Yazan: Hasan Âli Ediz
bastık?
1955 yılma girerken, geride bıraktığımız 1954 yılı fikir hayatına kısa bir göz gezdirmenin faydalı olacağı kanaatindeyiz! Bu yolda bi
zi aydınlatabilecek olan Derleme
Direktörlüğü, 1953 yılının ilk üç ayından sonrasına aid istatistikleri henüz neşretmediği için, Türkiye- nin kültürel hayatında nâzım bir rol oynayan- başlıca editörlerimizin, hususî mahiyette, bize verdikleri rakamlarla yetinmek zorundayız!.
Bize verilen bu rakamlara göre, okul kitabları, ihtisasla ilgili kitab- lar haıic, i 954 yılı içinde, çoğu Is- tanbulda, küçük bir kısmı da An- karada olmak üzene, telif, tercüme, bir yıl içinde yayınlanan kitabların
sayısı 363 ü bulmaktadır. Bunun
142 si telif, 221 i tercümedir. Eski yıllara aid resmî rakamlar, Türki- yede yayınlanan kitablardan, umu mî olarak, 3/4 ünün İstanbulda. ge ri kalan 1 4 inin öteki şehirleri mizde çıktığını göstermektedir. Bu hale göre, 363 sayısına, bunun 1/4 tutarı olan 90 sayısını ilâve edecek olursak, 1954 yılında, bütün Tür- kiyede, umumî mahiyette, 453 ki tab çıktığını tesbit etmiş oluruz.
Bu sayının içinde, en aşağı %10 nisbetinde ikinci baskı bulunduğu nu hatırlamamız lâzımdır.
Yayınlayanın adı Telif Tere. Yekûn Maarif Vekâleti 16 64 80 Varlık yayınları 38 35 73 Çağlayan yayınları 3 28 31 Doğankaıöeş 6 17 23 Ekicigil yayınları 1 20 21 İnkılâb kitabevi 14 2 16 Ahmed Halid kitabevi
İstanbul Üniversitesi 13 2 15 Edebiyat Fakültesi 13 — 13 Plastik yayınları — 13 13 Çınar yayınları — 10 10 Remzi kitabevi 6 3 9 Türkiye yayınevi — 9 9 Nebioğlu yayınları 2 5 7 Arif Bolat yayınları — 7 7 Maarif kitabevi 6 — 6 Türk Dil Kurumu 3 1 4 Kanaat kitapevi 3 1 4 Yeditepe yayınları 1 4 5 Harman yayınları 3 — 3 Dağınık yayınlar 14 — 14 ■ - — ■ ■■■ 142 221 363
Bu yayımların içinde, ayrı ayrı
bakımlardan olmak üzere, en
dik-kate değerini Maarif Vekâleti ya- yımlarile, Varlık, Doğan Kardeş ve Çağlayan yayınları teşkil etmekte
dir.
Çeşidli kollara ayrılan Maarif
Vekâleti yayım çalışmaları, okul kitabları hariç olmak üzere:
1) Dünya edebiyatından tercü meler serisi, 2) Klâsikler için yar dımcı eserler serisi, 3) Bilim eser leri serisi, 4) Modern tiyatro eser leri serisi, 5) Öğretmen kitabları
serisi, 6) Lügatler ve sözlükler,
7) Ansiklopediler, 8) İyi Yaşama
serisi, 9) Eski eserler ve müzeler yayımları adı altında başlıca dokuz grupta toplanmaktadır. '
Maarf Vekâleti, dünya edebi
yatından tercümeler serisi içinde
bu yıl, 25 kadar eser yayınlamış tır ki, bunların içinde Şark - İslâm klâsiklerinden «Ariflerin menkıbe leri», «İbni Haldun mukaddemesi», Mevh'nanm «Fihi Mafih» tercüme- sile «Mesnevi» nın birinci ve ikin ci cildi erinin baskıları; İngiliz klâ siklerinden Thomas Paine’in «İnsan
Hakları»; Skandinav klâsiklerin
den Andersen’in «Seçme masal
lar» ı; Alman klâsiklerinden Goe- tlıe’nin «Şiir ve Hakikat» i; Rus klâsiklerinden Dostoyevski’nin «Suç ve Ceza» sı; Lâtin Amerika klâsik lerinden «Don Romiro», forma sa yısı bakımından da (Meselâ: Ârifi- lerin menkıbeleri 735; Seçme Masal lar 600; Don Ramiro 442; İnsan
Hak-pedisinden yeniden 7 fasikül (49, 50, 51, 52, 53, 54, 55); İslâm Ansiklo pedisinden de 4 fasikül yayımlanmış tır. Maarif Vekâletinin 1954 yılında yayımlamağa başladığı çok önemli eserlerden biri de Celâl Esad Ar- sevenin kaleme aldığı «Türk Sanatı Tarihi» dir. Bu mühim eserin bü yük boyda ilk fasikülü 1954 yılının sonlarında çıkmıştır.
Mâarif Vekâleti geçen yıl, ayrıca modem tiyatro eserleri serisinden 9; klâsikler için yardımcı eserler serisinden 3; bilim eserleri serisin den 2; yeni Amerikan edebiyatın dan 1 eser yayımlamıştır.
Hususî yayım müesseseleri ara sında, yayımladığı eserlerin gerek
çokluğu, gerek kalitesi bakımın
dan, Varlık' yayınlan başta gelmek tedir. 38 i- telif, 35 i tercüme olmak üzere 73 eser yayınlayan (Varlık) müessesesi, «Ceb kitablan», «Türk
klâsikleri», «Dünya klâsikleri»,
«Çocuk klâsikleri», «Türk hikâye- cileri» adı altında beş koldan yayın yapmaktadır, Ceb kitabları serisi
içinde, Batı dünyasının en seçme
eserlerini veren Varlık yayınlan,
«Türk klâsikleri» serisile Türk
klâsik yazarlarını; «Dünya klâsik leri» serisile de dünya klâsik ya
zarlarını en yetkili kalemlerden
Türk okurlarına tanıtmaktadır.
Kendilerini okul kitablan cazibe sine kaptıran başlıca editörlerimi zin. bu sahada bıraktığı boşluğu
dolduran Varlık Yayınevinin bu
fâaliyetini takdirle karşılamak zo rundayız!.
Kuruluş gayesine uysrun olarak
yalnız çocuk yayınlarile yetmen
Doğan Kardeş müessesesi, yayın larının çekici, güzel, Avrupai bas- kısile, bu çeşid yayınlarda bulunan .bütün diğer ynyınevlcrinden ayırd
edilmektedir. Ayrıca Yapı Kredi
Bankasmm onuncu yıldönümü mü nâsebetile yayınlanan A. Gabriel’in, ' «Tarih ve sanat memleketi
Türki-ları 416 sahife) hususî bir yer tut maktadır.
Maarif Vekâletinin, 1951 yılının sonlarına doğru yayınlamağa başla dığı «Öğretmen kitabları serisi», 1954 yılında yayınlanan 15 eserle, 34 e çıkmıştır.
Maarif Vekâletinin yayımlamakta olduğu üç ansiklopediden «Sanat Ansiklopedisi» 1954 yılında sona er miş ve beş cild halinde satışa çıka
rılmıştır. Bu arada Türk
Ansiklo-ye»; Yahya Kemal, Abdülhak Şi-
nasi, Ahmed Hamdi Tanpmar’ın
«İstanbul»; tanınmış terbiyeci Fr. W. Foerster’den dilimize çevrilen «İyi insan iyi vatandaş» eserleri, muhteva bakımından olduğu kadar baskılarının güzelliği ile de, 1954 yılı yayımları arasında hususî bir yer almaktadırlar.
1953 yılının sonunda neşriyat ha yatına atılan Çağlayan Yaymevvi, bugüne kadar alışılan baskı sayısı
nın çok üstüne çıkmak suretile,
kitabcılığımızda adeta bir inkılâb yapmağa muvaffak olmuştur. Se risine giren bütün eserler aynı ka litede olmasa bile, bu zamana ka dar eline kitab almıyan geniş bir
kütleye okuma zevkini aşılaması,
başlıbaşına faydalı bir hizmet ola rak kabul olunmalıdır.
Ekicigil, Plastik, Çınar Yayınev leri de, aynı yoldan yürümektedir. Yalnız bunların arasında Ekicini
Yayınevi, metodlu ve plânlı va-
yımlarile ayrıca dikkati çekmek
tedir.
îg * ık
1954 yılı yayımları arasında yer alan öyle bazı eserler var ki. avn bir yazı konusu teşkil edecek kadar büyük bir değer taşımaktadır. Bun
larm en başında, Profesör Suud
Kemal Yetkinin, Ankara Üniversi tesi İlâhiyat fakültesi yayımlan a- rasında çıkan «İslâm Sanatı Tari hi» gelmektedir. İstanbul Üniver sitesi Edebiyat fakültesi yayımla rından bir çoğu Nebioğlu yayımla rından «Meşhur Filozoflar Ansik lopedisi» aynı mahiyette eserler dendir. 954 yılı içinde büyük bir
vangm felâketi geçiren Nebioğlu
Yayınevi, bu yüzden, normal neş riyat programım tamamlayamamış tır.
* * *
Yayımlarımızı, medeni dünya
milletlerinin neşriyatile mukayese ettiğimiz zaman, bu sabada, henüz ne kadar geri öldüğümüz kolayca anlaşılabilir.. Unesco’nun 952 yılın da yayınladığı bir esere göre. 1950 yılında yıllık gazete kâğıdı sarfiya tımız 9226 tondur. Buna karşılık 7 milyon nüfuslu Bulgaristamn 13,060 ton; 7.5 milyon nüfuslu Yunanista. nın 13,000 ton; 8,5 milyonlu P c ı- tekizin 12,000 ten; 9 milyon nüfus- i iu Macaristanın 20,930 ton; 4 m;l- yor» nüfuslu Danimarkamn 33.000 ton; 8,5 milyon nüfuslu Belçikanm 65.000 ton; 7.5 milyon nüfuslu A - vusturyamn 23,000 tondur.
Gene Unesco’nun muhtelif mil
letlerin tercüme faaliyetine dair
1952 yılında yayımladığı bir baş ka esere göre, 1950 yılmda m: emle ketimizde yayımlanan tercüme e- serlerin sayısı 245 olarak gösteril- ! mektedir. Aynı yıl içinde, İsveçte 580, Finlandiyada 855, Holandada 900; Norveçte 810: îsraelde 258 ter cüme eser yayımlanmış bulunmak tadır. Resmî istatistiklere dayanrr bu mukayeseli rakamlar üzc-'-'de durmak ve acı acı düşünmek he pimizin borcudur.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
