Tavukların kolibasillozu için escherichia coli 01, 02,078 ve 0101 serotiplerinden aşı geliştirilmesi: broyler piliçler

Vet. Bil. Derg. (2006), 22, 1·2: 89·94

T

AVUKLARıN

KO

LiBASiLLOZU

içiN

E

scherichia

coli

01,02,078 ve 0101

SERO

TiPLERiNDEN

AŞ

ı

GEL

işTiRiLMESi:

BROYLE

R piLiçLER*

Osman Erganiş1@ H. Hüseyin Hadimli1 Hasan Solmaz2

Vaccine Development from Serotypes 01, 02, 078 and 0101 of

Escherichia coli

against Avian Colibasillosis in Brollers

Özet: Escherichia coli01, 02, 078 ve 0101 serotiplerinden polivalan E.coliaşısı(PECA)hazırlandıvePECA'nınbir serisi inaktif Newcastleaşısı ile kombine (ND+PECA) edildi. Deneyselolarak PECA ve kombineaşılarınbroyler civ-civlerdeki immunojeniketkinliğiincelendi. Broyler civcivler 10. günde 3 gruba ayrıldı ve PECA ve kombineaşı ile en-seden deri altı yolla (0.2 ml) aşılandı. Üçüncü grup aşısız kontrololarak tutuldu.PECA ve kombine aşılı gruplar 20. günde ikiye bölündü veyarısına ikinei kez (0.5ml)aşı uygulandı. Aşılamaöncesivesonrası her 10 günlük dönemde gruplardan kan örnekleri alındı. E.coli OL,02, 078 ve 0101 serotipleri yönünden somatik antijenlere karşı mikro serum aglütinasyon testi (mSAT) ve pilus antijenlerinekarşılam aglütinasyon testi (LAT) ile antikor titreleribelirlendi. Kontrol gruplarına göre; bir ve iki kez aşılı gruplarda -3.5 kat daha yüksek antikor titreleri bulundu. Aşılamalardan

10'ar gün sonra (20. ve 30.günlerde) eprüvasyon denemeleriyapıldı. PECA ve Kombineaşıile birkezaşılıgruplarda ölüm oranı %10 iken kontrol grubunda %30oranında şekillendi. Iki kezaşılı gruplarda %5 ölüm olurken,kontrol gru-bunda %20 ölüm tespit edildi. Sonuç olarak, PECA'nınbroyler piliçlerde koruyucu amaçlı kullanılabileceği, bununla birliktePECA'nıninaktif Newcastleaşısıile kombine edilmesindefaydalı olabileceğikanaatinevarıldı.

Anahtar Kelimeler: Escherichia coli01 02 078, 0101,aşı,broyler

Summary: In this study,a polivalance vaccine (PECA) prepared from Escherichia coliserotypes 01, 02, 078 and 0101 were investigated to determine how effective to E.coliinfections in broyler chicks.Chicks were subcutaneously vaccinated by PECA in 10th and 201h days in 0.2 ml and 0.5 ml doses,respectively. The other group was hold as controlled. Before and after vaccination, blood sampling was carried out at 10 days intervals and antibodies in the serum samples were detected for each serotype by micro serum agglutination test and existence of pilus antibodies by plate agglutination tesl. Ten day after vaccine application, chicks were challenged. By these triats, 10% of the chicks vaccinated once with PECA and 30% of the pullets from control group died. Mortalitiesin groups vaceinated twice and control died 5% and 20%,respectively. In conclusion, polivalanceE.colivaccinecould berecommendedin protection of broyler chicks to E.coliinfections.However, it was also conidered a combination of PECA with inac-tivated Newcastlevaccinemay be usefu!.

Keywords:Escherichia coliOl 02 078,0101 vaccine,broiler

Giriş

Escherichia co!i hem primer hemde sekonder etken olarak broyler yetiştiriciliğinde en fazla

kar-şılaşı lan enfeksiyonlara sebep olmaktadır (Baysal ve

ark 1990, Demirözü ve ark 1988). Broylerlerde özellikle

ilk üç haftada E. cofller septisemi,hava keseleri

yan-gısı, perikarditis, perihepatitis ve sinovitis gibi

has-talıkları oluşturmaktadır. Etken, Newcastle (ND), En-feksiyöz Bronşit, Pneumovirus ve Mycoplasma

enfeksiyonlarından da izole edilebilmekte ve hastalık tablosunuağırlaştırmaktadır (Erganiş1988, Arda ve ark 1990, Bames ve Gross 1997). Hastalıklar sonucu

ölüm,hastalığın yayılması,tedavimasraflarıve et

ürün-lerinin kalitesinebağlı olarak büyük ekonomik zararlar

oluşturmaktadır (Demirözü ve ark 1988, Sojka 1995). Ayrıca, günümüzde et ürünlerinde antibiyotikkirliliğinin artması sebebiylehastalıkla mücadelede biyolojik ko

-ruma ve mücadeleyolları geliştirilmelidir (Acet ve ark 1987,ErganişveZöğ1990).

Kanatlı hayvanları E. coli enfeksiyonlarına karşı korumak için birçokaşı çalışmaları yapılmıştır(Deb ve Harry 1976, Frommer ve ark 1989, Gyimah ve ark 1984, Rosenberger ve ark 1985a ve 1985b, Melamed ve ark 1991, Erganiş ve ark 2002). Bununla birlikte,

broylerlerin hayatlarının kısa olması ve E. co!i en -feksiyonlarınınantibiyotiklerle tedavi edilebilmelerinden dolayı bağışıklama üzerinde yeterince du -rulmamaktadır (Baysal ve ark 1988, Heller ve ark

GelişTarihi:02.\.2.2005 @:erganis@se\cuk.edu.tr

•Buaraş,!~maTÜBITAKVHAG-\126nolu projenin birbölümüdür.

ı.SelçukUni versiıesiVeterinerFakültesi ,Mikrobiyoloji AnabilimDalı,KONYA

ERGANIŞ. HADIML!. SOLMAZ

1990, Erganiş ve Zöğ 1990). Hastalıkla mücadelede birçok araştıncı aşılama üzerinde durmuş. ancak se-rotiplerinin çokluğu ve koruma gücünün virus aşılan kadarolmaması yüzünden. her ne kadar ticariolarak da birkaç yabancı firma tarafından aşı geliştirilmiş

ol-masına rağmen, yaygın kullanım alanı bulamamıştır (Cloud ve ark 1985. Erganiş ve ark 2002). Türkiye'de kanatlı E.colienfeksiyonları içinaşı üretimi yoktur (Er

-ganiş ve Zöğ 1990). Ancak E. coli enfeksiyonlarının yayg ınlığı. ekonomik kayıpların fazla olması, an-tibiyotiklere dirençli suşların artması ve bazı va -kalarındadirençlisuşlardan ötürütedavide çaresiz ka-lınmaktadı r(Cloudve ark 1985.Erganişve ark 1992) .

Bu çalışmada, broyler piliçleri E. coli en-feksiyonlarından korumak amacıyla, ülkemizde yaygın olduğu belirlenen (Baysalve ark 1990, Erganiş 1991, Erganiş ve ark 1992, Aksın ve ark 1994) E. coli 01. 02,078 ve 0101serotiplerinden polivalan inaktifbir aşı geliştirilmesi. inaktif Newcastle aşısı ile kombine edilmesi ve broylerlerde immunolojik etkinliklerinin be -lirlenmesiamaçlandı.

Materyal ve Metot

Hayvan Materyali: Çalışmaya 200 ticari broyler civciv (Avian Farms) ile başlandı. Civcivler için uygun besleme,aşılama(Newcastle, Gumboro)vebakım ko-şulları sağlandı.

E. coliSerotipleri: Kolibasillozlu tavuklardan izole edilen Tip 1 pilusluE.coli0 1,02.078ve 0101suşları

kullanıldı.

AntijenlerinHazırlanması

Tip 1 PilusAntijeni Üretimi:E.coli01.02.078 ve 101 serotiplerinden ayrı ayrı Minca agarda 37°C'de 8-10 saat inkübe edilerek üretilmiş taze kültürler fosfat buffer solusyonu (PBS)ilealınarak3 kereyıkandı .Son konsantrasyonu %1 olacak şekilde etilenimin katılarak inaktive edildi ve yoğunluğuMac Fartand NoA 'e göre ayanandı (Erganişve ark 1992,Aksın1994).Bu antijen hemtavşanlarda antiserum üretiminde hem de serum ömeklerinde Tip-1 pilus antikorlarının lam ag-lutinasyonuile test edilmesindekullanıldı.

Somatik"O"Antijenlerinin Üretimi:E. coli 01.02. 078 ve 0101 serotiplerinden ayrı ayrı Blood Agar Base'e ekilerek 37°C'de 1 gece inkübasyonla üretilmiş kültürler PBS ile 3 kere yıkanıp 121°C'de 15 dak tu-tularak inaktive edildiler. Her serotip için konsantrasyon MacFartandrıo.a'e ayarlandı (Baysal ve ark1990, Er-ganiş ve ark 1992,Aksın 1994). Sterilite kontrolünden sonratavşanlarda antiserum uyarım enjeksiyonlarında kullanıhncayakadar +4°C'desaklandı

Mikro serum aglutinasyon testi (mSAT) için her serotipten 6

x

109 bakteri / ml olacak şekilde ayar-lanmış ve otoklav edilmiş bakteri süspansiyonundan mikro serum aglutinasyon antijeni (mSAA) hazırlandı (Erganişveıstanbulluoğlu2002).Sterilite kontrolünden sonramSATlerinde kullanılıncayakadar +4°C'de

sak-90 landı.

Tavşanlarda Antiserumların Hazırlanması

Çalışmaboyunca kullanılacakserolojiktestlerdeki antijenstandardizasyonu ve tavuk kan serumlarınınt it-rasyonları içinE. coli 01. 02.078 ve 0101 suşlarının somatik "O" antijenlerine ve Tip 1 pilus antijenlerine karşı tavşanlar hiperimmünize edilerek antiserumlar üretildi(Erganişvelstanbulluoğlu2002).

a-Tip 1 Pilus Antiserumu Üretimive Ölçümü:Bu amaçla E. coli 01.02 ve 078suşlarındanayrı ayrı ha-zırlananTip 1 Pilus Antijenisterilitekontrolündensonra tavşanlara0.2ml'denbaşlayarakhaftada 2 kereolmak üzere 4 hafta süreyle ve artan dozlarda intravenöz yolla enjekte edilerek hiperimmün serum elde edildi. Bu serumlar 1/5 oranında PBS ile sulandınldıktan sonra her biri kendinin eldesinde kullanılanserotipteki E.colisuşununMinca agarda 20°C'de üretilmiş kültürü ile ("K"ve"O"antijenleri yönünd en) adsorbe edilerek pilus antiserumlan hazırlandı (Baysal ve ark 1990, Er-ganişve ark1992).Antiserumlar küçük porsiyonlar ha-linde-20°C'de saklandı ve serolojik testlerde pozitif kontrololarak kullanıldı.

b-Somatik "O" Antiserumlarının Üretimi ve Ö L-çümü: E. coli 01, 02, 078 ve 0101 serotiplerinden ayrı ayrı hazırlanan ve sterilite kontrolü yapılan so-matik"O"antijenleriher serotip için 3'eradet tavşana verilerek antiserum hazırlandı. Bu amaçla tavşanlara 0.2 ml den başlayarak haftada 2 kere olmak üzere4 hafta süreyle ve artan dozlarda intravenöz yolla en-jekte edilerek hiperimmünizasyon sağlandı. Son en-jeksiyondan 10 gün sonra tavşanlardan kan alınarak serumları çıkarıldı (Baysal ve ark 1990.Erganişve ark 1992). Somatik "O. antiserumlan. küçük porsiyonlar halinde -20°C'desaklandıve serolojik testlerde pozitif kontrol olarakkullanıldı.

Mikropleytte serumun katlı dilusyonlarına (1/5. 1/ 10, 1/20...) eşit miktarlarda (50'şer ml) mSAA ilave edildi. Bir gece 37°C'de inkube edildikten sonra ag-lutinasyon titreleri ölçüldü (Erganiş ve lstanbulluoğlu 2002). Tavşanların her birinin antiserum titreleri be-lirlendi.

Patojenite Denemeleri: E. coli 01. 02: 078 ve 0101 serotiplerinden ayrı ayrı Triptic Soy Buyyon (TSB)'da 37°C'de 24 saat inkübe edilerek üretilmiş taze kültürlerden 7 günlük 3'er civcive intraperitoneal yolla enjekte edildi. Bir hafta süreyle gözlenerek pa-tojeniteleri belirlendi. Daha sonra her serotipayrı ayrı olmak üzere 10"ar civcivde 2 farklı zamanda

de-nenerek eprüvasyonda kullanılacak konsantrasyonları belirlendi (Rosenberger ve ark 1985a).

Aşılann Hazırlanması

E. coli 01. 02, 078 ve 0101 serotipleri Blood Agar Base'de ayrı ayrı ekilerek, 37°C'de 24 saat in-kübe edildi. Üreyen kültürler PBS iletoplandı ve 3 kez yıkandı. Her serotipten eşit miktarda alınarak ve son

Tavuklıro Kollbaslllozuİçin...

konsantrasyonu 6x109 bakterVml olarakayarlandı.Son konsantrasyonu %0.3olacakşekildetormel ilave edi-lerekinaktive edildi.Birkısım aşımateryali+1kısım mi-neralya~1ı adjuvant· ile homojenizeedilerek Polivalan

E.

coliAşısı(PECA)hazırlandı (Vanselov1987,Erganiş

ve ark 2002).

Kombine (Newcastle+

E.

coli) Aşı:Bır kısım ya~1ı adjuvantlıinaktifNewcastleaşısı ile bir kısım polivalan

E.

coli aşı (PECA) antijeni çiftenjektörle homojenize edilerekhazırlandı (Erganişve ark 2002).

AşınınSterilitevezararsızlık Testleri:PECA,inak· tivasyon ve kontaminasyon yönünden kanlı agar ve MacConkey agarlara ekilerek kontrol edildi.Aynca, 5'er civciv ve 5'er beyaz fareye 1'erml derialtı yolla enjekte edilerek bir hafta süreylezararsızlıkyönünden gözlendi (Erganişve ark 2002).

Broyler Piliçlerin Aşılanması : Civcivler 10 günlük iken5O'şerli3 gruba (PECAaşı ,kombineaşıve kontrol grubu) ayrıtdı. Aşı gruplarındaki civcMer enseden deri

altı yolla(0,2mJ) aşılandı. Aşılı piliçler,20.gündeikiye bölündü veyansına2.kez PECA ve Kombineaşılanile

aynıyolla (0.5mQaşılandı .

AşılamalannSerolojikIzlenmesi

Mikro Serum AglutinasyonTesti (mSAl): Aşılama öncesi vesonrası her 10 günlükdönemlerde 6-8 adet

aşılı ve aşısız piliçlerden kan alınarak serumlan Çı­ kartıldı. Herserumun 1/5sulandırmasıtüplerde (0,2 ml serum +0.8mJ FTS ile)yapıldı . Mikropleytin Ilk çukuru dışındakilere 50'şer ml serumfizyolojik kondu. Ilk

ç

u-kura serumun 1/5 liksulandırmasından 100 ml kon -duktansonra50ml'slalınarak 2.çukuraaktanldı. Bu

işlem sonçukura kadar tekrarlandı. Böylece her se-rumun 1/640' a kadarsulandırmasıyapıldı.Her serum ömeğ inln üzerine SO'şer ml mSAA Ilave edildikten sonra 37"C'debırgece inkuba edildi. mSAT titreleri(1/ 10=0, 1/20=1, 1/40=2, 118O=3,....olarak) normal ra-kamlara çevrildi.Geometrikortalamalan (GO)alınarak,

mikroserum aglütinasyon testi (mSAl) Ile antikor tit-releribelirlendi(Rosenbargerve ark 1985a).

LamAglillinasyon Testi (LAl):Bu testleserumö r-neklerindeki Tip-1 pilus antikorlan ölçüldü. Ag -lutinasyonskoru, - (O),+ (1),++(2) , ve+++(3) olarak

de~erlendirildi(Erganişve ark 1992).

Hemaglutinasyon InhibisyonTesti:Newcastle an -tikorfarı mikro hemaglütinasyon-inhibüsyontesti (mHI) ile ölçüldü (Erganiş ve Istanbulluo{ılu 2002). Broyler civcivlerin matemalantikortitreleri 2.günde ölçüldü.

Eprüva5yon Denemeleri:Aşılıveaşısızpiliçleraşı­

lamadan 10 günsonra

E.

coli01, 02, 078ve 0101 serotip eri ayn aynintraperitoneal yollaenjekte edilerek eprüva5yon denemeleri yapıldı (Rosenbarger ve ark 1985b).

IstatistikAnaliZıer.

Verilerin istatistik analizi, Duncan'stestiileyapıldı

Bulgular

Aşı-EprüvasyonSuşlannınPatojenlkÖzellikleri

E.

coD01,02,078 ve 0101 serotiplerinin7 g ün-lük civcMerdeki patojenite testlerinde;

E.

coli01 ve02 Tablo1.E.cofiO l,02,078 ve 0101 serotiplerinin7 günlük civcMerdekl patojeniteleri

Patojenite E.coliSerotipleri

Bakteriyel Konsantrasyon 01 02 078 0101 Ölüllest edilen 'Bakteriler_ıPenjekte_edıldı. (5x1()9bakVmır 419 (1xl011baki/mI) 3110 (3x1(j3bakIIml) 7/10 (3x1(j3baki/mI) 6/10

Tablo 2.Bir kezaşılıpiliçlerinaşı lamadan10 günsonraki eprOvasyon sonuçlan

(CivcivlerlOgünlük ikenaşılandı,20.gündeeprOve edildi)

Grup 01 02 078

(1xl 09_{bakterVml)" (2x10}11_{bakterVml) (3xl 0}7_bakterVml)

0101 (7.5xl07bakterVml) Toplam Kontrol 1/5 1/5 215 Polivalan 0/5 1/5 1/5 Kombine 0/5 0/5 1/5 215 0/5 1/5 6120· · 2/20 2/20 'EprOvasyon içinintraperitoneal yollaenjekte edilen bakterisayısı

··Olenltesl edilen

Tablo 3.ıkıkezaşılıpiliçlerinaşılamadan 10 günsonraki eprOvasyonsonuçları

(Civcivler 10ve 20 günlük ikenasılandı.30. gündeeprOve edildi)

Grup 01 02 078

(1x109_{bakıerVml)·} (2xl011_{bakterVml) (3xl 0}7_baktertlml)

0101 (7.5xl07bakterVml)

Toplam

Kontrol 1/5 0/5 215

Polivalan O/S O/S 1/5

Kombine 0/5 0/5 1/5

• Eprüvasyoniçin intraperitoneal yollaenjekte edilen bakterisayısı "ÖlenITest edilen 1/5 O/S O/S 4/20" 1/20 1/20

ERGAN1Ş, HADIMLI. SOLMAZ

Tablo 4. PolivalanE.ca/iAşılı Broyler Grubundaki Antikor Titreleri"

01 02 078 0101

Gün Bir Kez iki Kez Bir Kez Iki Kez Bir Kez Iki Kez Bir Kez iki Kez

2 O O O O

10 O O O O

20 2.75±O.16b _3.5±O.188 _3.00±0.26b _3.00±0.26b

30 1.83±O,40 3.57±O.2oa 2.00±0.25 2.00±0.37b 2.00±0.00 3.43±O.2oa 1.83±O,47 2.30±0.28b

40 1.66±O.21 2.63±O.18 1.17±O.30 2.00±0.22 1.66±O.21 1.87±O.32 1.00±0.36 1.12±O.22 50 1.00±0,40 1.85±O.26 0.25±O.25 0.85±O.26 1.00±0.OO 1,42±O.20 0.25±O.25 0.57±O.20 • Serumsulandırmaları1/20=1, 1/40=2, 1/80=3.... olarakçıkansonuçlar normal rakamlara çevrildi ve geometrikortalamaları alınarak değerlendirildi.

., Kontrol grubundaki broylerlerin antikor titreleri çokdüşük olduğundantabloda verilmedi. a, b:Antikorlar yönünden gruplararasındaki farklılıklaristatistikselolarak önemlidir (P<0.05) Tablo 5. Kombine (ND+PECA)AşılıBroyler Grubundaki Antikor Titreleri •

E.co/i01 E.co/i02 E.co/i078 E.co/i0101

Gün Bir Kez Iki Kez Bir Kez Iki Kez Bir Kez Iki Kez Bir Kez Iki Kez

2 O O O O

10 O O O O

20 2.50±0.26 3.25±O.25 3.00±0,42 3.00±0.35

30 2.00±0.20 3.25±O.29 2.25±O.36 3.25±O.31 2.50±0.29 3,42±0.32 1.83±O.30 2.00±0.39

40 1.88±O.26 2.75±O.33 1.17±O.36 2.00±0.21 1.66±O.25 2.25±O34 1.12±O.26 1.25±O.30 50 1.00±O.36 1.85±O.26 0.50±0,41 0.85±O.16 1.00±0.34 1.87±O.33 0.25±O.25 0.70±0.22 • Serumsulandırmaları 1/20=1. 1/40=2. 1/80=3.... olarak çıkan sonuçlar normal rakamlara çevrildi ve Geometrik

Or-talamaları alınarak değerlendirildi.

" Kontrol grubundaki broylerlerin antikor titreleri çokdüşük olduğundantabloda verilmedi. a.b:Antikorlar yönünden gruplararasındaki farklılıklaristatistikselolarak önemlidir (P<0.05) Tablo 6.AşılıBroylerlerde PilusAntikorlarının Varlığı·

Gün Polivalan

Bir Kez Iki Kez

01

Kombine

Bir Kez (kiKez Bir Kez

02 Polivalan Kombine

ikiKez Bir Kez ikiKez BirKez

078 Polivalan Kombine' ikiKez Bir Kez IkiKez

2 O O O O O 10 O O O O O 20 2/5(2)"· 5/5(6) 5/5(5) 30 4/5(6) 4/5(7) 4/5(5) 4/5(5) 2/5(3) 3/5(4) 4/5(5) 5/5(5) 5/5(6) 40 0/5(0) 2/5(2) 1/5(1) 2/5(2) 1/5(1) 2/5(3) 1/5(1) 2/5(2) 5/5(10) 50 0/5(0) 1/5(1) 1/5(1) 2/5(2) 3/5(3) 2/5(2) 3/5(3) 2/5(2) 2/5(2) 4/5(9) 5/5(11) 2/5(3) O O 5/5(7) 4/5(9) 3/5(3) 5/5(12)"" 4/5(8) 2/5(3) 'Kontrol grubundaçoğuörnek 0/5idi.E.co/i 01 01 serotipi için pilusantikorlarına bakılmadı.

"Pozitif/test edilen serumsayısı

"·5serumdaaglütinasyonskorları toplamı(aglütinasyonskorları+,++ve +++ olarakdeğerlendirildi)pilusantikorlarıyönünden

yapılanlam aglütinasyon testinde 5 serumun 5'ide +++ aglütinasyonvermişse(15) skoru iledeğerlendirildi.

serotiplerine göre 078 ve 0101 serotiplerinin daha pa- AşılıBroylerlerde AntikorlannSeyri

tojenolduğubelirlendi(Tablo 1). PECAaşısı ile10. (0,2mO ve 20. (0.5 ml) günde Eprüvasyon Denemeleri aşılananpiliçlerdeoluşan antikortitreleri Tablo 4'de ve -PECA ve Kombine aşılar ile 10 günlük ikenaşı- rilmiştir.Bir kezaşılı piliçlerde E. co/i02 ve iki kezaşılı lanarı civcivlerin eprüvasyon denemelerinde; aşılı piliçlerde E.co/i01 ve 0101 serotiplerinekarşıen yük -20'şerpiliçten 2'şeri (% 10) ölürken, aşısız 20 piliçten sek titrede antikorlann sentezlendiği görülmektedir. s'sında (%30) ölüm şekillendi (Tablo 2). Yirminci PECAaşısı ile bir kezaşılı piliçlerde E. coli 01 serotipi günde2. kez aşılanan 20'şer piliçten1'eri (%5) ölür- ile 02, 078 ve 0101 serotiplerine karşı oluşan antikor ken, aşısız 20 piliçten 4'ü (%20) öldü (Tablo 3).Diğer titreleri arasında istatistiksel fark/ılık tespit edildi birifadeile; 10. gündeyapılan eprüvasyonda bir kez (P<0.05). PECAaşısıile iki kezaşılıpiliçlerdeE.co/iOl

aşıh broylerlerin %90'1, aşısız broylerlerin ise%70'j ko- ve 078 serotipleri ile 02 ve 0101 serotiplerine karşı runabildi (Tablo 2). Yirminci günde yapılan ep- oluşan antikor titreleri arasında istatistiksel farklılık be-rüvasyonda ise iki kezaşılı broylerlerin %9S'i veaşısız lirlendi (P<O.OS). Kontrol grubunda ancak son ör -kontrollerin %80'i korunabiidi. neklemede (50. gOn)bazı piliçlerdedüşOktitrelerde (0

-Tavuklarn KolibaslllozuI~n...

0.14) antikor tespit edilmesi,çevredeki vefloradaki

CO

coIIlerin

uyanlanndankaynaklandı!)ı kanaatinevanldı. Koırbi ne aşısı Ile 10. (0.2 ml) ve 20. (0.5 ml)

gündeaşılanan piliçlerde oluşan antikor titreleri

Tablo

s'oeverilmiştir. Bir kezaşılı piliçlerde E.

ooI

i

02 ve iki

kezaşılı pıliçlerdeE.coIi78 serotiplerine karşı

en

yük·

sek titrede antikortann sentezlendi!)i görülmektedir.

Kombineaşısıile birkezaşılıpiliçlerdeoluşanantikortit·

relertyönünden E.

coI

i

02, 078 va 0101 serolipleri

arasında Istatistiksel farkl ıhk (P>O.OS) önemsiz bu· lunurken, 01 serotipi ile dil)er serotiplerarasında is·

tatistiksel farklıh!)ın oIdu{Ju gözlendi (P<O.05). PECA aşısı ile iki kez aşılı pıl~

CO COIi

01 ve 078

se-roupleri Ile 02 ve 0101 seroliplerine karşı oluşan

an-tikor titreleri arasında istatistiksel larklılık belirlendi

(P<O.05).

PECA veKombıne aşılarileaşılanan broyIer1erde,

aşılama sonrası OrneklemelerdeOnemn0IçÜdepilus

an-likor1anna rastlanıldı. Özellikle

CO

coii

078 serotipinin

aglCıtirıasyon skorlan dikkatea1ındl~lnda daha yüksek

seviyelerde

o

nus

anlikorlanmn oluştu{ıu belir1efyj1

(Tablo6).

Tablo 7.

BrOYIer

G~NewcastleAntikorTıtreleri

Gün Kontrol PECA Kombine

2 7.4iO.80 7.4±O.ao 7.4±O.BO

10 5.BiO.41 5JL-+O.4l 5.B±O.4l

20 7.4iO.26 B.2±O.25 B.Q±O.26

30 B.B±025 B.6iO.30 9.5±0.32 40 B.B±025 92±0.49 12.6iO.18

50 7.7i028 8.010.37 a8±O.29

'Kontrolve PECAgrubu inakiifNDleaşılandı. (Timcivcivler 9günlükikenHBlileaşilandrlar)

Çalışma boyunca broylel1erde Newcastle

an-tikorlannın koruyucu seviyede beliriermesi PECA ile

korrbineedilenlnaklif Newcaslleaşısı,NOaşısının

et-kinlil)ini etkilemedi!)itespit edildi(Tablo 7).

_ Tartışmave Sonuç

Ulkerrizde tavukçuluksektörünün en Onemli

bak-teriyel hasta/IOI kolibasilloz'dur(Demirözü veark 1988,

Baysal ve ark 1990). E.

cos.

kanallılann kümes or·

tamında va barsak l!oralannda kommensal olarak

bu-lunmaktadır. Tek başıanna veya kroniksolunum yolu

kompleks veviralenfeksiyonlarta bir1ilde sekonderola·

rak verim (%15-20) kayıplanna ve Olümlara (%20)

sebep olmaktadı r (Erganiş 1988, Sojka 1995,Bames

ve Gross 1997). Ayrıca. enfeksiyoola rr(ıcadelede

yoQun kullanılan antibiyotik Onemli ekonomikkayıplar

oluşturmakta (DemirOzü ve ark 1988. Erganiş 1991), aynı zamanda antibiyolikli el ve yum..ırtanın tüketime

sunulması mik sa!)lıOı açısından bir son.rı teşki

et-mektedir(Acel ve ark 1OO?).

Enfeksiyonlara karşı hayvanlann dirençlilil)ini

ge-netikveçevreselfaktör1er etkilemektedir.Bunlara ilave

olarak, dvcMerdeki matemal antikortann var1I~1 da

önemli olmaktadır. Aynca, ND ve E. coii

en-faksiyonlanna karşı oıuşan humoral ba~ışıklı!)ın er

-keklere gOre dişlierde daha yüksek oIdu!)u bil·

dirilmektedir(Leitnerve ark 1994).

E. col/nln farklı serotiplerinden bazırtanan aşılar, sadece homoiog suşlara karşı hayvanlarda konıma sa!)ladlOI belirtilmektedir (Deb veHany 1976,Gyimah ve ark1984. Melamed ve ark 1991).Bununla bir1ikte,

gerek somatik antijenleregereksedepilusantijenlerine

karşı oluşan antikarlaryönünden 078semtipinin daha

iyiantijenile gös1erdiQ:i ifade edilmektedir(Melamed ve

arı< 1991). Gyimah ve Panlgraphy(1985),

mOnOVaJan

E. coiiaşısınınserotipspesifik birkonıma yapması

se-bebiyle

E.

coo

enfeksiyonlanna karşı etkili bir konıma

içinfarldı

E.

co6serotipleriniiçerenaşılann olması

ge-rektil)ini belirtmektedir.

Roserberger ve ark (1985b) 5 farklı genetikya. pıdave bir günlükyaştaldıccem50 broyler civcive,aşı

suşuolarakE.co6078serotipininyaklaşıkb107 bak·

terVmI'sinidamarÇiyolla vererek patojenitedenemesı

yapmışlarve 26'smmOldCıQünü biklirmişlerdir. Bu

ça

-hşmada, 3><108 bak1erVml yoQunlUOunda ıP yolla

ve-men

E.ooIi078(l/10'slndeölüm) ve 0101 (Bl10'slnda

ölüm) serotiplerinin daha patojen olduklan beliriendi (Tablo1).

Civcivlerin özellikle15 gündeni1ibarenE.coli

en-feksiyonlanna karşı ~i bır dirençgeliştirmeye baş­ ladıklan belirtilmektedir (Heller ve ark 1990). Bu

ne-denle. civcivlerin kolibasilloza duyar11 olduklan ilk 2

hatıada korurYnaIannda matemal antikor1ann önemi

fazladır. Hellerveark (1992), Freund'un komple

ad-jwant!ı E. coiiaşısı iieaşılanan broyIerdamızhklarda 160. gOne kadar yüksek titreli antikaroluşumu sa!) -landlOım betirtrnşlerdir. Rosenberger ve ark (1OO5b),

E.

ooIi

02,

078 ve

035

suşlanndan

ha-zu1adıklan tıivalanbakterinaşı ile20hatıaııkbroyler da

-mıllıklan 2 kez(20.

ve

25. haftalarda) aşuarmştardır.

Araştıncılar(Rosenberger veark 1985b),matemaıa

n-tikoriann civcMeri 15.güne kadar korudul)unu,aşısız

damızhklann 1 günlük civcMerin %8O'inde ölüm şe­

ki~ini, bir kez aşılı damızlıklann civcMerinde ise

%37.5 oranında ölüm görüldüQÜI1ü bildirmişlerdir. Er

-geniş ve ark (2002), E.

coIi

01. 02 ve 078

se-rotiplerinden hazır1adık\an trivalan aşı ile 16. haftada

aşılanan yı.m...ırtaeı damıllıklarda yaklaşık 20 hatta

süreile yüksek titrelerdeantikortespit ediidiOini ifade eb1lişlerdir.Araştıneılar(Erganiş ve ark 2(02), 24.haf· tadan itibarenfarldıdönemlerde

kuluçka

edilerekelde

edilenaşılı damlılık tavuk1ann cNcMerindede yüksek

titredematemaı antikoriarbelir1emişlerdir. Aynca, e

p-rüvasyon yapılan aşJlı tavuklann civcivlerinde

%89.S'inde koruma sa~lanırken aşısız tavuktann eiv

-cMerinde %49.Tslndekon.ıma şekillendiQi belirtmiştir. Meladedve ark (1991)E.

COIi

02 serolipl ile10.günde

ERGANIŞ, HADIML!. SOLM AZ

günlerdeki eprüvasyon sonuçlarına göre en iyi ko-rumanın 15.gündeolduğunu bildirmişlerdir,Araştırıcılar

(Metaded ve ark 1991), birbaşka deyişle, eprüvasyon

sonrası aşılı broyler1erin %n-85'inde hiçbir Iezyonvel

veyaölümgörülmezken,kontrolgrubundaki civcMerin

°/o6O-8Q'jnde lezyon vetveya ölüm görüldüOünü

be-lirtmişlerdir. Aynı araştıncılar (Meladed ve ark 1991),

02:Kl ile 078:KBO serotiplerinden hazırlanan E. coli

aşılannın

çapraz

koruma denemelerinde02suşu 078 serotoine karşı da korumasağtamasmn

E.

coIi02

se--rotipinin07a'dendaha fazla antitEmik özellikleritaşıyan

determinaotlara sahip olması ile açıklamaktadı r1ar. Er -qanişveark(2002),15günlükyumurtacıcivcMerin ep-rüllasyonunda;

E

,

cofiOL, 02 ve 078 serotiplerinden

hazlı1adıklan triIIalanaşı ileaşılanancivcivlerde %22.2

öiOm görülürken aşısiz civdv1erde

°/053

.

3

oranında ölümşekillendi{ıini belirtmişlerdir.

Bu çalışmada, eprüvasyon sonrası bir kez aşılı

broyIerlerin %10'undaveaşıarz broyleı1erin %30'unde ölüm belirlendi. Bununla birükte. epriNasyon son-rasında iki kez aşılı broylenerde %5 ve aşısiz bray· \erlerde%20ölümtespitedilmesi,

i

kinci

kezaşılamanın

olumlu etkisi OOOlanch. Antikor litreleri yOnOnden 00·

kıldlOında,PECA

ile

birkezaşılı piliçlerdeE.coIi02 ve iki kez aşılı pi içlerde E.

coii

01 ve 078 serotiplerine

karşı

en

yüksek titrede antikonann sentezlendiQl

gö-rülmektedir(P<O.OO5),Bununla binikte, PECAve Kom-bineaşılarileaşılananbraylerlerdeözellikleE.

coJi

078 serotipine karşı yüksek skor1arda pilus antikol1anmn oluştuQu beliriendi, Ayrıca, PECA ile kOrOOine edilen inaktif Newcastte aşısını n etkinliOinin etkilenmediOi ve kombine edilmesininfaydalıoIduOu tespit edildi.

Sonuç

olarak;

doOa

l

E. coI

i

enfeksiyonlanndabu

kadar yoQunbakteriilekarşılaşma şansınınaz olacaOI

düşünüld~ünde,civcivoıümlerininOnlenmesi veverim

kayıplannın azaltılması açısından, poIivalan

E.

ooI

i

aşı·

sının broylercivcivlerda-piliçlerde

kOnJYUCU

oIduQu ka

-naalinevanImıştır, Böylelilde antibiyotik kullanımı aza-IacaQından, barsak florasının daha dengelioluşacaQı, yemdenyarananma artacaOI Için et kalitesi yüksek ve

daha saOlıkll!avuktaryetiştirilebilecektir.

Teşekkür

TÜBITAK VHAG(1126)'a ve AIllrdYctv A.ş.'" çalışmanın gerçekleşrnesmekidestek/efrdendolayı laşeıw.aderiz.

Kaynaklar

Aceı, H.A,Ale ş.M.veErganiş,O.(1987)HayvansaldOkUIarda

an-bbiyolikkalıntılarının agar ddl(szyontekrVğllle ıayn.S.Ü.Vel Fak. De rg., 3 ,197.205.

Aksın,M.(1994)IShaIibuZa{ıllarvesep~S&miI laYUldardanizole

ed-\en Escheflchia co/i1ertnactıezinlert (K99, KM, F41,987Pve~p1 1iıTtıria)va enterotoksinlert(SıaveVT)üzerindeçalışmalar(DoIOOra

Tezi).S.Ü.Sa{ılıkBilimleriEflstilüsO.Konya.

Arda.M.,Mirbay,A.,Aydın,N.,Akay,O.ve Izgür,M.(1990)Kanatlı HayvanHastalıldan ,Ankara

Bames,H.J"Gross,W.B.(1997)CoIibasillosis.In:Diseasesol

po-u11Ty,lOthEd.EditedbyCalnek8.W.,pp 131· 141,IowaStaleunı·

versityPressAmes,iowa,USA.

94

8aysal,T.,~,O.veGüet,L (1990)KonyabOLgeSindekjka·

natlılan:lanizoledenEst:htHfchiIIcoiSUŞLBnıWLbıIZL~

vesemlojilOzelider1le~ OJyaı1ılıklannın~.

Vel8rinıılUn,2,1,8-'4.

C1oud,S.S.,RoseOOerger,J. K. FrIes, P.A.,WMSOn, R.A and

Qdor,E.M. (1985)inyitroand inyivoctıarBc1eriza1iooolaViNLEsc· hertc:nia coii. L 5erotypes, melabolicaCIYiIY and antbiotic san-s/IMty. AYlanQIs.,29,1084·1093.

Deb,J.R.andHarry,E.G.(1976)Latx:xalofy1riBI$.,..;ıııInacbYaled

vacdnesegalnstEscherlchi8coi(0 78:K80)ln1eclionrıIows.Res.

VeıSd.,20,131·138.

DemirWü,K, ErglIl, A ve Akman, A.(1988)son onyılda TC.·

klye'desaptarwı tavukhastalıldan. I.Uluslararası T8YUk.Ç:\A.ıkve

Tavukhastalıklan 5errıpozyı..m.. Tebliğleri,pp94'98,305EIdm.Ma·

nisa.

Erganiş,O. (1988)TavukhasIaIıkiandersnotıan,S.O.VeıemerFa·

kOOesi,Konya.

Ergariş, O. (199 1) Hlndilertnleka1I\orasından izoleedilen

Esc-h6riCtıIa coi suşlarının bazı patojenile Ozeaikleıl OzeMde rı­

ceiemeier.Velerinaık.m,2,3-4,2· 12.

ErgıWş, O.,00eın,G.,Kaya,O..Uçan,U.S.veKuyuı:ucı{ıIu.Y.

(1992)KoIbasiııon.ıtaYUklardanIzolaedilenEschertc:niaooIi1erde

~1piustlplendirmesı.Veler\naJ'U'n,3,2,7·12.

E~, O.,Hal:imI, H.H.ve seımaz, H. (2002)TaYUk1arın ko-~içinEsdıerlcfia(x)f01,02ve078serotiplerinden aşı

geIiŞ~:Yı.m.xtacı Ta...udar.Tur\(.J.VeıAnIm.Sel.,26,

1213-1221,

ErgarIş,O.ve~,E.(2002)111YTlÜ"ıOkljI.S.O.Veterlner FakCIlesiYayırWi,Konya.

Etgar4,O.ve

zoo

M.L (1990)Birkombineqıooeri9i:lnaktifNew· caslle+Esc:herIctiacoii. Il. ULUSLaraSı T~veTavuk

Has-Ialıklan~20-21EyIü.Mnsa.

Frtırm'l8I',A.,8ook, R.R,HeIer,E.D., Fr&do,P.J, Ofabklrı,N. and5arrtıerg.A (1989)EXPerimentaıIvacdnalionolyouıg dıicks

WitIı a rıoo--palog&nic strainsol EscherichiaCOII. IXIhInlCoogr.,

WOI1d Vel po.ıtıyAssodailon, 13017August. Brtı1ılofl.GrealBri

-tan

Gyimah,J. E.. Panigraphy, B. (1985) Iı1Yl'U'ıogIri;Iyol

Esc-hsrldıiarol(ıSer0t,'P801)pi Y8CCLneinc::tid<ens.AYian Dis.29

(4):1078-1083.

Gylmeh.J.E.,Pangraptıy,B., Hal,C.F.andWiIiam5D.J.(1984) ~olanoierrUSifiedESCIıariCharolbaıCIeMagainsl het&mlogoı..ec:tıııienge.AYlanDis., 29,540-545.

HeIer,E.D.Lei1ner,G.•Orabki\,N.•MeIamed.D.(1990)PaSSiYe Irmu1isaIionol CNCkSagEWıSt Ec:heric:Racoii.AYiıınPathol., 19, 345-354.

HeIer, E.D.Leilroer, G.,FreiaNn, A., UR.L,Guıman.M..

ca·

hırıer,A (1992)lrmUıOLOgiCaIparamel8rsrımeaf<f'lid(ensiines etVeıgenLIY:SeIededbyanlibodyresponset:ıEscJıerichjarolvac·

dnatlon.Vetmruı. 1rrrJu1ıa1hol.•34,159-1n.

leiVıer,G.,Guman.M.,H9Iler,E.D.,Yonash,N.andeatıanor,A

(1994)Parenteralellect onileh.m::ırai inm.rıoresponset:ı Esc-h8tiCJL;aco6andNewcast\eDisease

wus

inyoc.ngbrOIercNcks.

po.ıtıysci..73;1534-1541.

MeIamed,D.,l.einer,G.ardHeIIer,E.D.(1991)AY8CCLneagainst

8yianCXıIibaSbiSbasedon uıtrasonicInadiYaIionolEscheırl'ia

coii.AYianDis.,35,17·22.

Ro&eroerger.J.K,Frtes,P.A.CIoud,S.S. (19858 )in ViLJOandin

YM:ıchamcterizalion ol 8yian Escheric:tja coii. llL. lımuıisalion. AYiıınDis.29,1108-1117.

Rosenberger,J.K, Fries, P.A. cloud. S.S. andwııson,R.A

(1985b)in yitroand inYM:ı chamcterisalion olaViNL Eschıtrichla coi.ii.Fact:ırs assodaıed .,..;ıııpatogenicity.AvianDis..29.1

094-1107.

~W.J.(1995)Esch«iı::IWacoirıdomesticriTıaIS andpo.

Utry.corrmoııweallhAgr1aAxa18l.reaux. FamharnRoyalElucks.

Englond.

Vansek:w, B.A. (1987)Theapplicalion ol~ t:ıvetemary