N
e za m an S h a k c s p e a r e i n v e o- nun ölüm süz e se rle rin den “ H a m l e t ” in adı geçse, birbi- b ir bi r ine gü çlü kl e , fak at tabiî b ir g ü çl ü kl e ba ğl a na n mısraların sesi d u yu lu r: V a r l ı k mı, y a y o k l u k mu ?.. Budur me sel e işte; D îv -i k ad er in g a d r in e e t m e k mi taham mü l, Y a karşı ge lip cuşuna seylâ b-ı f e nanın V e r m e k mi bu tufan -ı b e lâ y a yan ih a y e t ? Bunl ar dan a c e p hangisi icab-ı
n e c a b e t ? Bu mısra la r, bundan tam 32 yı l önce, b ir k a ç a y e v v e l ölüm ü nün I 7 nci yıl ın ı id râ k et ti ğ im iz D o k t o r A b d u l l a h C e v d e t i n k a le m iy le bize P r e n s H a m l e t i n sesini ge ti ri y or d u . 1 7 yıl ö n c e ar a m ız d a n ay rıl an D o k t o r için ö lü m y ıld ö n ü m le r i t e r t i p l e m e k b ir âdet ha line g i r m e d i ğ i gibi, en v e f a l ı dos tla rın ın bile sütu nla rı nı işgal e tt ik le ri b ü y ü k g ü nd e lik g a z e t e le r im iz d e o n a dair b ir k a ç sa tır y a z m a k k adr işi na slı ğın ı g ö s t e r d ikl e ri ni de ha t ırl a m ıy or u z.
LÂ F IN DOĞRUSU
Karı koca
öldükleri
zaman
ahrette aynı yere düşmemişlerdi.
Kadın cennete gitti ve hemen ce
henneme elefon edip kocasını a-
radı:
— «Orada işler nasıl?
Haya
tından
memnun
musun?« diye
sordu.
Adam:
— «E vet!» diye cevap verdi.
«A ra sıra ateşe kömür atmaktan
başka işimiz yok. Günde en fazla
2 saat çalışıyoruz! Y a orası nasıl?»
Kadın:
— «Berbat!» dedi.
«Sabahın
dördünde kalkıyoruz. Akşama ka
dar da çalışmaktan canımız çıkı
yor. »
Adam hayret etti:
— «Neden öyle?»
Kadın:
— «Vallahi» diye cevap ver
di. ■ Lâfın doğrusu şu ki burada
çok azlığız. Herkese çok iş düşü
yor!»
BAHSE GİRERİM Kİ!
Küçük bir kız İncilin sayfa
ları
arasında
bir incir
yaprağı
buldu. Gözlerini iri iri açarak:
— «Şuna da bakın hele!» diye
bağırdı.
Bahse girerim ki Havva
Anaya aitti!»
BİR AZ Y A V A Ş !
Şahit konuşkan
bir adamdı.
Hızlı hızlı
konuşup
duruyordu.
Bir aralık gözü
zabıt
kâtibine
ilişti ve kâtibin kendi
söyledik
lerini son süratle kâğıda
geçir
mekte olduğunu farketti: Bunun
üzerine eskisinden daha hızlı ko
nuşmağa başladı. Nihayet nefessiz
kalarak:
— «Kuzum okadar çabuk yaz
mayın!» diye ricada bulundu. «S i
ze yetişemiyorum!»
Abdullah Cevdet
O,
bir sanat
ve
ilim kolunda tam bir temsil
ci olarak görünmezse de onların hepsini ihti
va eden terkipçi kafa ve ruh yapısiyle müs
tesna bir mevkie sahiptir.
— — — — — —
Y a z a n :
“
V U O (i i
D
o k t o r A b d u l l a h C e v d e t i n p o l i tik fi k ir le r i üz er ind e d u rm a k bize düşmez. Biz onu b üyü k ö lç ü d e bir insa niy et çi o l a r a k t a n ı d ığ ım ız için, g e ç e n gün Sah a f la r Çarşısında, bir kitap ser gi sin de g ö r d ü ğ ü m ü z bir Gus ta v le Bon te rc üm e s i D o k t o r u n y a p t ı ğ ı h i z m e t leri bütün a z a m e t iy le gö zü m üz ün ön ü n d e can lan d ırd ı. O n u n l a b e r a ber, ya şa d ık la rı d e v i r d e v e daha sonra, yanlış anla şıl anl ar ın ıs tı ra p lar ını d üş ünm ekt en k e n d im iz i a l a ma dık.A b d u lla h C e v d e t , her şevden ö n c e i m p a r a t o r lu ğ u n çök ün tü d e v rinin ze k â ölç ü sü nde b ir aksülâmel sayıla bil ir. Ç a ğ d a ş m e d e n i y e t s e v i y e s iy le im p a r a t o r lu ğ u n t e f e k k ü r s ev iy e si aras ındaki u ç ur um onu dehş ete düşürmüştü. Bu v a z iy e t te n k u rt u lm a k için ( ş a h s i y e t ) li ( f e r t ) lerin ha m le le ri n in şart o l d u ğu na in an ıy ord u . Bu inan ç onu
B ü r ü n
şahsiyetçi v e f e r d i y e t ç i ya pmıştı. G ö k a l p ın ta m zıddı s a y a b i l e c e ğ i miz bir y o l tutması bunda n ile ri g e liy ord u.
İ
m p a r a t o r lu ğ u n sosyal müesse- le r ve t e f e k k ü r b ak ım ın da n g e r ili ğ in in s e b e p le r in d e n birini, suiistimal edilen v e d e v le t le iç iç e ge çi r ilm iş , karşılık lı te s ir le r y e k û nu haİine g e ti ri lm iş dind e g ö r d ü ğünd en, lâ ik liğ e ta r a f t a r oldu. Bu t a ra ft a rl ık , d üş m an la r ının elinde onun bir dinsiz sayıl m a sı na ves ile yapıl dı .B ir k a ç asırlık g e r i l i ğ i n t e l â f i sini ya İn ız k en d isi nd en b e k liy o r m u ş gibi b ir ta ra ft a n fe ls e f e ile u ğ r a ş ı r ken, ö t e y a nd a n şiire g i r i y o r ; bir ta raf tan İç tim a î m e v z u l a r a d al ar ke n öte y a nd an ta ri he u z an ıy ord u . Bu hal tam m â na si y le ta ri h î ve sosyal bir zarur ett i. Bu z a r u r e t le r onun bir te k sahada d e ri nle şm es in e mâ ni
oldu. O, k eş if le r ya p a n b ir d ok to r, sistem sahibi b ir f i l o z o f v e s os y o lo g , m ü k e m m e l b ir şair h ü v i y e t i y l e k a r şımıza çık a ma d ı. H a t t â onun insa- n iy e t ç i l i ğ i bile bir d o k t r in e d a y a n m ıy o r , e t r a f ın a i m r e n m e d e n v e e t rafı o d e v ri n gö zü k ap al ı ya şıyan la- rına işaret e tm e k ih ti ya cı nd an k a y n ıy o r d u .
A
bdullah C e v d e t b ir sanat ve ilim k olu n d a t a m b ir temsilci o l a r a k g ö r ü n m ü y o r s a da o n ların heps ini ih ti v a e de n te r k i p ç i k a f a v e ruh yapLsiyle mü stesna bir m e v k i e y ü k s e l i y o r : Y e n i l i k r u h u nun taşıyıcısı. Bu b a k ım d a n onun ö l m e z l e r i m i z ar asına k at ıld ığ ın ı g ö r ü y o r u z . Şimdi o n a en ç o k y a r a şan bu h ü v iy e ti k en d i k a l e m i y l e P r e n s H a m l e t ten d i n l i y e b i l i r i z : Ö l m e k u y u m a k t ır ; u y um a k. .. Belki d e rü ya , Z i r a şeb-i m a k b e r d e b iz o ld u k t a k ef en -p uş So nsuz bu ölüm uykusu nun v a rmı ki b ir f e rt Bilsin nasıl e v h a m ı, ne r ü y a la r ı
v a r d ı r ?
