YAZAN :
--Yusuf Ziya ORTAÇ
R u h a b üyük inancı bun d an d ır P e y a m i’nin. O çü rü k vücu du, sağ lam b ir ru h ile altm ış b ir yıl, dim dik a y a k ta tu ttu .
H a y a tın ın en acı bölüm ünü b ir şaheserde okuyabilirsiniz: “ D okuzuncu H ariciye Koğuşu., nda... A m a sa n ırım ki, asıl bü y ük eserinin adını bile k â ğ ıt iletim e koyam adı. ''K a ıa u lık ta Sönen M um !,,.. Bu yazılm am ış rom an, b ü tü n acılariy le k e n di h a y a t tra je d isi o la c a k tı s a nırım .
Y azdığı k ita p la rın say ısı î- kl yü z cildi aşk ın diyorlar... D oğrudur. A m a ben size bir d o ğ ru d a h a söy Uy ey im : Bu h â rik a adam , b elk i de b ir k e- recik olsun ölçü ü stü n e ceket, ölçü ü stü n e p an talo n , ölçü ü s tü n e p alto diktirem edi. " F a tih - H arbiye,, nin, "Sözde K ızlar,, ın, "M adam N o raly an m K o ltu ğu,, nun, "D okuzuncu H a ric i ye K oğuşu„nun, "C um badan R um baya,, mn, “ Şim şek,, in, “ Y alnızız,, ın, b ü tü n bu şa h e serlerin rom ancısı P ey am i S a fa, öm rü boyunca, a n c a k B
it-o k u rd u : H ele bab asın ın , hele R ecaizâd e’nin, hele T ev fik F ik r e t’in şiirle rin i: S ls’i, Bir L â h z a -i T e a h h u r’u, H â lû k ’un V edaı’m...
Bu k a d a r m ı sa n ıy o rsu n u z ? P eyam i, o ldukça güzel ud, gü zel k em a n ç a la rd ı: A la tu r k a m usikinin b ü tü n ses h ü n e rle ri ni p e rd e p erd e b ilerek ve h ay ra n lık la a n la ta râ k ...
O lm ay an p a ra s ın ı ek m ek ten , k r a v a tta n çok k ita b a v erm iş tir. H e r tü r lü k ita b a .. H ek im lik ü stü n e o la n la rın ı nice dok to r la rın çalışm a o d asın d a b u lam azsınız!
K albin y azısın ı, film de k e kelem eden o k u rd u . H e r h ek im bu a lfab ey i bilm ez san ırım .
F ik ir ve s a n a t a d a m la rın ın hem en hem en hepsiyle dost, h ep siy l- d ü şm an o lm u ştu r. B ir !;-- gecesi, A h m e t R asim lerin , M a h m u t S a d ık ’la n n , Y unus N a d i’lerin m ey h an e si Ş ta y n - b u rk ’ta, b ü y ü k gönül a d a m ı m ız p ro fe sö r Ş ekip T u n ç’u çe tin, u zu n b ir ç a tış m a d a n so n r a n a k a v t e tm işti. H em en söy
B U L M A C A
1) K aldıraç. 2) B üyükler, em irler . eski te rim üçüncü şahıs.
3 ) Y üz k u ru ş - ta tlı değil. 4) T em izlenm iş - Yalcın de ğil. 5) V ap u r odası. 6) Saha, m eydan - B ir h a rfin okunu şu. 7) B ir esn af. 8) Ü çüncü şah ıs - B ir e rk e k adı.
YUKARDAN AŞAĞI
İ l K arşılık lı görüşm e, ko nıışnıa. 2) B ir denizci rü tb e si - Ü çüncü şah ıs. 3) B ir k a din adı. 41 D üğünü dillere d e sta n olm uş olan b ir p re n ses . H a tırla y a n . 5) Teı-sl şik â r . ITzvi şişlik - b ir ro ta
6) U zun - N efi ed atı. 7) Si nem a odası. U falan m ış ç a . k ıltaşı. 8) B ir nevi a p ta l (cem i) SO I,D A V SA CA 1) A lfab e - T. 2) L â ik .
1 2 3 4 5 6 7 I
I
U r. 3) A y k ırı - R. 4) B ir . İr a n . $) A h ire t - î. 6) Y ol - İlk . 7) I - A ra f . E. 8) K ıta lar. Y U K A R D A N A ŞA Ğ I 1) A lab alık . 2) L â y ih a - T. 3) F ik riy a t. 4) A kı _ R - R a. 5) B . Ril - Al. 6) E - ir ti f a . 7 ) ' R - A - L - R 8) T u rn ik e.üyelim ki, yenilen T unç’u n y e n en P e y a m i’yi öpüşü, en az onun bilgi ve z e k â zaferi k a d a r güzeldi!
P eyam i, ud ve kem an ç a la r dı dedim . O k a d a r da değil : S ahneye de çık ard ı. B u n la r dan b ir ta n e s i hiciv edebiya tım ız a g eçecek k a d a r m eşh u r o lm u ştu r. L a dam e au x C am é- lia s’da A rm a.ı rolüne b aşın d a fesle çıkışı!
iç k iy i severdi. D ah a doğrusu içk i m eclislerini severdi! Gün ışıy m c a y a k a d a r coşm ak, k o n u şm a k için...
Son y ılla rd a , elinden d ü şm i- yen y a se m in ç u b u ğ a y a rım si g a r a ta k ıy o rd u ve önündeki te k kadeh, gidinceye k a d a r boşalm ıyordu. O n y ıld an çok oldu sa n ırım : K u zg u n cu k tep elerin d e o tu r a n b ir k ız a tu tu ld u , y a p ın c a k s a l k ım ı gib i b ir kıza.. A ra la r ın d ak i o tu z y a ş o n a n eler, n eler ç e k tirm e d i ki!... B ir ta n e s in i söy ü y ey im : Zi y a re tin e g id erk en , b ir dem et k a ra n fille b ir k u tu ç lk u la ta a lab ilm ek için, ik i k a t e sv a b ın d an birini eskiciye s a ttı!
E şi N e b a h a t H anım , onu a n Uyan, onu ü zm eyen b ir k a d ın dı sa n ırım , A m a adı bile k o n m a y a n b ir h a s ta lığ a tu tu lu ş u , P e y a m iy i çok, çoooook üzdü: D ost, a rk a d a ş , d o k to rla rım ız ı k ır a c a k k a d a r.
O ğlu M erve onun en b ü y ü k sevgisi, en b ü y ü k tesellisi ve h a y a lle r ö te si üm idiydi... In g i liz lisesini b itirm işti.. L o n d ra ’ y a g ö n d erecek ti onu.. M ü h e n d is o la c a k tı M erve...
P a r a arıy o rd u , yol arıy o rd u , ç a re arıy o rd u ... E k m e k siz k a l dığı g ü n oldu san ırım . Ü m it siz k a ld ığ ı g ü n olm adı!
B ir sa b a h y a ta k ta y d ım . K a rım la değişm ez b ir sa b a h key fim iz v a rd ır: G azetelerim izi a - çıp o kum ak.. B irden onun ç ığ lığ ıy la ü rp e rd im :
— A aa.. P e y a m i’n in oğlu ölm üş!
E lim deki g azete, göğsüm e b ir k efen p a rç a s ı gib i d ü ştü .
A r tık gidem ezdim , a r t ık k a pısını çalam azdım , a r t ık y ü züne b a k a m a z d ım onun... M er- ve’nln ölüm ünden çok P e y a m i’ n in y a ş a m a * k o rk u tu y o rd u beni... A n cak b ir a y sonra, k ü ç ü cü k v u cudunu k o llarım ın a r a sın a a lab ild im : G öğsüm de b ir avuç k em ik h ıçk ırıy o rd u ! A y rılırk en , N e b a h a t H a n ım ’- la gözgöze geldim : H iç b ir a ğ la y a n göz, bu y a ş la n k u ru m u ş an n e gözü k a d a r a c ıla rla dolu olam az! K ap ıd an ç ık a rk e n av u cu m d a sık tığ ım el, b ir ö lünün İs k e le t p a rm ak larıy d ı.. A K B A B A ’dan ■ m ı ı ı ı ı ı i i i ı ı ı ı i M i ı ı ı n ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı m ı ı ı ı m ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı i M m ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı m ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı m ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı m ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı i i M i ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı T a h a Toros Arşivi
