T.C.
SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
SĠYAH DEVE GÖZÜ ÜZÜM ÇEġĠDĠNDE FARKLI SEVĠYEDE ġARJ (ÜRÜN YÜKÜ) VE
HÜMĠK MADDE UYGULAMALARININ VERĠM VE VERĠM UNSURLARI ÜZERĠNE
ETKĠLERĠ Veysel KUPAL YÜKSEK LĠSANS TEZĠ Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı
……… Anabilim Dalını
Haziran-2019 KONYA Her Hakkı Saklıdır
TEZ KABUL VE ONAYI
Veysel KUPAL tarafından hazırlanan “Siyah Deve Gözü Üzüm ÇeĢidinde Farklı Seviyede ġarj (Ürün Yükü) ve Hümik Madde Uygulamalarının Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkileri” adlı tez çalışması 25/06/2019 tarihinde aşağıdaki jüri tarafından oy birliği ile Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı‟nda YÜKSEK LĠSANS TEZĠ olarak kabul edilmiştir.
Jüri Üyeleri Ġmza
BaĢkan
Prof. Dr. Lütfi PIRLAK ………..
DanıĢman
Prof. Dr. Aydın AKIN ………..
Üye
Dr. Öğr. Üyesi Mustafa ÇELİK ………..
Yukarıdaki sonucu onaylarım.
Prof. Dr. Mustafa YILMAZ FBE Müdürü
Bu tez çalışması Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) Ofis Müdürlüğü tarafından 18201090 nolu proje ile desteklenmiştir.
TEZ BĠLDĠRĠMĠ
Bu tezdeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edildiğini ve tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada bana ait olmayan her türlü ifade ve bilginin kaynağına eksiksiz atıf yapıldığını bildiririm.
DECLARATION PAGE
I hereby declare that all information in this document has been obtained and presented in accordance with academic rules and ethical conduct. I also declare that, as required by these rules and conduct, I have fully cited and referenced all material and results that are not original to this work.
Veysel KUPAL 25.06.2019
iv
ÖZET
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
SĠYAH DEVE GÖZÜ ÜZÜM ÇEġĠDĠNDE FARKLI SEVĠYEDE ġARJ (ÜRÜN YÜKÜ) VE HÜMĠK MADDE UYGULAMALARININ VERĠM VE VERĠM
UNSURLARI ÜZERĠNE ETKĠLERĠ Veysel KUPAL
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı
DanıĢman: Prof. Dr. Aydın AKIN 2019, 42 Sayfa
Jüri
Prof. Dr. Aydın AKIN Prof. Dr. Lütfi PIRLAK Dr. Öğr. Üyesi Mustafa ÇELĠK
Bu araştırma, 2018 yılı vejetasyon döneminde Afyon ili‟nde yetiştirilen Siyah Deve Gözü üzüm çeşidinde yürütülmüştür. Araştırmada, Kontrol (K), 16 göz/asma, 21 göz/asma, 26 göz/asma, 16 göz/asma+TKİ-Hümas, 21 göz/asma+TKİ-göz/asma+TKİ-Hümas, 26 göz/asma+TKİ-Hümas uygulamalarının Siyah Deve Gözü üzüm çeşidinde üzüm verimi ve kalitesi üzerine etkileri araştırılmıştır. Verilere göre, en fazla üzüm verimi 21 göz/asma+TKİ-Hümas‟da (7.23 kg/asma); en fazla salkım ağırlığı 21 göz/asma+TKİ-Hümas‟da (240.74 g); en fazla salkım uzunluğu 16 göz/asma‟da (19.63 cm); en fazla salkım genişliği 21 göz/asma+TKİ-Hümas‟da (8.83 cm); en fazla tane genişliği 21 göz/asma‟da (22.02 mm); en fazla tane uzunluğu / tane genişliği 26 göz/asma‟da (1.10) ve 26 göz/asma+TKİ-Hümas‟da (1.14); en fazla titrasyon asitliği 26 göz/asma+TKİ-Hümas‟da (%0.74), 16 göz/asma‟da (%0.79), K‟da (%0.81) ve 21 göz/asma‟da (%0.81); en fazla olgunluk indisi 26 göz/asma‟da (32.77); en yoğun L* renk değeri 16 göz/asma+TKİ-Hümas‟da (31.64); en yoğun a* renk değeri 26 göz/asma+TKİ-Hümas‟da (1.34); en yoğun b* renk değeri 21 göz/asma+TKİ-Hümas‟da (-3.29); en fazla şıra randımanı 26 göz/asma‟da (786.67 ml/kg); en fazla tane hacmi K‟da (6.17 cm3/tane); en fazla salkımdaki tane sayısı 21 göz/asma‟da (40.67 adet/salkım) belirlenmiştir. Uygulamaların salkım sayısı, tane ağırlığı, tane uzunluğu, pH, SÇKM, a* ve b* renk yoğunluk değerleri, salkım hacmi, salkımdaki kusurlu yeşil tane sayısı ve normal tane içindeki kusurlu yeşil tane yüzdesine etkisi önemli değildir. Siyah Deve Gözü üzüm çeşidinde üzüm verimi ve salkım ağırlığı değerlerini artırmak için 21 göz/asma+TKİ-Hümas uygulaması tavsiye edilebilir.
v ABSTRACT MS THESIS
THE EFFECTS ON YIELD AND QUALITY OF DIFFERENT LEVEL CROP LOAD AND HUMIC SUBSTANCE APPLICATIONS IN SĠYAH DEVE GÖZÜ
GRAPE CULTIVAR Veysel KUPAL
THE GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCIENCE OF SELÇUK UNIVERSITY
THE DEGREE OF MASTER OF SCIENCE HORTICULTURAL DEPARTMENT
Advisor: Prof. Dr. Aydın AKIN 2019, 42 Pages
Jury
Prof. Dr. Aydın AKIN Prof. Dr. Lütfi PIRLAK Assist. Prof. Dr. Mustafa ÇELĠK
This study was conducted Siyah Deve Gözü grape cultivar in a vegetation term of 2018 in Afyon province. In this research, it was investigated effects of Control (C), 16 bud/vine, 21 bud/vine, 26 bud/vine, 16 bud/vine+TKI-Humas, 21 bud/vine+TKI-Humas, 26 bud/vine+TKI-Humas applications on grape yield and quality in Siyah Deve Gözü grape cultivar. According to the data, the maximum fresh grape yield in 21 Humas (7.23 kg/vine); the maximum cluster weight in 21 bud/vine+TKI-Humas (240.74 g9; the maximum cluster length in 16 bud/vine (19.63 cm), the largest cluster in 21 bud/vine+TKI (8.839 cm); the maximum berry widh in 21 bud/vine (22.02 mm); the maximum berry length / berry width in 26 bud/vine (1.10) and in 26 bud/vine+TKI-Humas (1.14); the maximum titration acidity in 26 bud/vine+TKI-Humas (0.74%), in 16 bud/vine (0.79%), in C (0.81%) and in 21 bud/vine (0.81%); the maximum maturity index in 26 bud/vine (32.77); the maximum L* color intensity in 16 bud/vine+TKI-Humas (31.64); the maximum a* color intensity in 26 bud/vine+TKI-Humas (1.34); the maximum b* color intensity in 21 bud/vine+TKI-Humas (-3.29); the maximum must yield in 26 bud/vine (786.67 ml/kg); the maximum berry volume in C (6.93 cm3/berry); the maximum berry number in cluster in 21 bud/vine (40.67 number/cluster). The effects of applications on cluster number, berry weight, berry length, pH, water soluble dry matter, a* color intensity, b* color intensity, cluster volume, defective green berry number in the cluster and percentage of defective green berry in normal berry were not significant. To increase the fresh grape yield and cluster weight can be advisable with 21 bud/vine+TKI-Humas application in Siyah Deve Gözü grape cultivar.
vi ÖNSÖZ
Bu Yüksek Lisans tezini veren ve çalışmamın her aşamasında tez çalışmalarımı yönlendiren, çalışmalarımı tecrübe ve bilgileri ile her zaman destekleyen, lisans ve yüksek lisans süreçleri boyunca yapıcı ve yönlendirici fikirleri ile bana daima yol gösteren değerli hocam Sayın Prof. Dr. Aydın AKIN‟ a sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
Arazi çalışmamda bana hem bağlarının hem de evlerinin kapısını açan yardımcı olan Hüseyin ÇAKMAK ve ailesine teşekkür ederim.
Bugünlere gelmemde büyük pay sahibi olan, desteğini daima yanımda hissetti-ğim Annem Şirvan SÖNMEZ‟ e desteğini, sevgisini, ilgisini esirgemeyen değerli eşim Şehri ÇINAR KUPAL' a tüm kalbimle teşekkür ederim.
Veysel KUPAL KONYA-2019
vii ĠÇĠNDEKĠLER ÖZET ... iv ABSTRACT ... v ÖNSÖZ ... vi İÇİNDEKİLER ... vii SİMGELER VE KISALTMALAR ... x 1. GİRİŞ ... 1 2. KAYNAK ARAŞTIRMASI ... 3 3. MATERYAL VE YÖNTEM ... 8 3.1. Materyal ... 8 3.1.1. Araştırma Yeri ... 8
3.1.2. İklim ve toprak özellikleri ... 8
3.1.3. Araştırma bölgesi arazi durumu ... 10
3.2. Yöntem ... 10
3.2.1. Şarj uygulaması ... 11
3.2.2. TKİ-Hümas ... 11
3.3. Üzümde İncelenen Değerler ... 12
3.3.1. Gözlerin uyanma tarihi ... 12
3.3.2. Çiçeklenme tarihi ... 12
3.3.3. Tane tutumu tarihi ... 12
3.3.4. Ben düşme tarihi ... 12
3.3.5. Olgunlaşma tarihi ... 12
3.3.6. Üzüm verimi ... 12
3.3.7. Salkım sayısı ... 12
3.3.8. Salkım ağırlığı ... 12
3.3.9. Salkım hacmi ... 12
3.3.10. Salkımdaki tane sayısı ... 12
3.3.11. Salkımdaki yeşil tane sayısı ve oranı ... 13
3.3.12. Salkım uzunluğu ... 13
3.3.13. Salkım genişliği ... 13
3.3.14. Tane yaş ağırlığı ... 13
3.3.15. Tane hacmi ... 13
3.3.16. Tane uzunluğu ... 13
3.3.17. Tane genişliği ... 13
3.3.18. Tane uzunluğu/Tane genişliği ... 14
viii
3.3.20. Suda Çözünür Kuru Madde (SÇKM) (%) ... 14
3.3.21. Titrasyon asitliği (TA) ... 14
3.3.22. Olgunluk indisi ... 14
3.3.23. Şıra randımanı ... 14
3.3.24. Tane kabuk rengi ... 15
3.4.Verilerin Değerlendirilmesi ... 16
4. ARAŞTIRMA SONUÇLARI VE TARTIŞMA ... 17
4.1. Gözlerin uyanma tarihi ... 17
4.2. Çiçeklenme tarihi ... 17
4.3. Tane tutumu tarihi ... 17
4.4. Ben düşme tarihi ... 17
4.5. Olgunlaşma tarihi ... 17
4.6. Üzüm Verimi ... 17
4.7. Salkım Sayısı ... 18
4.8. Salkım Ağırlığı ... 19
4.9. Salkım Hacmi ... 20
4.10. Salkımdaki tane sayısı ... 21
4.11. Salkımdaki yeşil tane sayısı ve oranı ... 22
4.12. Salkım Uzunluğu ... 22
4.13. Salkım Genişliği ... 23
4.14. Tane Yaş Ağırlığı ... 24
4.15. Tane Hacmi ... 25
4.16. Tane Uzunluğu ... 26
4.17. Tane Genişliği ... 27
4.18. Tane Uzunluğu / Tane Genişliği ... 28
4.19. pH ... 29
4.20. Suda Çözünür Kuru madde ( %SÇKM) ... 30
4.21. Titrasyon Asitliği (TA) ... 31
4.22. Olgunluk İndisi (SÇKM / TA ) ... 32
4.23. Şıra Randımanı ... 33
4.24. Tane Kabuk Rengi ... 34
4.24.2. a* renk değeri ... 35
4.24.3. b* renk değeri ... 36
4.25. Normal tane içindeki kusurlu yeşil tane sayısı (%) ... 37
5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER ... 39
5.1. Sonuçlar ... 39
ix
KAYNAKLAR ... 40 ÖZGEÇMİŞ ... 42
x SĠMGELER VE KISALTMALAR Kısaltmalar o C : Santigrat Derece g : Gram kg : Kilogram ha: Hektar alan da: Dekar alan m : Metre mm : Milimetre cm : Santimetre Ö.D: Önemli değil
pH : Hidrojen İyonu Konsantrasyonu % : Yüzde
SÇKM: Toplam Suda Çözünebilir Kuru Madde TA: Titre Edilebilir Asitlik
FAO : Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü TÜİK : Türkiye İstatistik Kurumu
L*: Parlaklık
a*: Yeşil-Kırmızı Renk Yoğunluğu b*: Mavi-Sarı Renk Yoğunluğu
1. GĠRĠġ
Asma, kültürü yapılan en eski meyve türlerinden olmakla beraber dünya üzerinde iki yarım kürede yetiştiriciliği yapılmaktadır. Kuzey yarımkürede 10º-53º, güney yarımkürede 20º-40º enlem dereceleri arasındaki ülkeler üzüm üretimi için uygun bölgeler olarak belirlenmektedir (Çelik ve ark., 1998). Bağcılık yönünden ülkemiz, dünya üzerinde önemli ülkelerdendir.
Ülkemiz 416,907 ha bağ alanı ile dünyada beşinci, 4,200,000 tonluk üretimi ile de altıncı sırada yer almaktadır (Anonim, 2017a). Yapılan bu üretim %50 sofralık, %38 kurutmalık ve %12 şaraplık olarak değerlendirilmektedir (Anonim, 2017b). Ülkemizin her yöresinde bağcılık yapılmakta toprak yapısı ve iklim koşulları bakımından diğer kültürü yapılan bitkilerin yetişmesine veya istenilen düzeyde kaliteli ürün için elverişli olmayan bölgeler üzüm yetiştiriciliğine ayrılarak değerlendirilir.
Günümüzde dünya üzerinde en çok üretilen meyve türlerinden birisi üzümdür. Üzüm, sadece taze meyve olarak tüketilmez. Kurutulmuş şekli özellikle ekmek ve kek sanayisinde önemli bir tüketim maddesi olarak yer alırken, kuru üzüm Türkiye başta olmak üzere birçok ülkede çerez olarak da tercih edilmektedir. Şırası çıkarılarak üzüm suyu, pekmez, pestil, köfter gibi ürünlere işlenip değerlendirilirken, dünya üzerinde daha çok şaraplık üzüm üretimi yapılmaktadır. Rakı ve konyak, üzümden imal edilen diğer alkollü içkilerdir. Özellikle salataların vazgeçilmezi olan sirke üzümden yapılır. Diğer yandan, günümüzde çekirdekleri ve çekirdeklerinden çıkarılan yağı da önemli bir tüketim maddesidir. Çekirdekleri un haline getirilerek içerdiği yüksek antioksidan nedeniyle bisküvi ve ekmek sanayisinde katkı maddesi olarak kullanılmaktadır. Çekirdeklerinden elde edilen yağı kozmetik sanayisinde kullanılmaktadır (Sağlam ve Çalkan Sağlam, 2018).
Verim (Kış) budaması, terbiye şeklini koruyarak yıllar boyunca düzenli ve dengeli bir ürünü belirli bir kalite standardında elde etmek için her yıl dinlenme döneminde kış aylarında yapılır. Kış budaması ile yaprak ve salkım arasındaki fizyolojik denge korunmakta, işçilik kolaylaştırılmakta ve ürün dalları asma üzerinde dengeli olarak dağıtılabilmektedir (Çelik ve ark., 1998). Yaz budamasında ise kış budamasında kurulan fizyolojik denge eksikliklerini telafi etmek (salkım seyreltmesi, uç alma vb.), içte gölgede kalan yaprakların ve salkımların havalanmasını sağlamak
(yaprak alma, koltuk alma vb.) ve olgunlaşmaya yakın salkımların güneşlenmesini sağlamaktır. Budama ile asma üzerinde bırakılan bir yıllık dallar ve bunların üzerindeki gözlerin sayısı verim ve kaliteyi etkilemektedir (Akın ve Kısmalı, 2004).
Sofralık üzümde kaliteyi artırmak için en önemli uygulamalardan birisi salkım ve tane seyreltmesi yapılmasıdır. Omcalarda yeteri kadar salkım bırakılarak salkımların standart büyüklükte, büyük taneli, gösterişli olmaları, erken olgunlaşmaları sağlanmaktadır (Dokoozlian ve Hirschfelt, 1995).
Hümik Maddeler: Göllerde, toprakta, nehirde ve sularda oluşan ve doğada en yaygın dağılım gösteren koloidal özelliklere sahip doğal organik maddelerdendir. Bunlar başlıca dekompoze amino asit artıkları içeren azotlu bileşikler ile aromatik komplekslerden oluşmaktadır (Andriesse, 1988). Hümik maddeler genellikle sarıdan siyaha değişken renkli, yüksek molekül ağırlıklı ve ısıya dayanıklı olarak nitelendirilebilen doğal olarak oluşan biyojenik, heterojen organik maddeler kategorisindedir (Aiken, 1985).
Hücre solunumu, fotosentez, protein sentezi, su ve besin alımı, enzim aktivitelerinde rol oynadığı bilinmektedir (Ferrara ve Brunetti, 2010).
Hümik maddeler organik maddenin büyük hacmini oluşturmaktadır. Bu bileşikler kahverengi veya siyah, amorf, hidrofilik, asidik, moleküler ağırlıkları birkaç yüzden on binlere kadar değişebilen polidispers maddelerden oluşmaktadır (Stevenson, 1994).
Hümik maddelerin uygulanması bitkisel üretimde yüksek verim, kalite ve ekonomik kazancın elde edilmesi, çevre kirliliği riskinin ise en az düzeyde tutulması ve toprak verimliliğinin devam etmesi açısından çok önemlidir (Chen ve Aviad, 1990).
Ülkemiz bağcılığını geliştirmek amacıyla daha önce yapılan araştırmalar dikkatle göz önüne alınmalıdır. Yeni yapılacak çalışmalarda farklı üzüm çeşitlerinde farklı uygulamaların yapılması ile üzüm verimi ve kalitesi üzerine etkileri belirlenmelidir. Verim ve kalite artışı sağlayan çeşitler ve yapılan uygulamaların üreticiler tarafından yaygın kullanımının sağlanması ile de birim alandan ürün miktarını artırmak mümkün olacaktır.
2. KAYNAK ARAġTIRMASI
Bazı üzüm çeşitlerinde yapraktan gübre uygulaması çalışmasında, 5BB anacı üzerine aşılı üzüm çeşitlerine yaprak gübresi (Tariş-ZF) ve 3 farklı ürün yükü uygulamalarının üzüm verimi, kalitesi ve gelişimine etkileri araştırılmıştır. Sonuç olarak 20, 25 ve 30 göz/omca üzerinden şarj edilen Ekşikara (Vitis vinifera L.) çeşidinde gübreleme ve 30 göz/omca; 115, 120 ve 125 göz/omca üzerinden şarj edilen Ermenek (Vitis vinifera L.) çeşidinde gübreleme ve 115 göz/omca; 25, 30 ve 35 göz/omca üzerinden şarj edilen Hesap Ali çeşidinin gübreleme ve 35 göz/omca üzerinden şarj edilmelerinin uygun olduğu belirlenmiştir (Akın ve Kısmalı, 2004).
İtalia sofralık (Vitis vinifera L.) üzüm çeşidinde yapraktan hümik asit 5 ve 20
mg/L olmak üzere 2 defa uygulama yapılmıştır. Uygulama yapılan alanlarda sürgün büyümesinde hafif bir artış, tane ağırlığı, verim ve yapraktaki azot, klorofil içeriğinde artış görülmüştür. Hasatta suda çözünebilir kuru madde (° Brix), ° Brix / asitlik oranının ve pH‟ın arttığı, titre edilebilir asit (TA) azaldığı görülmüştür. Tane büyüklüğündeki artış hümik asitlerin horman benzeri aktivitesine bağlanabilir sonucu
elde edilmiştir (Ferrara ve ark., 2007).
Thomson Seedless (Vitis vinifera L.) üzüm çeşidinde yapılan uygulamada, mineral azot, hümik asit, bio gübre ve kompost gübre (Belediye katı atık) topraktan uygulama yapılmıştır. Çalışmada meyve kalitesi, salkım ağırlığı, tane ağırlığı, asitlik ve verim incelenmiştir. Çalışmada 6 farklı uygulama yapılmıştır. 1-%100 mineral N, 2-%50 mineral N + 2-%50 katı atık, 3-2-%50 mineral N + 2-%50 HA, 4-2-%50 mineral N + 2-%50 katı atık + bio gübre, 5-%50 mineral N + %50 HA+ bio gübre, 6-%50 mineral N + %50 katı atık + %1 HA + bio gübre uygulaması yapılmıştır. En yüksek verim 19.02 kg/asma %50 mineral N + HA+ bio elde edilmiştir. En yüksek salkım ağırlığı 555 gr %50 mineral N + HA uygulamasından elde edilmiştir. Meyve suyundaki toplam çözünür madde ve asitlikte, iki mevsimde de uygulamalar arasında herhangi bir fark saptanmamıştır (Eman ve ark., 2008).
2006-2007 yıllarında İtalya sofralık (Vitis vinifera L.) üzüm çeşidinde yapraktan 2 farklı dozda (5 ve 20 mg/L) hümik asit uygulaması yapılarak verim, titre edilebilir asit, ph, brix/asitlik ve meyve kalitesi incelenmiştir. Hümik asit uygulaması, titre edilebilir asiditeyi ve °Brix / asitlik oranını önemli ölçüde azaltmıştır. Genel olarak, hümik
asitlerle yapılan uygulamalar tanenin ebadını önemli ölçüde arttırmıştır ve sonuç olarak
üzüm verimini arttırdığı belirlenmiştir (Ferrara ve Brunetti, 2008).
2007-2008 yıllarında 1103P üzerine aşılı (V. berlandieri × V. rupestris) İtalya (Vitis vinifera L.) üzüm çeşidinde, yapraktan 4 defa farklı zamanlarda 100 mg/l dozunda (I:ön çiçeklenme; II:tam çiçeklenme; III:meyve tutumu ve IV:olgunlaşma başlangıcı) uygulama yapılmıştır. Yapılan çalışmalar tane ağırlığı, tane genişliği, titre edilebilir asit ve olgunluk indisi değerlerini önemli derecede arttırdığı belirtilmiştir. Araştırıcılar, organik ve sürdürülebilir bağcılıkta sofralık üzüm çeşitlerinde tam çiçeklenme döneminde hümik madde uygulaması ile kalitenin artabileceğini belirtmişlerdir (Ferrara ve Brunetti, 2010).
Horoz Karası (Vitis vinifera L.) ve Gök üzüm (Vitis vinifera L.) çeşitlerinde yapılan bir çalışmada, 1/3 Salkım Ucu Kesme (SUK) ve 1/3 SUK+ Hümik Asit (HA) uygulamalarının üzüm verimi ve kalitesi üzerine etkileri incelenmiştir. 1/3 SUK uygulaması ile Gök üzüm çeşidinde üzüm verimi, olgunluk indisi değerleri; 1/3 SUK+HA uygulamaları ile Horoz Karası çeşidinde üzüm verimi, tane ağırlığı, tane mavi ve kırmızı renk yoğunluğu değerleri arttığı belirlenmiştir (Akın, 2011).
Gök üzüm (Vitis vinifera L.) üzüm tipinde yapılan bir çalışmada, TARİŞ-ZF yaprak uygulaması ile tane uzunluğu, tane ağırlığı, olgunluk indisi, kuru üzüm ve şıra miktarı artmıştır. Çalışmada 16, 21 ve 26 göz/asma olarak uygulanan şarjda, ürün yükü artışına bağlı olarak üzüm verimi ve şıra miktarı artarken, olgunluk indisi ve kuru üzüm randımanı azaldığı belirlenmiştir. TARİŞ-ZF yaprak gübresi uygulamasından 16 göz/asma veya 26 göz/asma uygulaması önerilmiştir (Akın, 2011).
Yapraktan Hümik asit ve asetik asit uygulamalarının üzüm (Vitis vinifera L.) verimine etkilerinin incelendiği bir araştırmada, asetik asit ve hümik asitin kontrol ile karşılaştırıldığında üzüm veriminin arttığı belirlenmiştir. Yapılan araştırmada Kontrol 5.7 kg/bitki, asetik asit ve hümik asit uygulamalarında sırasıyla ortalama 7.1 kg/bitki ve 7.2 kg/bitki verim artışı gözlemlenmiş olup bu uygulamaların verime etkisi %20.83 olarak bulunmuştur. Salkım uzunluğunu incelendiğinde kontrol grubunun ortalama 12.04 cm olup, hümik asit ve asetik asit uygulamalarından elde edilen sonuçlar ortalama 19 cm olarak belirtilmiştir, uygulamaların salkım uzunluğunu %17.1 oranında arttırdığı belirlenmiştir (Asgharzade ve Babaeian, 2012).
Hasandede şaraplık üzüm çeşidinde Kontrol, 1/3 Salkım Ucu Kesme (SUK) ve 1/3 SUK+Hümik Asit (HA)‟in yapraktan uygulamalarının üzüm verimi ve kalitesi üzerine etkileri araştırılmıştır. 1/3 SUK ve 1/3 SUK+HA uygulamaları ile olgunluk indisi değeri artmış, o
Brix, titre edilebilir asitlik (TA) ve tane ağırlığı değerleri azalmış salkım ağırlığı, üzüm verimi, salkım uzunluğu ve tane uzunluğu/tane genişliği istatistiki olarak önemli bulunmadığı belirtilmiştir (Akın ve Sarıkaya, 2012).
Kara Dimrit üzüm çeşidinde yapılan bir uygulamada, en fazla üzüm verimi 18 Göz/omca+Gübreli; en fazla olgunluk indisi 18 Göz/omca+Gübreli uygulamalarından elde edilmiş olup, üzüm verimini artırmak için 18 Göz/omca+Gübreli uygulaması önerilmiştir (Topuz, 2013).
Askari üzüm çeşidinde topraktan ve yapraktan 3 farklı dozda (2.5, 5 ve 7.5 g/l) hümik asit uygulaması yapılarak, verim, salkım ağırlığı, tane uzunluğu, tane ağırlığı, tane hacmi, SÇKM, pH, SÇKM/asit oranı ve titre edilebilir asit değerleri incelenmiştir. Çalışmada en yüksek salkım ağırlığı 333.17 gr 2.5 g/l, en yüksek tane ağırlığı 2.31 g ile 5 ve 7.5 g/l‟de, en yüksek tane genişliği 1.45 cm 7.5 g/l topraktan hümik asit uygulamasıyla elde edilmiştir. Bu çalışmada hümik asitlerin topraktan uygulanması yapraktan uygulamaya göre daha etkili olduğu belirlenmiştir (Mohamadineia ve ark., 2015).
King Ruby üzüm çeşidinde yapılan bir çalışmada, topraktan hümik asit uygulaması verim, salkım ağırlığı, tane ağırlığı sürgün uzunluğu ve yaprak alanı gibi en iyi bitkisel büyüme parametrelerinin verdiği belirlenmiştir (Belal, 2015).
Italia üzüm çeşidinde gerçekleştirilen bir uygulamada, en fazla üzüm verimi Doz2‟de ve Doz4‟de, en fazla salkım ağırlığı Doz2‟de, en yüksek 100 tane ağırlığı Doz2‟de, Doz4‟de ve Doz3‟de, en fazla olgunluk indisi Doz0‟da; en fazla şıra randımanı Doz4‟de belirlenmiştir. Italia üzüm çeşidinde, üzüm verimi, salkım ağırlığı ve 100 tane ağırlığı değerlerini artırmak için Doz 2 uygulaması önerilmiştir (Mostafa ve Akın, 2017).
Superior Seedless üzüm çeşidinde yapılan bir çalışmada, 4 farklı zamanda hümik
asit uygulaması yapılarak verim, salkım ağırlığı, salkım çapı, salkım uzunluğu, salkım tane sayısı, tane ağırlığı, tane büyüklüğü, suda çözülebilir kuru madde (SÇKM), toplam asitlik ve SÇKM/ asit oranı incelenmiştir. Tüm verimlilik parametreleri, hümik asit ile
gübrelenen üzümlerde önemli bir artış olduğunu göstermiştir. Ayrıca üçüncü uygulama (Şubat Ayı ortasında 3 g/l dört defa gübreleme) da verimlilik ve kalite özelliklerinde en yüksek değere ulaşılmıştır. Hümik asit uygulaması Superior Seedless üzümün verimliliğini ve kalitesini arttırdığı görülmüştür (Ibrahim ve Ali, 2016).
Ruby Seedless üzüm tipinde yapılan çalışmada, yapraktan 300 ppm hümik asit, 2000 ppm askorbik asit ve 2000 ppm sitrik asit uygulamalarının salkım ağırlığı, tane ağırlığı, tane hacmi, SÇKM, asitlik ve SÇKM/asitlik oranını incelenmiştir. Salkım ağırlığındaki en yüksek değer 1063.3 gr HA+AS+Cİ uygulamasında elde edilmiştir. Yapraktan uygulanan hümik, askorbik ve sitrik asit karışımını içeren uygulama hızlı tepki ve etkinliği nedeniyle toprak uygulamasına göre daha etkili olduğu belirlenmiştir (Abdel-Salam, 2016).
Flame Seedless (Vitis vinifera L.) üzüm tipinde yapılan bir çalışmada, salkım ucu kesme ve yapraktan hümik asit uygulamalarının verim ve kaliteye etkileri araştırılmıştır. Çalışmada en fazla verim 7.88 kg/asma, en ağır salkım 345.73 g, en ağır tane 2.76 g, en uzun tane 2.13 cm ile en fazla tane genişliği 2.18 cm 1/3 SUK ve hümik asit uygulamasında elde edilmiştir (Mohamed ve Gouda, 2016).
Kamali (Vitis vinifera L.) üzüm çeşidinde yapılan bir çalışmada, topraktan hümik
asit, amonyum sülfat ve organik gübre uygulaması yapılmıştır. En fazla salkım ağırlığı 1032.4 g amonyum sülfat + organik gübre uygulaması ile 1018.5 g hümik asit + amonyum sülfat + organik gübre uygulamasından elde edilmiştir. En yüksek tane ağırlığı 58.67 g hümik asit + amonyum sülfat + organik gübre uygulamasından elde edilmiştir (Birjely ve Al-Atrushy, 2017).
Romanya da iki farklı şaraplık üzüm çeşidinde Feteasca Regala (Vitis vinifera L.), Riesling Italian (Vitis vinifera L.) yapılan bir çalışmada, yapraktan 3 farklı dozda 30, 40, 50 ml/l hümik asit uygulaması yapılmıştır. Çalışmada verim, salkım ağırlığı, tane ağırlığı, tane hacmi, SÇKM ve titre edilebilir asit özelliklerine bakılmıştır. En fazla üzüm verimi 50 ml/l uygulamasından elde edilirken, en fazla salkım ağırlığı 40 ve 50 ml/l uygulamalarından elde edilmiştir. Yapraktan hümik asit uygulaması üzümde büyüme, verim ve meyve kalitesi özelliklerini iyileştirebileceğini doğrulamaktadır (Popescu ve Popescu, 2018).
200 ve 300 ml/l) hümik asit uygulamasının kalite üzerine etkileri incelenmiştir. Topraktan 100 ml/l uygulaması, pH ve olgunluk indisi için önerilmiştir. Yapraktan 100 ml/l uygulaması, pH, SÇKM ve olgunluk indisi için önerilmiştir (Aydın ve Yeğenoğlu, 2018) .
Alphonse Lavallée üzüm çeşidinde yapılan bir çalışmada, en çok üzüm verimi 5.30 kg/asma ile 1/3 SUK+SUA+HM uygulamasında; en çok salkım ağırlığı 224.49 g ile 1/3 SUK+SUA+HM‟da; en fazla 100 tane ağırlığı 553.93 g ile 1/3 SUK+SUA+HM „da; en fazla olgunluk indisi 39.70 ile 1/3 SUK+SUA+HM‟da; en fazla şıra randımanı 700.00 ml ile K‟da; en yoğun L* renk değeri 26.12 ile K‟da; en yoğun a* renk değeri 0.61 ile HM‟da, 0.64 ile 1/3 SUK+HM‟da, 0.64 ile SUA+HM‟da ve 0.64 ile 1/3 SUK+SUA+HM‟da; en yoğun b* renk değeri –0.86 ile 1/3 SUK+HM‟dan elde edilmiştir (Akın, 2018).
Prima üzüm çeşidinde yapılan bir çalışmada, örtü altında topraksız kültür sisteminde yetiştirilen asmaların, farklı yetiştirme ortamları (Kokopit, Perlit:Torf (2:1) ve Pomza) ve farklı ürün yüklerinin (10 ve 20 salkım/omca) verim ve kaliteye etkisi araştırılmıştır. En yüksek verimin (4461 g/omca) bitki başına 20 salkım, en yüksek salkım ağırlığı (253.4 g)‟nın ise 10 salkım ürün yükü uygulamasından elde edildiği belirtilmiştir (Baştaş ve Tangolar, 2018).
Bu çalışma ile, Siyah Deve Gözü üzüm çeşidinde yapılan uygulamaların verim ve verim unsurları üzerine etkileri belirlenmiştir.
3. MATERYAL VE YÖNTEM
3.1. Materyal
Araştırma konusunu Afyon ili, Çay ilçesi, İnli köyünde yetiştirilen 5 BB anacı üzerine aşılı 21 yaşındaki Siyah Deve Gözü üzüm çeşidi oluşturmuştur. Bu çeşitte, farklı seviyede ürün yükü (şarj), hümik madde ve bunların kombine uygulamalarının üzüm verimi ve meyve kalitesine etkileri incelenmiştir. Siyah Deve Gözü üzüm çeşidi; konik-silindirik salkımlı, yuvarlak taneli, mavi-siyah renkli, 1-3 çekirdekli, sofralık bir çeşittir (Kara, 2014).
3.1.1. AraĢtırma Yeri
Afyonkarahisar Ege Bölgesinin iç batı Anadolu bölümü içerisindedir. İlin denizden yüksekliği 1,021 m, yüzölçümü 13,927 km²‟dir. Genellikle karasal iklim hüküm sürmektedir. Kışları soğuk, yazları kurak ve sıcaktır.
ġekil 1.1. Afyonkarahisar İli Haritası
Afyonkarahisar toplam tarım alanı 4,582,603 da olup, ekilen alan 3,492,048 da, nadas alanı 847,449 da, sebze ve bahçe alanı 74,109 da, meyve ve baharat alanı 168, 991 da, süs bitkileri 6 da yetiştirilmektedir (Anonim, 2017b).
3.1.2. Ġklim ve toprak özellikleri
Afyonkarahisar, Ege Bölgesi İç-Batı Anadolu Bölümü sınırları içerisindedir. Büyük kesimi Ege Bölgesi'nin İç Batı Anadolu Bölümü içinde yer alan Afyonkarahisar
ilinin, doğudaki kesimi İç Anadolu Bölgesi'nin, güneybatıdaki daha küçük kesimi ise Akdeniz Bölgesi'nin sınırları içinde yer aldığından dolayı Afyonkarahisar ili İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri ile komşudur (Kargıoğlu, 2001).
Afyonkarahisar ilinde kara iklimi görülmektedir. Yıllık ortalama sıcaklığı 11.2 derece, yıllık ortalama en düşük sıcaklık 5.0 derece, yıllık ortalama en yüksek sıcaklık 17.3 derece, yıllık ortalama güneşlenme süresi 81.6 saat, yıllık ortalama yağışlı gün sa-yısı 106.5 saat, yıllık yağış ortalaması 438.4 mm.'dir (Anonim, 2018). (Yılmaz, 1999)‟a göre Afyonkarahisar Ege bölgesinde olmasına rağmen Ege iklimiyle bağdaşmamakta-dır. Yükselti ve denizden uzaklık sebebiyle Afyonkarahisar'ın iklim şartlarında İç Ana-dolu iklimine benzerlik göstermektedir. Kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları ise sıcak ve kurak bir step iklimi şeklindedir. Yağışlar ilkbahar ve sonbaharda yağmur olarak gö-rülmektedir. Afyon‟da orman alanı 90.950 ha olup, toplam alanın %7‟sini oluşturmak-tadır.
Afyonkarahisar‟ın toprakları çeşitli büyük toprak gruplarına ayrılmaktadır. Bu büyük toprak grupları: Kahverengi Orman Toprakları, Kireçsiz Kahverengi Orman Top-rakları, Kestane Renkli Topraklar, Kırmızı Kestane Renkli Topraklar, Kırmızı Kahve-rengi Akdeniz Toprakları, Alüvyal Topraklar, Hidromorfik Alüvyal Topraklar, Kolüv-yal Topraklar, Kahverengi Topraklar, Kireçsiz Kahverengi Topraklar, Irmak Taşkın Yatakları, Çıplak Kaya ve Molozlar olmak üzere arazi tipleri ve büyük toprak grupları görülmektedir (Serteser, 2001).
İnli, Afyon ili Çay ilçesine bağlı bir kasabadır, Çay'a 26 km. Afyon‟a 72 km uzaklıkta olup, Konya-Denizli kara yolu üzerindedir.
3.1.1. ÇalıĢma alanı toprak analizi sonucu (0-30 cm)
Analizler Analiz metodu Birim Analiz Sonucu
%işba Saturasyonda % 63.00
pH Saturasyonda 8.18
%toplam tuz saturasyonda % 0.02
Kireç (CaCO3) Kalsimetrik % 46.21
Organik madde Walkley-black % 1.40
Fosfor (P2O5) Olsen Kg/da 4.2
3. 1.2. ÇalıĢma alanı toprak analizi sonucu (30-60 cm)
Analizler Analiz metodu Birim Analiz Sonucu
%işba Saturasyonda % 55.45
pH Saturasyonda 8.42
%toplam tuz Saturasyonda % 0.02
Kireç (CaCO3) Kalsimetrik % 55.19
Organik madde Walkley-black % 0.79
Fosfor (P2O5) Olsen Kg/da 3.5
Potasyum (K2O) A.Asetat-F.F. Kg/da 68.43
3.1.3. AraĢtırma bölgesi arazi durumu
İklim koşullarının bağcılık için uygun olduğu Afyonkarahisar‟da asma yetiştiriciliği yüzyıllardan beri yapılmaktadır.
3.2. Yöntem
Çalışma materyali, 4 X 4 m mesafelerle dikilmiş olan, Goble terbiye şekilli, sulama yapılan ve eşit vejetatif gelişme gösteren 21 yaşlı bağ parselinde tesadüf parselleri deneme planına göre kurulmuştur. Uygulama öncesi toprak analizi yapılmıştır. Deneme Deseni; 1) Kontrol, 2) I. Şarj (16 gözlü ürün yükü), 3) II. Şarj (21 gözlü ürün yükü), 4) III. Şarj (26 gözlü ürün yükü), 5) I. Şarj (16 gözlü ürün yükü+TKİ-Hümas) (Topraktan), 6) II. Şarj (21 gözlü ürün yükü+TKİ-yükü+TKİ-Hümas) (Topraktan), 7) III. Şarj (26 gözlü ürün yükü+TKİ-Hümas) (Topraktan) uygulamaları yapılmıştır.
Tez çalışması, tesadüf parselleri deneme desenine göre planlanmıştır, her tekerrürde 28 asma, 3 tekerrürde ise toplam 84 omca‟da tez çalışması yürütülmüştür.
ġekil 3.2. Siyah Deve Gözü Üzümü 3.2.1. ġarj uygulaması
1 m2‟de bırakılan göz sayısına şarj denir. Üretici tarafından bırakılan omca başına göz sayısı şahit olarak alınmış, diğer göz seviyeleri şahide göre 5 göz az ve 5 göz fazla olmak üzere kış budama döneminde (Mart sonu) yüklenmiştir. Buna göre; Siyah Deve Gözü üzüm çeşidinde I. Şarj 16 göz/omca, II. Şarj 21 göz/omca, III. Şarj 26 göz/omca bırakılarak çalışma yürütülmüştür.
3.2.2. TKĠ-Hümas
TKİ-hümas; leonardit ve düşük kaliteli linyitlerden üretilen, fulvik ve %12 hümik asit içeren sıvı bir doğal organik toprak düzenleyicisidir (Gezgin ve ark., 2013). Toplam Organik Madde: %5, Humik Asit+Fulvik Asit: %12, Suda Çözünür Potasyum Oksit (K2O-%3), PH: 11-13‟dür.
TKĠ-Hümas’ın Topraktan Uygulanması:
Kullanma talimatında tavsiye edilen 100 ml/1.5 l ölçüsü baz alınarak, her omcaya 333 ml/5 l olarak uygulamalar yapılmıştır. Uygulamalar akşam saatlerine yakın, serin saatlerde bitki kök bölgesine sıvı formda uygulanmıştır.
1. Uygulama: 27.03.2018 tarihinde (gözler uyanmadan) 2. Uygulama: 15.05.2018 tarihinde (çiçeklenmeden önce)
3.3. Üzümde Ġncelenen Değerler 3.3.1. Gözlerin uyanma tarihi
Kış gözlerinin kabarmaya başladığı tarih, gözlerin uyanma tarihi olarak verilmiştir.
3.3.2. Çiçeklenme tarihi
İlk çiçeklerin görülme başladığı tarih, çiçeklenme tarihi olarak verilmiştir. 3.3.3. Tane tutumu tarihi
Çiçeklenmenin sonlanması ile tane tutumunun başladığı tarih, tane tutumu tarihi olarak verilmiştir.
3.3.4. Ben düĢme tarihi
Tanelerde renklenmenin görülmeye başladığı tarih, ben düşme tarihi olarak verilmiştir.
3.3.5. OlgunlaĢma tarihi
Salkımdaki tanelerin yaklaşık %18 SÇKM‟ye ulaştığı dönem, olgunlaşma tarihi olarak belirlenmiştir.
3.3.6. Üzüm verimi
Hasatta her omcadan elde edilen salkımların tamamının tartılması ile omca başına ortalama üzüm verimi (kg/omca) saptanmıştır.
3.3.7. Salkım sayısı
Hasatta her omcadan elde edilen toplam salkım sayısı sayılarak omca başına ortalama salkım sayısı (adet/omca) olarak saptanmıştır.
3.3.8. Salkım ağırlığı
Hasatta omca başına verimin salkım sayısına bölünmesiyle elde edilerek gram cinsinden verilmiştir.
3.3.9. Salkım hacmi
Hasatta her asmadan alınan 2 adet salkım cam mezüre daldırılarak taşan su hacmi belirlenmiş ve (cm3) olarak ifade edilmiştir.
3.3.10. Salkımdaki tane sayısı
verilmiştir.
3.3.11. Salkımdaki yeĢil tane sayısı ve oranı
Hasatta her omcadan genel salkım büyüklüğünü temsil edebilen 2 adet salkım alınmış, her iki salkımdaki salkımın kalitesini ve görüntüsünü bozan saçma iriliğindeki kusurlu yeşil tanelerin sayısı belirlenmiş (adet/omca), ayrıca salkımdaki normal taneler içindeki oranı da (%) olarak bildirilmiştir.
3.3.12. Salkım uzunluğu
Hasatta her asmadan alınan 2 adet salkımın boyu ölçülerek cm cinsinden verilmiştir (OIV, 2009).
3.3.13. Salkım geniĢliği
Hasatta her asmadan alınan 2 adet salkımın eni ölçülerek cm cinsinden verilmiştir (OIV, 2009).
3.3.14. Tane yaĢ ağırlığı
Hasat döneminde örnekleme metoduyla salkımların omuz kısımlarından 3, orta kısımlarından 2 ve uç kısımlarından 1 olmak üzere salkım başına toplam 6 tane örnek alınmıştır. Salkım başına 6 tane ve her asmadan 12 olmak üzere parselden toplam 24 adet tanenin ağırlıkları 0,001g‟a duyarlı terazide tartılmıştır. Yüz tane yaş ağırlığı ile tek tane yaş ağırlığı g olarak verilmiştir (OIV, 2009).
3.3.15. Tane hacmi
Hasat döneminde örnekleme metoduyla salkımların omuz kısımlarından 3, orta kısımlarından 2 ve uç kısımlarından 1 olmak üzere her defasında salkım başına toplam 6 tane örnek alınmıştır. Salkım başına 6 tane ve her asmadan 12 olmak üzere parselden toplam 24 adet tanenin hacimleri mezürde su taşırma yöntemiyle cm3/tane cinsinden belirlenmiştir (OIV, 2009).
3.3.16. Tane uzunluğu
Hasat döneminde örnekleme metoduyla salkımların omuz kısımlarından 3, orta kısımlarından 2 ve uç kısımlarından 1 olmak üzere salkım başına toplam 6 tane örnek alınmıştır. Salkım başına 6 tane ve her asmadan 12 olmak üzere parselden toplam 24 adet tanenin boyu kumpasla ölçülerek ve değerler cm cinsinden kaydedilmiştir (OIV, 2009).
3.3.17. Tane geniĢliği
kısımlarından 2 ve uç kısımlarından 1 olmak üzere salkım başına toplam 6 tane örnek alınmıştır. Salkım başına 6 tane ve her asmadan 12 olmak üzere parselden toplam 24 adet tanenin eni kumpasla ölçülerek ve değerler cm cinsinden kaydedilmiştir (OIV, 2009).
3.3.18. Tane uzunluğu/Tane geniĢliği
Tane uzunluğu ve tane genişliği oranı olarak verilmiştir. 3.3.19. pH
Hasatta alınan örneklerin homojen ve eşit sayıda alınması şartıyla örnekleme yöntemiyle salkımların omuz kısımlarından 3, orta kısımlarından 2 ve uç kısmından 1 adet olmak üzere her salkım başına 6, omca başına 12 adet örnek alınmıştır. Taneler ezildikten sonra tortuyu önlemek amacıyla filtre kağıdından geçirilerek şıra elde edilmiştir. Elde edilen bu şıradan alınan örnekle dijital pH metre ile ölçüm yapılmaktadır (Cemeroğlu, 2007).
3.3.20. Suda Çözünür Kuru Madde (SÇKM) (%)
Hasatta alınan örneklerin homojen ve eşit sayıda alınması şartıyla örnekleme yöntemiyle salkımların omuz kısımlarından 3, orta kısımlarından 2 ve uç kısmından 1 adet olmak üzere her salkım başına 6, omca başına 12 adet örnek alınmıştır. Taneler ezildikten sonra tortuyu önlemek amacıyla filtre kağıdından geçirilerek şıra elde edilmiştir. Elde edilen bu şıradan alınan örnekler el refraktometresi yardımıyla SÇKM ölçülmüş ve °Brix olarak değeri kaydedilmiştir (Cemeroğlu, 2007).
3.3.21. Titrasyon asitliği (TA)
Hasatta alınan örneklerin homojen ve eşit sayıda alınması şartıyla örnekleme yöntemiyle salkımların omuz kısımlarından 3, orta kısımlarından 2 ve uç kısmından 1 adet olmak üzere her salkım başına 6, omca başına 12 adet örnek alınmıştır. Taneler ezildikten sonra tortuyu önlemek amacıyla filtre kağıdından geçirilerek şıra elde edilmiştir. Elde edilen bu şıradan alınan örnekler titrasyon yöntemiyle toplam asitlik ölçülerek g-tartarik asit/L cinsinden verilmiştir (Cemeroğlu, 2007).
3.3.22. Olgunluk indisi
Bulunan SÇKM değerinin titrasyon asitliğine bölünmesi ile tespit edilmiştir. 3.3.23. ġıra randımanı
Hasat edilen üzümlerden tesadüfen alınan 1‟er kg üzümün sıkılması ile elde edilen şıra miktarı (ml/kg) cinsinden verilmiştir.
Konika Minolta CR400 (Minolta, Osaka, Japan) model renk ölçüm cihazı ile örneklerin CIE LAB L*, a* ve b* değerleri ölçülmüştür.
ġekil 3.3.23. Renk Ölçüm Cihazı 3.3.24. Tane kabuk rengi
Renkleri üç boyutlu koordinatlarda CIEL LAB (Commision Internationele de I‟E Clairage) L*, a*, b* belirtilmiştir. L* değeri; parlaklık, a* renk koordinatları yeşil-kırmızı, b* renk koordinatları mavi-sarı renkleri vermektedir. L* değeri, 0-100 arasındaki rakamlarda, 100‟e yaklaşması rengin beyazlaştığını, yani parlaklığın arttığını, 0‟a yaklaşması ise siyah rengin arttığını göstermektedir. a* değeri, +60 ile -60 arasındadır, + değerlerin artması kırmızı rengin arttığını, - değerin artması ise yeşil rengin arttığı anlamına gelmektedir. b* değeri ise, , +60 ile -60 arasındadır, + değerlerin artması sarı rengin arttığını, - değerin artması ise mavi rengin arttığı anlamına gelmektedir (Minolta, 1994).. Renk ölçümü için tane kabuğunda meydana gelen renk değişimleri CR-400 Minolta marka renk cihazı ile ölçülmüştür. Renk ölçümü için asmaların her iki tarafındaki salkımlardan her parsel için 10 salkım incelenerek ve bunların ortalaması verilmiştir.
ġekil 3.3.24. L*, a* ve b* renk alanı renksellik diyagramı
ġekil 3.3.25.1 Üç boyutlu (ton, parlaklık ve doygunluk) renk diyagramı (a ve b)
3.4.Verilerin Değerlendirilmesi
Elde edilen sonuçlar JMP (7.0 versiyon, SAS Institute, Cary, NC, USA) istatistik programında analiz edilmiştir.
4. ARAġTIRMA SONUÇLARI VE TARTIġMA
Siyah Deve Gözü üzüm çeşidinden elde edilen veriler, çizelge ve grafiklerde verilerek yorumlanmıştır.
4.1. Gözlerin uyanma tarihi
Siyah Deve Gözü üzüm çeşidinde gözler 13.04.2018 tarihinde uyanmıştır. 4.2. Çiçeklenme tarihi
Siyah Deve Gözü üzüm çeşidinde çiçeklenme 18.05.2018 tarihinde olmuştur. 4.3. Tane tutumu tarihi
Siyah Deve Gözü üzüm çeşidinde tane tutumu 01.06.2018 tarihinde olmuştur. 4.4. Ben düĢme tarihi
Siyah Deve Gözü üzüm çeşidinde ben düşme 28.07.2018 tarihinde olmuştur. 4.5. OlgunlaĢma tarihi
Siyah Deve Gözü üzüm çeşidinde olgunlaşma 15.09.2018 tarihinde olmuştur. 4.6. Üzüm Verimi
Çizelge 4.6. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli bulunmuştur. En fazla üzüm verimi 21 Göz/Asma+Gübreli‟de (7.23 kg/asma), en az ise 26 Göz/Asma+Gübreli (3.23 kg/asma) uygulamasından elde edilmiştir. Benzer çalışmalarda; İtalya üzüm çeşidinde 5 ve 20 mg / l yapraktan hümik asit uygulaması verimi arttırmıştır (Ferrara ve ark., 2007).Yapraktan hümik asit uygulaması üzüm verimini ortalama %20.83 oranında arttırmıştır (Asgharzade ve Babaeian, 2012). Superior Seedless üzüm çeşidinde hümik asit uygulaması verimi arttırmıştır (Ibrahim ve Ali, 2016). 20 salkım üzüm yükü
uygulaması (Baştaş ve Tangolar, 2018) ve 1/3 SUK+SUA+HM uygulaması (Akın, 2018)
verimi arttırmıştır.
Çizelge 4.6. Uygulamaların üzüm verimine etkileri
UYGULAMALAR Üzüm verimi (kg/asma) Kontrol 3.83 ab I.Şarj +Gübresiz 3.77 ab II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 6.30 ab III.Şarj+Gübresiz 3.80 ab I.Şarj +Gübreli 5.10 ab II.Şarj (Şahit)+Gübreli 7.23 a III.Şarj+Gübreli 3.23 b LSD %5 3.63
ġekil 4.6.1. Uygulamaların üzüm verimine etkileri
4.7. Salkım Sayısı
Çizelge 4.7. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli bulunmamıştır. En fazla salkım sayısı 21 Göz/Asma+Gübresiz‟de (31.33 adet/asma), en az salkım sayısı Kontrol (20.33 adet/asma) uygulamasında bulunmuştur. Diğer çalışmalarda; Kamali üzüm çeşidinde en fazla salkım sayısı Amonyum sülfat + Organic gübre + Hümik asit uygulamasından, en az salkım sayısı kontrol grubunda olduğu belirtilmiştir (Birjely ve Al-Atrushy, 2017). Yapılan uygulamalarda salkım sayısının istatistiki olarak önemsiz olduğu (Asgharzade ve Babaeian, 2012; Belal, 2015) belirtilmiştir.
Çizelge 4.7. Uygulamaların salkım sayısına etkileri
UYGULAMALAR Salkım sayısı
(adet/asma) Kontrol 20.33 I.Şarj +Gübresiz 26.00 II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 31.33 III.Şarj+Gübresiz 24.33 I.Şarj +Gübreli 29.00 II.Şarj (Şahit)+Gübreli 29.67 III.Şarj+Gübreli 23.00 LSD %5 Ö.D 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
ġekil 4.7.1. Uygulamaların salkım sayısına etkileri
4.8. Salkım Ağırlığı
Çizelge 4.8. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli olarak tespit edilmiştir. En ağır salkım 21 Göz/Asma+Gübreli‟de (240.74 g), en düşük salkım ağırlığı ise 16 Göz/Asma+Gübresiz (141.67 g) uygulamasından elde edilmiştir. Benzer çalışmalarda; Superior çekirdeksiz üzümde yapılan hümik asit uygulamasında, önemli ölçüde salkım ağırlığının arttığı belirtilmiştir (Ibrahim ve Ali, 2016). Askari üzüm tipinde yapılan çalışmalarda en yüksek salkım ağırlığı 2.5 g/l toprak uygulamasıyla elde edilmiştir (Mohamadineia ve ark., 2015). Thomson Seedless üzüm çeşidinde yapılan bir çalışmada salkım ağırlığındaki en fazla artış %50 mineral N + HA ile %50 mineral N + %50 katı atık + bio gübre uygulamalarından elde edilmiştir (Eman ve ark., 2008). Prima üzüm çeşidinde yapılan ürün yükü uygulamasında, en yüksek salkım ağırlığı 10 salkım ürün yükü uygulamasından saptandığı görülmüştür (Baştaş ve Tangolar, 2018). Kamali üzüm çeşidinde yapılan çalışmada, en yüksek salkım ağırlığı Amonyum Sülfat+Organic manure ile Amonyum Sülfat+Organic manure+Humik asid uygulamalarından elde edilmiştir (Birjely ve Al-Atrushy, 2017). Alphonse lavallee üzüm çeşidinde yapılan bir çalışmada, en yüksek salkım ağırlığı 1/3 SUK+SUA+HM uygulamasından elde edilmiştir (Akın, 2018). 0 5 10 15 20 25 30 35 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
Çizelge 4.8. Uygulamaların salkım ağırlığına etkileri
ġekil 4.8.1. Uygulamaların salkım ağırlığına etkileri
4.9. Salkım Hacmi
Çizelge 4.9. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli bulunmamıştır. En fazla 26 Göz/Asma+Gübreli‟de (148.67 cm3/salkım), en az ise 26 Göz/Asma+Gübresiz (90.33 cm3/salkım) uygulamasında belirlenmiştir.
Çizelge 4.9. Uygulamaların salkım hacmine etkileri
UYGULAMALAR Salkım hacmi
(cm3/salkım) Kontrol 115.33 I.Şarj +Gübresiz 137.67 II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 126.00 III.Şarj+Gübresiz 90.33 I.Şarj +Gübreli 98.67 II.Şarj (Şahit)+Gübreli 112.67 III.Şarj+Gübreli 148.67 LSD %5 Ö.D. 0 50 100 150 200 250 Kontol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
UYGULAMALAR Salkım ağırlığı
(g) Kontrol 190,74 ab I.Şarj +Gübresiz 141.67 b II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 199.54 ab III.Şarj+Gübresiz 147.04 b I.Şarj +Gübreli 175.55 ab II.Şarj (Şahit)+Gübreli 240.74 a III.Şarj+Gübreli 143.74 b LSD %5 82.65
ġekil 4.9.1. Uygulamaların salkım hacmine etkileri
4.10. Salkımdaki tane sayısı
Çizelge 4.10. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli olarak tespit edilmiştir. En fazla 21 Göz/Asma+Gübresiz‟de (40.67 adet), en az ise Kontrol (21.33 adet) uygulamasında bulunmuştur.
Çizelge 4.10.Uygulamaların salkımdaki tane sayısına etkileri UYGULAMALAR Salkımdaki tane sayısı
(adet)
Kontrol 21.33 c
I.Şarj +Gübresiz 25.00 bc
II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 40.67 a
III.Şarj+Gübresiz 29.00 abc
I.Şarj +Gübreli 34.00 abc
II.Şarj (Şahit)+Gübreli 36.67 ab
III.Şarj+Gübreli 24.67 bc
LSD %5 13.60
ġekil 4.10.1 Uygulamaların salkımdaki tane sayısına etkileri
0 20 40 60 80 100 120 140 160 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
4.11. Salkımdaki yeĢil tane sayısı ve oranı
Çizelge 4.11. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli bulunmamıştır.
Çizelge 4.11. Uygulamaların salkımdaki yeĢil tane sayısı ve oranı UYGULAMALAR Salkımdaki yeĢil tane sayısı
(adet) Kontrol 4.67 I.Şarj +Gübresiz 3.67 II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 9.00 III.Şarj+Gübresiz 7.67 I.Şarj +Gübreli 8.00 II.Şarj (Şahit)+Gübreli 3.67 III.Şarj+Gübreli 4.67 LSD %5 Ö.D.
ġekil 4.11.1 Uygulamaların salkımdaki yeĢil tane sayısı ve oranına etkileri
4.12. Salkım Uzunluğu
Çizelge 4.12. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli olarak belirlenmiştir. En uzun salkım 16 Göz/ Asma+Gübresiz‟de (19.63 cm), en kısa salkım ise Kontrol (13.83 cm) uygulamasından elde edilmiştir. Diğer çalışmalarda, hümik asit uygulamalarının salkım uzunluğu üzerine önemli bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir (Asgharzade ve Babaeian, 2012). Superior Seedless üzüm çeşidinde yapılan çalışmada salkım uzunluğunun önemli bir artış gösterdiği tespit edilmiştir (Ibrahim ve Ali, 2016). 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
Çizelge 4.12. Uygulamaların salkım uzunluğuna etkileri
UYGULAMALAR Salkım uzunluğu
(cm) Kontrol 13.83 b I.Şarj +Gübresiz 19.63 a II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 16.67 ab III.Şarj+Gübresiz 17.17 ab I.Şarj +Gübreli 18.00 ab II.Şarj (Şahit)+Gübreli 15.83 ab III.Şarj+Gübreli 16.33 ab LSD %5 5.70
ġekil 4.12.1 Uygulamaların salkım uzunluğuna etkileri
4.13. Salkım GeniĢliği
Çizelge 4.13. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli olarak bulunmuştur. En geniş salkım 21 Göz/Asma+Gübreli‟de (8.83 cm), en düşük salkım genişliği ise 16 Göz/Asma+Gübresiz (5.93 cm) uygulamasında belirlenmiştir. Benzer çalışmalarda; Superior Seedless üzüm çeşidinde yapılan çalışmada salkım genişliği önemli ölçüde arttığı belirlenmiştir (Ibrahim ve Ali, 2016). Hümik asit uygulamalarının salkım genişliğinde önemli bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir (Asgharzade ve Babaeian, 2012). 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
Çizelge 4.13. Uygulamaların salkım geniĢliğine etkileri
UYGULAMALAR Salkım geniĢliği
(cm) Kontrol 7.83 ab I.Şarj +Gübresiz 5.93 b II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 7.77 ab III.Şarj+Gübresiz 7.00 ab I.Şarj +Gübreli 7.17 ab II.Şarj (Şahit)+Gübreli 8.83 a III.Şarj+Gübreli 6.33 b LSD %5 2.29
ġekil 4.13.1. Uygulamaların salkım geniĢliğine etkileri
4.14. Tane YaĢ Ağırlığı
Çizelge 4.14. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli bulunmamıştır. Fakat, rakamsal olarak değerlendirildiğinde en ağır tane 21 Göz/Asma+Gübreli‟de (5.84 g), en düşük tane ağırlığı ise 26 Göz/Asma+Gübresiz (4.24 g) uygulamasında belirlenmiştir. Diğer çalışmalarda, Prima üzüm tipinde ürün yükü uygulamalarında tane ağırlığı istatistiki olarak önemli bulunmamıştır (Baştaş ve Tangolar, 2018). Alphonse Lavallee üzüm çeşidinde yapılan çalışmada en fazla 100 tane ağırlığı ⅓ SUK+SUA+HM uygulamasından bulunmuştur (Akın, 2018). King‟s Ruby üzüm çeşidinde yapılan bir çalışmada, topraktan humik asit uygulaması tane ağırlığını arttırdığı belirlenmiştir
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
(Belal, 2015). Askari üzüm çeşidinde yapılan çalışmada en yüksek tane ağırlığı 5 ve 7.5 g/lt topraktan humik asit uygulaması ile elde edilmiştir (Mohamadineia ve ark., 2015).
Ruby Seedless üzüm çeşidinde yapılan çalışmada, tüm uygulamalarda tane ağırlığı
arttığı belirlenmiştir (Abdel-Salam, 2016). Kabarcık üzüm çeşidinde yapılan uygulamaların 100 tane ağırlığına etkisi istatistiki olarak önemli olduğu tespit edilmiştir. En yüksek 100 tane ağırlığı borik asit uygulamasından bulunurken, en düşük 1/3 salkım ucu kesme+borik asit ve Kontrol uygulamalarında belirlenmiştir (Akın ve Alağöz, 2016).
Çizelge 4.14. Uygulamaların tane yaĢ ağırlığına etkileri
UYGULAMALAR Tane ağırlığı
(g) Kontrol 5.98 I.Şarj +Gübresiz 4.93 II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 5.63 III.Şarj+Gübresiz 4.24 I.Şarj +Gübreli 5.57 II.Şarj (Şahit)+Gübreli 5.84 III.Şarj+Gübreli 4.92 LSD %5 Ö.D.
ġekil 4.14.1. Uygulamaların tane yaĢ ağırlığına etkileri
4.15. Tane Hacmi
Çizelge 4.15. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli bulunmuştur. En fazla tane hacmi Kontrol‟da (6.17 cm3/tane), en az ise 26 Göz/Asma+Gübresiz (4.10 cm3/tane) uygulamasında belirlenmiştir. Diğer çalışmalarda, Askari üzüm çeşidinde yapraktan humik asit uygulamalarıyla en yüksek tane hacmi 7.5 g/lt uygulamasıyla, en
0 1 2 3 4 5 6 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
düşük tane hacmi 2.5 g/lt uygulamasıyla elde edilmiştir (Mohamadineia ve ark., 2015). Prima üzüm çeşidinde ürün yükü uygulamalarının tane hacmine etkisi istatistiki olarak önemli bulunmadığı bildirilmiştir (Baştaş ve Tangolar, 2018).
Çizelge 4.15. Uygulamaların tane hacmine etkileri
UYGULAMALAR Tane hacmi
(cm3/tane) Kontrol 6.17 a I.Şarj +Gübresiz 5.40 ab II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 5.57 ab III.Şarj+Gübresiz 4.10 b I.Şarj +Gübreli 5.30 ab II.Şarj (Şahit)+Gübreli 5.67 ab III.Şarj+Gübreli 5.20 ab LSD %5 1.73
ġekil 4.15.1. Uygulamaların tane hacmine etkileri
4.16. Tane Uzunluğu
Çizelge 4.16. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli olarak bulunmamıştır. En uzun tane 21 Göz/Asma+Gübreli‟de (21.47 mm), en kısa tane ise 16 Göz/Asma+Gübresiz (20.33 mm) uygulamasından elde edilmiştir. Diğer çalışmalarda, Askari üzüm çeşidinde yapılan çalışmada, en uzun tane 7.5g/lt topraktan, en kısa tane 2.5 g/lt yapraktan hümik asit uygulaması ile elde edilmiştir (Mohamadineia ve ark., 2015). İtalya üzüm çeşidinde yapraktan hümik asit uygulaması meyve uzunluğunda önemli artışa neden olmuştur (Ferrara ve Brunetti, 2008).
0 1 2 3 4 5 6 7 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
Çizelge 4.16. Uygulamaların tane uzunluğuna etkileri
UYGULAMALAR Tane uzunluğu
(mm) Kontrol 22.33 I.Şarj +Gübresiz 20.33 II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 22.38 III.Şarj+Gübresiz 21.01 I.Şarj +Gübreli 21.13 II.Şarj (Şahit)+Gübreli 21.47 III.Şarj+Gübreli 21.46 LSD %5 Ö.D.
ġekil 4.16.1. Uygulamaların tane uzunluğuna etkileri
4.17. Tane GeniĢliği
Çizelge 4.17. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli olarak belirlenmiştir. En geniş tane 21 Göz/Asma+Gübresiz‟de (22.02 mm), en düşük tane genişliği ise 28 Göz/Asma+Gübreli (18.86 mm) uygulamasında bulunmuştur. Benzer çalışmalarda, Askari üzüm çeşidinde yapılan araştırmada, en yüksek tane genişliği topraktan 7.5 g/l humik asit uygulaması ile elde edilmiştir (Mohamadineia ve ark., 2015). İtalya üzüm çeşidinde yapraktan hümik asit uygulaması tane genişliğinde artış meydana getirdiği saptanmıştır (Ferrara ve Brunetti, 2008).
19 19,5 20 20,5 21 21,5 22 22,5 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
Çizelge 4.17. Uygulamaların tane geniĢliğine etkileri
UYGULAMALAR Tane geniĢliği
(mm) Kontrol 20.67 ab I.Şarj +Gübresiz 20.04 ab II.Şarj+Gübresiz 22.02 a III.Şarj+Gübresiz 19.05 b I.Şarj +Gübreli 21.08 ab II.Şarj+Gübreli 21.05 ab III.Şarj+Gübreli 18.86 b LSD %5 2.46
ġekil 4.17.1. Uygulamaların tane geniĢliğine etkileri
4.18. Tane Uzunluğu / Tane GeniĢliği
Çizelge 4.18. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli olarak tespit edilmiştir. En yüksek değer 26 Göz/Asma+Gübreli‟de (1.14) ve 26 Göz/Asma+Gübresiz‟de (1.10), en az Kontrol (1.08) uygulamasından elde edilmiştir.
17 18 19 20 21 22 23 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
Çizelge 4.18. Uygulamaların tane uzunluğu / tane geniĢliğine etkileri
UYGULAMALAR Tane uzunluğu / Tane geniĢliği Kontrol 1.08 ab I.Şarj +Gübresiz 1.02 b II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 1.01 b III.Şarj+Gübresiz 1.10 a I.Şarj +Gübreli 1.00 b II.Şarj (Şahit)+Gübreli 1.01 b III.Şarj+Gübreli 1.14 a LSD %5 0.08
ġekil 4.18.1. Uygulamaların tane uzunluğu/geniĢliğine üzerine etkileri
4.19. pH
Çizelge 4.19. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli olarak tespit edilmemiştir. En fazla pH 21 Göz/Asma+Gübreli‟de (4.29), en az pH ise 16 Göz/Asma+Gübreli (3.58) uygulamasında belirlenmiştir. Benzer uygulamalarda, Prima üzüm çeşidinde İki farklı ürün yükünün pH üzerine etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır (Baştaş ve Tangolar, 2018). İtalya üzüm çeşidinde yapraktan yapılan uygulamalar pH değerini az bir oranda arttırdığı belirlenmiştir (Ferrara ve Brunetti, 2008). 0,9 0,95 1 1,05 1,1 1,15 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
Çizelge 4.19. Uygulamaların pH’ya etkileri UYGULAMALAR pH Kontrol 3.58 I.Şarj +Gübresiz 3.62 II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 3.60 III.Şarj+Gübresiz 3.76 I.Şarj +Gübreli 3.58 II.Şarj (Şahit)+Gübreli 4.29 III.Şarj+Gübreli 3.63 LSD %5 Ö.D.
ġekil 4.19.1. Uygulamaların pH’ya etkileri
4.20. Suda Çözünür Kuru madde ( %SÇKM)
Çizelge 4.20. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli bulunmamıştır. En fazla SÇKM 26 Göz/Asma+Gübreli‟de (%17.07), en az SÇKM ise 16 Göz/Asma+Gübresiz (%15.40) uygulamasında belirlenmiştir. Diğer çalışmalarda, İtalya üzüm tipinde yapraktan yapılan uygulamalarda genel olarak SÇKM değerinde artış olduğu belirtilmiştir (Ferrara ve Brunetti, 2008). Prima üzüm çeşidinde yapılan çalışmada 10 salkım ürün yükünün yalnızca SÇKM üzerine etkisinin önemli bulunduğu belirtilmiştir (Baştaş ve Tangolar, 2018). Sultani çekirdeksiz üzümde yapılan çalışmada yapraktan humik asit uygulaması ile elde edilen SÇKM değeri, topraktan yapılan uygulamaya göre daha yüksek çıktığı belirtilmiştir (Aydın ve Yeğenoğlu, 2018).
3,2 3,4 3,6 3,8 4 4,2 4,4 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
Çizelge 4.20. Uygulamaların 0 Brix’e etkileri UYGULAMALAR SÇKM (%) Kontrol 16.20 I.Şarj +Gübresiz 15.40 II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 16.27 III.Şarj+Gübresiz 16.07 I.Şarj +Gübreli 15.53 II.Şarj (Şahit)+Gübreli 15.87 III.Şarj+Gübreli 17.07 LSD %5 Ö.D.
ġekil 4.20.1. Uygulamaların 0Brix’e etkileri
4.21. Titrasyon Asitliği (TA)
Çizelge 4.21. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli bulunmuştur. En fazla titrasyon asitliği Kontrol‟da (0.81 g/l), 21 Göz/Asma+Gübresiz‟de (0.81 g/l), 16 Göz/Asma+Gübresiz‟de (0.79 g/l), 26 Göz/Asma+Gübreli‟de (0.74 g/l), en az ise 28 Göz/Asma+Gübresiz (0.51 g/l) uygulamasında belirlenmiştir. Benzer çalışmalarda, İtalya üzüm tipinde yapılan çalışmada titre edilebilir asitlikte artış sağlandığı belirtilmiştir (Ferrara ve Brunetti, 2010). Sultani çekirdeksiz üzümde yapılan çalışmada toprak ve yapraktan yapılan humik asit uygulaması titre edilebilir asitliği arttırdığı belirlenmiştir (Aydın ve Yeğenoğlu, 2018). Prima üzüm çeşidinde İki farklı ürün yükünün asitlik üzerine etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmadığı belirtilmiştir (Baştaş ve Tangolar, 2018). Kamali üzüm çeşidinde A. sulfat + Organik gübre + Hümik
14,5 15 15,5 16 16,5 17 17,5 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
asidin uygulanması önemli ölçüde toplam asitliği azalttığı bildirilmiştir (Birjely ve Al-Atrushy, 2017).
Çizelge 4.21. Uygulamaların titre edilebilir asit’e etkileri
UYGULAMALAR TA (g/l) Kontrol 0.81 a I.Şarj +Gübresiz 0.79 a II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 0.81 a III.Şarj+Gübresiz 0.51 b I.Şarj +Gübreli 0.67 ab II.Şarj (Şahit)+Gübreli 0.66 ab III.Şarj+Gübreli 0.74 a LSD %5 0.21
ġekil 4.21.1. Uygulamaların titre edilebilir asit’e etkileri
4.22. Olgunluk Ġndisi (SÇKM / TA )
Çizelge 4.22. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli olarak tespit edilmiştir. En fazla olgunluk indisi 26 Göz/Asma+Gübresiz‟de (32.77), en düşük ise 16 Göz/Asma+Gübresiz (16.19) uygulamasında bulunmuştur. Diğer çalışmalarda, Prima üzüm çeşidinde iki farklı ürün yükünün olgunluk indisi üzerine etkisi istatistiksel olarak önemli olmadığı belirtilmiştir (Baştaş ve Tangolar, 2018). Alphonse lavalle üzüm
0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
çeşidinde yapılan çalışmada en yüksek olgunluk indisi 1/3 SUK+SUA+HM uygulamasından, en düşük Kontrol uygulamasından elde edildiği belirtilmiştir (Akın, 2018). Sultani çekirdeksiz üzümde yapılan çalışmada yapraktan 100 ml/l hümik madde uygulaması ile en yüksek değer bulunmuştur (Aydın ve Yeğenoğlu, 2018).
Çizelge 4.22. Uygulamaların olgunluk indisine etkileri UYGULAMALAR Olgunluk indisi
(SÇKM/TA) Kontrol 20.65 b I.Şarj +Gübresiz 16.19 b II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 20.63 b III.Şarj+Gübresiz 32.77 a I.Şarj +Gübreli 23.33 ab II.Şarj (Şahit)+Gübreli 24.77 ab III.Şarj+Gübreli 23.36 ab LSD %5 10.05
ġekil 4.22.1. Uygulamaların olgunluk indisine etkileri
4.23. ġıra Randımanı
Çizelge 4.23. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli bulunmuştur. En fazla şıra randımanı 28 Göz/Asma+Gübresiz‟de (786.67 ml/kg), en düşük ise Kontrol (693.33 ml/kg) uygulamasında tespit edilmiştir. Benzer çalışmalarda, Alphonse lavalle üzüm çeşidinde en yüksek şıra randımanı Kontrol uygulamasından elde edilirken, en düşük şıra randıman SUA+HM, 1/3 SUK+SUA+ HM ve 1/3 SUK+HM uygulamalarından
0 5 10 15 20 25 30 35 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
elde edildiği bildirilmiştir (Akın, 2018). Kabarcık üzüm çeşidinde şıra randımanı değerleri istatistiki olarak önemli bulunmadığı belirtilmiştir (Akın ve Alağöz, 2016).
Çizelge 4.23. Uygulamaların Ģıra randımanına etkileri
UYGULAMALAR ġıra randımanı
(ml/kg) Kontrol 693.33 b I.Şarj +Gübresiz 763.33 ab II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 766.67 ab III.Şarj+Gübresiz 786.67 a I.Şarj +Gübreli 750.00 ab II.Şarj (Şahit)+Gübreli 760.00 ab III.Şarj+Gübreli 710.00 ab LSD %5 86.77
ġekil 4.23.1. Uygulamaların Ģıra randımanına etkileri
4.24. Tane Kabuk Rengi 4.24.1. L* renk değeri
Çizelge 4.20.1. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli olarak tespit edilmiştir. Tane kabuklarındaki siyah rengin en çok açıldığı, yani en parlak taneler 16 Göz/Asma+Gübreli uygulamasından elde edilmiştir. Diğer çalışmalarda, Alphonse lavalle üzüm tipinde en yüksek L* renk değeri Kontrol uygulamasından, en düşük ise
640 660 680 700 720 740 760 780 800 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
1/3 SUK+ SUA+HM, HM, SUA+HM ve SUK+HM uygulamalarından elde edilmiştir (Akın, 2018).
Çizelge 4.24.1. Uygulamaların L* renk değerine üzerine etkileri
UYGULAMALAR L* renk değeri
Kontrol 29.32 ab I.Şarj +Gübresiz 27.46 bc II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 25.89 c III.Şarj+Gübresiz 30.58 ab I.Şarj +Gübreli 31.64 a II.Şarj (Şahit)+Gübreli 29.74 ab III.Şarj+Gübreli 29.30 ab LSD %5 3.12
ġekil 4.24.1.1. Uygulamaların L* renk değerine etkileri
4.24.2. a* renk değeri
Çizelge 4.20.2. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli olarak belirlenmiştir. En yoğun a* renk değeri 26 Göz/Asma+Gübreli (1.34) uygulamasında bulunmuştur. Yapılan çalışmalarda, Alphonse lavalle üzüm çeşidinde yapılan uygulamalarda en yüksek a* renk değeri HM, 1/3 SUK+SUA+HM, 1/3 SUK+HM, SUA+HM uygulamalarından elde edilirken, en düşük ise 0.45 ile Konrol uygulamasında elde edilmiştir (Akın, 2018). 0 5 10 15 20 25 30 35 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
Çizelge 4.24.2. Uygulamaların a* renk değerine etkileri
UYGULAMALAR a* renk değeri
Kontrol 0.72 ab I.Şarj +Gübresiz 0.53 b II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 0.56 b III.Şarj+Gübresiz 0.51 b I.Şarj +Gübreli 0.68 ab II.Şarj (Şahit)+Gübreli 0.73 ab III.Şarj+Gübreli 1.34 a LSD %5 0.70
ġekil 4.24.2.1. Uygulamaların a* renk değerine etkileri
4.24.3. b* renk değeri
Çizelge 4.20.3. incelendiğinde, uygulamaların etkisi önemli olarak bulunmuştur. En yoğun b* renk değeri, 21 Göz/Asma+Gübresiz (-0.83) uygulamasında belirlenmiştir. Diğer çalışmalarda, Alphonse lavalle üzüm çeşidinde, en yüksek b* renk değeri 1/3 SUK+HM uygulamasından, en düşük ise Kontrol uygulamasından elde edildiği belirtilmiştir (Akın, 2018). 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
Çizelge 4.24.3. Uygulamaların b* renk değerine etkileri
UYGULAMALAR b* renk değeri
Kontrol -2.52 ab I.Şarj +Gübresiz -1.92 ab II.Şarj (Şahit)+Gübresiz -0.83 a III.Şarj+Gübresiz -2.92 ab I.Şarj +Gübreli -3.10 ab II.Şarj (Şahit)+Gübreli -3.29 b III.Şarj+Gübreli -2.43 ab LSD %5 2.44
ġekil 4.24.3.1. Uygulamaların b* renk değerine etkileri
4.25. Normal tane içindeki kusurlu yeĢil tane sayısı (%)
Çizelge 4.25. incelendiğinde, uygulamaların normal tane içindeki kusurlu yeşil tane sayısı üzerine etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır.
-3,5 -3 -2,5 -2 -1,5 -1 -0,5 0
Kontrol 1.Şarj 2.Şarj
3.Şarj -2,52 -1,92 -0,83 -2,92 -3,1 -3,29 -2,43 Kontrol Gübresiz Gübreli
Çizelge 4.25. Uygulamaların normal tane içindeki kusurlu yeĢil tane sayısına etkileri
UYGULAMALAR Normal tane içindeki kusurlu yeĢil tane sayısı (%)
Kontrol 23.04 I.Şarj +Gübresiz 14.34 II.Şarj (Şahit)+Gübresiz 22.49 III.Şarj+Gübresiz 29.59 I.Şarj +Gübreli 24.29 II.Şarj (Şahit)+Gübreli 10.71 III.Şarj+Gübreli 17.88 LSD %5 Ö.D.
ġekil 4.25.1 Uygulamaların normal tane içindeki kusurlu yeĢil tane sayısına etkileri
0 5 10 15 20 25 30 Kontrol 1.Şarj 2.Şarj 3.Şarj Kontrol Gübresiz Gübreli
