T T ~ 5 b n S >
V
f? ‘
'miïmiSmïi,
TARİHTEN SAHİFELER
Men asırda Kuzguncukla
skiidar arasındaki yalılar
Geçen makalede bahsettiğimiz©ostancıbaşı defterine göre, Kuz guncuk isklesinden augünkü Üsküdar iskelesi meydanına kadar olan bina lar sırasiyle şunlardı: (Çuhacı Yahu- dinin arsası, salcı Yako Yahudinin arsası, simkeş Karabet Zimlnin yalısı, Hahambaşı Yahudinin arsası, Cele- bon oğlu Avram Yahudinin arsası, Kethüda oğlu Avram Yahudinin ya lısı, saıaf Kıııorta Yahudinin yalısı, Çakası İzak Yahudinin yalısı, at lar Rafael Yahudinin yalısı, Hacegâııı Divanı hümayundan Salih efendi yalısı, Kudüs mollası Elhae Arif efendi yalısı, iffethı Beşinci ka dın hazretlerinin yalısı, Arapzade efendi yalısı, sabık Barıthane Nazırı Sadullah efendi halılesinin yalısı, kurbünde Öküz limanı nam mahal- dir; Sultan Osman Han hazretlerinin maı leziz çeşmesi ve Bektaşi dergâhı kurbünde Osman kullarının Kahve si, Silâhtarı şehriyarî Abdtirrahman ağa camii şerifi, kurbünde Hamdullah efendi kayıkhanesi, bekli zahire am barları, Yeniçeri kulluğu, Amb3r emi ni kullarına mahsus oda, Mehmet Molla zade kullanma yalısı, Dürri zade efendinin mektupçusu efendinin zevcesi yalısı, sabık Liman reisi Ah met bey yalısı, Genç Osman ağa zade yalısı, Bolu valisi İsmail kullarının yalısı, Feyzullah efendi zade müderri sinden Süleyman efendi yalısı, kur bünde Çukur tâbir olunan kayıkha neler, müteveffa Çavuşbaşı Hacı Ali kullarının arsası, Pabucubüyük zade İsmail ağa kayıkhanesi, hâlâ Alımcı lar kethüdası Hacı Ali ağa yalısı, mü teveffa Osman efendi biraderi Ahmet bey yalısı, kayıkhane, dabaklıaneler, mumhane ve salhane nıahalleridir. . Kuıbiinde Mumhane iskelesi ve kah-
've dükkânı, Beylik zahire ambarla rı (X), önü kalafat yeri.)
Dalıa sonralar bu yalılar ve arsalar başka çilere geçmiş, aynı asır içinde birçok bina tamamiyle başka isimler le anılmaya başlamıştır.
Üsküdar iskelesi meydanından Paşa limanına doğru yürüyünce, bugün bir takım akar yakıt antrepolariylc, bü yük ve kagir yapının işgal ettiği yer de Kerim paşa yaiısı bulunuyordu. Kerim paşa yalısının cadde üstünde ayrı daireleri vardı. Sokak kapısından çakıi faşlariyle döşeli büyük bahçesi ne girilirdi. Binanın alt katında bü yük bir divanhane, antrede sağlı sollu koridorlar bulunuyordu. Üst kata yayvan sabanlıklı çifte bir merdiven le çıkılırdı. Alt ve üst taksimatı aynı idi. İki büyük divanhane etrafında büyük odalar vardı. Ait katta Üskü dar tarafındaki deniz üstündeki oda nın yük kapısı açılınca altı beyaz Maita taşlariyle döşeli büyük bir de niz hamamına girilirdi. Yalının bazı salon dıvarları kâğıt kaplıydı. Kerim paşa ilk defa Avrupadan üzerleri hur ma ağacı resimleriyle süslü muşam ba getirtip yalıyı döşetmişti. Yalının j selâmlık kısmı, büyük bir hamamı, bir mahzen kısmı vardı. Son defa bir yangın tehlikesi atlatan yalı bundan on yedi sene kadar evvel yıktırıldı. (2)
Bundan sonra Hazine kâhyasiyle, Ethenı paşa yalıları gelildi. Ethem paşanın harem kısmı iki, selâmlık kısmı bir kat olmak üzere beyaz bo yalı büyük bir yalısı vardı; selâmlık kısmında çok camlı büyük bir salonu bulunuyordu. Bu salon hem deniz, hem bahçe kısmına uzanırdı. Salonun ortası havuzluydu. Harem kısmının loşça vc çok büyük iki salonu vardı. O devTİ yaşıyanîar bu salonların bir ucundan öbür ucunun güç seçildiğini naklediyorlar. Tavanlar yağlı boya ve silmeler oymalıydı.
Bu yalılardan sonra Tüecarbaşı Halil efendi yalısı getirdi. Bu yalı altı kayıkhaııeli, kısmen konsollarla lebi deryada, kısmen rıhtım üzerinde ol mak üzeıe solmuş yeşile kaçan renkli bir eski zaman yapısıydı.
Sokak yalıdan çok yüksekte kalır ve sokak kapısından girilince uzlın. kademeli ve sahanlıkiı bir merdiven le binaya itıillrdi. Binanın selâmlık kısmı Lebi deryadaydı. Alt katı se lâmlık odaları üstte ayrı bir bölük halinde iki oda vardı. Bu odalardan Üsküdar tarafına bakanı loşçaydı. Pervazları oymalı cevizdendi. Duva rında bir niş ve müteaddit hücreler vardı. Hücreler aralarındaki kitabe lerde Halil efendinin halliyle mıs ralar yazılıydı.
Bu oda Murat efendinin veliahtlı ğında. deniz banyoları yapmak için geldiği odaydı. Aile odayı uv.ürt sene ler Murat efendinin odası diye mu hafaza etmiş ve civar komşular da! bunu bu şekilde
f
Yazan :
j
HALÛK Y. SEHSUVAKOĞLU
t
___________
)
Yalı takriben kırk dört sene evvel yıktırıldı.
Bugün Kuleli tütün deposunun ya nındaki küçük kırmızı boyalı yalı ye rinde Tafrakeş Recai beyin yalısı vardı. Pa.şalimam zahire ambarların dan sonra Abdülâzlz zamanında Hü seyin Avni paşaya ait olan yalı ve arsalar vardı. Burası sonradan hane dana İntikal etmiş ve hanedanın memleketi terki üzerine de tütün de posu olarak kullanılmıştı. Siyasi ta rihimizde Abdülâzizin lıal’i vakasını lıatırlıyanların muhtelif toplantılar yaptıkları ve gizli görüşmelerde bu lundukları bu yalı son sahibi tara fından İki sene evvel yıktırılmıştır.
Bu yalıdan sonra gelen kagir ve yüksek yeni tütün deposunun yerinde 1 Raslnı ağa adında bir harem ağası
nın yalısı bulunuyormuş. Ağa yalısı nı Seyfeddiıı Mollaya satmış, yalının harem, selâmlık kısımları havuzlu köşkü vardı.
Sonra Arapzade Ataullah efendi yalısı gelirdi. Bugün 101, 103, 103 ve 107 numaralı yalıların yerini bu bü yük sahilhane işgal ederdi.
Kitapçıbaşı yalısından sonra gelen yalı da Arapzade ailesinden bir zata aitti. Bundan sonra gelen yah bir müddet Tepedelenli Ali paşa kızı uh desine geçti.
Bugün 117, 119 ve 121 numaralı ya lıların yerinde beşinci kadına ait olan son kısmı bir kat üzerine kurul muş ekli saçaklı, kırmızı aşı boyalı kısmen Lebi deryada, kısmen rıhtım- lı bir yapıydı. Bu kısım üç sofa ve üç odadan ibaretti. Tavanlar yüksekti Selâmlık odasında altı camlı tek pen cere vardı.
Daha evveller! bu yalının Kuzgun cuk tarafında deniz üstünde selse- billi bir odası mevcutmuş, odanın du varları beyaz üstüne koyu mavi çini lerle kapatılmış ve ortasında fıskiyeli bir havuz bulunuyormuş. Yalının bu odayla beraber olan bölüğü damat j Mahmut Celâleddin paşa tarafından satın alınarak yerine paşanın annesi Şemsinur hanım için yanı bir :-ahil- lıane inşa ettirilmiş. Evvelâ Dellâl- zade, işaretçi Osman paşaya geçen bu yalı bu suretle kısmen Mahmut Celâleddin paşaya, kısmen de bir baş ka şahsa intikal etmiş ve bugün eski sahilsaraya ait olup 117 numaralı ya lının işgal ettiği kısım da Osman pa şa çocuklarına kalmıştır. (4)
Bu yalılardan sonra Toğaziclnin bugün de mimarî güzelliği ve tarihî değeriyle meşhur olan Fethi paşa ya lısı gelir. Bu yalının yapısı eskidir. Fathi paşaya İsmet beyden intikal etmiştir. Fethi paşa tarafından yap tırılan ve Üsküdar tarafında bulunan kısım yirmi sene kadar evvel yan mıştır. Bugün mevcut olan yalı 16 oda İle çek büyük iki sofadan mü rekkeptir.
Fethi paşa yalısından sonra Kuz guncuğa doğru gelen^ve bugün yeme ni yıkanan arsalarda eskiden iradı Cemile sultana ait olan Yahutlıaneler vardı. Yahuthanelerden sonra da Esayanlann, yanında Muratyanların, Agopyanlarm yalıları gelirdi.
(1) Bugünkü iskele meydanında bulunan bu ambarlar yirmi sene ka dar evvel yıktırılmıştır.
(2) İlk deniz ticaret okulumuz bu yalının bir kısmında açılmıştır.
(3) Ebuzziya Tevfik bey veliaht Murat efendinin deniz banyoları yap mak için gittiği yalıyı, Gene Osman lIlar tarihinde Şemsi paşada göster miştir.
(4) Gerek bu yah ve gerekse Kuz guncuktaki eski yalılar hakkındaki malumatı Dellâlzade Osman paşanın torunu hanımefendi vermiştir.
D em okrat P a rti kanun
ta sa rıla rı hazırlıyor
Ankara 2 — Demokrat Parti
genel kurumu muntazam toplan
tılar yaparak tadilini istediği ta
şanları ve mucip sebeplerini ha
zırlamaktadır. Hazırlanan bu ta
sarılar bir iki güne kadar Meclise
sevkediiecektlr. Meclis 18 hazira
na doğru tatil yapacağına göre
bu tasarıları muhtelif komisyon
larda bir hafta içerisinde konuşul
masana maddeten imkân olmadı
ğından hazırlanan bu tasarıların
Maşım devresine kalması
mulıte-,. uam.şleidi. 13) jınekkr.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
