CUMHURİYET DÖNEMİ
TURK
• • • •KARİKATÜRÜ
SEMİH BALCIO Ğ LU
TÜRKİYE İŞ BANKASI
KÜLTÜR YAYINLARI
Genel Yayın No. : 245 Cumhuriyet D iz is i: 8
Her hakkı Kültür Yayınları İş-Türk Limited Şirketinindir.
Kapak Düzeni: Fahri Karagözoğlu
— İkinci B a s k ı: 5000 Adet
I
Semih BALCIOĞLU
CUMHURİYET DÖNEMİ
TÜRK KARİKATÜRÜ
(
1 9 2 3
-
1 9 8 3
)
Cumhuriyet Dönemi
Türk Karikatürü
Bu kitapta sizlere Cumhuriyet dönemi Türk karikatür sanatını anlatmaya çalışacağım. Hemen belirtmeliyim ki, Türk karikatür ta ri hinde başlangıcı Cumhuriyet dönemi olarak değil, bir o kadar yıl ge riye götürebiliriz. Bu nedenle, Cumhuriyet döneminden önce, daha gerilere de kısaca bir göz atmak, Cumhuriyet dönemini daha doğru değerlendirmek için yararlı bir yöntem olur.
Karikatür tarihimizde ilk basılı karikatürü 1870’de Teodor Ka- sap'ın yayımladığı ilk mizah dergimiz olan «Diyojen» de görüyoruz. 24 Kasım 1870 tarihini taşıyan bu karikatür isimsiz (yani imzasız) olarak yayımlanmıştır. Bu tarihten sonra aynı dergide aralıklı ve sü rekli olarak karikatürler yayımlanır. Ne var ki, -yayımlanan karikatür leri kimlerin yaptığını bugün bilmiyoruz.
Karikatür sanatının ülkemizde bu denli geç kalışının nedenleri pek çoktur, öncelikle şunu belirtmeliyim ki, OsmanlI İmparatorluğun da dinsel etkilerle konulan resim yasağı, ilk ve en önemli nedendir. Yasak nedeniyle sanatçılar, figürün dışındaki çizgi sanatlarına; yazı, tezhip, çini, tahta oymacılık, maden süslemeleri, mermer işçiliğine yönelmişlerdir. Batı'ya kapalı bir ulus oluşumuz, eğitimin tümüyle dinsel temellere bağlı oluşu, sanatçının doğrudan doğruya sarayın hizmetinde olmak zorunluğu da karikatür sanatının gelişmesini en gelleyen nedenler arasındadır. Saray himayesi olmadan bir sanatçı-5
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
