Başlık: Verapamil HCI’nın tavuklarda elektrokardiyogram üzerine etkisiYazar(lar):SULU, Nesrin;ÇINAR, D. Ali;ÖZDEMİR, SertaçCilt: 40 Sayı: 2 DOI: 10.1501/Vetfak_0000001498 Yayın Tarihi: 1993 PDF

A.

(J.

Vet. Fak. Derg.

40 (2): 281-291 1993

VERAPAMİL HCrNIN TAVUKLARDA ELEKTROKARDİYOGRAM

ÜZERİNE ETKİSı

Nesrin Sulu!

D. Ali Çınar

2

_{Sertaç Özdemir}

3

The effeetıı of veraparnU HCl on the eleetroeardlograrn of ehleken.

SUJDJDary: This stud.v was canied out to detamine the e.ffects

0/

vera-pamil

/Ir:!

(a caldum channel bloeker) on the EeC of chicken .. Leads I,II,IIl,

aVR, ar'L and aVI' were used in electrocardiography

0/

the chicke.n. All

electro-cardiograms exhibited P,R,S and T waves but Pwave was genera([v

inter-fered with the T wave. The

Q

wave wasn't observed. All the was, iı, lead

i

were

~f

very low amplitude or almost iso eleelric. The amplitude

0/

R wave

was generally ver] low but amplitude

0/

S

wave was relatively prominent

(r

S).

R and

S

waves in lead il and III were about of equal amplitude. The form

0/

T wave in leads I, II, Illand aVI' wasfound to be positive but in leads aVR

and aVL negative.

The mart rates of chieken were averaged as

355.3,

ajter using

5

mg

verapamil HCL i.m. injection 303 .1 (p

<:

O .01) and (lfttr using 10 mg

vera-pamil HCL i.m. incjesction

289.3

(p

<: 0.001)

perminute.

The mean electrical axis of heart was foU/ıd to be -

92

o.

The statistical ana(vsez were pe~formed by using the

Q.

test.

Özet: Bu araştırmada tavuklarda verapamU Hc'L'nın (bir kalsiyum

kanal bloküörü) kalp üzerindeki etkisinin elektrokard{yogramla tesbitine bakıldı.

Tavuklarm elektrokard{yo,[!,rafında I, II, III, aVR, aVL ve aVI'

derivasyon-ları kullamldı. Elektrokard(vogramlarda P,R,S ve T dalgaları görüldü fakat

P dalgası T dalgasının içine karışmış durumdqvdı. Qdalgasına hif rastlanmadı.

i

derivas)'onda dalgalar ya çok düşük amplitüdlü l'l)'a i:::oelek!'rikti.R dalgasının

amplitüdü genellikle çok düşük fakat

S

dalgasının amplitüdü oldukca belirgindi

(rS). II l'e III derivas.yondaki R ve

S

dalgası hemaı hemen eşit amplitüdlii;:dü.

T dalgası I, II, III ve aVF deriva,~VDnlarındapo.:itif aVR l'e aVL'de negatif

bulundu.

i Doç. Dr., A.D. Veteriner Fakültesi, Fizyoloji Anabiliin Dalı, Ankara. 2 Ara.ş. Gör., Y.Y.D. Veteriner Fakültesi, Fizyoloji Anabilim Dalı, Van.

282 NESRİN SULC .- D. ALİ Çli'iAR - SERTAÇ ÖZDEMİR

Dakikadaki

kalp atım sa)'ıswzn ortalaması 35:)

.3':>

mg ,:(rapami! HCL

i.m.

verildikten sonra 303.1

rp

<

o

.01) ve 10

mg

ı'erapamil

H('J.

i.m.

lJf-rildikten sorira

289.~

(p

<

O .001)

olarak saptandı.

Kalbin ortalama elektriksel ekseni -

92°

olarak

!1lI!ım{b,.

istatistiki

~l1lali':ler (~ testi ile dcğdlOldirilmi.~tH.

Giriş

, •• • j

C1kemizde ve dür.yada hızlı p.iifus artışır.a paralel olarak

hesler.-mc il~ ilgilibir

çok yetersizlik görülmektedir.

AraşurınaCllar,

hcl' gcÇ(~r'.

g-üP. beslep.me yetersizliklerir.İ

kafjılamak

amaCl!'.a yöı~elmektedirler.

Dcr.g-elibir

beder.me içir. gerekli olar'. 105

il:

proteiLin

1/3 r~üp.

hay-var'.'ml pmteirı. olması (~5 g) zorudndur.

Hayvaı-.<;alprcteip.1er araslP.da

tavuk etir.İn beyaz, kolay sir.dirikbilir

ve proteip. değerir.İr~ yüksek

olmasır.daı:

dolayı bu kaynaklar

ör:em kazarı.maktadır.

Soı~ yıllarda

yurdumuzdaki

tavukcu1ıık

sektörüı~de de ör.emli düzeyde gelişmeler

gözlenmektedir.

Fakat bu s.ektörde bakım ve beslenme bozuklukları ilc

birlikte bazı r.or.spesifikhastalıklara

bağlı olarak toplu ölümler

görül-mektedir.

Bu hastalıklardan

kalp damar

sistemi ilc ilgili oladanııı

EKG ile tesbit etmek mümkür.dür

(12, l~, 15, 16). Nitekim

bazı

has-talıklarır.

ve çevresel koşullarır.

EKG üzerir.deki

('tkikril'.İı~

il'.celcr.-diği pekçok çalışmalara

da rastlamaktayız

(1,5,

12, l~, 11,15).

Kal-biT'. çalışması sırasır.da oluşar. aksiyor. akımlarır.IP. yazdırılması

ar~-1amır.da olar. EKG ile ilgili çalışmalar

kar~altılarda

oldukça

azdır

(3). Fakat tavuklarda

EKG

çalışmaları

çok eskilere dayar'.maktadır

(4,10,11).

Kar.atlılarda

ilk defa Sturkie

bipolar

ckstremitc

ckrivas-yor.ları

n,II,TII)

ve artırılmış

üLipolar

ekstrcmitc

deri\'asy(cbrıyla

(aVR,

aVL, aVF) EKG yazdırmıştır

(10) .

. Tavuklar

üzerir.de yapılaı~ araştırmalarda

star.dart sayılabilecek

bir clektrokardiyogr,i.m Gluşturulamadığı

ar.la~ılmaktadır.

Kareatlılarm

göğüs kaslarır.ır. ve sterr.umuı~ yapısı kalpte oluşar~ aksi)'"oı:

akımla-rır.ır. göğüs derivasyor.ları

ilc yazdırılmasır.!

<ır.kmektedi\'. Bu

bakıın-dar. elektwkardiyoira~lan,

hipolar

ve iiLipolar

ekstremiıe

deriva~-yor.ları

ile alır.!naktadır

::3,1,8,ll;.

Kar.atlılarır.

g-iiğüs yapılarıL1l'.

memelilerdcr.

farklı olması r.~der,iyle cr. fazla

i

derivaSYOLda olmak

üzere diğer derivasyodarda

dalgalarır.

amplitüdlcri

memeli

elektro-kardiyogramlLclakikrder.

düşük çıkmaktadır

Ci,'l,S).

r.

ckri\'asyo:'.uı~

çok düşük amplitüdlü

\'C

hazeı~ izoclektrikolma-Eı Lcdeniyle hata

payı-r..ı er. aza it.dircbilmek

amacıyla

bulgular

II.

clerivasyo:'.cla, kalbu

ortalama

elektribel

ekser.İ

i

r.

ilc

ııı.

derivasyor.da

yapılmaktadır

VERAPAMİL HCI'NıN TAVUKLARDA ELEKTROKARDİVOGRAM 283

(1,6,7,11).

IT. Ye

III.

derivasyo;-.1ar ile Ljm derivasyo:Jarda

S

dalgası

R dcr. büyük çıkmıştır(6).

Özellikle iı'sar. hckimliğil'.de supra\"(~;'.niküler taşikardiIeriı~

te-davisiJ'.de kııIIaI-.ı1ar. veraparnil HCIJ5i, veterir.n hekimliktc de

ıa-vukların yumurta vcrimil-.i ve kabuk kaliıe,,~i.İ artırmak amacıyla

dc-nenmiştir(9). Bu çalışmada ise tavukların yüksek metabiolizma hızıLa

sahip olmaları r.eder:iylc verapamili;. kalp üzerice olan etkilerİr.i!~

iı~celcnme~;i amaçlanmı~tır.

Materya! ve 1\1etot

Bu çalı~ma Ar.kara Ür.ivcrsitcsi Veterir.er Fakültesi Hayvar.

Bes-leme ALabilim Dalı tavukculuk kümesir.de ayr.ı koşullarda bakılaı'.

ve bc~;lcı.cı: 35-90 haftalık, ağırlıkları i .750--2500 g arasıula de.~işeı'.

yumurtlama diir.cmiı:deki Isa Browe cir.si 30 adet yumurta

tm'uğur.-da yapıldı.

Elektrokareliyogramlar kıskaç: ağ'lZlı elektrotlada alır.elı.

Elek-trotlar sol ve sağ bacaktaki m. g-a~:trocr.emius'ur. alt uçları İle

kar.at-larır. göğüse bağlar.dığı, bağlar.tı yerleriLİr. ön kısımlarır'.a

yerlqtirlil-di. Elektrotlarıl'. kOI'.ulduğu yerler eleku'ot jeli (medikal jel) ile iyice

tespit edildi. EKG'ler sessiz ve loş bir ortamda, tavukların bir bezle

sarılarak iyice saki!'.Ieşmeleri bekler.diktee sor.ra alır.dı( ll). Bipolar

ekstremite derivasyor.ları olarak sağ kar.at ilc sol kal'.at

i.

derivasyar.,

sağ kar.at ilc sol bacak II. derivasyoı~, sol kar.at ile sol bacak III.

deri\ asyor. ve artırılmış üı'.ipolar ekstremite (a VR, aVI. ve a VF)

olmak üzen~ toplam 6 derivasya:: yazdırıldı.

Tavuklarda EKG'ler çalışmarı.ıp. amacır.a YÖLclik olarak 3 ayrı

zamaı'.da alıı'.dı ve verapamİI iıidroklörürür. 2 ayrı dozdaki etkisi

araştırıldı. Tavuklardaı, ilk EKG 'ler alır.dığır.da ilaç kullar.ılmamı:;;tı.

tkİp.ci EKG (;ekimlcri yapılmadar. 1 saat Öj'.ce her tavlığa.') mg

vera-pamil İ.m. olarak verildi. Üçüı:cü EKG alımları i hafta soua

yapıl-dı, EKG'lcr alıı,madaı, 1 saat öı:ce her tavuğa 10 mg verapamil i.m.

olarak verildi.

Elektrokardiyogramlar Nihoı: Kohdep. firmasıem l'vIC ~ 12

mo-del clektrokardİyograf aleti ile yazdırıldı. Alet 1 m V

=

iO mm'lik

bir defld::.iyop. yapacak şekilde ve hızı 50 mm jsn'ye ayarlar.dıktan

sorı.ra (2.3,4)., bipolar ekstremİte derivasyor.ları Ye artırılmış

ÜI'.İpo-lar ek,:teremite derivasyanları yazdırıldı (2,3,4,7, i

O,

ll). Trasclerdeki

dalgaların değerlCl'.dirilmesi II deriva:;yor.da (3,7,11), elektriksel

NESRİ?\ SULU - D. ALİ ÇIKAR - SERTAÇ OZDEMİR

Bulgular

Tavuklarda

üç

değişik tarihte

ve iki deği5ik dozda

(5,10 mg)

ver~pamil

hidroklörür

verildiktcr.

sarı.

ra

yazdırılal'..e1cktrokardiyog-gramlarm

altı dcrivasYOl'..a ait birer örı:eği şekil 1,2,3'te verilmiştir.

•

i

•

•

III l . ;~:--'

~?-~_..~:~~~~~~

• -' .... ..' '" -j .... L~.:..:.. ..~~:-.~.~_.,.:...:....:.;..:.:: ...~:...:(:~- ,..-.. .•...•

,

"'.:;;" I' : .. ':;: ;, . "' ... - .;.-,i-

.-:1

i':

j-

'-:-:-T"- --

'.-_.

-:-~_::-,j

....• -_.,-_.-..

'-ı

i

•

aVL

II _:iı aVR ... ~...:-:>:..:.F: ., ..__.. --- .. -_..

~~..~;:~:~.~

..:t~::~~~

~;<:"-'.

r.i.-~.i.r')-=-J'.

~~.::'-i:~~~~~~~~'

.~ _

:' .. _~;.~-:..--:-::---:-:--:- ..--~~:-',':-;- ":..--:

.~~-~.~;:

~.~~~,:

-.i~~.:.L.:;~f~~-l~~~~-~:H::

H;::~~. ::_.~~.~

-_:._-:-_

..;:::t:~::trJ_~I-~-l

....

t-~L:'-:----.•.

aVP

ŞekilI. Tavukhnla c!<-ktrokardiyogram (:,0 mmjsn, mY -- 10 ınm) Figurc ı. The dce;roeardiogr<ırn ol" ehieken (50 mm/see, 1 m\"~- 10 mm)

VERAPAM! L lf(_;ı'~[i\ TAVUKLARDA ELEKTROK"RD!YOGR:\:\l 2HS

i

II III aVR i i

fHff'!

; ; ;:

i:

'.;;;

:-~Lffij;i!

:

~

i : ..;

-j

i

;-+--;-1-

;

-1

-: .! ... -.-,-:--:

i

.-1

--'-'--'_{. : j} . , '. .. . . . .~ ---- ----: ;.. ;:

-;:::

. ..-_:.-.-...'... '... "

_

..~.~.

; ; ;!

;.:

~-,;.~

~ 'j ;: :. ~ .

'i

8VL aV}'

Şekil 2 .. Tavukhrm:; mg ver;' ..p~..mil hidroklönir verildikten sonr"ki clekırokardiyogrambrı (:;0 mm/sn, i mVo= 10 nun)

I'igııre 2, The c1cclrnc"roiogranıs in the eilieken af ter :; mg v(Ta[);dııilhydrochloride injcetion (50 mm/see,

ı

nıV= 10 mm)

~86 "ESRi:\" SULU - DoALİ ÇI:\'AR SERTAÇ ÖZDE:\IIR

,

i i i i i

Bi

.-

_..~-i«r-~-

hr

. -.j~."-:--:,

r-

---:.

.,.

..

L_J

1_

ııı

::,-f

'r'

_i-

.-.- f i ,-..

. k'::rt

rL

i

'i~;

:

_L..:

,:.=t='-.G

--.,-- ._-~..,. -'.~.,

ı

ı".-- -L _.j .. ..

_.

c -. ,! ..

~

i ,

l'

r."

..:..c.

-ı

...

t--t : . 1

,

. _i • o •• - ::=; -:;:-~T-= . t

,

i: t t:-.-' t : .. _- -~-

---i

.. ..

-:1: t

.. ..::

-'-'. ..

-~y-

r-~~,:

o L.- :

~

_::.i.,.. -,;. _{-- --} -

--

-

~

: i : ...

:L-

::c~":

~

,t.

~ı.

!

r--i

_T. -,..

.

_.-,. .t- .. -

-

-- -

_

. .. ..

:~

_. .,.',

.d-,,' -- -=-":C:.l,eı

. !

"'l"-" - -

.

-J

-- !

- f

--

~

o .• -. ı..:---~":i':~+o::

j:

'ı,

-i-

_!

..

,

J~'

-I

,L're

::!,- - =.=:- .. .. _f '~.t;- .. .. .._.. ....:

rJ-

_'.:::rn,.

_!--l

.. -.01 _ı ..'0

~pt

.. f

. l.:l--L-

..

S"

,,:'1

-1~:

: .-:- ..i i .. I.. _- o, -.':;:

-i

II

i i i 1 i i

tiJ'-?-:

.-ı

.' ı:

t-r~

mEt-

...

ı

V+::L

~~

"":;:.

;-ı~

tm

.. _-i

.:ı:c'"=f~:':£'~

_l- ..

,

o

8::-~

.

_j _to -- ... ..

.1'

_{", .1}...

=o

i-

:

i

T

i : - - -.~ .l 'J i..

-t""t-

---::i'~

F.

1

•

!

f

r

~

!

t

f .r ..c..~ --- _.;'--+:-.: _.._{i :} .. .. ..

~

t,

-~~-- --- -'.' --

: t.:,

i _{!-. i~} 1.. i : ___ o ., ı - -,--:""':1 . ;"

i -J

.. -::- -

--dt

t

!

ı

i ... _! -.. ...

.,ı-.=

.,. o" _.. o 1

1-'1::

-if:'d

'ot :1 i

!

r

1

.. .ti-~ i. I .., .. - ..: -' .. u:0;ı: ii

₁

,i ..'

ı .

t--,

.. :H-=,

,

',"--k ..

i

:ki.

L .. i

~

.. -. ._. : t"o - .:.1 . i

L-L

'J'

s

"

-. ... .-j'. 1,-' I'.

ı

ı

;ı~

I' 1 ..

r'

-=:.

._. ... .. _i : l. ---..L

III

aVR

i i i i i i

f::T

o

_!

ı

i ! i i" i :

1:'1 .

_1"1

'. ._-

-"'h::t=-'

i

•

i '-. i İ !

.

,

i

o

_i

_j

_i

-L ; 1 i o .1 _i . _i i ! I' , ı ı

r

i ,

rf

,

i

o

~

o i

ı

ı L_ .. J ı

,

:

!

! : i !

i-'--

.---.;.,.~

..•..

.l-.. r t": ;

i

ı

! i , j

i __

:

_.

; i _..:.:J:...- i i

~

-

i

---ı

i ı i ! ,

r

_i

_i

! ı : o ; , _; i i

i

; , ! !

i

! .. -j

_i

J 1

!

! ; 1 j

!

i

ı

_. i :

.-

_L

.-aVL

aVF

Şekil 3 T,lVııkların Lo mg \"(T~ı.pall1iı lıidr,.'klijrı',r \'crildiklen :-iullJ','.ki "lckirok:ırcl ivograın. lar

:.',0

nını/sIlı 1 LLL\' LO ıllıll)

Figure 30 The elertrorardiograms ın the chirken afı"" LO mg veraparnil h ydroc!i!ori,k

injection (.'i0 mm/sce,

ı

mV _ ..

LO ınm)

VERAPAMİL HeI'KIN TA.VUKLARDA ELEKTROKARDIYOGRAM 287

P dalgası T dalgasırı.ıp. içir.e karışmış, Q dalgası hiç görülmemiş ve

tüm derivasyorJarda S dalgası R dalgasır.dar. büyük bulurı.muştur.

P--R (P-Q) aralığı koı~trol tavuklarmda ortalama

O

.04.9 sn olarak

görülmesir~e rağmerı., 5 mg verapamil verildikterı. sonra, ilaç 1.

dere-cede A- V blok oluşturarak bu süreyi O .067 SP.'ye çıkarmıştır.

Tavuk-lara 10 mg verapamil verildikter. 30 dakika SOl'.ra 5 tavukta

diyas-toliktandap. oluşumurı.a bağımlı olarak ölüm görüldü, diğer

tavuk.lar-da ise P--R aralığı

O

.069 sr~'ye çıkmış (1. derecede kalp bloğu) ve

bra-dikardi görülmüştür.

-T dalgası pO! T şeklir.de, I,II,III ve aVF'dc pozitif aVR ve aVL'

de p.egatif bulunmuştur. i derivasyon gep.cllikle izoclektrik düzeyde

kalmış veya dalgalar çok düşük arnplitüdlü bu!ımmuştur.

Kalbip. ortalama elektriksel ekser.İn ortalaması -92° olarak

bu-lunmuş, -70" ilc -120° ara~;ır.da değişmiştir.

Trasclcrdcki dalgalar il clerivasyop.da d("ğerleı~dirilmiş olup buna

ait dalgaların süreleri ve amplitüdleri tablo 'da verilmektedir.

Tartışma ,,'e Sonuç

Kanatlıların elektrakardiyogramları, göğüslerinin anatomik

ya-pıları nedeniyle ancak ekstremite derivasyodarı ile yazdmlmaktadır.

Ekstrcmitelerden alınan derivasyonlardaki trase1crdeQ dalgasına

rastlanılmamıştır (:-),4,11). Tavuklarda Q dalgasımn hiç

bulunmama-sına rağmerı. hindilerde a VR de küçük bir Q dalgasma

rastlanmakta-dır(8). Araştırmamızda da tavuklardaki spnuçlar bu bildirimIere

uy-gunluk göstermektedir.

Atriyumların depolariszasyünu arı.lamma gelcr. P dalgası

Tdalga-sına karışmıştır (P-IT). Po_oR aralığıp.ın literatürde 0.059-0.072 sn

arasır.da değiştiği bildirilmektedir (4, ll). McKenzic ve ark. göre

P-R aralığı ile kalp atım sayısıarasır.da ters bir orantı vardır; Kalp

atım sayısıarttığı durumlarda PoR aralığı kısalnıaktadır(8).

Araş-tırmamızda kalp atım sayısıp.ın ortalaması ilaç verilmeden önce 355

(271-461) olarak bulunmuş ve Po_oRaralığı ortalama O .049 (0.02-0

O .090) srı. olmuştur.

Verapamil HCL, Ca kal'.31larındarı. Ca'un hücre içine girişir.İ bloke

eder. Bu ı~cdcr.le impll.ls üretimi ve iletimir.de Ca ak'mlI'.ır. rol

oyna-dığı yapılarda şu etkileri oluşturur: a)

AV

düğüm ve çervesirı.de

dü-Tablo 1. Tavuklarda kalp attın sayıhrı ilc II derivasyona ait elcktrokardiyogramdaki dalgaların amplitüt ve süreleri

Table 1. In chichken, the heart rate and the amplitude and duration of w?ves ın electrocardiogram of II deri va.tion P-R aralığı -Q-T (sn.) (sn.) 0.067* 0.130 0.023 0.023

(~):~.3~_._1

~)..ı_~!~~-O:~~_

0.068** 0.133 0.025 0.025 (0.03-0. LO) (0.9'1.0.170) 0.18 0.052 (0.1-0.3) 0.21 0.077 (0.1.0.4) 0.034 0.00~8 (0.025 -0.050) 0.032 0.0078 (0.025--0.060) 0.24 0.770 (0.15--{).4{)) 0.24 0.079 1,0.15-0.10) 10 mm) **: P < 0.001 303.14* 35.7 (230-370 289.3** 38.6 (230-350) x: Ortalama r1eğer SD: Standart sapma r: Değişim sınırı (")0 mm/sn, i mV *: i'<0.01 LO mg verapa. x mil sonrası

sn

n= 25 r 5 mg verapa. x mil sonrası SD n~~30 r

I

I

Kalp atım QRS komp. QRS kamp. T (1'+ T)

sa. (da.k.) (mv.) (sn.) (mv.)

______

.

---.1---_

0- .. ---_0 o__ o__0 o_o. __ 0_.. 0 0_. __

Kontrol x 1355.3 0.25 0.028 0.20 0.049 0.110

Grubu

sn

39.16 0.087 0.007 0.012 0.015 O.Clli

VERAPA~'1IL HCTl'\Ii'\ T.\VUKLARDA ELEKTROKARDIYOGRAl\1 289

ğümür.de fOP.k-;iyor.elve efektif refrakter

peryodur.u

uzatır. c)

Keith-Flack (sip.o atriyal) düğümür.de

spor'.tap. dqarj

hl7.:IP.lve iIetimil'.i

ya-vaşlatır (5,9).

Tavuklara

5 mg verapamil

i.m. yolla verildikter. 60 dakika sorxa

kalbiı~ dakikadaki

atım sayı.';ı ortalaması

303(230-370)

olarak

bu-lunmu~tur.

PoR

aralığı ortalaması

0.067 sl'.'ye çıkmış ve

ı.

derecede

A--V bloğu

tc;piı

eclilmi)tir.

Tanıklara

LO

mg vcrapamil

i.ın. vcrjldiktcr~ soı~ra .J tavukta

diyastoliktandap.

olu)umur.a

bağımlı ularak ölüm görülmü~tür.

Diğer

ta\uklarda

ise

i

saat soı'.r;1 kalbii: dakikadaki

atım sayısı ortalaması

289 (230350)

olarak bulul~!111IŞ

\c P---R aralığı ortalaması

0.068 sn'ye

(O

.030-0 .

i

20) çıkını;,

I. derecede

AV

kalp bloğu tespit edilmiştir.

Tavuklardaki

kalp

atım sayıları

hakkıp.da

Gross(4),26'İ-257,

Sturkie

(I

i),

279 (180--340) değerlcrirj

bildirmişlerdir.

Gross'a görc

tavuklarıı"'. dakikadaki

kalp atım sayıları kafestl' sakir. durumda

ike!'.

300, kafester. çıkarıldığu'.da

360 ve biraz hareket ettirildiğil'.dc

460'a

çıkmaktadır

(4). Emrc ve arkadaşları(3)

tavuklardaki

dakika

kalp

atım sayısı ortalamasJ.rl

35

i

.5 (300-428)

olarak bildirmişlerdir.

Bu araştırmada,

veı"'.triküler clepolarizasyor. sor.uen olu~al"'.QRS

komplebi

ilaçsl:0 ike!: ortalama

olarak 0.25 ınV. ve

O

.028 Si"'.,5 mg

verapamil

verildiktcr.

soı~ra

O

.24 mV ve 0.32 sı'., 10 mg v('rapamil

verildikt(')~ SOr.ra ise O .24 m V ve O .0:3-1 Si'. olarak

buhw.du.

Atrio--ventriküler

düğümdr"

uyarı çıktıktaı~ SOT'.raHis demtiı'.de uyarır.ll"'.

yavaşladığı ve 1. derecede kalp bloğu.cur. devam ettiği görüldü. QRS

kompIek~i içir. literatürlerdl'

O .12--0 .21 m V ve 0.016.--0.027

sp.'lik

değerler kaydedilmektedir

(3,4',

i

i) ki bulgularımız

literatür

bildirim-Ierir.l' uymaktadır.

R dalgası ger.cIliklc tüm dcrivasyo:-.Iarda

çok

kü-çük olmakta (rS) ve bazep. de hiç bulurı.mamaslI~a rağıner. çok belirgin

bir S dalgasırw

varlığı tespit edildi.

T dalgası

I,II,ILI

ve aVF

derivasyodarır.da

pozitif

aVR

ve

a VL'de negatif olarak vCl'.trikülcr kompleksiı'. ters YÖI'.ül'.dcbuluı"'.mu~

olup

literatür

bild.irimIerir.e

uyguduk

göstermektedir

(3,4,10,1

I).

Araştırrnamızda

T dalgaSıLU"'.amplitüdü

kor.trallerde

ortalama

O

.20

mv,,') mg veraparnil verildiğip.de 0.18 mV,

LO

mg verapamil

verildiğiıı.-de ise

O

.21 mV olarak te~pit edilmiştir.

Bu bulgular

Sturkie( 11.1r.İp.

bildirdiği

değerlerden

biraz yüksek bulunmasıı'.a

rağmen daha

ör.ee-leri aY!'.ı laboratuvarda

yapılap. bir çalışmaı'.ıl'. (3) bildirimlerir.e

uy-maktad.ır.

290 NESRİN SULU - D. ALİ ÇiNAR - SERTAÇ ÖZDEMİR

Ventriküler dcpolariszasyor.llI'. başlaı:gıcı ve repolariza~yop.uP.

bitimi arasıı'.daki süre olan Q-Taralığı araştırmamızda kuntrol

gru-bunda ortalama O . i i OSP., 5 mg veraparnil verildiğir.de O .

ı

30 sr, ve

i

O mg verapamil verildiğir.de O .

ı

33 sn olarak buluıcmuştur. Bu

değer-ler araştırmacılarır. tespit ettiği değerleriı: değişim sır:irI arı içerisir.de

buluı~mak1adır (3,'1,

ı

1).

Araştırınamızc!a kalbi]'. ortalama clcktrik:cl

ck,c.i

ortalaması

olan

-92° (-70°

ile

---120°:\

Emrc \C arkada~:laıT.1.3)

-65°

ile - i 10° lik bildirimleri i(;iu1edir n~ -- 92° lik (,rtalamamız

çalış-tığımız tanıklarda ka Ibiı: öı:e ve çok hafif sağa seyretfiği adamında

yorumlacabilir.

Kanatlılarda çeşitli amaçlarla kulbı:ılrnası düşüı-.ü!cr. verapamil

HCL ['.in bu çalışmada kalp üzcrir.dc oluşturduğu bradikardi ve

A.-V blok etkisir.i)'. bııı'.daı'. sonra yapılacak araştırmalarda giiz önüı:de

buluadunılnıasır'.1t'. yararlı olacağı kal'.lsII.dayız.

K-:ıynaklar

1. Ackerrnan, R.D., Hamlin, R.L. (i97(i). SF.,h/ie liııır iı,h:'al,.!",. Irfıl/nd riglit veliirides

OjSWill£. Am.J. Vct. Res., 37: 71:',717.

2. Bölükbaşı, F., Yılmaz, B., Emre, B., Sulu, N. ve Öztürkmen, A. (1987). Şap

virüsıl ilc eııfckt~ edilmi{ kobay re dnıınlnrdafi::yoı"jik (allımalar ll. neklrvkaıdiyografi. A.Ü.

Vct. Fak. Dcrgisi, 34(2:,: 349362

3. Ernre, B., Sulu, N. ve Bölükbaşı, F. (1985). Taı'ııklıııdrı clcklrokaıdırugram. Lalahan Zootckııi Araştırma Enstitüsü Dergisi, 1.-4 (XXV): 79.8G.

4. Gross, W.B. (I 966). Elcctrocardiogra/,hic dml/ge5

~r

EJr/ıcrichia evli-i"fcclcd birds. Am .

.J.

Vct. Rcs., 27 (120):1+27-1136.

5. Kayaalp, O. (1990). Tıbbi Faımakolo;i. Cilt 2,5. bask" Fcryal matb:ncılık san. ve tic. ltd. şti., Ankara.

6. Krista, L.M., jankus, E.F., Warbel, P.E. and Sautter, j.H. (1970). CompaıisOl. of

electrocardiograms ~f h)'perlensive arıd II)TJOtel,siuemale tııı-keys. Poultry Sci .• 19: 700-70:i.

7. Lurneıj,j.T. and Stochof, A.A. (1985). Electrocardiogram ~fıhe racir.g /,i,geOlI(columba [iva dım/estica). Res. Vet. Sei., 38: 25 i 257.

8. McKenzie, B.E., james, A. and Hardien, A. (1971). The c!cclrocaıdiogram of turkc)'.

Avian Dis., ı''i: 737-744.

9. Özdernir, S. (1993). Yılnwıla taVllklarrnda karı kalsiyum, fllffor ve ijstradio[ dii;:eyleri ilc

VERAPA~ıIL HCl':'\IN TAVUKLARDA ELEKTROKARDIVOGRAM 291

LO. Sturkie, P.D. (1948). lif{ecls q{ c1uınges in posilion Ihe hem'l of ıhe chicken on ılıe

declrl)-ca,.diogram. Am .

.J.

PIı)'sİol.,

ı5i:

2512') 7.

II. Sturkie, P.D. (19+9). The ,leclrocmdiogmm q{ chick,n. Am .

.J .

Vet. Res., 10: 168-175. 12. Sturkie, P.D. (ı952). h"lhcr sıudies of polassium de.ficcielic)' on ıhe eleclrocardiogrmns of

clıick"". Po\l1ıry Scİ., 31: 648-650.

13. Sturkie, P.D. (I 97:,). L.'Ifccts nf cadmium on eleclroca,.diogram. b/ood pressure aı,d hemalocril

n{ chickcllJ.. \\'i:LII Dis., 17: 106-1 LO.

14. Sturkie, P.D., Singsen, E.P., Matterson, L.D., Anna KozefC, 8.S. and Jungherr,

E.L. (1954\ The effaıs of dieIm) dejiı;icı:£ies nf vilamiı 1., (lnd B com/k" ıilamiı;s on ılıe

e!ccllOcardiograms q{ c!ıic/;cııs. Am ..J. V ct. Res., 15 :457-462.

15. Yersin, A.G. and Edens, F.W. (19ll7). Borchella mium olleralioli qf lu,.kcys poullry

elecl-rocardiogram and Ihe pnsilite i1if/ııeila hy exOgCl;olıstr)'Ploplıaı,. Pou1tryScİ., 61;: '194-199.