'' ~ a i
îlk Belediye Başkanı
m i m
BEYİN
f
KITAN
KONULDU
v:
.
&&&**,
•':
a «!li MLK. D U ŞM 0 MSB İT®' » « «
T0BÛM1I *87 SfVSiIitâR g « ®. HIZIR BEY
FfrfS T B N SIM M ’ f i l M M I1 1 lâ JM
BFBNIIİSL ABİYU AŞfi:M i
m m » f f f . ’
§483-«si y ,
,
88
Fetihte sonra İstanbul’un ilk Belediye Baş kanı olan H ızır Bey Çelebinin restore edilen kab rine 14 Ocak Cuma günü düzenlenen törenle b'r kitabe konulmuştur.
/
-HIZIR BEY KİMDİR :
H ızır Bey Çelebi (H ızır Çelebi bin Celâled- din) Ankara’nın Sivrihisar kasabasında 1407 yı lında doğmuştur. Babası meşhur «N asrettin H*. ca» nın torunlarından Celâleddin Em ir A r if ’ti. H ızır B ey’in üçü erkek, ikisi kız, beş çocuğu c muştur. Erkeklerden en ünlüsü ve bilgini Sinan Paşa veya Hoca Paşa adıyla anılan zattır. K ız ları ise Sultan Hatun veya Hacı Kadın’dır.
H ızır Bey devrinin tanınmış şair ve bilgin lerindeıı idi. Türkçe, Arapça ve Farsça şiirlçj yazmıştır. Açık fikirli ve olgun ruhlu olması, f kir tartışmalarındaki ustalığı Fatih tarafmdaı takdir edilmiş v e İstanbul’un Fethinin ertesi g nu, yani 30 Mayıs 1453 te ilk kadı olarak görev başlaması buyurulmuştur.
H ızır Bey ilk İstanbul Kadısı olarak yanmı yıkılmış bir şehrin Belediye Başkanlığı, Val-li ğiııi ve Hakimlik görevini üzerine alıyordu.
1453 ten ölümüne 1458 e dek süren Kadılığ sırasında harap olmuş şehri onarmağa çalıştı, adaleti sağlam temeller üzerine oturttu. Görevi ni vakarla ve başarıyla yerine getirdi. Esnaf te- teşşüllerinin kurulması ve ilk esnaf karnesinin dağıtılması, dünyada ilk kez yine H ızır Bey ta rafından gerçekleştirildi.
1458 te ölen H ızır Beyin Kabri Zeyrek kar şısında Şebsefa Hâtûn camii ile Manifaturacılar çarşısı arasında Voynuk Şücaüddin Mescili ha ziresinde duvarla çevrilmiş ön parmaklığın he men arkasındadır.
(Kakım Ziyaoğlu’ıuın İstanbul Ka/~ lan, şehreminleri ve siyasî Partileı tarihinden)
___________________ ___________________________ /
Dr. Fahri Atabey, ilk İstanbul Beleriye Reisi Hızır Bey’in kabrine konulan kitabeyi açarken
Merhumun Zeyrekte Voynuk camii haziresin- deki kabri başında yapılan törene Vilâyet, Beledi
ye ilgililerde bilim adamları ve davetliler katılmış
lardır. — —
Törende sunuş konuşmasını yapan, müellif ve yazar Rakım Ziyaoğlu, Türk Belediyecilik tarihi üzerinde kısaca durmuş, gelecek yıllar ve tarih hesabına kitabe koyma töreninin önemine deği nerek «Bu olay bir şükran ve kadir bilirlik bor cudur) demiştir.
Belediye Başkanı Dr. Fahri Atabey, bu müna sebetle yaptığı vec’z konuşmasında İstanbul’un ilk kadısı ve ilk Belediye Reisi Hızır Bey Çelebinin manevi huzurunda saygı ile eğiliyoruz.» demiş ve İstanbul’a Fetihten beri hizmet eden Kadı, Şehre mini ve Belediye Başkanlarını yayınladığı tarih kitabı ile gün ışığına çıkaran müellif ve yazar R a kım Ziyaoğlu’na şükranlarım bildirdikten sonra sözlerini şöyle sürdürmüştür.
«Ortaçağın uzun süren karanlıklarında Taas subunda 18. yüz yıl sonlarına kadar Batıda şehir hizmetleri ve esnaf temizlik işleri basit bir yöne tim ve anlayış iç’nde sürdürülürken îstanbulda ve yurdun diğer köşelerinde kendi koşullarına göre ileri bir Belediyecilik tutumu mevcuttu. Doğu dün yasında «Şehrin babası» îstanbulda «İstanbul Efendisi» ünvanlarmın kullanılması az önce işa ret ettiğim anlayış ve tutumun açık delilleridir, işte ilk İstanbul Belediye Reisi H ızır Bey yalnız bilim, edebiyat ve adalet dallarında değil arkada şımın sunuş konuşmasında belirttiği gibi Belediye hizmetlerinde ilk esasları kurmuş Orhan devrinden beri uygulanmakta olan bazı usulleri değiştirmiş tir. Türk Belediyec’liği Hızır Bey ile öğünmekte haklıdır. Türk Belediyeciliğin, İstanbul şehri de ka dirbilirdir. işte bir yandan Belediyeleri çeşitli Hu kuk düzeni içinde madde açışından güçlendirmeye çalışırken onları manevi yönden, kültür ve tar h bakımından eksik bırakmak mümkün olamazdı, ilk Belediye Reisimizi anmak ve tanımak 518
yıl-_
: (lık boşluğun kopuşunu bugün bağlamak Türk Be lediyeciliğine b-r güç ve şeref vermektedir.
Hizm etler gelmişlerin ve geleceklerin birbiri ne yaptıkları katkılarla, tamamlanırlar. H atta bü yürler. Ancak tarihine dayanarak Belediyecilik somut bir kavram, ruhsuz bir madde yapısı olmak tan çıkar. Belediyecilik cevheri belde bilinci şehir sevgisi gelişir inancındayız. Belediyemiz konulacak konulacak kitabe ile bu görevi yerine getirmiş ol maktadır.»
Belediye Başkanı Dr. Fahri Atabey, daha son ra H ızır Bey Çelebinin kabrini restore ettiren Ku- sevgisi gel sir inancındayız. Belediyemiz konucala- cak kitabe ile bu görevi yerine getirmiş olmakta dır.»
« — Büyük bir haz ve hepimiz adına isabeti, görüş olarak müjdelemek isterimki üzerinde bu lunduğumuz bu semt hepimize gurur veren bir semt olacak, tarihimizin ve topraklarımızın ihti şamlı bir uygarlık köşesini teşkil edecektir. Dünya buraları ziyarete gelecektir. Zira bu mevki ileri de heykeli ile müzesi ile kütüphanesiyle kurulacak büyük Fatih Sitesinin yakınında Fatih Devrinin adalet ve komün sahasında bir numaralı ve barış devri adamı H ızır Beyin hâziresi ile ve önünde yaf tan biri edebiyatın, öteki pozitif bilimlerin diğer iki Türk büyüğü ile beraber eşsiz bir panteon değeri ni taşımaktadır. Gelecek yıllar ve tarihi hesabına müsaadenizle şu teklifte bulunuyorum.
Bundan böyle her Fetih kutlanmasının erte sinde ve her Belediye Başkanı seç mi sonunda İs tanbul Belediye Başkanı seçilecek mutlu İstanbul Hemşehrisinin ilk Belediye Reisimiz H ızır Beyiı manevi huzurunda saygı ziyaretinde bulunmasını gelenek haline getirilmesini diliyorum.»
Manifaturacılar ve Kumaşçılar Çarşısı K oo peratifi Başkam Namık Özcan da Hızır Bey Çele binin kişiliğinden bahsetmiş, b 'r tarih borcunun yerine getirilmesi için ellerinden geleni yaptıkla rını belirterek; artık Belediye Başkanları doğru dan doğruya Saraya gidemeyecekler, önce çarşı mız civarında medfun H ızır Çelebiyi, dolayısiyle bizi ziyaret edecekler. Bu da bizi son derece mutlu kılacaktır» demiştir.
Asım Sönmez üstad Yahya Kemalden Fetihle ilgili şiirler okuduktan sonra Mehter takımı marş lar çalmış ve böylece törene son verilmiştir.
B A Ş K A N N İH A T ERİM İN T E LG R A F I
Başkan Nihat Erim, İstanbul’un ilk Belediye Başkanı H ızır Bey Çelebinin kabrine kitabe konu1 ması törenine işlerinin çokluğu dolayısiyle bizzat katılamadığı için İstanbul Belediye Başkanı Dr. Fahri A tab ey’e şu telgrafı göndermiştir.
« — 15. asır ilim adamlarımızdan H ızır Bey Çelebinin kabrine konacak kitabe dolayısiyle ter tip olunacak törene ait nazik davetiyeyi memnun lukla aldım. Sivrihisar Kadılığı ve Bursa Müder risliği yapmış bulunan değerli ilim adamımız İs- tanbulun Fethinden sonra İstanbul Efendisi adı ile şehrin ilk Kadılığına getirilmiş ve faydalı hiz metler etmiştir. Türkçe, Arapça v e Farça şiirler
yazmış ve M at’alı adlı bir eseri tercüme etmiş olan H ızır Bey Çelebi zamanının ileri gelen simaların dan biri olduğu için kendis ne «îlim dağarcığı» adı takılmış ve hakltındaki takdir güçleri bu suretle dile getirilerek unutulmaz isim bırakmağa vesile teşkil etmiştir.
Merhumu rahmetle anar, başta siz olmak üze re töreni tertip eden komiteye takdir ve teşekkür- ler.mle birlikte selâm ve saygılarımı sunarım.»
Devlet Bakanı A li İhsan Gögüş, İçişleri baka nı Ferit Kubat, Adalet Bakanı P rof. Suat Bilge, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mesut Erez, M illiyet çi Hareket Partisi Genel Başkanı Alpaslan Tür- keş, Kars Belediye Başkanı Turan Çelebi, Balıke sir Valisi N iyazi Akı, Zonguldak Valisi Hüsey n Öztek, Bursa Belediye Reisi Kemal Bergü de İs tanbul Belediye Başkanı Dr. Fahri A tab ey’e birer telgra f göndererek törene katılamıyacaklarım bil dirmiş, başarı dilemişlerdir.
K İT A B E D E N E L E R Y A Z IL I ?
İstanbul’un ilk Belediye Reisi H ızır Bey Çe lebinin kabrine konan kitabe şöyledir.
«F atih Devrinin büyük bilgini ve Şairi: ünlü halk düşünürü Nasreddin Hocanın torunu 1407 Sivrihisar doğumlu H ızır Bey Fetihten sonra ilk İstanbul Kadısı ve «İstanbul Efendisi» adı ile anı lan ilk Belediye Reisi olarak (İ.453 — 1458) bu hazirede medfundur.
