H A L İ C ’ İ N D E S T A N I : 3
EYÜP SULTAN
T Ü R B E S İ
Hazret-i Muhammed, Mekke'den Medine'ye hicret ettikleri zaman evinde misafir olduklarından ötürü «Mihmandar-ı Resul» adıyla anılan EYÜBÜ ENSARİ, Uhud ve Hendek gazvelerinde de Peygamberimizin yanında bulunmuş ve ayrca Haz- ret-i Ali'nin yaptğ gazv.elere de ka tılmıştı. Ebâ Eyübü Ensari Halid bin Zeyd'in ayrıca Peygamberimizin yü- zelliye yakın hadislerini naklettiği de bilinmektedir.
Islâm âleminin en nurlu simaların dan biri olan Eyübü Ensarî, İstan bul'u muhasara eden Muaviye kuv vetleri şaftında da yer almıştı. An cak bu muhasara sırasında Iğrikapı mevkiinde yaralanmış ve aynı za manda rahatsız da bulunduğundan durumu birden ağırlaşarak şehitlik şerbetini içmişti. Vâdesinin yaklaş tığını anlayan büyük insan, ordu ku mandanı Muaviye bin Yezid ile or dunun ileri gelenlerini yanına çağır mış ve İstanbul surlarına yakın bir yerde toprağa verilmesini vasiyet etmişti.
Ebâ Eyüp'ün bu vasiyeti yerine ge tirilm iş ve Eğrikapı surlarına yakın bir yerde toprağa verilm işti... KABRİN BULUNMASI
Fatih Sultan Mehmet, 1453 yılında heybetli ordusuyla İstanbul'u kuşat tığı zaman Eba Eyüp'ün mezarını bulmasını da candan
arzulamaktay-Yazan: İSTANBULLU
dı. Bu büyük işe de hocası Akşem- seddin’i memur etmişti.
İstanbul’un fethinden sonra bir gün Akşemseddin, yüce Fatih'e: «M üj deler olsun devletlüm, Ebâ Eyüp bu mahalde medfundur» diyerek bir or manlığa girmiş ve yere serdiği sec cadesi üzerinde iki rekât namaz kıl mıştı. Namazdan sonra tekrar sec deye varıp derin bir uykuya var ması karşısında bazı kimseler «Efendi, Eyüp'ün kabrini bulamadığı için hicâbından uykuya vardı» şek linde târizlerde bulunmuşlardı. Bir saat kadar sonra başını secdeden kaldıran Akşemseddin, kan çana ğını andıran gözleriyle Fatih Sultan Mehmet'e bakmış ve «Beyim, hik- met-i Hüdâ, seccademizi Ebâ Eyüp' ün kabri üzerine döşemişiz. Hemen şu mahalli kazsınlar» demişti. Bu nun üzerine Fatih Sultan Mehmet de dahil olmak üzere üç kişi Ak şemseddin ile birlikte seccadenin altını kazmaya başlamışlar ve üç kulaç kadar derinde üzerinde kufi yazı ile «Haza Kabri Halit Ibni Zeyd» ibaresi bulunan bir mermer mey dana çıkmıştı. Büyük bir heyecan la bu taş kaldırıldığında, Ebâ Eyüp' ün safranla boyanmış kefen içindeki ter-ü tâze nâşı ile karşılaşılmıştı. Ebâ Eyüp'ün sağ elinde bir tunç mühürün bulunduğu görülüyordu. Fatih ve beraberindekiler hûşu için de secdeye vardıktan sonra taşı
tekrar yerine kapatmışlar ve Sultan Mehmet Han'ın emriyle buraya der hal bir türbe ile kıble tarafına da bir cami inşa ettirilm işti.
EYÜP SULTAN TÜRBESİ
Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırtılan türbe zamanla muhtelif padişahlar tarafından tamir e ttiril miş ve kıymettar hediyelerle süslen miştir.
Pirinç pencere parmaklıkları ile kab rin etrafındaki gümüş şebeke ve avizeler III. Selim tarafından yaptı rılmış, Merkadin baş ve ayak uçla rındaki gümüş şamdanları ise Sul tan İbrahim koydurtmuştur. II. Mah mut mekadin örtüsünü yeniletmiş- tir.
Fatih Sultan Mehmet'in küfeki ta şından inşa ettirdiği türbe sekiz kö şelidir. Türbenin insanın gönlüne ferahlık veren içi ise 16'ncı yüzyıla ait nefis Türk çinileriyle süslü bu lunmaktadır.
Binanın cami avlusuna bakan «Mu vacehe Penceresini I. Ahmet aç tırmış, büyük kapının yanındaki cüz- haneyi ise II. Osman'ın validesi in şa ettirm iştir. Ayrıca türbenin içi her devrin en ünlü hattatlarının her biri birer sanat şaheseri olan hat'ları ile süslenmiştir.
Bütün Osmanlı padişahları Eyüp Sultan türbesine gereken büyük önem ve değeri vermekte kusur et memişlerdir. Bu arada tahta çıkan Padişahların burada 'ılıç kuşanma ları da saltanat de n sonuna ka dar bir gelenek devam et miştir.
EYÜP SULTAN, yalnız İstanbul'un değil, Islâm âleminin dahi en büyük bir ziyaretgâhıdır. Türbeler kapatıl dıktan sonra dahi EYÜP SULTAN için özellik tanınmıış ve «Hâcet Penceresi» ziyarete açık tutulm uş tur. EYÜP SULTAN’ı ziyaret için belirli bir gün ve saat yoktur. İste yen istediği saatte ziyaretini yapa bilir. Ancak Arabi ayların ilk cuma günleri ile kadir ve arife gün ve geceleri ziyaretçiler sayısı büyük öl çüde artar.
EYÜP SULTAN'ı ziyaret, bir usule tâbidir. Ziyaretçiler türbenin giriş koridorunu geçtikten sonra türbenin dış kısmına gelirler. Erkekler bura da, kadınlar ise merkadin ayak ucun da dua ederler ve gümüş şebekenin etrafını hûşu içinde üç defa dola şırlar. Çocuklara, merkadin ayak ucundaki atlas etek üç defa öptü rülür. Merkadin bulunduğu asıl tü r beden geri geri yürüyerek çıkılır ve hiçbir zaman merkade arka çevril mez. Ayrıca merkadin ayak ucun daki kuyudan içilen suyun kalp has talıklarına devâ verdiği bilinir. Evliya Çelebi. EYÜP Sultan türbe sinden o tatlı üslûbu içinde şu sa tırlarla bahseder:
«Türbe, bir kubbe içinde kalmıştır. Kabri şerifi dehlizinin pencereleri camiin haremine nâzırdır. Ravza-i kabri münevveri dairen madar hâlis gümüşten şebeke ile inşa olunmuş tur. Baş tarafında Eyüp Sultanın bayrağı ve dört tarafında olan gü müş ve altın şamdanlar, kandiller ve adam boyunda muallâ şamdanlar
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
