Basın Müzesi:İstanbul'un özgün bir basın, kültür, tarih ve sanat merkezi

(1)

İstanbul'un özgün bir basın, kültür, tarih ve sanat merkezi

BASIN MÜZESİ

Çemberlitaş, Divanyolu Cad. No: 84 Tel: 0212 5 l3 84 58 • Fax: 0212 51384 57

(2)

T

J L URKIYE Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi, İstanbul'un önemli kültür ve sanat merkezlerinden biri.

Tarihi ve turistik zenginlikleriyle seçkin ziyaretçilerin uğrak yeri olan bir bölgede, Çemberlitaş'ta tarihi binada yer alan Basın Müzesi, dünyadaki benzerlerinden daha üstün niteliklere sahiptir. Başka ülkelerdeki basın müzeleri, ya basın teknolojisine yönelik olmakta ya da basm yayım dünyasıyla ilgili eserleri içermektedir. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin Basm Müzesi ise, hem basm teknolojisi hem de bu teknolojiyle üretilen eserleri içermesi bakımından dünyadaki benzerlerine üstünlük sağlamaktadır.

Basm Müzesi, müzecilik açısından taşıdığı bu üstünlüğünün yanı sıra, kültür ve sanat

etkinlikleri yönünden de devletçe dahi gerçekleştirilmeyen işlevleri yerine getiriyor. Konferans, panel, kongre, seminer gibi

toplantılarla, çeşitli sanat çalışmaları ve İngilizce kursları, Basın Müzesi'nin işlevlerinden yalnızca birkaçı...

Basm Müzesi, yalnız Sultanahmet-Çemberlitaş- Beyazıt turistik çevresinin bir kültür sanat

merkezi olarak kalmıyor, İstanbul'un önde gelen bir övünç kaynağı oluyor.

(3)

D

I L G A S I N Müzesi'nin birinci katında, Türk gazeteciliğinin başlangıcı olan 1828 tarihli Vakayi- i Mısrıye Gazetesi, o dönemin belgesel nitelik taşıyan gazeteleri, II. Meşrutiyet dönemindeki basın patlaması, TBMM'nin açılışı ve harf devrimine kadar olan gelişmeler sergileniyor. Yine bu katta Türk basınına emeği geçmiş ve iz bırakmış kişilerin anı eşyaları yer alıyor. Bu ünlü kişilerin yağlıboya portreleri de bu katın geniş galerisini süslüyor.

MÜTEFERRİKA MATBAASI

İbrahim Müteferrika'nın 1729 yılında Türkiye'de

kurduğu ilk matbaanın maketi Basın Müzesi'nin birinci katında ziyaretçilerin görüşüne açık bulunduruluyor. Bu bölümde taşbaskı örnekleri

(4)

BASIN ŞEHİTLERİ

5 Nisan 1909’da Galata Köprüsü üzerinde tabancayla vurularak öldürülen ilk basın şehidi, Serbesti

Gazetesi başyazarı Haşan Fehmi'den günümüze kadar basın görev şehidi gazetecilerin fotoğraflarının yer aldığı bu galeriye, yeni fotoğraflar asılsın istemiyoruz.

UZMANLIK KÜTÜPHANESİ

Basın Müzesi'nin yeniden düzenlenerek

hizmete sunulan kütüphanesi, kendi alanında bir uzmanlık kitaplığı özelliği taşıyor. Gazete ve dergi ciltlerinin yanı sıra, 20 bin kitabı içeren ve bilgisayarlı yönteme geçmekte olan kütüphanede

basınla ilgili eserler ve gazeteci yapıtları ağırlıklı olarak yer alıyor. Ayrıca zengin bir kupür ve belge arşivi de

hızla gelişiyor. Geniş ve sükûnet içindeki salonlarıyla araştırmacılar için ideal bir mekândır Basın Kütüphanesi... Bu kütüphaneye gelen öğrenci ve araştırmacılar, huzur verici bir ortamda bilgi dağarcıklarını zenginleştirmenin mutluluğunu yaşıyor.

DÖRT SALONLU

SANAT GALERİSİ

Basın Müzesi’nin görkemli sütunlar üzerinde

yükselen ikinci katı, tam bir sanat yuvasıdır. Dört ayrı sergi salonundan oluşan Sanat Galerisi, her 15 günde bir değişik sanatçıların resim, seramik, heykel, gravür, teship, minyatür, hat, ebru sergileriyle sanatseverlerin yoğun ilgisini çekiyor. Galerinin klasik

müzik yayınıyla nefes alıp veren sıcak atmosferi, sanatçıların sohbetiyle ayrı bir özgünlük kazanıyor. Sanat Galerisi'nin atölyelerinde ise başta resim olmak üzere, plastik sanatlarda gençlere yönelik çalışmalar yapılmaktadır.

KLİŞE KAMERASI

Kurşunla baskı yapıldığı dönemlerde, fotoğrafların çinko plakalar üzerine kopyalanacağı hassaslaştırılmış cama aktarılmasını sağlayan, bir nevi fotoğraf makinesi. 50X50 boyutunda cam

takılan Klimscen marka kamera, iki adet ark lambası ile aydınlatılıyordu.

(5)

TOPLANTI ODASI

Komite çalışmaları, jüri toplantıları gibi 15-20 kişilik organizasyonlara tahsis edilen bir toplantı odası da Basın Müzesi'nin

tarihi ve sakin ortamı içinde yer alıyor, çeşitli kurumlara ikram servisiyle birlikte hizmet veriyor.

CEP TİYATROSU VE

KONFERANS SALONU

Basın Müzesi, çeşitli sanat

ve kültür etkinliklerine açık salonlara da sahip... Mini oyunlar ve tek kişilik dinletiler sergilemeye elverişli Cep Tiyatrosunun yanı sıra, bir konferans salonu ile resim, minyatür, diksiyon, gravür

çalışmalarının yapıldığı atölyeler bulunuyor.

MÜZE CAFE

Dünya müzelerinde olduğu gibi, ziyaretçiler ve konuklar için sevimli bir kafeteryası da var Basm

Müzesi'nin. Müze Cafe, sanatseverlerin uğrak yeri ve güzel bir sohbet mekânı.

GUNUN HARİKASI

Olayların fotoğraflarının gazeteye ulaştırılmasında zamanın harikası sayılan seyyar telefoto (sağda) verici

cihazı. Belinographe marka cihaza takılan 13X18 boyutunda bir fotoğraf, telefon hatları ile 6-13 dakika arasında gazeteye ulaştırılırdı.

KABARTMA MAKİNESİ

Tipografi baskı sistemiyle basılan kartvizit veya davetiyenin üzerine özel bir toz sürülüp makinenin

elektrikle ısıtılan bölümünden geçirilerek kabartma işlemi yapılırdı. Makinenin hareket ve hızı, düz akımlı bir elektrik motoruyla sağlanmış.

TELEFOTO VE TELEX

Anadolu Ajansı'na 1978- 1985 yılları arasında hizmet veren Muirhead marka telefoto cihazları (solda)

ve ajans bültenlerinin çoğaltılmasına yarayan Roto Warke marka mumlu teksir makinesi (sağda).

(6)

Görkemli tarihi bina

Basın Müzesi'nin tarihi zenginliklerle dolu bir

çevrenin merkezi olan Çemberlitaş'taki binası, Maarif Nazırı Saffet Paşa tarafından 1865 yılında yapıldı. Maarif-i Umumiye Nezareti (Milli Eğitim Bakanlığı) ve İstanbul Darülfünun (üniversite) hizmetlerinde kullanılan binada daha sonraki yıllarda Sansür Heyeti çalıştı ve 1908'de

Şehrülemaneti'ne (İstanbul Belediyesi) devredildi. 1908'den 1983'e kadar Belediye'nin çeşitli

birimlerinde hizmet verdiği bina, bu dönemde Nezih Demirkent'in başkanlığındaki (Türkiye) Gazeteciler Cemiyeti Yönetim Kurulu ile İstanbul Belediye Başkam Abdullah Tırtıl arasında yapılan anlaşmayla Cemiyet'e kiralandı. 1984-88 yılları arasında restore edilen bina, 9 Mayıs 1988'de Basın Müzesi olarak hizmete açıldı.

Teknolojik nostalji

Basın Müzesi'nin salonlarında basın

teknolojisinin başlangıçtan bu yana geçirdiği evrimi izlemek olasıdır. Taşbaskı örnekleri, düz baskı makinesi, rotatif tipo entertip, prova tezgâhları, giyotin, eski daktilolar, teleksler, telefotolar arasında nostaljik bir gezi yapabilirsiniz.