Bak›rköy T›p Dergisi, Cilt 2, Say› 4, 2006 / Medical Journal of Bak›rköy, Volume 2, Number 4, 2006 123 Araflt›rmalar / Researches
Yenido¤anda Kan De¤ifliminin
Sütçocuklu¤unda Hematolojik
Parametrelere Etkisi
Serdar Cömert, Öznur K›l›ç, Berrin Telatar, Turgut A¤z›kuru, Yasemin Ak›n, Ayça Vitrinel
Dr. Lütfi K›rdar Kartal E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi 1. Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Klini¤i, ‹stanbul
ÖZET
Yenido¤anda kan de¤ifliminin sütçocuklu¤unda hematolojik parametrelere etkisi
Amaç: Yenido¤an hiperbilirübinemilerinin tedavisinde fototerapinin yetersiz kald›¤› durumlarda kan de¤iflimi uygulan›r. Kan de¤iflimi
kompli-kasyonlar› aras›nda vasküler, kardiyak, metabolik, hematolojik ve enfeksiyöz komplikasyonlar say›labilir. Biz bu çal›flmada yenido¤an döne-minde uygulanan kan de¤ifliminin, bebeklerin süt çocuklu¤u dönedöne-minde hematolojik parametrelerine olan etkisini de¤erlendirmek istedik.
Gereç ve Yöntem: Çal›flmaya yenido¤an döneminde kan de¤iflimi yap›lan 19 bebek ile kontrol grubu olarak benzer yafl grubunda 21
sa¤-l›kl› bebek dahil edildi. Kan de¤iflimi yap›lan bebeklerin hematokrit, hemoglobin ve ferritin düzeyleri sa¤sa¤-l›kl› çocuklar ile karfl›laflt›r›ld›.
Bulgular: En s›k kan de¤iflimi yap›lma nedeni %42 ile ABO uygunsuzlu¤u, %26 ile Rh uyuflmazl›¤› idi. Kan de¤iflimi yap›lan grubun
ortala-ma heortala-matokrit de¤erleri %32,47±3,3, hemoglobin de¤erleri 10,64±1,34 g/dl, ferritin de¤erleri ise 34,45±55,1 ng/ml idi. Kontrol grubunun or-talama hematokrit de¤erleri %32,95±2,93, hemoglobin de¤erleri 11,31±1,09 g/dl, ferritin de¤erleri ise 21,75±13,23 ng/ml idi. Kan de¤iflimi yap›lan gruptaki çocuklar sa¤l›kl› benzer yafltaki kontrol grubu ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda hematokrit, hemoglobin ve serum ferritin düzeyleri aras›nda anlaml› istatistiksel fark saptanmad› (p>0,05).
Sonuç: S›n›rl› say›da olgu ile tamamlad›¤›m›z çal›flma sonunda, yenido¤an döneminde uygun flekilde yap›lan kan de¤ifliminin süt
çocuklu-¤u dönemindeki hematolojik parametreleri olumsuz yönde etkilemedi¤ini tespit ettik.
Anahtar kelimeler: Yenido¤an, kan de¤iflimi, hemoglobin
ABSTRACT
The effects of neonatal exchange transfusion on hematological parameters in infancy
Objective: Exchange transfusion is the treatment of choice in cases of neonatal hyperbilirubinemia unresponsive to phototherapy.
Vascular, cardiac, metabolic, hematological and infectious complications may be encountered after exchange transfusion. In this study we tried to evaluate the effects of exchange transfusion during neonatal period on hematological parameters in infancy.
Material and Methods: Nineteen children who were treated with exchange transfusion during neonatal period and 21 healthy children
were included in the study. The hemoglobin, hematocrit and ferritin values of children in exchange transfusion group were compared with values of healthy children in the same age group.
Results: The most frequent etiology for exchange transfusion were ABO (42%) and Rh (26%) incompatability. The average hematocrit,
hemoglobin and ferritin values of children in exchange transfusion group were 32,47%±3,3, 10,64±1,34 g/dl and 34,45±55,1 ng/ml respesctively. The average hematocrit, hemoglobin and ferritin values of children in control group were 32,95%±2,93, 11,31±1,09 g/dl and 21,75±13,23 ng/ml respectively. A statistically significant difference was not observed between two groups regarding hematocrit, hemoglobin and ferritin values (p>0,05).
Conclusion: In spite of the limited number of patients in our study, we showed that if properly performed exchange transfusion during
neonatal period does not affect the hematological status of the children in infancy.
Key words: Neonate, exchange transfusion, hemoglobin Bak›rköy T›p Dergisi 2006;2:123-126
G‹R‹fi
Y
enido¤an sar›l›¤›n›n tedavisinde kan de¤iflimi ve fo-toterapi bafll›ca tedavi yöntemleridir (1). Kande¤ifli-mi Rh immünizasyonu nedeniyle meydana gelen hiper-bilirübinemiyi kontrol etmek ve kernikterustan korun-mak için uygulanan ilk tedavi yöntemidir (2).
Yenido¤an hiperbilirübinemilerinin tedavisinde foto-terapinin yetersiz kald›¤› durumlarda bilirübini mekanik olarak uzaklaflt›ran kan de¤iflimi uygulan›r (3,4). Günü-müzde kan de¤ifliminde mortalite oran› %1’in alt›ndad›r. Kan de¤iflimi uygun flekilde yap›ld›¤›nda ve hasta dikkat-le izdikkat-lendi¤inde komplikasyon olas›l›¤› azd›r. Kan de¤iflimi komplikasyonlar› aras›nda vasküler, kardiyak, metabolik, Yaz›flma adresi / Address reprint requests to: Serdar Cömert
Dr. Lütfi K›rdar EAH, Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Klini¤i, ‹stanbul Telefon / Phone: +90-216-441-3900/2536
Elektronik posta adresi / E-mail address: serdarcomert73@yahoo.com.tr Gelifl tarihi / Date of receipt: 6 A¤ustos 2006 / August 6, 2006 Kabul tarihi / Date of acceptance: 19 Aral›k 2006 / December 19, 2006
Yenido¤anda kan de¤ifliminin sütçocuklu¤unda hematolojik parametrelere etkisi
Bak›rköy T›p Dergisi, Cilt 2, Say› 4, 2006 / Medical Journal of Bak›rköy, Volume 2, Number 4, 2006
124
hematolojik ve enfeksiyöz komplikasyonlar say›labilir (3,5). Biz bu çal›flmada yenido¤an döneminde uygulanan kan de¤ifliminin, bebeklerin süt çocuklu¤u döneminde hematolojik parametrelerine olan etkisini de¤erlendir-mek istedik.
GEREÇ ve YÖNTEM
Çal›flmam›za Kartal E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Ye-nido¤an Servisi’nde kan de¤iflimi uygulanan ve taburcu edilen 19 bebek ile kontrol grubu olarak benzer yafl gru-bunda Sa¤lam Çocuk Poliklini¤i’nden izlenen 21 sa¤l›kl› bebek dahil edildi. Olgular›n servis kay›tlar› ve dosya bil-gileri incelendi. Kontrole ça¤r›lan olgular›n hemoglobin, hematokrit ve ferritin düzeylerinin tayini yap›larak sa¤-l›kl›, benzer yafl grubundaki çocuklar›n düzeyleri ile kar-fl›laflt›rd›k.
BULGULAR
Çal›flmaya yenido¤an döneminde kan de¤iflimi yap›-lan 19 bebek ile kontrol grubu olarak benzer yafl gru-bunda 21 sa¤l›kl› bebek dahil edildi. Kan de¤iflimi yap›lan grubun 8’i (%42) k›z, 11’i ( %58 ) erkekti. Kan de¤iflimi ya-p›lan bebeklerin yafllar› 6 ay ile 3,5 yafl (ortalama 18 ay) aras›nda; kontrol grubunun ise 6 ay 2,5 yafl aras›nda idi. Olgular›n do¤um a¤›rl›klar› 2000g ile 3900g (ortalama 3035g) aras›nda idi. Olgular›n 15’i term (%79), 4’ü preterm (%21) olarak de¤erlendirmiflti. En s›k kan de¤iflimi yap›l-ma nedeni %42 ile ABO uygunsuzlu¤u, %26 ile Rh uyufl-mazl›¤› idi. Kan de¤iflimi olan grubun girifl hematokritleri ortalama %48.94 iken, kan de¤iflimi sonras› hematokrit de¤erleri %44.29 olarak tespit edildi. 5 olgunun (%26) kan de¤iflimi öncesi hematokrit de¤eri anemi s›n›r›n›n alt›nda idi. Bu olgular›n hepsine kan de¤iflimi sonland›r›l›rken transfüzyon yap›lm›flt›. Kan de¤iflimi sonras› komplikas-yon olarak 1 (%5.2) olguda trombositopeni tespit edilir-ken 2 (%10.5) olguda ise hemokültürde üreme tespit edildi (Tablo 1).
Kan de¤iflimi yap›lan grubun ortalama hematokrit de¤erleri %32.47±3,3, hemoglobin de¤erleri 10.64±1.34
g/dl, ferritin de¤erleri ise 34.45±55.1 ng/ml idi. Kontrol grubunun ortalama hematokrit de¤erleri %32,95±2,93, hemoglobin de¤erleri 11.31±1.09 g/dl, ferritin de¤erleri ise 21.75±13.23 ng/ml idi (Tablo 2).
Kan de¤iflimi yap›lan gruptaki çocuklar sa¤l›kl› benzer yafltaki kontrol grubu ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda hematokrit, hemoglobin ve serum ferritin düzeyleri aras›nda anlaml› istatistiksel fark saptanmad› (p>0,05).
S›n›rl› say›da olgu ile tamamlad›¤›m›z çal›flma sonun-da, yenido¤an döneminde uygun flekilde yap›lan kan de-¤ifliminin süt çocuklu¤u dönemindeki hematolojik para-metreleri olumsuz yönde etkilemedi¤ini tespit ettik.
TARTIfiMA
Yenido¤an hiperbilirübinemilerinin tedavisinde foto-terapinin yetersiz kald›¤› durumlarda bilirübini mekanik olarak uzaklaflt›ran kan de¤iflimi uygulan›r. Günümüzde kan de¤ifliminde mortalite %1’in alt›ndad›r (3). 2004 y›l›n-da yay›nlanan ve 15 ayr› çal›flman›n sonuçlar›n›n de¤er-lendirildi¤i Ip ve ark’n›n yay›nlad›¤› makalede kan de¤ifli-mi sonras› ilk 6 saatte mortalitenin 1000’de 3-4 oldu¤u belirtilmektedir (6).
Kan de¤iflimi uygun flekilde yap›ld›¤›nda ve hasta dik-katle izlendi¤inde komplikasyon olas›l›¤› azd›r. Kan de¤i-flimi komplikasyonlar› aras›nda vasküler, kardiyak, meta-bolik, hematolojik ve enfeksiyöz komplikasyonlar say›la-bilir (3). Patra ve ark’n›n 2004’te A.B.D’de yapt›¤› çal›flma-da kan de¤iflimi sonras› ilk 7 gün içinde görülebilecek komplikasyonlar de¤erlendirilmifl ve %74 oran›nda komplikasyon gözlenmifltir (7). Bunlar aras›nda en s›k trombositopeni (%44), hipokalsemi (%29) ve metabolik asidoz (%25) saptanm›flt›r. Biz de çal›flmam›zda kan de¤i-flimi sonras› komplikasyon olarak 1 (%5.2) olguda trom-bositopeni, 2 (%10.5) olguda ise hemokültürde üreme tespit ettik.
Weisz ve ark’n›n çal›flmas›nda kan de¤iflimi yap›lma
Tablo 1: Kan de¤iflimi sonras› saptanan komplikasyonlar
Komplikasyon n (%)
Trombositopeni 1 (%5.2)
Hemokültürde üreme 2(%10.5)
Tablo 2: Kan de¤iflimi yap›lan grup ile kontrol grubunun hematokrit, hemoglobin ve ferritin ortalamalar›
Kan de¤iflimi Kontrol p yap›lan grup n=21
n=19
Hematokrit (%) 32.47±3.3 32.95±2,93 0.52
Hemoglobin (g/dl) 10.64±1.34 11.31±1.09 0.66 Ferritin (ng/ml) 34.45±55.1 21.75±13.23 0.69
S. Cömert, Ö. K›l›ç, B. Telatar, T. A¤z›kuru, Y. Ak›n, A. Vitrinel
Bak›rköy T›p Dergisi, Cilt 2, Say› 4, 2006 / Medical Journal of Bak›rköy, Volume 2, Number 4, 2006 125
nedeninin %30 oran›nda G6PD eksikli¤i, sepsis veya ma-ternal diabete ba¤l› oldu¤u geri kalan›n da idiopatik ol-du¤u belirtilmifltir (8). Abu-Ekteish ve ark’n›n çal›flmas›n-da en s›k kan de¤iflimi etyolojisi olarak ABO uygunsuzlu-¤u ile birlikte ya da yaln›z G6PD eksikli¤i gösterilmifltir (9). Bizim çal›flmam›zda ise en s›k kan de¤iflimi yap›lma ne-deni %42 ile ABO uygunsuzlu¤u, %26 ile Rh uyuflmazl›¤› idi.
2000 y›l›nda Ürdün’den Abu-Ekteish ve ark’n›n çal›fl-mas›nda 6 y›ll›k süre içinde yap›lan kan de¤iflimi sonra-s›nda %15,2 oran›nda komplikasyon olabilece¤i belirtil-mifltir (9). En s›k komplikasyon olarak anemi ve bradikar-di saptand›¤› belirtilmifltir. 1996’da Weisz ve ark’n›n çal›fl-mas›nda çocuklar›n %6.3 kadar›nda morbidite saptan›r-ken; en s›k bradikardi, apne, trombositopeni, hipoglise-mi, hipernatremi tespit edilmifltir (8). Ancak pek çok
va-kada morbiditenin genellikle minör oldu¤u belirtilmek-tedir (post-transfüzyonel anemi). Kan de¤iflim morbidite-sini aç›klamaya çal›flan bu çal›flmada kal›c› sekel riskinin %5-10 oldu¤u tespit edilmifltir. Yenido¤an döneminde uygulanan kan de¤ifliminin, bebeklerin süt çocuklu¤u döneminde hematolojik parametrelerine olan etkisini de¤erlendirmek istedi¤imiz çal›flmam›zda, kan de¤iflimi yap›lanlar ile sa¤l›kl› benzer yafltaki kontrol grubundaki-ler karfl›laflt›r›ld›¤›nda hematokrit, hemoglobin ve serum ferritin düzeyleri aras›nda anlaml› istatistiksel fark sap-tanmad› (p>0,05).
S›n›rl› say›da olgu ile tamamlad›¤›m›z çal›flma sonun-da, yenido¤an döneminde uygun flekilde yap›lan kan de-¤ifliminin süt çocuklu¤u döneminde hematokrit, hemog-lobin ve ferritin düzeylerini olumsuz yönde etkilemedi¤i-ni tespit ettik.
KAYNAKLAR
1. Alpay F. Sar›l›k. In: Yurdakök M, Erdem G (Eds). Neonatoloji. Ankara: Alp Ofset, 2004: s. 574-575.
2. Watchko JF. Exchange transfusion in the management of neonatal hyperbilirubinemia. In: Maisels MJ, Watchko JF(Eds). Neonatal Jaundice Monographs in Clinical Pediatrics. Singapore: Harwood Academic Publishers, 2000: s. 169-176.
3. Çoban A. Yenido¤anda Sar›l›k. In: Neyzi O, Ertu¤rul T (Eds). Pediatri. ‹stanbul: Nobel T›p Kitabevi, 2002: s. 402-420.
4. Da¤o¤lu T, Oval› F. ‹ndirekt hiperbilirübinemi. In: Da¤o¤lu T (Ed). Neonatoloji. ‹stanbul: Nobel T›p Kitabevi, 2000: s. 456-458
5. Madan A, MacMahon JR, Stevenson DK. Neonatal
hyperbilirubinemia. In: Taeusch HW, Ballard RA, Gleason CA (Eds). Avery’s Diseases of the Newborn. Philadelphia: Elsevier, 2005: s. 1250-1251.
6. Ip S, Chung M, Kulig J, et al. An evidence-based review of important issues concerning neonatal hyperbilirubinemia. Pediatrics 2004; 114: e130-153.
7. Patra K, Storfer-Isser A, Siner B, Moore J, Hack M. Adverse events associated with neonatal exchange transfusion in the 1990s. J Pediatr 2004; 144: 626-631.
8. Weisz B, Belson A, Milbauer B, Reif S. Complications of Exchange transfusion in term and preterm newborns. Harefuah 1996; 130: 170-173.
9. Abu- Ekteish F, Daoud A, Rimawi H, Kakish K, Abu-Heija A. Neonatal Exchange transfusion: a Jordanian experience. Ann Trop Paediatr 2000; 20: 57-60.
