“ KOMİK ■ İ - ŞEHİR,, NÂŞİT’ İ
29 YIL ÖNCE KAYBETMİŞTİK
O ğ lu S e l i m ’e: « A r t i s t o l u r s a n g ü c e n ir im . Bu a il e y i sa n a b ı r a k ı y o r u m . B en ö l d ü k t e n s o n r a e v in y ü k ü n ü sen taş ıy a ca k s ın .» demiş- ' ti!..
B i r gün ise Ş e h r e m i n i K ü çü k - s a r a y m e y d a n ı 9 n u m a r a l ı e v in sa de d e k o r u ve s o ğ u k od ası için d e, h a s t a y a ta ğ ı n d a d o ğ r u l a r a k , ken- İ d in e hâs şa k a c ılığ ı ile: «Ben ölün- I ce c a m i in a r k a s ı n a g ö m e r s in iz !»
d em işti.
1943 yılı 26 n isa n g ü n ü a y n ı ev de d ü n y a d a n göçen b u kişi «Ko- mik-i Şeh ir» u n v a n ı n ı t a ş ıy a n b ü y ü k t u lû a t ç ı . T ü r k t i y a t r o s u n u n ö n c ü l e r i n d e n b ü y ü k ust a Naşi t ö r c a n ’dan b a ş k a s ı d eğil di.. E v et T ü r k s a h n e h a y a t ı n d a « H a lk s a n a tk â r ı» . « T ü r k K okle ni», « K o m ik Naşit», «Kom ik-i Şe hir» ve s a h n e a d l a r ı n ın en g ü ç lü s ü , tek k e li m e y l e «Naşit» ini b u n d a n 20 yı! önce b u g ü n , h e p im izin a r a y ı p s o r m a m a k ta k a b a h a t l i b u l u n d u ğ u K ü ç ü k s a - r a y m e y d a n ı n ı n 9 n u m a r a l ı e v in d e k a y b e t m iş ti k . Yıl 1963. B u g ü n s ad ece I s ta n b u l- da 18 p r o f e s y o n e l ve b i r çok a m a t ö r t i y a t r o : A n k a r a , İz m ir, A d a n a . B u r s a s a h n e le r i d ış ı n d a da b i r çok i ll e r im i z d e g e li şe n t i y a t r o f a a l i y e t l e r i v a r. İ ş te o ö y le b i r d u r u m da ve böyle b i r g ü n d e hiç o lm a z sa «Naşid» i a n m a k t a n ge ri d u r m ı- yalı m .
«Komik-i Şe hir» in, o ğ l u n u a k t ö r o l m a k t a n a l ı k o y m a k istiy e n y u k a r ı d a k i s ö z l e r i n e d ö n ü y o r u m . Bu sö z le r d e ne b ü y ü k b i r g e r ç e k s ak lı. D ü ş ü n ü n b i r kere: 1939 yılın dayız. Naşi t, b ü s b ü t ü n u n u t u l m a m a k ve e k m e k p a r a s ı n ı ç ı k a r m a k için, k e n d is in d e k i ta n s iy o n y ü k s e k liğ in e r a ğ m e n î s t a n b u l u n bazı s e m t l e r i n d e o y n u y o r . K a d ı k ö y , Su a d iy e. K ıs ık lı Bafil arb aşı , B ü y ü İc a d a v.s. h a t t â b i r a r a l ı k k e n d is i için «öldü» s ö y le n ti si ç ık ıy o r. Ko- mik-i Ş e h i r 'in bu h a b e r i « y a l a n l a ması» da k e n d i s a n a tı n a u y g u n esp ri, k o m ik l i k , f a k a t d r a m a t i k u n s u r t a ş ı m a k t a . O s ı r a l a r d a m a h a l l e n i n c iv a r ı n d a k i ç o c u k l a r ı n «yangın var» d iy e b a ğ ı r a r a k h e r kesi a y ağ a k a l d ı r m a s ı n ı n sa dece « t iy a t r o c u l u k » o y n a m a l a r ı n d a n ile ri geldiği a n l a ş ı l ı y o r N a şit ço cu k l a n g ö r ü n c e ne y a p ıy o r , b i l i r m i siniz? O n l a r a « H a m le t» in n a sıl o y n a n a c a ğ ı n ı ö ğ r e t m e k is tiy o r ! İş t e b ü h a r e k e t , t u l û â t u s ta s ı Na- .şidin, b ü y ü k h a l k sa n a tç ıs ı Na- şidin « d ra m s a n a tın a» , B a tılı a n l a m ı n d a k i «g e rçe k t iy a t r o » ya ne k a d a r içte n b a ğ lı o l d u ğ u n u a çıkça g ö s t e r m i y o r m u ? T ep e b aş ı t i y a t r o s u n d a s a n a t h a y a tı n ı n 35 nei j ü b il e s i y a p ıl a n N a şit, o s ı r a l a r d a Beyazı.tta Soğan* ağa m a h a l l e s i n d e y a ş ı y a b i l m e k i- çin « p iyango bile ti» s a t m a k t a d ı r . B ir t a r a f t a n h a s ta lığ ı i l e r l e m e k t e , cit»,-yandan e v in d e k i b a z ı e ş y a l a r ı nı s a t m a y ı bi le .göze a l m a k t a d ı r .
Y i n e . o s ı r a l a r d a , b i r g ü n b i r ki şinin N a ş i d ’in y a n m a gelip ona «b ir l ik t e p i y a n g o b a y il i ğ i d ü k k â n ı aç m a k » t e k l i f in d e b u l u n d u ğ u n u s ö y l e r l e r Bu kişi ise T ii r k t i y a t r o s u - n u n y in e b ü y ü k k o m i k l e r i n d e n H â zım K ö r m ü k ç ü ’d e n b a ş k a s ı d e ğ il - d i r i İ ş te b u k ü ç ü k g ö r ü n e n o l a y l a r t e s a d ü f l e r N a ş i d ’in o ğ i u n a soy led iğ i s ö z lerin a l t ı n d a k i «acı g e r çeği» ş ü p h e s iz b e l i r t m e k t e d i r : «Sa n a t ç ı n ı n b i tm e z çilesi!»
N â ş it, 1943 y ı l ı n d a 54 y a ş ı n d a d ı r . Kızı A d ile 13 ve o ğ lu S e lim 15
ya-N â ş it, u n u t u l m a z « H a b i b e M olla» r o l ü n d e ş m d a d ı r . N âşit. h e r k e s i n k e n d is in i u n u t t u ğ u n u h is s e t ti ğ i b u â n l a r için de, o t u r d u ğ u e v in c iv a r ı n d a k i h a l k ile k a y n a ş m a k t a ve b i r z a m a n l a r , ö n c e o y n a d ığ ı «tip leri» k a r ş ı s ı n d a , b ü t ü n ö z e l l i k l e r i y l e b u l m a k t a , göz l e r i ; h â t ı r a l a r ı ile b u ğ u l a n m a k t a , ise de k e n d is in i o y a l a m a k t a d ı r . . 1939 y ı lı n d a . « İz m ir T i y a t r o s u nu n » S u a d i y e d e k i t e m s i l l e r i n d e N â şit, « H a m le t» i s a h n e y e k o y m u ş , H a m l e t r o l ü n ü N â ş ıd in e v lâ t l ı ğ ı İ s m a il, O f e l y a y ı A d i l e ve K ı r a l ı . S e lim o y n a m ı ş l a r d ı r . A y n ı g e c e l e r N â ş id in « S ü r p i k ile Haçi k» o - y u n u da h a lk ı g ü l m e k t e n k ı r ıp ge ç i r m e k t e d i r . D r a m ve k o m e d i böy- lece b i r a r a d a ! 1889 da S u l t a n H a m i d i n eczacı- başısı M i r a la y H acı A h m e t B e y in k ü ç ü k o ğ lu o lan A h m e t N âşit, Şeh z a d e b a ş m d a k i B a l a b a n a ğ a M a h a l l e ş in in t a h t a e v le r i a r a s ı n d a ilk t i y a t r o z e v k i n i « K o m i k A b d i E f e n di» H e y e t i n i n o y u n l a r ı n ı b a b a s ın d a n k a ç a m a k s e y r e t m e k l e a ld ı. A llı m o r l u d e k o r l a r , k a n t o c u l a r , h o k k a b a z l a r , p a n d o m i m c i l e r i n sih r i n d e n k e n d in i k u r t a r a m ı y a n N a şit, ö n c e A b d i E f e n d i ’yi t a k l i t l e b a ş la m ış , s o n r a g ü n l e r d e n b i r g ü n Ş e h z a d e b a ş m d a k i « F e y z iy e T i y a t r o s u n d a k i » o y u n u n d a n s o n r a gene a y n ı A b d i E f e n d i 'd e n «Komik-i- Ş e h ir» u n v a n ın ı d e v r a l m ı ş t ı . T ü r k t u l u a t s a h n e s i ve t i y a t r o su t a r i h i iç i n d e : G ö k s u d eresi, « D okuz e y lü l p a n a y ı r ı» A y a zm a , D i r e k l e r a r a s ı ( Ş e l ız a d e b a ş ı ) , M il le t, F e r a h , Ş a r k , E r t u ğ r u l . D a r ü l b e d ay i, Ş e h i r T i y a t r o l a r ı ; K e l H a san E f r a z h a n ım , Ş a m r a n h a n ım , k e m a n i Y e r g i, k o m ik İ s m e t, Vir- jin ve Ş işli yıld ız ı B e r j u h i , E y ü p S a b r i , N ik o ve A m e l y a ( N a ş i d i n i k in c i eşi) M a n a k y arı v e A h m e t F e h i m e fen d i gibi i s i m l e r ne za m a n a k i a gelse... 1916 y ı lı n d a G ök s u ’d a m i n t a n l ı , p a n t o l o n l u , p ü s k ü l l ü fesii, s a h n e y e ç ık a n o r t a b o y l u K o m ik -i-Ş eh ir N â ş i t Ö z ça n ı hiç b i r z a m a n h a t ı r l a m a m a k i m k â n sızdır. A c a b a N â ş it, 1904 y ılın d a b a b a s ı n ı n i n a t ettiğ i gibi «B ay t a r d ı k m e s le ğ in i se çseydi T ü r k s a h n e s i n in k a y b ı ne o l u r d u d iy e d ü ş ü n d ü k m ü ?
S e l m i A N D A K
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
