Süt hayvancılığı işletmeciliğinin uluslararası muhasebe standartlarına göre muhasebeleştirilmesi ve birim maliyetlerin hesaplanması

MUHASEBELEŞTİRİLMESİ VE BİRİM MALİYETLERİN

HESAPLANMASI

İsmail CİN

Ocak, 2019

DENİZLİ

MUHASEBELEŞTİRİLMESİ VE BİRİM MALİYETLERİN

HESAPLANMASI

Pamukkale Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü

Dönem Projesi

İşletme Ana Bilim Dalı

Muhasebe ve Finansman Programı

İsmail CİN

Danışman: Prof. Dr. Hakan AYGÖREN

Ocak, 2019

DENİZLİ

YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU

İşletme Anabilim Dalı, Muhasebe ve Finansman Bilim Dalı öğrencisi İsmail

CİN tarafından hazırlanan “Süt Hayvancılığı İşletmesinin Uluslararası Muhasebe

Standartlarına Göre Muhasebeleştirilmesi ve Birim Maliyetlerin Hesaplanması”

başlıklı Yüksek Lisans Projesi tarafımdan okunmuş, kapsamı ve niteliği açısından

Yüksek Lisans Projesi olarak kabul edilmiştir.

Prof. Dr. Hakan AYGÖREN

Danışman

Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim Kurulu’nun ..

………….. tarih ve ………….. sayılı kararıyla onaylanmıştır.

Prof. Dr. Mehmet Vefa NALBANT

Müdür

Bu projenin tasarımı, hazırlanması, yürütülmesi, araştırmalarının yapılması ve

bulgularının analizlerinde bilimsel etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini;

bu çalışmanın doğrudan birincil ürünü olmayan bulguların, verilerin ve materyallerin

bilimsel etiğe uygun olarak kaynak gösterildiğini ve alıntı yapılan çalışmalara atıfta

bulunulduğunu beyan ederim.

İmza

İsmail CİN

ÖZET

SÜT HAYVANCILIĞI İŞLETMECİLİĞİNİN ULUSLARARASI MUHASEBE

STANDARTLARINA GÖRE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ VE BİRİM

MALİYETLERİN HESAPLANMASI

CİN,İsmail

Dönem Projesi

İşletme ABD

Muhasebe ve Finansman Programı

Proje Yöneticisi: Prof. Dr. Hakan AYGÖREN

Ocak 2019, XII +51

Günümüzde bulunan süt işletmelerinin kapasitelerinin artmasıyla birim

maliyetlerin saplanması konusunda ve bunun muhasebeleştirilmesi konusunda

bazı problemler ortaya çıkmaktadır. Örneğin işletmenin canlı hayvan üretimin

yanı sıra tarımsal üretim yapması tek düzen muhasebe sistemine göre bunların

hepsi tek bir yerden inceleniyordu UMS ile her aşama ayrı incelenip

değerlenebilmektedir.

Projede bir hayvancılık işletmenin TMS 41 açısından incelenmesi ve

ürünlerinin maliyet muhasebesi yardımıyla birim maliyetinin hesaplanması

amaçlanmaktadır.

ABSTRACT

ACCOUNTING OF DAİRY FARM MANAGEMENT BY INTERNATIONAL

ACCOUNTING STANDARDS AND CALCULATION OF UNIT COSTS

CIN, Ismail

Term Project

Business Administration

Accounting and Finance Program

Project Manager: Prof. Dr. Hakan AYGOREN

January 2019, XII +51

Today, there are some problems regarding the stabbing of unit costs with

the increase in the capacity of the dairy enterprises and the accounting of this.

For example, in addition to livestock production as well as agricultural

production, all of them were examined in one place according to uniform

accounting system.

In the project, it is aimed to examine a livestock enterprise in terms of

TMS 41 and to calculate the unit cost with the help of cost accounting of its

products.

ÖN SÖZ

Proje hazırlamada bilgi ve birikimlerini benden esirgemeyen danışmanım sayın

Prof.Dr.Hakan AYGÖREN ' e teşekkür ederim.

İÇİNDEKİLER

ÖZET...iii

ABSTRACT...iv

ÖN SÖZ...v

ŞEKİLLER DİZİNİ...ix

GRAFİKLER DİZİNİ...x

TABLOLAR DİZİNİ...xi

GİRİŞ...1

BİRİNCİ BÖLÜM

ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARDI

1.1. Uluslararası Muhasebe Standardının Tanımı...2

1.1.1. Uluslararası Muhasebe Standardı 41 (UMS41)...2

İKİNCİ BÖLÜM

TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI (TMS)

2.1.Türkiye Muhasebe Standartlarının Tanımı...3

2.1.1.Tarımsal Faaliyetler Standardı (TMS 41)...3

2.1.1.1 Tarımsal Faaliyetler Standardında Yer Alan Bazı Terimler...4

2.1.1.2 Büyükbaş Canlı Hayvanların Değerlenmesi...5

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BÜYÜKBAŞ HAYVAN İŞLETMESİNDE MUHASEBE KAYDININ YAPILMASI

VE BİRİM MALİYETLERİN HESAPLANMASI

3.1. Muhasebe Kaydının Yapılması...7

3.1.1. Büyükbaş Süt Hayvancılığı İşletmesinin Muhasebe Kaydının Yapılması...7

3.1.1.1. Örnek İşletmenin Açılış Bilançosu...8

3.1.1.2. Örnek İşletmenin Yevmiye Kaydının Yapılaması...9

3.1.1.3. Örnek İşletmenin Defteri Kebir Kaydı...14

3.1.1.4. Örnek İşletmenin Genel Geçici Mizanının Düzenlenmesi...16

3.1.1.5. Örnek İşletmenin Kesin Mizanının Düzenlenmesi...17

3.1.1.6. Örnek İşletmenin Kapanış Bilançosu...18

3.1.1.7. Örnek İşletmenin Ayrıntılı Gelir Tablosu...19

3.2. Birim Maliyetlerin Hesaplanması...20

3.2.1 Büyükbaş Süt Hayvancılığı İşletmesinde Kullanılan Bazı Terimler...20

3.2.2. Büyükbaş Süt Hayvancılığı İşletmesinde Maliyet Muhasebesi...21

3.2.3. Örnek Büyükbaş İşletmesinde Birim Maliyet Analizi...21

3.2.3.1. Örnek Büyükbaş Üretim Gider Yerleri...23

3.2.3.2. Esas Üretim Gider Yeri...23

3.2.3.3. Yardımcı Hizmet Gider Yeri...23

3.2.3.4. Genel Yönetim Giderleri...23

3.2.3.5. Çiftliğe Ait Giderlerin Belirlenmesi...23

3.2.4. Yem Maliyetleri ve Diğer Maliyetler...25

3.2.4.1. Sağmal İneklerin Yem Maliyeti...25

3.2.4.2. Kuru dönemdeki İneklerin Yem Maliyeti...28

3.2.4.3. Dişi-Erkek Buzağılar (0-60 gün)...29

3.2.4.4. Küçük Boy Erkek – Dişi Dana (60-120 gün arası)...30

3.2.4.5. Orta Boy Erkek – Dişi Dana (120-240 gün arası)...30

3.2.4.6. Büyük Boy Erkek Besi (240 – 450 gün arası)...31

3.2.4.7. Büyük Düve (240 günden tohumlandığı güne kadar)...31

3.2.4.8. Gebe Düve (280 GÜN)...32

3.2.4.9. İşletmenin 2017 Yılı Toplam Yem Giderleri...33

3.2.4.10. İlaç Giderleri...33

3.2.4.11. Sperma Giderleri...33

3.2.4.12. Veteriner Giderleri...34

3.2.4.13. Elektrik Gideri...34

3.2.4.14. Akaryakıt Giderleri...35

3.2.4.15. Tamir Bakım Giderleri...36

3.2.4.16. Lojman Yemek Giderleri...37

3.2.4.17. İşçilik Giderleri...37

3.2.4.18. Finansman Giderleri...38

3.2.5. Amortisman...38

3.2.5.1. Hayvanların Barındığı Binalar...39

3.2.5.2. Lojman ve Yönetim Binaları...40

3.2.5.3. Diğer Yapıların Amortismanı...41

3.2.5.4. Tesis,Makine ve Cihazların Amortismanı...41

3.2.5.5. Diğer Tesis,Makine ve Cihazların Amortismanı...41

3.2.5.6. Gübre İşleme...42

3.2.5.8. Taşıtların Amortisman Dağılımı...43

3.2.6. Giderlerin Dağıtılması (I. Dağıtım)...44

3.2.6.1. Giderlerin Dağıtılması (II. Dağıtım)...45

3.2.7.Çiftlikte Üretilen Süt ve Hayvanların Birim Maliyetlerini Hesaplanması...46

3.2.7.1. Süt Maliyeti...46

3.2.7.2. Hayvanların Birim Maliyeti...46

SONUÇ...48

KAYNAKLAR...49

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil 1: TMS 41...3

Şekil 2 : Varlıklar...5

Şekil 3 : Üreme Yönetimi...22

Şekil 4 : Gider Yerleri...25

Grafik 1:Laktasyon Eğrisi...26

TABLOLAR DİZİNİ

Tablo 1 : Canlık Varlık Dönüşümleri...4

Tablo 2 : Hesap Planları...7

Tablo 3: Örnek İşletmenin Açılış Bilançosu...8

Tablo 4: Örnek İşletmenin Yevmiye Kaydı...9

Tablo 5: Örnek İşletmenin Defteri Kebir Kaydı...14

Tablo 6: Örnek İşletmenin Genel Geçici Mizan...16

Tablo 7: Örnek İşletmenin Genel Kesin Mizan...17

Tablo 8: Örnek İşletmenin Kapanış Bilançosu...18

Tablo 9: Örnek İşletmenin Ayrıntılı Gelir Tablosu...19

Tablo 10:Büyükbaş Hayvan Varlığı...23

Tablo 11 : Gider Yerleri...24

Tablo 12 : Yüksek Verim Sağmal Rasyonu...26

Tablo 13 : Orta Verim Sağmal Rasyonu...27

Tablo 14 : Düşük Verim Sağmal Rasyonu...27

Tablo 15 : Sağmal Grubu Toplam Yem Tüketimi...28

Tablo 16 : Kuru Dönem Rasyonu...28

Tablo 17 : Kuru Dönem Toplam Yem Gideri...29

Tablo 18: 0-60 gün Buzağılar Besleme Rasyonu...29

Tablo 19: 0-60 gün Buzağılar Besleme Toplam Gider...29

Tablo 20 : Küçük Boy Erkek-Dişi Dana Rasyonu...30

Tablo 21: 60-120 Gün Dişi-Erkek Dana Toplam Yem Gideri...30

Tablo 22 : Orta Boy Erkek- Dişi Dana Rasyonu...30

Tablo 23 : Orta Boy Erkek- Dişi Dana Toplam Yem Gideri...31

Tablo 24 : Büyük Boy Erkek Besi Rasyonu...31

Tablo 25: Büyük Boy Erkek Besi Toplam Yem Gideri...31

Tablo 26 : Büyük Düve Rasyonu...32

Tablo 27 : Büyük Düve Toplam Yem Gideri...32

Tablo 28 : Gebe Düve Rasyonu...32

Tablo 29: Gebe Düve Toplam Yem Gideri...32

Tablo 30: İşletmenin 2017 yılı Toplam Yem Giderleri...33

Tablo 31 : Veteriner Giderlerinin Dağıtılması...34

Tablo 32: Elektrik Giderlerin Dağıtılması...35

Tablo 34: Tamir Bakım Giderlerin Dağıtılması...37

Tablo 35: İşçi Dağılımı...37

Tablo 36: İşçilik Giderlerin Dağıtılması...38

Tablo 37: Amortismanların Dağıtılması...39

Tablo 38 : Amortismanların Dağıtılması...40

Tablo 39: Amortismanların Dağıtılması...40

Tablo 40: Amortismanların Dağıtılması...41

Tablo 41 : Tesis,Makine ve Cihazların Amortismanı...41

Tablo 42: Diğer Tesis,Makine ve Cihazların Amortismanı...41

Tablo 43: Amortismanların Dağıtılması...42

Tablo 44: Taşıtların Amortismanı...42

Tablo 45: Amortismanların Dağıtılması...43

Tablo 46: Giderlerin Dağıtılması (I. Dağıtım)...44

Tablo 47 : Giderlerin Dağıtılması (II. Dağıtım)...45

Tablo 48: Hayvanların Birim Maliyeti...46

GİRİŞ

Dünya nüfusunun hızla artması ve buna orantılı olarak beslenme ihtiyacının

artmasıyla bu ihtiyacı karşılamak için aile tipi küçük işletmelerden, daha büyük

profesyonel işletmelere dönüşmeye başlamıştır. Bu sebepten dolayı işletme girdileride

buna oranla daha çok ve karmaşık hale gelmiştir. Mevcut muhasebe sistemi bu karmaşık

sistem karşılığında yetersiz kalmaya başlamıştır. Bu da muhasebe sisteminin

geliştirilmesi gereğini ortaya çıkarmıştır.

Ülkemizde de aynı şekilde gelişen ve büyüyen işletmeler klasik aile tipi

işletmelerden büyük kapasiteli işletmelere dönüşmeye başlamıştır. İşletmelerin

kapasitelerinin artmasının yanı sıra özellikle konumuz olan süt hayvancılığı

işletmelerinde çeşitli gruplar söz konusudur. Örneğin bir buzağı doğduğunda maliyeti

farklı iki ay sonra ise farklıdır. Bunun sebebi hayvanın canlı ağırlık artışıdır. Bu da her

dönemde farklı maliyetleme gerekliliğini meydana getirmektedir. Ayrıca işletmelerde

birden fazla grupta büyükbaş hayvan bulunmaktadır.

Tarımsal işlemlerin muhasebeleştirilmesinde, mevcut tek düzen hesap planında

ilgili bölüm yoktur. Örneğin canlı hayvanlar diye bir hesap grubu mevcut değildir. Bu

eksiklerin giderilmesi amacıyla dünyada "Uluslararası Muhasebe Standartları"

geliştirilmiştir. Bu sistemin ülkemize uyarlanması ise "Türkiye Muhasebe Standartları

"dır.

Projenin konusu büyükbaş hayvan işletmesi olduğu için standardın tarım ile olan

kısmına değinilecektir.

BİRİNCİ BÖLÜM

ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARDI

1.1. Uluslararası Muhasebe Standardının Tanımı

Muhasebe standartlarının oluşturulması için önemli adımlar atılmıştır. Bu standartları

oluşturulması bir çok ülke kendi birliklerini kurmuş ve kendi muhasebe sistemlerini

oluşturmuştur. Uluslararası muhasebe sistemi ise birçok ülkenin dünya genelinde kabul ettiği

yaklaşık 150 ülke tarafından kabul edilmiştir (kgk.gov.tr). Bu sistemin avantajı uluslararası

geçerli olduğundan dolayı bir standartlık söz konusudur. Bu nedenle değerleme ve karşılaştırma

kolaylaşmaktadır.

1.1.1. Uluslararası Muhasebe Standardı 41 (UMS41)

UMS 41 ilgili stardın tarım ile olan kısmıdır. Projede söz konusu işletme bir tarım

işletmesi olduğundan dolayı bu standart açıklanacaktır. UMS 41 tarımsal faaliyetlerin

muhasebeleştirilmesini ve yöntemlerini belirleyen uluslararası muhasebe standardının ilgili

maddesidir.

UMS 41'in en önemli kılan özelliği canlı varlıkların tarihi maliyet değeriyle değerlemek

yerine gerçeğe uygun değer ile değerlemesidir(Demirkol,2006:41). Tarım işletmelerindeki

gelişmelerden dolayı ulusal ve uluslararası düzenlemelerin yapılmasının gerekliliği görülmüştür.

Bu sebepten dolayı 01.01.2003 tarihinde 41 nolu Uluslararası Muhasebe Standardı (UMS41)

yayınlanmıştır.Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından 01.01.2005 tarihinde borsaya kayıtlı

tarım işletmelerinin tarımsal faaliyetlerini düzenlemek amacıyla tebliğ yayınlanmıştır(SPK 31).

Daha sonra ise Türkiye Muhasebe Standartları Kurumu(TMSK) tarafından tarımsal faaliyetlerin

düzenlenmesi amacıyla TMS41 yayınlanmıştır(Kırlıoğlu ve Gökgöz,2012:62).

TMS41 Türkiye Muhasebe Standartları Kurumu(TMSK) tarafından 24.02.2006 tarih

26090 sayılı resmi gazetede yayınlanmasıyla yürürlüğe girmiştir. KOBİ'lere yol göstermesi

amacıyla 01.11.2010 tarihinde KOBİ TFRS yayınlanmıştır. KOBİ TFRS'nin 34.maddesinde tarımsal

faaliyetler ele alınmıştır(Gökgöz,2012:62).

İKİNCİ BÖLÜM

TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI (TMS)

2.1.Türkiye Muhasebe Standartlarının Tanımı

TMS Uluslararası Muhasebe Standartlarının ilgili kurumundan (Inernational Accounting

Standards Board IASB) telif hakkı alınarak Türkçeye çevrilmesiyle oluşturulurmuş standartlardır.

Bu standardın bu projenin tarım işletmesi örneği olduğundan dolayı ilgili maddesi olan TMS 41

detaylandırılacaktır.

2.1.1.Tarımsal Faaliyetler Standardı (TMS 41)

TMS 41 tarımsal faaliyetlerin muhasebeleştirilmesinin nasıl yapılacağını belirleyen

standarttır.

Şekil 1: TMS 41

Bu standart taşıyıcı bitkiler dışındaki canlı varlıklar, hasat sürecindeki tarımsal ürünler

ve gerçeğe uygun değerinden satış maliyetinin düşülmesiyle ölçülen canlı varlıklar için koşulsuz

olarak yapılan devlet teşviklerine uygulanır.

Fakat tarımsal faaliyet ile ilgili arsa, taşıyıcı bitkiler (taşıyıcı bitkilerin ürünlerine

uygulanır) ve taşıyıcı bitkilerle ilgili devlet teşvikleri gibi konulara bu standart uygulanamaz.

TMS 41

UYGULANIR

Canlı Varlıklar

Hasattaki

Tarımsal

Ürünler

Devlet

Teşvikleri

UYGULANAMAZ

Tarımsal

Faaliyet ile ilgili

Arsa

Taşıyıcı Bitkiler

Taşıyıcı Bitkiler

İçin Devlet

Tablo 1 : Canlık Varlık Dönüşümleri

*TMS 41 standardı metni

Tabloda bazı canlı varlıkların tarımsal ürüne sonrasında ise hasat sonucu çıkan ürüne

dönüşümü gösterilmiştir.

2.1.1.1 Tarımsal Faaliyetler Standardında Yer Alan Bazı Terimler

Bu standartta yer alan tanımlara aşağıda yer verilmiştir

(TMS41,md

.5)

a) Tarımsal Faaliyet: Satışa veya geri dönüştürülmeye konu canlı varlıkların tarımsal

ürünlere veya farklı canlı varlıklara dönüştürülmesi ve hasat işlemlerinin bir işletme

tarafından yönetimidir.

b) Tarımsal ürün: İşletme tarafından hasadı gerçekleştirilmiş üründür.

c) Taşıyıcı Bitki: Tarımsal ürünlerin üretimi yada temin edilmesi için kullanılan, bir

hesap döneminden fazla ürün veren ve doğrudan tarımsal ürün olarak satışının zor

olduğu bitkidir.

d) Canlı varlık: Yaşayan hayvan veya bitkidir.

e) Biyolojik Dönüşüm: Canlı varlıklarda niteliksel ve niceliksel değişime yol açan

büyüme, bozulma, üretim ve döllenme sürecidir.

f) Satış Maliyetleri: Finansman maliyetleri ve gelir vergileri hariç olmak üzere, bir

varlığın elden çıkarılmasıyla doğrudan ilişkilendirilebilen ek maliyetlerdir

g) Canlı Varlık Grubu: Yaşayan hayvan veya bitki topluluğudur.

ğ) Hasat: Ürünün canlı varlıklardan ayrılması veya canlı varlığın yaşam sürecinin sona

ermesidir.

h) Defter değeri: Varlığın bilançoda muhasebeleştirilmiş olduğu değerdir.

ı) Gerçeğe Uygun Değer: Bir varlığın piyasa değeridir.

2.1.1.2 Büyükbaş Canlı Hayvanların Değerlenmesi

VUK 277.maddesine istinaden hayvanların değerlemesi; “Satmak, üretmek veya

sütünden veya diğer mahsullerinden istifade etmek gibi maksatlarla yetiştirilen veya satın

alınan hayvanlar, cinsleri ve yaşları nazara alınmak suretiyle gruplandırılır ve Maliye ve Tarım

bakanlıklarınca bu gruplara mütenazıran hazırlanan ortalama maliyet cetvellerinde tespit edilen

kıymetlere göre değerlendirilir” şeklinde açıklanmıştır.

Çiftlikteki hayvanlar maliyet bedeli ile değerlendirilecek, maliyet bedelinin tespiti

mümkün olmaması durumunda emsal bedel ile değerlendirilecektir (Tunçez,2011:53).

Büyükbaş hayvanlar TMS 41'e göre gerçeğe uygun değerle değerlenmesi

gerekmektedir. Gerçeğe uygun değer, karşılıklı pazarlık ortamında bilgili ve istekli gruplar

arasında bir varlığın el değiştirmesi ya da bir borcun ödenmesi durumunda ortaya çıkması

gereken tutarı ifade etmektedir (Usul ve Top, 2010:67).

Projenin konusu olan büyükbaş hayvan işletmesinde varlıklar sınıflandırılırken

işletmede hangi amaçla elde tutulduğu önemlidir. Örneğin besi için beslenen büyükbaşlar kısa

süre işletmede kalacağından dolayı dönen varlıklarda değerlendirilir. Fakat sağmal inekler yada

damızlık hayvanlar ise verim ömrü düşene kadar yani uzun süre işletmede kalacağı için duran

varlıklarda değerlendirilir (Sönmez, 2006:57).

DÖNEN VARLIK

BESİ

BÜYÜKBAŞLAR

DURAN VARLIK

SAĞMAL

BÜYÜKBAŞLAR

DAMIZLIK

BÜYÜKBAŞLAR

Şekil 2 :

Varlıklar

Canlı Varlığın Gerçeğe Uygun Değeri = Piyasa Fiyatı - Pazara Getirme Maliyetleri Canlı Varlığın

Ölçüleceği Değer = Piyasa Fiyatı - Satış Noktası Maliyetleri

TMS 41 Tarımsal Faaliyetler Standardının uygulanmasını kolaylaştırmak amacıyla

Tekdüzen Hesap Planında canlı varlıklar için bir grup oluşturulması gerekmektedir. Bu gruplar

projenin muhasebe kısmında detaylandırılmıştır.

Canlı varlıklar işletmede kalma sürelerine göre duran varlıklar ve dönen varlıklar olarak

ikiye ayrılmıştır. Bununla ilgili detaylar üçüncü bölümde detaylandırılmıştır.

Örnek: Büyükbaş süt çiftliğinde sağmal inekler doğum yapmış 5 dişi buzağı doğmuştur.

Buzağıların gerçeğe uygun 1.200 TL/adet'tir.

218- YAPILMAKTA OLAN CANLI VARLIK YATIRIMLAR

218.30- Yetişmekte Olan Canlı Büyükbaş Hayvanlar

218. 30. 01-Dişi Buzağılar

606.CANLI VARLIK DEĞERLEME FARKLARI

606.01 Değerleme geliri

6.000

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BÜYÜKBAŞ HAYVAN İŞLETMESİNDE MUHASEBE KAYDININ YAPILMASI VE BİRİM

MALİYETLERİN HESAPLANMASI

3.1. Muhasebe Kaydının Yapılması

Muhasebe kaydı işletmenin finansal işlemlerinin kaydedilmesidir. Aynı zamanda

muhasebe işletme hakkında bilgi verir. Örneğin dönem sonu karı bir önceki yıla göre hangi

durumda vb. Muhasebe kaydı yapılırken tek düzen hesap planı dâhiline bazı zorunlu defterler

vardır. Bunlar; yevmiye defteri, büyük defter (defteri kebir), envanter defteri şeklindedir.

Tutulması zorunlu defterlerde tüccarlar iki farklı gruba ayrılmıştır. Birinci sınıf tüccarlar

bilanço esasına göre, ikinci sınıf tüccarlar ise işletme hesabına göre defter tutarlar (VUK 176).

TMS 41 kapsamında muhasebe kayıtları gerçekleştirilirken 16 ve 21 nolu canlı varlık

grupları oluşturulmuştur (Akdoğan ve Sevilengül, 2007: 272).

Tablo 2 : Hesap Planları

*

Akdoğan ve Sevilengül, 2007: 272

3.1.1. Büyükbaş Süt Hayvancılığı İşletmesinin Muhasebe Kaydının Yapılması

Söz konusu işletme asıl faaliyeti süt üretmek olup doğan erkek buzağıları besi materyali

olarak değerlendirip uygun kilo ve yaşa geldiklerinde kasaplık olarak satmakta, dişi buzağıları ise

damızlık yapmak amaçlı beslemektedir.

Şimdi bu örnek işletme hakkında muhasebe verileri verilecektir. Daha sonra ise defter

kayıtları yapılacaktır.

1. 1.1.2017 tarihli açılış kaydının yapılması.

2. 0.0.2017 tarihinde 87.038 TL değerinde İlk madde ve malzeme satın alınmıştır.

3. 0.0.2017 tarihinde 932.943 TL tutarında İlk madde ve malzeme alınmıştır.

4. 0.0.2017 tarihinde 45.000 TL işçilik ödemesi yapılmıştır.

6. 0.0.2017 tarihinde 49.520 TL elektrik ve yakıt giderlerinin kaydının yapılması.

7. 0.0.2017 tarihinde 1.806.375 TL değerinde hayvan ve süt satışı gerçekleştirilmiştir.

8. 0.0.2017 tarihinde 1.635.115 TL hayvan ve süt satışı maliyet kaydının yapılması.

9. 0.0.2017 tarihinde 233.750 TL devlet desteği banka hesabına aktarılmıştır

10. 0.0.2017 tarihli sağmal hayvanlar doğum yapmıştır. Değeri 25.491 TL’dir

11. 31.12.2017 amortisman ve tükenme paylarının kaydının yapılaması.

3.1.1.1. Örnek İşletmenin Açılış Bilançosu

Bu bölümde yapılan muhasebe kayıtlarında kullanılan değerler " Birim

Maliyetin Analizi Bölümü" de bulunan hesaplamalar ve sayılardan yararlanılmıştır

.

Tablo 3:

Örnek İşletmenin Açılış Bilançosu

AKTİF

KUZEY TARIM VE HAYVANCILIK LTD.ŞTİ 01.01.2017 AÇILIŞ

BİLANÇOSU PASİF

I.DÖNEN VARLIKLAR 2.252.216 III.KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 500.000 10.HAZIR DEĞERLER 1.780.000 30.MALİ BORÇLAR 250.000

Kasa 30.000 Banka Kredileri 250.000

Alınan çekler 750.000 32.TİCARİ BORÇLAR 250.000

Bankalar 1.000.000 Satıcılar 250.000

12.TİC ALACAKLAR 442.216

Alıcılar 442.216

IV.UZUN VADELİ YABANCI

KAYNAKLAR 3.058.216

40.MALİ BORÇLAR 3.058.216 16.CANLI VARLIKLAR 30.000 Banka kredileri 3.058.216 Canlı Büyükbaş hay. 30.000 42TİCARİ BORÇLAR 0

Satıcılar 0

II.DURAN VARLIKLAR 5.306.000 V.ÖZKAYNAKLAR 4.000.000 21.CANLI VARLIKLAR 1.020.000 50.ÖDENMEMİŞ SERMAYE 4.000.000

Canlı Büyükbaş Hay. 1.000.000 Sermaye 4.000.000

Yap. Olan Varlık Yatırım 20.000 25.MADDİ DURAN VARLIKLAR 4.286.000 Arazi ve arsalar 400.000

Binalar 3.100.000

Tesis Makine ve Cihazlar 470.000

Taşıtlar 606.000

Demirbaşlar 10.000

Bir. Amortisman Ve tük.pay(-) (300.000)

AKTİF TOPLAM 7.558.216 PASİF TOPLAM 7.558.216

3.1.1.2. Örnek İşletmenin Yevmiye Kaydının Yapılaması

Tablo 4

: Örnek İşletmenin Yevmiye Kaydı

KUZEY TARIM VE HAYVANCILIK LTD.ŞTİ 2017 YILI YEVMİYE KAYDI

1 _1.1.2017

100 KASA 30.000

101 ALINAN CEKLER 750.000

102 BANKALAR 1.000.000

120 ALICILAR 442.216

164.20 Besi üretim gider yeri 30000 164.20.01 Besi hayvanları 30000

214 CANLI BUYUKBAS HAYVAN 1.000.000

214.10 süt üretim gider yeri

214.10.01 sağmal inekler 1000000

218 YAP.OLAN CANLI HAYV. YATIRIM. 20.000

218.30 Canlı varlık yatırım gider yeri 20000 218.30.01 erkek buzagı 10000 218.30.02 dişi buzagı 10000 250 ARAZI VE ARSALAR 400.000 252 BINALAR 3.100.000 253 TESIS MAK.CİHAZ 470.000 254 TAŞITLAR 606.000 255 DEMİRBAŞLAR 10.000 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 300.000 300.BANKA KREDİLERİ 250.000 320 SATICILAR 250.000 400 BANKA KREDİLERİ 3.058.216 420 SATICILAR 0 500 SERMAYE 4.000.000 0.0.2017 2 _{150.İLK MADDE VE MALZMELER HSB. 87.038} 150.01 DİMM 10000 150.02 Sperma 17037,5 150.03 İlaç 60000 320 SATICILAR HSB. 87.038

İlk madde ve malzm. Satın alıması kaydı. 0.0.2017

3

710.DİMMG 912.232

710.10 Süt üretim gider yeri 761521,5 710.20 Besi üretim gider yeri 51638,4 710.30 Gebe düve gider yeri 99071,6 730.GÜG

730.01 Endirekt malzemeler 17000 17.000

730.01.10 Süt üretimi 10000 730.01.20 Besi üretimi 1000 730.01.30 Gebe düve gider yeri 1000 730.01.40 Yem hazırlama 5000 770.GYG

770.01 Endirekt malzeme 3711 3.711

770.01.70 Genel yön. Gid. 3711

150.İLK MADDE VE MALZM.HSB. 932.943 150.01 DİMM 912231,5 150.02 Endirekt malz. 3711 İlk madde malzm.kaydı 0.0.2017 4 _{720.DİG 35.000} 720.10 Süt ürtim gid.yeri 15000 720.20 Besi üretim gid.yeri 4642,87 720.30 Gebe düve gider yeri 5357,13

720.40. Sağım 10000

730.GÜG 10.000

730.04 Endirekt işçilik 10000,05 730.04.10 Süt üretimi 2222,22 730.04.20 Besi üretimi 1031,77 730.04.30 Gebe düve gider yeri 1190,51 730.04.40 gübre işlme 5555,55

381.GİDER TAHAKKULARI 45.000

İşçilik gid. Kaydı 0.0.2017 5 _730.GÜG

730.02 Suni tohumlama giderleri 20000 80.000

730.02.10 Süt üretimi 17038 730.02.30 Gebe düve gider yeri 2962 730.03 ilaç giderleri 60000 730.02.10 Süt üretimi 48000 730.02.20 Besi üretim gid.yeri 3700 730.02.30 Gebe düve gider yeri 8300

150.İLK MADDE VE MALZM.HSB. 80.000

150.03 sperma 20000 150.02 İlaç 60000 Suni tohumlama ve ilaç gid.kaydı

0.0.2017

6 _{730.GÜG 48.320}

730.05 Elektrik ve yakıt gid. 48320,26 730.05.10 Süt ürtim gid.yeri 13002,95 730.05.20 Besi üretim gid.yeri 3796,51 730.05.30 Gebe düve gider yeri 6920,8 730.05.40 Yem hazırlama 24600 770.GYG

770.03 Elektrik ve yakıt gid. 1200 1.200

770.03.70 Genel yön. Gid. 1200

381.GİDER TAHAKKULARI 49.520

Elektrik ve yakıt gid. Kaydı 0.0.2017

7 _{102.BANKALAR 1.806.375}

600 Y.İ.SATIŞLAR 1.806.375

600.01 Süt satışı 1706375

600.02 Besi hayvan satışı 100000 Hayvan ve süt satışı kaydı

0.0.2017

8 _{620 SATILAN MAMÜLÜN MALİYETİ 1.635.115}

620.01 süt satış 1577758

620.02 Besi 57356,73

154.HAYVANSAL ÜRÜNLER HSP. 1.577.758

164.CANLI BÜYÜKBAŞ HAYVN 57.357

164.20. Besi hay.gid yeri 57356,73 164.20.01 Besi hay. 57356,73 Hayvan ve süt satışı maliyet kaydı

0.0.2017

9 _{102.BANKALAR 233.750}

649.01 Süt desteği 120000 649.02 buzağı dest 13750 649.03 besi dest 20000 649.04 Ari işlt.destğ 80000 Devlet destekleri kaydı.

0.0.2017

10 218 YAPILMAKTA OLAN VARLIK YATIRIMLARI 25.491

218.30 Canlı var.yatırım gid.yeri 25490,68 218.30.01 Erkek Buzağı 11339,38

218.30.02 Dişi Buzağı 14151,3

606.CANLI VARLIK DEĞERLEME FARKLARI 25.491

606.01 Değerleme geliri 25.490,68 Sağmal ineklerin buzağı doğum kaydı.

Bu yevmiye kaydından sonra genel geçici mizan düzenlenecektir 31.12.2017

11 730 GÜG

730.08 Amortisman ve tükenme payları 555428,86 555.429 730.08.10 süt üretimi 423398

730.08.20 besi üretimi 29387,87 730.08.30 gebe düve 59641,87 730.03.40 yem ve dep. 43001,12 770 GYG

770.05 Amortisman ve tükenme payları 4000 4.000 770.05.70 Gen.yön.gid.yeri 4000

257 BİR. AMORTİSMANLAR 559.429

Amortisman ve tükenme payları kaydı. 31.12.2017

12 154.HAYVANSAL ÜRÜNLER HSP.

154.01 süt satış 1577758 1.577.757

164.CANLI BÜYÜKBAŞ HAYVN

164.01 Besi üretim 9387,87 13.383

218.YAP. OLAN CANLI VARLIK YAT.

218.30 Canlı var.yatırım gid.yeri 59641,87 59.841

711 DİMMG YANSITMA 912.232

721 DİG YANSITMA 35.000

731 GÜG YANSITMA 710.749

Üretim maliyetlerinin aktarılması 31.12.2017

13 632 GYG 8.911

771 GYG YANSITMA 8.911

Faaliyet giderlerinin aktarılması 31.12.2017 14 711 DİMMG YANSITMA 912.232 721 DİG YANSITMA 35.000 731 GÜG YANSITMA 710.749 771 GYG YANSITMA 8.911 710 DİMMG 912.232 720 DİG 35.000 730 GÜG 710.749 770 GYG 8.911

Gider hesapları ile yansıtma hesaplarının kapatılması 31.12.2017

15

600 Y.İ.SATIŞLAR 1.806.375

606.CANLI VARLIK DEĞERLEME FARKLARI 25.491

649.DİĞER OLAN GLİR VE KAR 233.750

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 2.065.616

Dönem gelirlerinin dönem kar veya zaraları hesabına aktarılması. 31.12.2017

16 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 1.644.026

620 SATILAN MAMÜLÜN MALİYETİ 1.635.115

632 GEN YON GID 8.911

Dönem giderlerinin dönem kar veya zaraları hesabına aktarılması. 31.12.2017

17

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 421.590

590 DÖNEM NET KARI 421.590

Dönem giderlerinin dönem kar veya zaraları net kara aktarılması. 31.12.2017

18

103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ 5.000

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 859.429 300.BANKA KREDİLERİ 250.000 321 BORC SENETLERİ 87.038 381 GİDER TAHAKUKLARI 94.520 400 BANKA KREDİLERİ 3.058.216 420 SATICILAR 250.000 500 SERMAYE 4.000.000

590 DONEM NET KARI 421.590

100 KASA 0

102 BANKALAR 2.040.125

120 ALICILAR 0

150 İLK MADDE MALZEME 1.099.980

164 CANLI BUYUKBAS HAYVAN 57.357

214 CANLI BUYUKBAS HAYVAN 1.150.000

218 YAP.OLAN CANLI HAYV. YATIRIM. 85.332

250 ARAZI VE ARSALAR 400.000 252 BINALAR 3.100.000 253 TESIS MAK.CİHAZ 470.000 254 TAŞITLAR 606.000 255 DEMİRBAŞLAR 10.000 TOPLAM 29.796.683 29.796.683

3.1.1.3. Örnek İşletmenin Defteri Kebir Kaydı

Tablo 5: Örnek İşletmenin Defteri Kebir Kaydı

KUZEY TARIM VE HAYVANCILIK LTD.ŞTİ 31.12.2017 DEFTERİ KEBİR KAYDI

100 KASA 101 ALINAN ÇEKLER 102 BANKALAR

1 30.000 1 750.000 1 1.000.000 7 1.806.375 9 233.750 3.040.125 120 ALICILAR 164 CANLI BÜYÜKBAŞ HAYVANLAR 214 CANLI BÜYÜKBAŞ HAYVANLAR 1 442.216 1 30.000 57.357 8 1 1.000.000 12 13.383 43.383 57.357

218 YAP. OLAN CANLI

HAYVN. YATIRIMLARI 250 ARAZI VE ARSA 252. BINALAR

1 20.000 1 400.000 1 3.100.000

12 59.841

79.841

253 TES. MAK CİHAZ 254 TAŞITLAR 255 DEMİRBAŞLAR

1 470.000 1 606.000 1 10.000

606.000

257 BİRİKMİŞ AMORT. 300 BANKA KREDİLERİ 320 SATICILAR

300.000 1 250.000 1 250.000 1

559.429 11 87.038 2

859.429 337.038

MALZM 3.058.216 1 4.000.000 1 2 87.038 932.943 3 80.000 5 1.012.943 710 DİMMG 730 GÜG 770 GYG 3 912.232 912.232 14 3 17.000 710.749 14 3 3.711 8.911 14 4 10.000 6 1.200 5 80.000 11 4.000 6 48.320 11 555.429 710.749 8.911 8.911

720 DİG 381 GİDER TAHAKUK 600 Y.İ SATIŞ

4 35.000 35.000 14 45.000 4 15 1.806.375 1.806.375 7 49.520 6 0 94.520 620 SAT. MAMÜL MALİYET 154 HAYVANSAL ÜRÜNLER 649 DİG. OLAN GELİR VE KAR 8 1.635.115 1.635.115 16 12 1.577.758 1.577.758 8 15 233.750 233.750 9 233.750

606 CANLI HAYVN DEG.

FARKI 711 DİMMG YANSITMA 721 DİG YANSITMA

15 25.491 25.491 10 14 912.232 912.232 12 4 45.000 45.000 12

912.232 45.000 8.911

731 GÜG YANSITMA 632 GYG YANSITMA 771 GYG YANSITMA

14 693.749 693.749 12 13 8.911 8.911 16 14 8.911 8.911 13

690 DÖNEM KARI VEYA

ZARARI 590 DÖNEM NET KARI

16 1.644.026 2.065.616 15 421.590 17

17 421.590

2.065.616

Tablo 6: Örnek İşletmenin Genel Geçici Mizan

KUZEY TARIM VE HAYVANCILIK LTD.ŞTİ 31.12.2017 TARİHLİ GENEL GEÇİCİ MİZAN

S.NO HSP._KODU HESAP ADI TOPLAM KALAN

BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK

1 100 KASA 30.000 30.000 2 101 ALINAN ÇEKLER 750.000 750.000 3 102 BANKALAR 3.040.125 3.040.125 4 103 VER CEK. 5.000 5.000 5 120 ALICILAR 442.216 442.216 6 150 İLK MADDE MALZM 87.038 1.012.943 925.905 7 154 HAYVANSAL ÜRÜNLER 1.577.758 1.577.758

8 164 CANLI BÜYÜKBAŞ HAYVNLAR 43.383 57.357 13.974

9 214 CANLI BÜYÜKBAŞ HAYVNLAR 1.000.000 1.000.000 10 218 YAP.OLAN CANLI HAYVN.YATIRIM 79.841 79.841

11 250 ARAZİ VE ARSALAR 400.000 400.000

12 252 BİNALAR 3.100.000 3.100.000

13 253 TESİS MAK.VE CİHAZ 470.000 470.000

14 254 TAŞITLAR. 606.000 606.000 15 255 DEMİRBAŞLAR 10.000 10.000 16 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN 300.000 300.000 17 300 BANKA KREDİLERİ 250.000 250.000 18 320 SATICILAR 337.038 337.038 19 381 GİDER TAHAKUKLARI 94.520 94.520 20 400 BANKA KREDİLERİ 3.058.216 3.058.216 21 500 SERMAYE 4.000.000 4.000.000 22 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 1.806.375 1.806.375

23 606 CANLI VAR. DEĞ. FARKLARI 25.491 25.491

24 620 SATILAN MAMÜL MALİYETİ 1.635.115 1.635.115

25 649 DİĞ. OLAN GELİR VE KARLAR 233.750 233.750

26 710 DİMMG 912.232 912.232

27 720 DİREKT İŞÇİLİK 35.000 35.000

28 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 112.587 112.587

29 770 GENEL YÖN. GİDERLERİ 4.911 4.911

3.1.1.5. Örnek İşletmenin Kesin Mizanının Düzenlenmesi

Tablo 7: Örnek İşletmenin Genel Kesin Mizan

KUZEY TARIM VE HAYVANCILIK LTD.ŞTİ 31.12.2017 TARİHLİ KESİN MİZAN

S.N O

HSP.

KODU HESAP ADI

TOPLAM KALAN

BORÇ ALACAK BORÇ ALACA_K

1 100 KASA 30.000 30.000 2 101 ALINAN ÇEKLER 750.000 750.000 3 102 BANKALAR 3.040.125 3.040.125 4 103 VER CEK. 5.000 5.000 5 120 ALICILAR 442.216 442.216 6 150 İLK MADDE MALZM 87.038 1.012.943 925.905 7 154 HAYVANSAL ÜRÜNLER 1.577.758 1.577.758

8 164 CANLI BÜYÜKBAŞ HAYVNLAR 43.383 57.357 13.974 9 214 CANLI BÜYÜKBAŞ HAYVNLAR 1.000.000 1.000.000

10 218 YAP.OLAN CANLI HAYVN.YATIRIM 117.331 117.331 11 250 ARAZİ VE ARSALAR 400.000 400.000 12 252 BİNALAR 3.100.000 3.100.000 13 253 TESİS MAK.VE CİHAZ 470.000 470.000 14 254 TAŞITLAR. 606.000 606.000 15 255 DEMİRBAŞLAR 10.000 10.000 16 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN

859.429

859.429 17 300 BANKA KREDİLERİ 250.000 250.000 18 320 SATICILAR 337.038 337.038 19 381 GİDER TAHAKUKLARI 94.520 94.520 20 400 BANKA KREDİLERİ 3.058.216 3.058.216 21 500 SERMAYE 4.000.000 4.000.000 22 590 DÖNEM NET KARI 421.590 421.590 23 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 1.806.375 1.806.375

24 606 CANLI VAR. DEĞ. FARKLARI 25.491 25.491

25 620 SATILAN MAMÜL MALİYETİ 1.635.115 1.635.115

26 649 DİĞ. OLAN GELİR VE KARLAR 233750 233.750

27 710 DİMMG 912.232 912.232

28 711 DİMMG YANSITMA 912.232 912.232

29 720 DİREKT İŞÇİLİK 35.000 35.000

30 721 DİREKT İŞÇİLİK YANSITMA 35.000 35.000

31 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 710.749 710.749

32 731 GENEL_YANSITMA ÜRETİM GİDERLERİ _{710.749 710.749} 33 770 GENEL YÖN. GİDERLERİ 8.911 8.911

34 771 GENEL YÖN. GİDERLERİ YANSITMA 8.911 8.911

35 690 DÖNEM KARI 2.065.616 2.065.616

3.1.1.6. Örnek İşletmenin Kapanış Bilançosu

Tablo 8: Örnek İşletmenin Kapanış Bilançosu

AKTİF

KUZEY TARIM VE HAYVANCILIK LTD.ŞTİ 31.12.2017

KAPANIŞ BİLANÇOSU

PASİF

I.DÖNEN VARLIKLAR

4.271.315

III.KISA VADELİ YABANCI

KAYNAKLAR

587.038

10.HAZIR DEĞERLER 3.815.125 30.MALİ BORÇLAR 250.000

Kasa 30.000 Banka Kredileri 250.000

Alınan çekler 750.000 32.TİCARİ BORÇLAR 337.038

Bankalar 3.040.125 Satıcılar 337.038

Ver.Çekler (5.000)

12.TİC ALACAKLAR 442.216

Alıcılar 442.216

IV.UZUN VADELİ YABANCI

KAYNAKLAR

4.106.589

40.MALİ BORÇLAR 4.106.589 16.CANLI VARLIKLAR 13.974 Banka kredileri 4.106.589

Canlı Büyükbaş hay. 13.974 42TİCARİ BORÇLAR 0

Satıcılar 0

II.DURAN VARLIKLAR

4.843.902 V.ÖZKAYNAKLAR

4.421.590

21.CANLI VARLIKLAR 1.117.331 50.ÖDENMEMİŞ SERMAYE 4.000.000

Canlı Büyükbaş Hay. 1.000.000 Sermaye 4.000.000

Yap. Olan Varlık Yatırım 117.331 59 DÖNEM NET KAR ZARARI

Dönem Karı 421.590

25.MADDİ DURAN VARLIKLAR 3.726.571 Arazi ve arsalar 400.000

Binalar 3.100.000

Tesis Makine ve Cihazlar 470.000

Taşıtlar 606.000

Demirbaşlar 10.000

Bir. Amortisman Ve tük.pay(-) (859.429)

3.1.1.7. Örnek İşletmenin

Ayrıntılı Gelir Tablosu

Tablo 9: Örnek İşletmenin Ayrıntılı Gelir Tablosu

KUZEY TARIM VE HAYVANCILIK LTD.ŞTİ

01.01.2017 - 31.12.2017

DÖNEMİ AYRINTILI GELİR TABLOSU

A - BRÜT SATIŞLAR 1.831.866

1. Yurt İçi Satışlar 1.806.375 2. Diğer Gelirler

3. Canlı Varlık Değerleme Farkları 25.491

---B - SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) 1.831.866

C -NET SATIŞLAR (1.635.115)

D- SATIŞLARIN MALİYETİ (-)

1.Satılan Mamül Maliyeti (1.635.115)

BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI 196.751

E - FAALİYET GİDERLERİ (-) (8.911) 1.Pazarlama Dağıtım (-)

2. Genel Yönetim Giderleri (-) (8.911)

FAALİYET KARI VEYA ZARARI 187.840

F- DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR 233.750 1.Diğer Olağan Gelir Ve Karlar 233.750

G - DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) H- FİNANSMAN GİDERLERİ

FAALİYET KARI VEYA ZARARI

I-OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR J - OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)

DÖNEM KARI VEYA ZARARI 421.590

K-DÖNEM KARI VE DİĞ. YASAL YÜK. KARŞ(-)

DÖNEM NET

3.2. Birim Maliyetlerin Hesaplanması

Bu bölümde örnek süt hayvancılığı işletmesinde üretilen ürünlerin maliyet

hesaplamaları ve birim maliyet analizi yapılmaktadır.

3.2.1 Büyükbaş Süt Hayvancılığı İşletmesinde Kullanılan Bazı Terimler

Süt hayvancılığı işletmesinde kullanılan bu projede kullanılmış bazı terimler

bulunmaktadır. Bu terimler aşağıda verilmiştir.

a) Sığır:

Sütünden,etinden, gücünden yararlanılan geviş getiren büyükbaş hayvanların

ortak adıdır.

b)Rasyon: Sığırların cinsine, kilosuna, yaşına göre düzenlenen bir günde yiyebilecekleri

kaba-kesif yem karışımıdır.

c)Kaba Yem: Besin maddelerinin yoğunluğu az olan sindirilebilirlik yönünden düşük kuru madde

yönünden %18'in üzerinde selüloz içeren yemdir. Örneğin saman, yonca vb

d)Kesif Yem: Kaba yem ile ters özellikleri taşıyan yemdir.Örneğin arpa, mısır vb.

e)Laktasyon: İneklerde doğum yaptıktan sonraki güne denir yaklaşık 305 gün sürer.

f)Kuru Dönem: Doğumu yaklaşan ineklerin doğurmadan önceki 60 günüdür. Bu dönemde

sağım bırakılır. Besleme yönünden farklı rasyon kullanılır.

g)İneklerde Kızgınlık: Dişi sığırlar cinsel erginliğe ulaştıktan sonra üreme içgüdüsünden dolayı

varlığını sürdürebilmek için gösterdikleri davranıştır. Bu dönemdeki hayvanlar agresif ve

normalden farklı davranırlar. Bu süreç her 21 günde bir devam eder.

ğ)Tohumlama: Kızgınlığa gelmiş hayvanlar yaşı ve kondisyonu uygun ise uygun sperma ile suni

tohumlama yada boğa ile tabi tohumlama gerçekleştirilir. Tohumlama yaşı inekler doğumundan

iki ay sonra tohumlanabilir. Düveler ise 16. ayında tohumlanabilir.

h)Suni Tohumlama: Kaliteli ve genetiği bilinen hastalıktan ari boğaların spermalarının alınarak

dondurulmasıyla azot tanklarında stoklanmış spermaların veteriner hekim tarafından

uygulanmasıdır.

ı)Tabi Tohumlama: Bu yöntem küçük işletmeler tarafından tercih edilen amatör bir yöntemdir.

Tabi tohumlamada iki yaşını doldurmuş boğa kullanılmaktadır.

i)Süt Verimi: Bir inekten alınan süt miktarıdır. Günlük süt verimi bir hayvanın 24 saat içindeki

süt miktarı, yıllık süt verimi ise 305 günlük süt miktarıdır.

3.2.2. Büyükbaş Süt Hayvancılığı İşletmesinde Maliyet Muhasebesi

Maliyet bir ürün meydana gelirken ortaya çıkan değerdir. Maliyet muhasebesinin amacı

ürünün fiyatının doğru şekilde belirlenmesine yardımcı olmaktır.

3.2.2.1. İşletmenin Maliyet Dağıtımı Sistemi

Örnek işletmede maliyetler dağıtılırken eş değer hayvan sayısı dikkate alınmıştır.

Dağıtım anahtarı olarak eşdeğer hayvan sayısı, dağıtım yöntemi olarak da doğrudan dağıtım

yapılmıştır(Doğrudan dağıtımın dışında; kademeli dağıtım, matematiksel dağıtım gibi yöntemler

de vardır).

Eşdeğer Hayvan Sayısının Hesaplanması: İşletmede hayvanların hepsi aynı yaş ve

grupta değildir. Hayvanlar yaşına göre farklı bölümlerde kalmaktadır. Bu bölümde kaldıkları

süreye göre dağıtımdan pay alması gerekmektedir. Örneğin buzağılar bir yılda sadece iki ay bu

alandan yararlanmaktadır. Bu sebepten dolayı bir buzağı için 12 ay değil de 2 ay hesaplamak

gerekir.

E ş de ğ er Hayvan Say ı s ı=

B ö lü mdeki Hayvan Say ı s ı

12 Ay

X B ö lü mde Kald ığı S ü ℜ

3.2.3. Örnek Büyükbaş İşletmesinde Birim Maliyet Analizi

Süt üretim işletmesi toplam 222 baş hayvandan oluşan 115 sağmal inek kapasiteli

günlük 2750 litre süt üretimi yapan bir işletmedir. Şekil 3 de işletmenin üreme yönetimi

bulunmaktadır.

3.2.3.1. Örnek Büyükbaş Üretim Gider Yerleri

Örnek alınan işletmede faaliyet gider yerleri birden fazladır. Bundan dolayı her gider

farklı maliyet oluşturmaktadır. Söz konusu işletmede dağıtım yapılırken Eşdeğer Hayvan Sayısı

dağıtım anahtarı ile doğrudan dağıtılmaktadır.

3.2.3.2. Esas Üretim Gider Yeri

İşletmenin asıl yaptığı işten doğan giderlerin toplandığı yerdir. İşletmenin gider yerleri

tablo 11'de verilmiştir.

3.2.3.3. Yardımcı Hizmet Gider Yeri

Esas üretime doğrudan katkısı yoktur fakat üretimin gerçekleşmesi için dolaylı olarak

katkı sağlar. Örneğin yemekhane işletmede bulunan işçilerin beslenme ihtiyacını

karşılamaktadır. Yemekhanenin üretime doğrudan bir katkısı yoktur. Tablo 11'de yardımcı

hizmet yerleri verilmiştir.

3.2.3.4. Genel Yönetim Giderleri

İşletmenin yönetim biriminin giderlerini kapsamaktadır.Tablo 11'de verilmiştir.

3.2.3.5. Çiftliğe Ait Giderlerin Belirlenmesi

İşletmenin büyükbaş hayvan varlığı yıl içinde değişmektedir. 2017 yıl sonu hayvan

varlığı tablo 10'da verilmiştir.

Tablo 10

:Büyükbaş Hayvan Varlığı

Cins Adet

Sağmal İnekler 100

Düşük süt veren grup 12 Orta süt veren grup 18 Yüksek süt veren grup 70

Kuruya Çıkmış İnek 15

Erkek Buzağı 10

Dişi Buzağı 15

Küçük Boy Erkek Dana 10

Küçük Boy Dişi Dana 10

Orta Boy Erkek Dana 12

Orta Boy Düve 10

Büyük Boy Erkek Besi 10

Büyük Düve 10

Gebe Düve 20

İşletmede gider yerleri Tablo 11 de belirlenmiştir ve buna göre şekil 4 gider yerleri

oluşturulmuştur.

Tablo 11

: Gider Yerleri

GİDER YERLERİ ve KODLARI

CİNSİ GİDER YERİ GİDER YERİ NO SÜT ÜRETİMİ

Sağımı devam eden ve sütü satılan inekler

(305 gün) Esas Üretim Gider Yeri 3001 Kuruya çıkmış inekler (2 ay) Esas Üretim Gider Yeri 3002 ET ÜRETİMİ

Süt içen erkek buzağı (60 güne kadar) Esas Üretim Gider Yeri 2001 Küçük boy erkek dana (60-120 gün arası) Esas Üretim Gider Yeri 2002 Orta boyerkek dana (120-240 gün arası) Esas Üretim Gider Yeri 2003 Büyük boy erkek besi (240-450 gün arası) Esas Üretim Gider Yeri 2004

GEBE DÜVE YETİŞTİRME

Süt içen dişi buzağı (60 güne kadar) Esas Üretim Gider Yeri 1001 Küçük boy dişi dana (60-120 gün arası) Esas Üretim Gider Yeri 1002 Orta boy düve (120-240 gün arası) Esas Üretim Gider Yeri 1003 Büyük düve 240 günden tohumlandığı

güne kadar

Esas Üretim Gider Yeri 1004

Gebe Düve Esas Üretim Gider Yeri 1005 Sağımhane Yardımcı Hizmet Gider Yeri 10 Yem hazırlama ve yem depolama yerleri Yardımcı Hizmet Gider Yeri 20 Su Hazırlama Yardımcı Hizmet Gider Yeri 30 Gübre toplama ve uzaklaştırma Yardımcı Hizmet Gider Yeri 40 Lojman ve Yemekhane Yardımcı Hizmet Gider Yeri 50 Yönetim Giderleri Genel Yön. Gider Yeri 70

3.2.4. Yem Maliyetleri ve Diğer Maliyetler

Yem maliyeti hayvanların yaşına kilosuna cinsine göre değişmektedir. İşletmede

kullanılan rasyonlar aşağıda gruba göre verilmiştir.

3.2.4.1. Sağmal İneklerin Yem Maliyeti

Sağmal hayvanlar işletmede üç gruba Yüksek Verim 27 litre ve üzeri süt veren, 26-20

litre arası süt verenler, 20 litreden az süt verenler şeklinde sınıflandırılmıştır. Süt verimi ineğin

doğum yaptığı günden itibaren başlar ve tekrar doğurmasına 2 ay kalana kadar süt vermeye

devam eder. sütün azalması doğumun yaklaştığını göstermektedir. Bu Grafik 1 de gösterilmiştir.

Grafik 1:Laktasyon Eğrisi

http://www.harranzootekni.com/2016/10/laktasyon-nedir.html

İşletmede her verim grubu için ayrı besleme programı vardır. Tablo 12, 13 ve 14 de sırasıyla

besleme programları verilmiştir.

Not: Besleme programları işletme için uygulanmaktadır.

Tablo 12 : Yüksek Verim Sağmal Rasyonu

YÜKSEK VERİM GRUBU RASYONU

YEM ADI

MİKTAR BİRİM

BİRİM

FİYATI

GÜNLÜK

MALİYET

305 GUN

MALİYET

MISIR SİLAJI 10,00 kg 0,25 ₺ 2,50 ₺ 762,50 ₺ BUĞDAY SİLAJI 10,00 kg 0,20 ₺ 2,00 ₺ 610,00 ₺ SAMAN 1,00 kg 0,55 ₺ 0,55 ₺ 167,75 ₺ YONCA 3,00 kg 0,80 ₺ 2,40 ₺ 732,00 ₺

ARPA FLAKE 1,00 kg 1,40 ₺ 1,40 ₺ 427,00 ₺ MISIR FLAKE 2,00 kg 1,40 ₺ 2,80 ₺ 854,00 ₺ PAMUK TOHUMU KÜSPESİ 2,00 kg 1,50 ₺ 3,00 ₺ 915,00 ₺ SÜT YEMİ 21P/2750kCAL 5,00 kg 1,60 ₺ 8,00 ₺ 2.440,00 ₺ TOKSİN BAĞLAYICI 0,20 kg 14,00 ₺ 2,80 ₺ 854,00 ₺ SODA 0,10 kg 2,00 ₺ 0,20 ₺ 61,00 ₺ VİTAMİN 0,05 kg 14,00 ₺ 0,70 ₺ 213,50 ₺ TOPLAM 27,15 ₺ 8.280,75 ₺

Tablo 13 : Orta Verim Sağmal Rasyonu

ORTA VERİM GRUBU RASYONU

YEM ADI MİKTAR BİRİM BİRİM FİYATI GÜNLÜK MALİYET 305 GUN MALİYET MISIR SİLAJI 15,00 kg 0,25 ₺ 3,75 ₺ 1.143,75 ₺ SAMAN 1,00 kg 0,55 ₺ 0,55 ₺ 167,75 ₺ YONCA 2,00 kg 0,80 ₺ 1,60 ₺ 488,00 ₺

BUĞDAY KURU OTU 1,00 kg 0,40 ₺ 0,40 ₺ 122,00 ₺

ARPA FLAKE 1,00 kg 1,40 ₺ 1,40 ₺ 427,00 ₺

MISIR FLAKE 1,00 kg 1,40 ₺ 1,40 ₺ 427,00 ₺

PAMUK TOHUMU KÜSPESİ 1,00 kg 1,50 ₺ 1,50 ₺ 457,50 ₺ SÜT YEMİ 21P/2750kCAL 3,00 kg 1,60 ₺ 4,80 ₺ 1.464,00 ₺

TOKSİN BAĞLAYICI 0,20 kg 14,00 ₺ 2,80 ₺ 854,00 ₺

SODA 0,10 kg 2,00 ₺ 0,20 ₺ 61,00 ₺

VİTAMİN 0,05 kg 14,00 ₺ 0,70 ₺ 213,50 ₺

TOPLAM 19,10 ₺ 5.825,50 ₺

Tablo 14 : Düşük Verim Sağmal Rasyonu

DÜŞÜK VERİM GRUBU RASYONU YEM ADI MİKTAR BİRİM BİRİM

FİYATI GÜNLÜKMALİYET 305 GUN MALİYET MISIR SİLAJI 15,00 kg 0,25 ₺ 3,75 ₺ 1.143,75 ₺ SAMAN 1,00 kg 0,55 ₺ 0,55 ₺ 167,75 ₺ YONCA 1,00 kg 0,80 ₺ 0,80 ₺ 244,00 ₺

ARPA FLAKE 1,00 kg 1,40 ₺ 1,40 ₺ 427,00 ₺

MISIR FLAKE 1,00 kg 1,40 ₺ 1,40 ₺ 427,00 ₺

PAMUK TOHUMU KÜSPESİ 1,00 kg 1,50 ₺ 1,50 ₺ 457,50 ₺ SÜT YEMİ 21P/2750kCAL 2,50 kg 1,60 ₺ 4,00 ₺ 1.220,00 ₺

TOKSİN BAĞLAYICI 0,20 kg 14,00 ₺ 2,80 ₺ 854,00 ₺

SODA 0,10 kg 2,00 ₺ 0,20 ₺ 61,00 ₺

VİTAMİN 0,05 kg 14,00 ₺ 0,70 ₺ 213,50 ₺

TOPLAM 17,50 ₺ 5.337,50 ₺

Sağmal Grupların Bir yıllık (305 gün laktasyon) Yem tüketimi;

Sağmal gruplarının 305 günlük yem tüketimi tablo 15 de verilmiştir.

Tablo 15 :

Sağmal Grubu Toplam Yem Tüketimi

GRUP ADI

HAYVAN

SAYISI

BİR

HAYVANIN

YILLIK

MAİYETİ

TOPLAM

YÜKSEK VERİM 70,00 8.280,75 ₺ 579.652,50 ₺ ORTA VERİM 18,00 5.825,50 ₺ 104.859,00 ₺ DÜŞÜK VERİM 12,00 5.337,50 ₺ 64.050,00 ₺ TOPLAM SAĞMAL 748.561,50 ₺

3.2.4.2. Kuru dönemdeki İneklerin Yem Maliyeti

Kuru dönemle ilgili bilgi daha önceki bölümde verilmiştir. Çiftlikte bir yıl boyunca

ortalama 15 inek kuruda kalmaktadır.

Tablo 16 : Kuru Dönem Rasyonu

KURU DÖNEM RASYON

YEM ADI

MİKTAR BİRİM

BİRİM

FİYATI

GÜNLÜK

MALİYET

60 GUN

MALİYET

MISIR SİLAJI 7,00 kg 0,25 ₺ 1,75 ₺ 105,00 ₺ SAMAN 7,00 kg 0,55 ₺ 3,85 ₺ 231,00 ₺

BUĞDAY KURU OTU 2,00 kg 0,40 ₺ 0,80 ₺ 48,00 ₺

ARPA FLAKE 1,00 kg 1,40 ₺ 1,40 ₺ 84,00 ₺

MISIR FLAKE 1,00 kg 1,40 ₺ 1,40 ₺ 84,00 ₺

PAMUK TOHUMU KÜSPESİ 1,00 kg 1,50 ₺ 1,50 ₺ 90,00 ₺

TOKSİN BAĞLAYICI 0,20 kg 14,00 ₺ 2,80 ₺ 168,00 ₺

VİTAMİN 0,05 kg 14,00 ₺ 0,70 ₺ 42,00 ₺

TOPLAM 19,35 14,40 ₺ 864,00 ₺

Tablo 17 : Kuru Dönem Toplam Yem Gideri

GRUP ADI

HAYVAN

SAYISI

60 GÜN

MALİYET

TOPLAM

KURU DÖNEM 15,00 864,00 ₺ 12.960,00 ₺ TOPLAM 12.960,00 ₺

3.2.4.3. Dişi-Erkek Buzağılar (0-60 gün)

Yem Maliyeti

Dişi erkek buzağılar 60 gün boyunca bireysel kulübelerde kalmaktadır.

Beslemeleri ise ortak şekilde yapılmaktadır. Tablo 18 de besleme giderleri verilmiştir.

Tablo 18: 0-60 gün Buzağılar Besleme Rasyonu

GÜN MAMA MAMA_TOPLAM

BUZAĞI BAŞLAN GIÇ YEMİ BAŞ.YEM TOPLAM BUZAĞI BÜYÜTME YEMİ BÜY.YEMİ TOPLAM YONCA YONCA TOPL. BİRİM FİYAT 12 2 1,6 0,8 0-7 GÜN KOLOSTRUM 0 0 0 0 0 0 0 7-40 GÜN 0,5 198 0,2 13,2 0 0 0,1 2,64 40-50 GÜN 0,6 72 0,5 10 0 0 0,2 1,6 50-60 GÜN 0,25 30 1 20 1 16 0,5 4 TOPLAM 300 43,2 16 8,24 MALİYET TOPLAM 367,44

Tablo 19: 0-60 gün Buzağılar Besleme Toplam Gider

GRUP ADI

HAYVAN

SAYISI

60GÜN

MALİYET

TOPLAM

ERKEK BUZAĞI 10,00 367,44 ₺ 3.674,40 ₺ DİŞİ BUZAĞI 15,00 367,44 ₺ 5.511,60 ₺ TOPLAM 9.186,00 ₺

3.2.4.4. Küçük Boy Erkek – Dişi Dana (60-120 gün arası)

60-120 gün erkek dişi danalar aynı bölümde kalmaktadır ve aynı besleme programı

uygulanmaktadır.

Tablo 20 : Küçük Boy Erkek-Dişi Dana Rasyonu

KÜÇÜK BOY ERKEK-DİŞİ DANA (60-120 GÜN) RASYONU

YEM ADI

MİKTAR

BİRİM

BİRİM

FİYATI

GÜNLÜK

MALİYET

60 GUN

MALİYET

SAMAN 1,00 kg 0,55 ₺ 0,55 ₺ 33,00 ₺ YONCA 2,00 kg 0,40 ₺ 0,80 ₺ 48,00 ₺ MISIR FLAKE 1,00 kg 1,40 ₺ 1,40 ₺ 84,00 ₺

BUZAGI BÜYÜTME YEMİ 2,00 kg 2,00 ₺ 4,00 ₺ 240,00 ₺

VİTAMİN 0,05 kg 14,00 ₺ 0,70 ₺ 42,00 ₺

TOPLAM 6,05 7,45 ₺ 447,00 ₺

Tablo 21: 60-120 Gün Dişi-Erkek Dana Toplam Yem Gideri

GRUP ADI

HAYVAN

SAYISI

60GÜN

MALİYET

TOPLAM

KÜÇÜK ERKEK DANA 10,00 447,00 ₺ 4.470,00 ₺ KÜÇÜK DİŞİ DANA 10,00 447,00 ₺ 4.470,00 ₺ TOPLAM 8.940,00 ₺

3.2.4.5. Orta Boy Erkek – Dişi Dana (120-240 gün arası)

60-120 gün erkek dişi danalar aynı bölümde kalmaktadır ve aynı besleme programı

uygulanmaktadır.

Tablo 22 :

Orta Boy Erkek- Dişi Dana Rasyonu

ORTA BOY ERKEK-DİŞİ DANA (120-240 GÜN)

YEM ADI

MİKTAR BİRİM

BİRİM

FİYATI

GÜNLÜK

MALİYET

120 GUN

MALİYET

MISIR SİLAJI

5,00

kg

0,25 ₺

1,25 ₺

150,00 ₺

SAMAN 1,00 kg 0,55 ₺ 0,55 ₺ 33,00 ₺ YONCA 2,00 kg 0,40 ₺ 0,80 ₺ 48,00 ₺ MISIR FLAKE 1,00 kg 1,40 ₺ 1,40 ₺ 84,00 ₺ BUZAGI BÜYÜTME YEMİ 2,00 kg 2,00 ₺ 4,00 ₺ 240,00 ₺ VİTAMİN 0,05 kg 14,00 ₺ 0,70 ₺ 42,00 ₺ TOPLAM 6,05 8,70 ₺ 597,00 ₺

Tablo 23 :

Orta Boy Erkek- Dişi Dana Toplam Yem Gideri

GRUP ADI

HAYVAN

_SAYISI

_MALİYET

120 GÜN

TOPLAM

ORTA ERKEK DANA 12,00 597,00 ₺ 7.164,00 ₺ ORTA DİŞİ DANA 10,00 597,00 ₺ 5.970,00 ₺

TOPLAM 13.134,00 ₺

3.2.4.6. Büyük Boy Erkek Besi (240 – 450 gün arası)

Bu bölümde erkek dişi beslemeleri ayrılmaktadır.

Tablo 24 : Büyük Boy Erkek Besi Rasyonu

BÜYÜK BOY BESİ (240-450 GÜN) RASYONU

YEM ADI

MİKTAR BİRİM

_FİYATI

BİRİM

_MALİYET

GÜNLÜK

_MALİYET

210 GUN

MISIR SİLAJI 7,00 kg 0,25 ₺ 1,75 ₺ 367,50 ₺

SAMAN 3,00 kg 0,55 ₺ 1,65 ₺ 346,50 ₺

BESİ YEMİ 3,00 kg 1,50 ₺ 4,50 ₺ 945,00 ₺

ARPA FLAKE 5,00 kg 1,40 ₺ 7,00 ₺ 1.470,00 ₺

PAMUK TOHUMU KÜSPESİ 1,00 kg 1,50 ₺ 1,50 ₺ 315,00 ₺

SODA 0,10 kg 2,00 ₺ 0,20 ₺ 42,00 ₺

VİTAMİN 0,05 kg 14,00 ₺ 0,70 ₺ 147,00 ₺

TOPLAM 17,30 ₺ 3.633,00 ₺

Tablo 25: Büyük Boy Erkek Besi Toplam Yem Gideri

GRUP ADI

HAYVAN

SAYISI

210 GÜN

MALİYET

TOPLAM

BÜYÜK BESİ 10,00 3.633,00 ₺ 36.330,00 ₺

TOPLAM 36.330,00 ₺

3.2.4.7. Büyük Düve (240 günden tohumlandığı güne kadar)

İşletmede ortalama tohumlama yaşı 16 ay yani 480 gündür. 240 -480 gün arası tablo

26'daki gibidir.

Tablo 26 :

Büyük Düve Rasyonu

BÜYÜK DÜVE (240-480 GÜN) RASYONU

YEM ADI

MİKTAR BİRİM

BİRİM

FİYATI

GÜNLÜK

240 GUN

MALİYET

MISIR SİLAJI 8,00 kg 0,25 ₺ 2,00 ₺ 480,00 ₺ SAMAN 2,00 kg 0,55 ₺ 1,10 ₺ 264,00 ₺ YONCA 1,00 kg 0,80 ₺ 0,80 ₺ 192,00 ₺ BUĞDAY KURU OTU 2,00 kg 0,40 ₺ 0,80 ₺ 192,00 ₺ ARPA FLAKE 1,00 kg 1,40 ₺ 1,40 ₺ 336,00 ₺ MISIR FLAKE 1,00 kg 1,40 ₺ 1,40 ₺ 336,00 ₺ PAMUK TOHUMU KÜSPESİ 1,00 kg 1,50 ₺ 1,50 ₺ 360,00 ₺ SODA 0,10 kg 2,00 ₺ 0,20 ₺ 48,00 ₺ VİTAMİN 0,05 kg 14,00 ₺ 0,70 ₺ 168,00 ₺

TOPLAM 9,90 ₺ 2.376,00 ₺

Tablo 27

: Büyük Düve Toplam Yem Gideri

GRUP ADI

HAYVAN

SAYISI

210 GÜN

MALİYET

TOPLAM

BÜYÜK DÜVE 10,00 2.376,00 ₺ 23.760,00 ₺ TOPLAM 23.760,00 ₺

3.2.4.8. Gebe Düve (280 GÜN)

Tohumlamadan doğumuna kadar olan süreçtir.

Tablo 28 :

Gebe Düve Rasyonu

GEBE DÜVE (280 GÜN) RASYONU

YEM ADI

MİKTA

R

BİRİM BİRİM

FİYATI

GÜNLÜK

280 GUN

MALİYET

MISIR SİLAJI 8,00 kg 0,25 ₺ 2,00 ₺ 560,00 ₺ SAMAN 2,00 kg 0,55 ₺ 1,10 ₺ 308,00 ₺ BUĞDAY KURU OTU 2,00 kg 0,40 ₺ 0,80 ₺ 224,00 ₺ ARPA FLAKE 1,00 kg 1,40 ₺ 1,40 ₺ 392,00 ₺ MISIR FLAKE 1,00 kg 1,40 ₺ 1,40 ₺ 392,00 ₺ PAMUK TOHUMU KÜSPESİ 2,00 kg 1,50 ₺ 3,00 ₺ 840,00 ₺ SODA 0,10 kg 2,00 ₺ 0,20 ₺ 56,00 ₺ VİTAMİN 0,05 kg 14,00 ₺ 0,70 ₺ 196,00 ₺

TOPLAM 10,60 ₺ 2.968,00 ₺

Tablo 29

: Gebe Düve Toplam Yem Gideri

GRUP ADI

HAYVAN

SAYISI

280 GÜN

MALİYET

TOPLAM

TOPLAM 59.360,00 ₺

3.2.4.9. İşletmenin 2017 Yılı Toplam Yem Giderleri

İşletmede kullanılan toplam yem miktarları Yem Maliyetleri bölümünde hesaplanan

değerlerin toplamı tablo 30 da verilmiştir.

Tablo 30: İşletmenin 2017 yılı Toplam Yem Giderleri

SÜT ÜRETİMİ

GİDER YERİ

SAYI

BİRİM

MALİYET

TOPLAM

MALİYET

SAĞILAN İNEK(305 GÜN) ESAS ÜRETİM GİDER YERİ 100,00 7.485,62 ₺ 748.561,50 ₺ KURUYA ÇIKMIŞ (60 GÜN) ESAS ÜRETİM GİDER YERİ 15,00 864,00 ₺ 12.960,00 ₺

ET ÜRETİMİ

ERKEK BUZAĞI (0-60 GÜN) ESAS ÜRETİM GİDER YERİ 10,00 367,44 ₺ 3.674,40 ₺ KÜÇÜK ERKEK DANA (60-120 GÜN) ESAS ÜRETİM GİDER YERİ 10,00 447,00 ₺ 4.470,00 ₺ ORTA ERKEK DANA (120-240 GÜN) ESAS ÜRETİM GİDER YERİ 12,00 597,00 ₺ 7.164,00 ₺ BÜYÜK ERKEK DANA (240-450 GÜN) ESAS ÜRETİM GİDER YERİ 10,00 3.633,00 ₺ 36.330,00 ₺

GEBE DÜVE ÜRETİM

DİŞİ BUZAĞI (0-60 GÜN) ESAS ÜRETİM GİDER YERİ 15,00 367,44 ₺ 5.511,60 ₺ KÜÇÜK DİŞİ DANA (60-120 GÜN) ESAS ÜRETİM GİDER YERİ 10,00 447,00 ₺ 4.470,00 ₺ ORTA DİŞİ DANA (120-240 GÜN) ESAS ÜRETİM GİDER YERİ 10,00 597,00 ₺ 5.970,00 ₺ BÜYÜK DÜVE (240-480 GÜN) ESAS ÜRETİM GİDER YERİ 10,00 2.376,00 ₺ 23.760,00 ₺ GEBE DÜVE ESAS ÜRETİM GİDER YERİ 20,00 2.968,00 ₺ 59.360,00 ₺

TOPLAM 912.231,50 ₺

3.2.4.10. İlaç Giderleri

İşletmenin bir yıllık ilaç gideri 60.000 TL dir. Gider yerlerine tablo 46 da istek fişleri

dikkate alınarak dağıtılmıştır.

3.2.4.11. Sperma Giderleri

Sperma sağmal hayvanlar kurudakiler dahil(115) ve gebe düveler (20) de

kullanılmadadır. Sperma için yıllık 20.000 TL ödenmektedir.

115+20=135 20.000/135=148,14 TL/adt

3.2.4.12. Veteriner Giderleri

İşletmenin yıllık veteriner gideri 29.315 TL dir. Sağımhane için %3 pay verilip geriye

kalan %97 hayvanlara dağıtılacaktır.

Br hay.baş düşen değer 28.435,55/154,22=181,39 TL

Tablo 31 :

Veteriner Giderlerinin Dağıtılması

GİDER YERİ NO AÇIKLAMA EŞDEGER HAYVAN SAYISI BİRİM MALİYET TOPLAM 3001 SAĞMAL AHIR 100,00 184,39 18439 3002 KURU AHIR 15,00 184,39 2765,85 2001 ERKEK BUZAĞI (10/12)*2 184,39 307,3166667 2002 K.ERKEK (10/12)*2 184,39 307,3166667 2003 O.ERKEK (12/12)*2 184,39 368,78 2004 B. ERKEK (10/12)*7 184,39 1075,608333 1001 DİŞİ BUZAĞI (15/12)*2 184,39 460,975 1002 K. DİŞİ (10/12)*2 184,39 307,3166667 1003 O. DİŞİ (10/12)*2 184,39 307,3166667 1004 B .DİŞİ (10/12)*8 184,39 1229,266667 1005 GEBE DÜVE (20/12)*9,33 184,39 2867,2645 10 SAĞIMHANE 879,45 154,22 29315,46117

3.2.4.13. Elektrik Gideri

İşletme yılda 38.520 TL elektrik harcamaktadır. Tablo 32 de bölüm başı elektrik gideri

verilmiştir.

Tablo 32: Elektrik Giderlerin Dağıtılması

GİDER YERİ NO AÇIKLAMA ELK.TÜKETİMİ kWh BİRİM FİYAT TOPLAM 3001 SAĞMAL AHIR 5000,00 0,60 ₺ 3.000,00 ₺ 3002 KURU AHIR 3000,00 0,60 ₺ 1.800,00 ₺ 2001 ERKEK BUZAĞI 2000,00 0,60 ₺ 1.200,00 ₺ 2002 K.ERKEK 1000,00 0,60 ₺ 600,00 ₺ 2003 O.ERKEK 1000,00 0,60 ₺ 600,00 ₺

2004 B. ERKEK 1000,00 0,60 ₺ 600,00 ₺ 1001 DİŞİ BUZAĞI 1200,00 0,60 ₺ 720,00 ₺ 1002 K. DİŞİ 1000,00 0,60 ₺ 600,00 ₺ 1003 O. DİŞİ 1000,00 0,60 ₺ 600,00 ₺ 1004 B .DİŞİ 1000,00 0,60 ₺ 600,00 ₺ 1005 GEBE DÜVE 4000,00 0,60 ₺ 2.400,00 ₺ 10 SAĞIMHANE 10000,00 0,60 ₺ 6.000,00 ₺ 20 YEM HAZIRLAMA 20000,00 0,60 ₺ 12.000,00 ₺ 30 SU HAZIRLAMA 1000,00 0,60 ₺ 600,00 ₺ 40 GÜBRE İŞLEME 10000,00 0,60 ₺ 6.000,00 ₺ 50 LOJMANLAR 1000,00 0,60 ₺ 600,00 ₺ 70 GEN.YON.GİD 1000,00 0,60 ₺ 600,00 ₺ TOPLAM 64200,00 38.520,00 ₺

3.2.4.14. Akaryakıt Giderleri

Akaryakıt giderlerinin toplam 20.000 TL olup %32 yem hazırlama ve dağıtma, %10

gübre işleme , %3 genel yönetim giderleri geriye kalan %5' lik kısım ise tablodaki gibi

dağıtılmıştır.

Daha önce hesaplanan eşdeğer hayvan sayısı 154,22 kullanılacaktır.

20.000x0,55=11.000

11.000/154,22=71,33

Tablo 33 : Akaryakıt Giderlerin Dağıtılması

GİDER YERİ NO AÇIKLAMA EŞDEGER HAYVAN SAYISI BİRİM MALİYET FİYAT TOPLAM 3001 SAĞMAL AHIR 100,00 71,33 ₺ 7.133,00 ₺ 3002 KURU AHIR 15,00 71,33 ₺ 1.069,95 ₺ 2001 ERKEK BUZAĞI (10/12)*2 71,33 ₺ 118,88 ₺ 2002 K.ERKEK (10/12)*2 71,33 ₺ 118,88 ₺ 2003 O.ERKEK (12/12)*2 71,33 ₺ 142,66 ₺ 2004 B. ERKEK (10/12)*7 71,33 ₺ 416,09 ₺

1001 DİŞİ BUZAĞI (15/12)*2 71,33 ₺ 178,33 ₺ 1002 K. DİŞİ (10/12)*2 71,33 ₺ 118,88 ₺ 1003 O. DİŞİ (10/12)*2 71,33 ₺ 118,88 ₺ 1004 B .DİŞİ (10/12)*8 71,33 ₺ 475,53 ₺ 1005 GEBE DÜVE (20/12)*9,33 71,33 ₺ 1.109,18 ₺ 20 YEM HAZIRLAMA 32% 6.400,00 ₺ 40 GÜBRE İŞLEME 10% 2.000,00 ₺ 70 GEN.YON.GİD 3% 600,00 ₺ 154,22 20.000,27 ₺

3.2.4.15. Tamir Bakım Giderleri

Tamir bakım giderleri toplam 10.000 TL olup sağımhanede %15,yem hazırlama %10 ,

gübre işleme %5 , lojmanlarda %1 geriye kalan %69 ise hayvan sayısına göre diğer bölümlere

dağıtılacaktır.

Eşdeğer hayvan sayısı 154,22

10.000x0,69 =6900 TL

6900/154,22=44,74 TL

Tablo 34: Tamir Bakım Giderlerin Dağıtılması

GİDER YERİ NO AÇIKLAMA EŞDEGER HAYVAN SAYISI BİRİM MALİYET FİYAT TOPLAM 3001 SAĞMAL AHIR 100,00 44,74 ₺ 4.474,00 ₺ 3002 KURU AHIR 15,00 44,74 ₺ 671,10 ₺ 2001 ERKEK BUZAĞI 1,67 44,74 ₺ 74,57 ₺ 2002 K.ERKEK 1,67 44,74 ₺ 74,57 ₺ 2003 O.ERKEK 2,00 44,74 ₺ 89,48 ₺ 2004 B. ERKEK 5,83 44,74 ₺ 260,98 ₺ 1001 DİŞİ BUZAĞI 2,50 44,74 ₺ 111,85 ₺ 1002 K. DİŞİ 1,67 44,74 ₺ 74,57 ₺ 1003 O. DİŞİ 1,67 44,74 ₺ 74,57 ₺ 1004 B .DİŞİ 6,67 44,74 ₺ 298,27 ₺ 1005 GEBE DÜVE 15,55 44,74 ₺ 695,71 ₺ 10 SAĞIMHANE 15% 1.500,00 ₺ 20 YEM HAZIRLAMA 10% 1.000,00 ₺ 40 GÜBRE İŞLEME 5% 500,00 ₺ 50 LOJMAN YEMEK 1% 100,00 ₺ 154,22 9.999,65 ₺

3.2.4.16. Lojman Yemek Giderleri

Çiftlikte çalışan personel için yemek gideri toplam 15.000 TL'dir. Bu gider yardımcı

hizmet gideri olarak tabloda yerine yazılmıştır.

3.2.4.17. İşçilik Giderleri

İşletmede çalışan personelin maaş +vergi+sgk=30.000 TL

Tablo 35: İşçi Dağılımı

ÇALIŞMA YERİ

İŞÇİ

SAYISI

Sağmal İnekler* 3 Revir* 1 Düve Bakım* 1 Buzağılar* 1

Yem Hazırlama Dağıtma* 1

Mutfak 1

Şoför 1

TOPLAM

9

* =Doğrudan gider yerlerinde çalışmaktadır.

Ortalama bir yıllık gider 45.000/9=5000 TL

Tabloda 36 işçi direkt gider yerlerine dağıtılmış 2 işçi ise tüm bölümlere fayda sağladığı için

endirekt olarak tüm bölümlere dağıtılmıştır.

Tablo 36: İşçilik Giderlerin Dağıtılması

GİDE R YERİ

AÇIKLAMA İŞÇİ SAYISI BİRİM MALİYET DİREKT İŞÇİLİK GİDERİ ENDİREKT İŞÇİLİK GİDERİ 3001 Sağmal İnekler 1 5.000,00 ₺ 5.000,00 ₺ 1.111,11 ₺ 3002 Kurudakiler+Revir 1 5.000,00 ₺ 5.000,00 ₺ 1.111,11 ₺ 1001 2001 Dişi Buzağılar Erkek Buzağılar 1 5.000,00 ₺ 5.000,00 ₺ 1.111,11 ₺ 1002 1003 1004 1005 2002 2003 2004 K.dişi Dana O. Dişi Dana Büyük Düve Gebe Düve K. Erkek Dana O.Erkek Dana B.erkek Dana 1 5.000,00 ₺ 5.000,00 ₺ 1.111,11 ₺ 10 Sağımhane 2 5.000,00 ₺ 10.000,00 ₺ 1.111,11 ₺ 20 Yem Hazırlama / Dağıtma 1 5.000,00 ₺ 5.000,00 ₺ 1.111,11 ₺ 40 Gübre işleme 1.111,11 ₺ 50 Lojman Yemek 1.111,11 ₺

70 Genel Yönetim Gid. 1.111,11 ₺

7 35.000,00 ₺ 10.000,00 ₺

3.2.4.18. Finansman Giderleri

Çiftlik yıl içinde 250.000 TL banka kredisi kullanmıştır.

3.2.5. Amortisman

VUK 333 sıra no.lu genel tebliği ' ne göre sağmal ineklerde fayda yıl 5 Yıl amortisman

oranı %20'dir.

İşletmede satılmak için bulundurulan besi hayvanları için amortisman ayrılmaz.

Hesaplamalarda Eşdeğer Hayvan Sayıları dikkate alınmıştır.

* http://www.muhasebesitesi.com/normal-amortisman-yontemi.html

Sağmal inek =100 adet değeri ise 10.000 TL x 100=1.000.000 TL'dir.

Sağmal inek amortisman değeri=1.000.000 x 0,20=200.000 TL

Kurudaki inekler=15 adet değeri ise 15.000 TL x15=225.000 TL'dir.

Kurudaki inekler amortisman değeri=225.000 x 0,20=45.000 TL

Normal Amortisman Yöntemine

Göre Amortisman =Değer x Amortisman Oranı

Tutarı