Sga'lı Bebeklerde Eregie Yöntemi
The Eregie Method in Babies With Small For Gestational Age
Ayça TÖREL ERGÜR *, Fatoş TANZER **, Gülten YAYLACI ***
ÖZET
Günümüzde düşük doğum ağırlığı (small for gestational age=SGA) olan yenidoğanlar karşılaştıkları pek çok sorun nedeniyle, halen perinatal morbitide ve mortalitede önemini korumaktadır. Bu nedenle SGA'lı bebeklerin zamanında sap-tanması gerekir. Bu durum gebelik yaşı tayininin önemini açık-ça ortaya koymaktadır. Bu amaçla bu açık-çalışmada,ortalama doğum ağırlığı 27401454 gram olan 58 SGA'lı bebeğin gebelik yaşları; Ballard Yöntemi ve baş çevresi ile orta kol çevresine dayanan Eregie yöntemi kullanılarak hesaplandı. İki yöntem ile saptanan gebelik yaşları arasında pozitif korelasyon saptandı (r=0.65).
Bu çalışma bize; ülkemiz gibi SGA'lı doğum oranının yük-sek olduğu bölgelerde doğar doğmaz ve kolayca uygulanılabi-len basit bir yöntem olan Eregie yöntemi ile gebelik yaşı tayini-nin , Ballard yöntemi kadar güvenilir olabileceğini düşündür-mektedir.
Anahtar kelimeler: Small for gestational age(SGA),
Eregie yöntemi
SUMMARY
Perinatal morbidity and mortality of nevvborns with small for gestational age (SGA) are stili important context since those babies faced several complications follovving birth. Therefore these babies with SGA must be diagnosed early as soon as possible. in addition, the determination of gestational age is crucial because of the above mentioned reasons. in present study the gestational age of 58 SGA babies with the mean birth weight of 2740+454 gr was determined by both Ballard method and Eregie method that depends on the measurements of the circumference of head and midarm. A positive correlation (r=0.65) was determined betvveen the gestational ages by both methods.
Findings of the pres ent study suggested that determination of the gestational age by the Eregie method could be as reliable as the Ballard method since the former method could be applied easily just after birth, and this may have advantages in our country that has high SGA rates.
Key vvords: Small for gestational age(SGA), Eregie
method
C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 22 (2): 79 - 82, 2000
GİRİŞ
Bebek ölümlerinin yaklaşık yarısı yenidoğan döne-minde görülmektedir. Sivas yöresinde düşük doğum ağırlığı olan yenidoğan sıklığının % 10,5 gibi yüksek oranlarda olduğu göz önüne alınırsa, gebelik yaşı tayini ile prematüre ve SGA'lı bebeklerin saptanması, izlem ve tedavilerinin doğru şekilde yapılmasına olanak sağlaya-caktır. (I) Bu da yüksek risk grubundaki prematüre ve SGA'lı bebeklerin yaşam şansını ve kalitesini
arttıracak-* Yrd. Doç. Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı,Sivas ** Prof. Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dalı,Sivas *** Arş. Gör. Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dalı,Sivas
Sga'lı Bebeklerde Eregie Yöntemi
tır. Bu durum da gestasyonel yaşın önemi ortaya çık-maktadır. Günümüzde kullanılan Ballard ve Dubovvitz yöntemleri bebeklerin dış görünüşlerinin yanısıra, nöro-lojik muayene bulgularını da içerdiğinden hekim dışı sağlık personeli tarafından yapılmaları zordur. Ayrıca bu yöntemlerin uygulanıp değerlendirilmesi için daha fazla zamana ihtiyaç vardır. Bu nedenle, gebelik yaş tayinin-de özellikle kırsal kesimlertayinin-de ebe ve diğer sağlık per-soneli tarafından kolayca uygulanabilecek basit bir yönteme gereksinim olduğu düşüncesi gün geçtikçe önem kazanmıştır. Bu amaçla ilk kez 1991 yılında Nijer-ya'da Eregie ve arkadaşları (2) tarafından geliştirilen ve ülkemizde 1994 yılında Yurdakök ve arkadaşları (3) tarafından 111 adet bebekte yapılan araştırmada Eregie yönteminin en az Ballard Yöntemi kadar doğru ve güve-nilir sonuç verdiği saptanmış, ancak bu konuda daha fazla çalışmaya gereksinim olduğu vurgulanmıştır. Bu çalışmada, Eregie yönteminin düşük doğum ağırlığı olan 'bebeklerin gebelik yaş tayinindeki yerini araştırmak ve gebelik yaş tayininde güvenilirliği ispatlanmış olan Ballard skorlaması ile karşılaştırılması amaçlandı.
GEREÇ VE YÖNTEM
Bu çalışma Ocak-1995 ve Haziran-1999 tarihleri arasında Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastane-si'nde doğan ve yenidoğan kliniğinde izlenen 58 SGA'lı bebekte yapıldı. Gebelik haftası Ballard yöntemi ile be-lirlenen bebekler Lubchenco eğrileri kullanılarak doğum ağırlıklarına göre değerlendirildi ve gebelik haftasına göre doğum ağırlığı 10. persentil değerin altındaki tüm bebekler SGA olarak tanımlandı. 38 hafta ve daha bü-yük gebelik yaşına sahip olan ve doğum ağırlığı gebelik haftasına göre 10. persentilin altında doğan bebeklere term SGA, 38 haftadan küçük , doğum ağırlığı 10. persentilin altında doğan bebeklere ise preterm SGA terimi kullanıldı (4,5). Çoğul gebeliklerden doğanlar, diabetik anne bebekleri, konjenital ya da kromozomal anomalisi olanlar, nörolojik muayenenin sağlıklı yapıla-madığı ağır asfiktik bebekler çalışma dışı bırakıldı.
Yaşamın ilk 24 saati içinde bebeklere Ballard ve Eregie yöntemleri uygulandı. (Tablo 1: Eregie Yöntemi) Vücut ağırlığı 10 grama kadar duyarlı terazilerle; baş çevresi ve orta kol çevresi 0.25 cm duyarlılıktaki kağıt mezuralarla ölçüldü. Yaşamın ilk günü saçlı deride oluşabilecek ödem yada sütürlerin üst üste binmesinden
kaynaklanabilecek ölçüm hatalarını en aza indirmek i( 37'si baş çevresi ardarda üç defa ölçüldü. Orta kol çevre idi. \ ölçülürken kol addüksiyona getirildi, önkol horizont 2). t durumda iken akromion ve olekranon uzaklığının ta göst orta noktasından geçen düzlemin çevresi, orta kol çs tem resi olarak kabul edildi. Sonuçlar ortalama ± standa sapma olarak belirlendi. Öykü (son adet tarihine göre Naegele formülü esas alınarak yapıldı), Ballard ve Ereği Yöntemleri ile belirlenen gebelik yaşları arasıni korelasyon katsayıları hesaplandı.Sonuçlar SPSS fc Wındows Bilgisayar programında Student t testi« korelasyon analizi yöntemleri kullanılarak değerlendirildi
Tablo 1: Eregie'nin basit değerlendirme yöntemi
A- Kol çevresi (cm)
Skor
<6.9
0
6.9-7.8
1
7.9-8.5
2
8.6-9.8
3
9.9-10.7
4
>10.7
5
B- Baş çevresi (cm)
Skor
<25.4
°
25.4-28.7
ı
28.8-30.6
2
30.7-33.3
33.4-34.6
4
>34.7
5
Toplam Skor (A+B)
Gebelik Yaşı (Hafta)
1
31
2
32.5
3
33.5
4
35
5
36
6
37
7
39
8
40
BULGULAR
Çalışmaya alınan ve annenin son adet tarihine göre 30-38 hafta arasında olan 58 SGA'lı bebeğin 33'ü (%56.9) erkek, 25 'ı (%43.1) kız idi. 58 SGA'lı bebeğin
HÜ
37'si (%63.8) term SGA,21'i (%36.2) ise preterm SGA idi. Vücut ağırlıkları ortalaması 2740 +454 gr idi (Tablo 2). Üç yönteme ait ortalama gebelik yaşları Tablo 3 'de gösterilmiştir. Vakaların Ballard Yöntemi ve Eregie Yön-temi ile belirlenen gebelik yaşları arasında pozitif bir korelasyon vardı. (r=0.65) (Tablo4).
Tablo2. SGA'lı 58 vakanın genel özellikleri Vaka(n=58)
SGA
Preterm
21(%36.2)
Term
37(%63.8)
Erkek
33(%56.9)
Kız
25(%43.1)
Ortalama doğum ağırlığı (gr)
2740±454
Tablo 3. 58 SGA'lı bebeğin öykü,Ballard ve Eregie yöntemleri-ne göre belirleyöntemleri-nen ortalama gebelik yaşları
Ortalama gebelik yaşı
Öykü
34.50±1.58
Ballard
37.90±2.96
Eregie
37.58+2.77
Tablo 4. Gebelik yaşın'n belirlenmesinde kullanılan yöntemle-rin korelasyon matriksi (Korelasyon katsayıları)
Ballard
Eregie
Öykü
0.84
0.48
Ballard
-
0.65
TARTIŞMA
SGA; doğum ağırlığının gebelik yaşına göre orta-lamanın 2 standart sapmadan daha düşük olması veya bebeğin doğum ağırlığının gebelik haftasına göre %10 persentilin altında olması şeklinde tanımlanabilir (6) Tüm gebeliklerin % 3 10'unu oluşturan SGA'lı bebekler perinatal mortalite ve.morbiditeden en fazla etkilenen gruptur (7). Neonatal dönemde karşılaşabilecekleri
problemlerin yanısıra uzun dönem içinde de çeşitli risk-lere sahiptirler. Bu bebeklerin erken dönemde tanınıp yeterli bakım ve tedaviyi almaları mortalite ve morbidite hızını azaltacaktır. Bunu önlemek için geliştirilen gebelik yaşının belirlenmesi yöntemleri ancak bu konuda eğitil-miş personel tarafından yapılabilmekte ve uzun zaman almaktadır. Ülkemizde halen doğumların çoğunun sağlık kurumları dışında yapıldığı bilinmektedir. Buralarda ulaşılabilecek tek sağlık personeli ebelerdir. Ebelerin ise karmaşık değerlendirme kriterlerini öğrenmesi zordur.
1991 yılında Eregie bebeğin yalnız baş çevresi ve kol çevresi ölçümlerine dayanan bir gebelik yaşı belirle-me sistemi geliştirmiştir (2). Bizde yenidoğan servisi-mizde yatan SGA'lı bebeklere bu basit yöntemi ve Ballard Yöntemini uygulayarak karşılaştırdık ve Eregie Yönteminin Ballard Yöntemi kadar doğru sonuç verdiğini gördük. Basit yöntemde bebeğin sadece baş ve kol çevresi ölçümleri kullanılmaktadır. Baş çevresi bebeğin beyin gelişiminin bir ölçüsü olarak oldukça önemlidir. Kol çevresi bebeğin vücudundaki yağ depolanması konu-sunda oldukça iyi fikir vermektedir (8).
Eregie Yöntemi bütün bebeklere kolaylıkla uygula-nabilmektedir. Ayrıca Ballard Yönteminde olduğu gibi, doğum şokunu atlattıktan sonra değil doğar doğmaz uygulanabilmektedir. Bu konu oldukça önemlidir,böylece bebeklere uygun merkezlerde gerekebilecek girişimler için zaman kaybı olmayacaktır. Ancak burada üzerinde durulması gereken önemli bir noktada gebelik yaşı tayininde kullanılan basit yöntemin asimet-rik(disproporsiyone) SGA'da bazı yanılgılara yol açabile-ceğinin bilinmesidir. Çünkü bu durumda ağırlık etkilen-miş ancak boy ve baş çevresi etkilenmeetkilen-miştir,gebelik yaşı relativ olarak bu skorlama sistemiyle düşük bulu-nabilir. Bu nedenle asimetrik ve simetrik SGA'lı bebekle-rin basit yöntemle gebelik yaşı tayinlebebekle-rinin diğer yön-temlerle karşılaştırılmasını içeren bir başka araştırmanın da yapılmasının doğru olacağını düşünüyoruz.
Sonuç olarak;ülkemiz ve özellikle yöremiz gibi prematüre ve/veya SGA'lı bebek doğum oranının yük-sek olduğu gözönüne alınırsa, bu yöntemin özellikle sağlık hizmetlerinin en uç kısmında görevli ebeler tara-fından kullanılması sayesinde bu bebeklerin erkenden tanınarak hekim kontrolü altına alınması sağlanacaktır. Bu durumun perinatal morbiditeyi azaltmada etkili olabileceği kanısındayız.
Sga'lı Bebeklerde Eregie Yöntemi
KAYNAKLAR
1. Cevit Ö, Toksoy HB, Ergür AT, Gültekin A, İçağasıoğlu D, Türkay S, Sütçü İ, Sivas İl Merkezinde Düşük Doğum Tartılı ( SGA) Bebek Sıklığı ve Etkileyen Bazı Faktörler. T Klin. Pediatri 6:89-92,1997
2. Eregie C.O. Assesment of gestational age: the value of a maturity scoring system for head circumference and mid- arm circumference. J. Trop Pediatr 37: 182-84,1991. 3. Yurdakök M, Erdem G. Gebelik yaşının belirlenmesinde
basit bir yöntem. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 37: 247-51,1994.
4. Ballard JL,Khoury JC,Wedig K. New Ballard Score, expanded to include extremely prematüre infants. J Pe diatr 119:417-423,1991.
5. Crouse DT, Cassady G. The small for gestational ağı infant. in: Avery GB, Fletcher MA, MacDonald MG(eds,); Neonatology, pathophysiology and management of tlt nevvborn 4th Ed., JB Lippincott Company, Philadelphiî, pp: 369-398,1994.
6. GomellaTL,Cunningham MD, Eyal FG.Neonatology; management, procedures, on-call problems, diseases, drugs. Appleton&Lange, Norwalk,pp: 100-104, 1992. 7. Küçüködük Ş. Yenidoğan ve Hastalıkları Feryal Matb,,
Ankara 155-76,1992.
8. Freedman LS, Samuels F, Fish I et al. Sparing of the brain in neonatal under nutrition: amino acid transport and incorporation into brain and muscle, Science 207:902-904,1980.
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı,Sivas
