50 yıl eski İstanbul:Geçmiş zamana bir yolculuk

(1)

V

v W

î

p

a

® ’ J m m \ 1 m

\V

*"'*Y \

M i v m M

V t

M

& d J , n ( * * Y Y •& j îV..'I

- î ' -* K i k i ' Î W * & ' Î ^ > • ¡ P W p | V ;' <*'' $ 1 « P * ‘ ^ '■ a ûiWj*. A • A ttfc'-'’ * i 2İ<A*V '* \v . • t ; ı w A p ? ? $ P * » w '■. ,Tİ m j l f t r • ’# “* * 1 İ ^ J | | i l i • *■ S '1 ' ■ : t M ‘; ' W . d V ; ^ p i w Â % t j j j P \/£ / * * t ~7p ' 1 ^ -v, •£<'!>•. '(m *t ■- J | ». ( >' ; , " y y ' *’M t a ifâ c v m d e /e v i, ¿ u *J < *d a /cafr/t< ¿ o y a », ' \

1 < tf c v m /ta /a n v e fr a m v a y /c m M y e x itu /ip i

. . \ \ v \ \ ■ \ \ ıj, r*gy \ vX - *-#V|ü \ <^i\ ■*' " A\ ■, .' I ı| ■'* • *n, * mTh».' ' \ . y^V_Y>'\ \ ',, ! \ c a d tU J e *.:. İS 7 % y */v n € ta * , > -<*-«*''♦■* -. • V % X f -V .. ..K% . . ' ! • * \;.| ; .'* Ya t i* '.'V * '• ’: ’»

/c a fra y c m c fâ lm i< fa J ıe n /c 'İM tö /U a o J a ra Â U Jo/cex,

\ . •

Yv- • •= >*?■"■■■ i k r m , ' . . 2^\is ‘ • • -. ;'Y 2 • ^

S & t a A H a y a y a U t n u m y f a y e t v ı

-if M M i & & > S o v ta iın c U c i J ? tfa n /)< d '< ü vK , U v e * ¿ * »e * y t/z /c m '■ $ 1 J' Slf ' v| İ « i-' Vv . > ( ' \ ?.: rvî-* ' iv '' ' L i'îı - ■\

• ■ % ' 7 & Ü H i l ; : • h m n a m / a r o u h m , m e ic U ti«rv n e U to ; ifte y d a n ,

İ ’.1'' . - t 1: î'^k V\ -vf *-' *-'XV *-' ' m % ı fi \ ‘ / Y v5\., 1 ’ r . i £ m £ w vvr

soÂaA ve w Altyn/arw d(iK eûfUUe^^etM yo^.

ı

-W.;> v\ ./ ', -,V- . V V - ' aJ.'V k ' \/ ; i \\y % " 'M -' LiX\r- A Y x *

■ M

V

4*^ VvT v \ • r ^

İ so

fe>p£i> />rt/ta tenekesiyle balık toplanırdı.

W i \ ’_i j j* y P \ W l f

*n fe :

- 'fi;

(2)

kaçamıyordu artık. Komşularını bir birikaybetmiş de olsa bugüne kadar ayakta

kalmayı başarabilmiş Sadullah Paşa yalısı Çengelköy'ün en şanslı yaklan ndandı

Çengelköy ile Beylerbeyi arasımdaki Hasib Paşa yalısı 1975'te, onun ijenten

ı •• »İV.* ¿ti. ■*! | /îv' : A , \ «V ‘ \ VV * r V * • .• / ı ‘ V \ * V^, » l,«\

V-yanındaki Halil Paşa yalısı 1977yılında yandı. Beylerbeyi Camii'nin bitişiğinde

ki Debreli İsmail Bey.yalVsı ise 1973'teyy

lar yalnızca yalılar değildi. Yüzyılın

LMtŞAHEfOC

ba si

1 *

mmıştt 'Yerlerini yeni yapılara bırakan-

rıda Beylerbeyi Sarayı'nın gerisinde;

Çamhca'ya kadar uzanan konduğu atalayan ahşap konaklar, köşkler de

köşkleriyle hatırda kalan Beylerbeyi Sarayı'nın hemen yanındaki binalar

(3)

V. î i W t

■\V:

\ \ ’ ' . <■ i • > a v i s î .■ fi , 4 . i - */ ı ■ •V \ \ S V N ,\ \ •' \ • v i; i

İ

İ¿i J * . _

A Y M

M a A V

m . \

y m

. A \ v\\ '' '•'

‘ ¡It.t

,r * X a \ \ _:.?ıî * I t.v

CV '} A

VA'.Y

_«

_i

# Y

k

\ V

A

i

Swlfe 'M

İllâ V

>/'

- ^ n a

•X ' i 1

•.•.

v;> ı M \V

iAjli

Ş d Ş d i

;• :

a v

> ¥ • % ¿ f e : f •

a

|

x

"

X

\ M v \ •

%

:

V i A

, ■

v , t ■ A \ > v \ : ı ■■ \ , \ ■ mm: \ • v . • - \ i v • k i l ’x r i ? . . »•>• A . i ;v.

A v ’ ,

■

\\ -V >'

. : i a » a t ı * j -iv, ; ! . .

v ¿¿it »

/¿î

bdşlach; Etiler semti kumlclıt, \yppilar Bbğafyçi kıyılama doğru akıyordu;\6%t’ \ inanlarla sarılmaya başlannhşti\ \)ndeki yaklaşık 60 metre yüksehilr

te^el-- * . • ■ 5 • * •*

lannda

2., 3. Leventle, viîldiamı oluşturduğu semtler birkaç kati apart-

V \ erde'işe küçüklü büyüklü konılar ve bu yeşilliğin içinde saklanmış köşkler

. 1 ■

\ \ ; \ V : - v \ . :: A t"- ' ; V. ' v $ ; v > :l \ ’ \ -a y • T l ■■■ ’ w a \ ^ . v \ ¥ k ' V f 4 * i*'

!■ ■%.

!î f î _,«*s

_{\ .}

_W

v m ^ Y V

• kendilerini bekleymı'crcı kaderden hah 'rsiz e ğ j^ n ğ a z iç i'n i yaşıyorlardı

kadar sahil sarayı ve bahçeler b u l u m ı ) ^ ^ . Etkin hır koruma önlem i ;

\

¡arda da olsa yapılaşmaya; izdi ı eriliyordu. Kötüye gidişin filik , edilmesi

1 henüz. Boğaziçi'nde^ yalnızca Arnavu köy iskelesi Rumeli Hisârı arasında 40

olmayışı yüzünden bir b ir yol edildiler, çünkü vok.olanırı yetinde, belli oran-

\ ve B oğaziçi’nin S ÎTA la n ı ilan edilmesi, aüçak 1974 yılında gerçekleşti. '■

1 ' .< • - V " •

. ' \ ı-: \ . m \y\ V 1

t

; r '

m

# \ \

&

m 4 v ■

Kk

- m

m y

'

7r* *

(4)

il - m i '

>\ m

Û f İ İ E S ! ■ ?, ; . i .İÎjÎ-î* . * ■< JL'iV'

m

*• i f İ P p l ^

m m : \

Belki ele bıı nedenle lioğazı\fm n

diğerine göre daha üzün olmuştu, bu

ıgesi yalıların dâv . Yüzyılı>

toplumsal yapın urda değiş

f Idşphfiâfgk seçenek denizdi çoğu

Semtlerde Özellikledir Boğaziçi'nin kıyıları

v ı . . •

? t .• > '• •

• \ V İlil/ I, t ’■

W J

' (

y

,

r\ \ y y\

*

' i '

elifti Bıiyıik arazjler parsellenip satûtnaya haşlandı t i on lıcu. tepeleri^

'elişen yapılaşma İstanbul'a gönkl vebrtiş fotoğtâfçilan>ı objektifinden

'

heışlarigUytarıhı İstanbul gen el n idenfarksfe:b{Ç\mde, yine 50'lerdı. Üsküdar'ı

mahallelerinden Çengelköy de.fyy ıddn içerilere, gerideki tepelere doğru hızla

daha dik re kayalık. Anadolu yakasnfdyi.,..

V * i 4 \> V. Vi _ /> I-'', i * 1

âenizle iğ jçe yaşamı Anadolu kıyılanında

_{ilişen yapılaşma İstanbul'a gönül renitiş fotoğjmfçüar}

.£*■ .3: k - t • * .m.i • •' • '' v-a a ■- .h H ıV V ’ t • 4 p e te **s ı BS Jr • . . • . ■ r %fî ( i l £ H jT p r i i i n lJdt -i -a İÜ * •

J,

:

H ^ r

j t

• f i

i

ıW

pf - . !•

_{A c J ?}

ıir $ S V ' ¡JHUf

m

>

‘şLLd'Lk,-j ı i l ıT'

(5)

(6)

i , i m -: A ;■

\

'

- ' . / r m

. ; \V y-7?

•ti-.;'- 7-3% /İS i'î •• A t . ' j\ " 7 A - . ’U

lifilfa.il ıra:■

•.■

-i ! »fe

• V ? S \

•AY; < '

-■ n v ■" \ V . ' i - V # -,V . , ? * ’ V : ?; y - . ; J

m i m ' V - > r : ■ • & . , r a

. \ . . Y j / " anW at amelesi £ başında. Kentin çöp,derdi ve derbederliği bugünkünden b iç de fa rklı değil..

\ fy tBelgelere göre, o günlerde İstanbul'un çöpü önce ayıklanıyor, sonra mavnalara yüklenip M a im a ra

.52

(7)

y A ' e

j o

/

y

/ / ' t â a f / e M

\

'/m r/e ço cı/Â tpcıZ'e/e

m û ı / e z ^ t / e r v a # r s ^ / f / '

( T ster sevgiliyle, ister bir başkasıyla.

\ y Randevu içih akla ilk gelen, İstanbul'un, kimi kOşebaşlan uda boy gösteren z a rif saatlerdi.

ocukların sokaklarda gazete satmasıJstanpuİ'un işgal yıllarındaki sansür dönemiyle l)aşladı fa lın nıatns kağıdı arasına sıkıştırılan gazeteler, omuza çapraz asılı kayışla taşınırdı. Çocuk gazete müvezziier dönemi \50'li yıllarda da sürdü. Bu dönemin belli.başlı gazeteleri

arasında 1938'den beri yayınlanan Vatan da vardı. 54

(8)

\ \ \

\

itâ

/0 0 Ze/pt/a,

.

/ ¿ e / / y a e//fye/jtx axa/a

Âa/ranm a/an cezaJf

. . .

y y rafik p o lis in in aracı Jp55 model Çhevrçlet Be!

t / A ir olduğuna göre y ıl 1 9 5 İy a da biraz daba

sonrası... Trafik suçlan, şehiriç\ndeki 3Q kilometrelik

A h ız lim itin i geçme, işaretlere uymama, ehliyetsiz araba

s pullanma... Yani, 1953 yılında kabul edilen ve bugün

de yürürlükte olan Trafik. Kaûunu geçerli

*ohvt ve benzeri 194 maddenin-günlük satış fiyatı, o günlerde Bahçekaptfla bulunan Ticaret ve Zahire Borsası’nda tesbit ve ilan edilirdi.

(9)

y ^ o y ^ c / ç o W * / ı/ x / a ? \

is/ı/a e/m /s, ?zw /tur/ar

/¿/e m iyo rm ı/$ /¿e y a m

* ) t,

m m

V\V l A '•;

■ A l

\

*ayıtlar, İstanbul'un bu olayı sık -sık yaşadığını

^ f\ s gösteriyor. İlkin 401 yılında. \oiıra 763, 1621. 1657 ve 1X62'de. daha sonra da 192^'da

X

i ■

\ 7-\ .]

~

' / • V. V T;'

V

T

M k f ü i i f 1

_■

_{»F^laŞffÂfeî • »}

%

m *

\

V

M i\ \

M

Tk V A

arib 25 Şubat 1954. Tünü Nehri hdçn kopup gelen buz tabakalarının bir kistin \Şile önleıine dağılırken bir kısmı da Boğaz’ı tutmuş. Kdh\ılığtkimi yerdedğ

V metreyi bulan buzlar yüzünden deniz teafi^i durtnuş.

\ fio ğ a z i -Rumeli yakasındaki Garipçe köyünden Anadolu

\ ' > S v . » î * t v ' t A

yakasındaki Poyraz köynine-'yâya geçenler olmuş... 58 ''-I»« >r: : » < m m im ?

(10)

% / / o A

s

>

\

M /e m ve /r

/ e ? / ı y e /

• •

(j j / z e r i n d e n belki 4 0 yıl, belki daha fazla geçti. \ / / Ama. sokak çeşmeleri önündeki su kuyruğu

\gft nüm üz Ista nbııl ü n u n da hiç yabanÇm değ\l.

S K Î 3 1 " t S W |V İ H ,-. \ ■ i i

■ v r, - \ ■ y\ ’* f \

\ X

}emen hemen ber yağ murdarı sÇıjeraŞşüla gömülen Aksaray Meydanı nda belediyç \ otobüsünden kamyonete kadc\r \>er.türlü taşıt liıab: \ kalırdı. Sultan Abdülaziz'in annesi Pertevhiryal

\ \ \Valide Sultan'ın 1871 yılındci yaptırdığı c a m de

im a n la r gib i bu manzaraya alışık olmalı \ :\ . 6 0

(11)

?aliç'irı balık dolu olduğu yıllar... Galata Köpıiİsü 'nün bekleme* salon la m ım ve dükkânların yer aldığı alt katı olta baltkçılannm gözde mekânlanndandı. Kış yaz ilemez, çapari oltalam ıı ya da ucuna b ir iğne,

/^j/Y'rşernbepazan'ndaki otla blok

L / Karaköy-Azapkapı arasında 1956 da

yapılan istimlâkler Sonucunda ortadan kalktı...

\Y \ . ; v

A S . A » \_T _{1 1}

: :

'

bir ufak yerp taktıkları misinalarını Haliç'in o günlerde kötü kokmayan suianna salar, çoğu zaman \ haliklarını hemen nracıkta. rapıır beklerken kendilerini seyreden vulculara satarlardı.

/'xf / r hrcıköy meydanında saray baş miman

ı A ıv n c o ’nun yaptığı mesc id vardı.

1958’deki yıkımlardan nasibini o da aldı.

h W m ^ e e û W m

l

(12)

ak 1959. SirkecideTan Matbaası'mn bulunduğu bloktan önce siyah dumanlaryükieTdi, sonra alevler ve patlam a... Patlayan 3bû kilo dinamitti. Binalar yıkıklı. 38 kişi hayâtını k a y b e V ^ ^ jM

{rleşmiş M illetlerin çağrısı üzerine 25 Temmuz 1950'de kurulmaya başlanan 5 bin 9 0 kişilik

■akviyeli'Türk tugayı Kore Sçtvdşı'na gönderilmek üzete îsfapbuTdan İskenderun'a nakledilmişti. ^ C y

tg

300,000

>

K

tT\ ■

- m

*

k . 64

m

lif .

' Uİ-fcV

51m

y / ı l b Piyango; yaşlanmayan tdlik kuşu

•VA \ . A \

A

f v i . j

1 ' ?* '

If':

■ ■ :\\ t ;\v s

\ V1 '

• >

(Bayinin ila m ca göıv çekilişin büyük ikramiyesi 300 bin Ura. Yıl 1956ya da 1957.

ytan-t Derya Sinan Paşa Camilinin İlmiyesine ait çifte Çamam 1957yıîtnda Topharıe-Beşiktaş yolu genişletilirken yıkıldı

I ‘ —

(13)

f i . r

mm

*'*'*>V .'V?; " '

\onemin oaşoaeanı aar On altı kişinin hayâtını

B p f c 4 w f e í f

1 Yy ! Y v v' !

, v \ Y

V ' V \

“rŞ*

.• \ M \

a

\\ 5. ,Y. Y;ıi

Iir yanda blusretiye Camii. diğer yanda

1937dey\kılqn binalar... Şehir trafiğinde

• V, \ ' v >

tmtiıvayuT önemli \>exi var. at arabalarının da. . - \ A

, ; ■ • ■ ■ v ■

\ \

•te

* \ t. M

-~J :ı\- f l’if-trK.

eşükapı-Unkapanı arasında uzanan Atatürk Buhan ’nın Saraçhanebaşi-Unkapanı bölüntünün yapımı 1938’yılınd rastlar. BuÎOarm bu bölüntü için h(i »Hâklerle birlikte 4 milyon 2Q0 bin lira sarf edilmişti

fT 7 \ o lm a b a h ç e Sarayı'mu hasa hırlan

_ f y henüz ayakta... tnönü StadyumU'nun

temeli bu yapının bulunduğu yere 1939 da

atıldı. "A.

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleó: Taha Toros Arşiv»