Sayfa 14
YEDİGÜN
N o . 1 9 9No. 199
YEDİOÖN
'H /?•
Sayfa 15
Yedigün objektifi; Türk edebiyatının değerli üstatlarından Fazıl Ahmet Aykaç’ı, mütemadi tetkiklerinden bir lâhza baş kald rdığı sakin köşesinde yakaladı
— H a tırla rsın ız d eğ il m i, yirm i Bene ev v el, « Y ed ig ü n » m üessisi, « H a n d e » ism in d ek i »m izah m ecm u ası ile m a tb u a t sa h asın a y en i g iriy o rd u . Bu m ecm u an ın ilk sa y ıla rın d a n b irin d e si zin « O n la r gibi» serisin d en « A b d ü l- h a k H â m it» iniz v a rd ı. İşte b u sayının in tişa r ettiğ i a k şa m S e d a t S im avî, F a- lih R ıfk ı ve b e n T e p e b a ş ın d a G a rd e n - d e o tu ru y o rd u k . Y ak ın ım ız d a k i m a sa la rd a n b irin e H â m it’le S ü ley m an N a zif gelm işlerdi.
« O n la r gibi» y e fe n a h a ld e sin irlen m iş o la n N azif, y a n la rın d a k i b ir a r k a d a şın işareti üzerine, b ird e n y e rin d e n fırlıy a ra k üzerim ize d o ğ ru y ü rü d ü . B e re k e t v ersin a ra y a g ird iler. Bu, g a z e te cilik h a y a tım ız d a a tlattığ ım ız ilk v a rta o lm uştu.»
B eni b u ra y a k a d a r d ik k a tle d in liy en ü s ta t F azıl A h m e t, ö n ü n d e k i k ita b ı m u k a d d e si y a v a şç a k a p a d ı, g ö zlerin i k a r şı d u v a rd a k i H â m id ’in p o rtre sin e d ik e re k :
— D e m e k ki, d ed i, se b ep b en d im . B iraz geç o ld u am a, yine geçm iş o l sun dem eliyim .
— Ş im di a rk a y a b a k ın c a dü n ü , e tr a fınızı k o llay ın ca b u g ü n ü , v e içinizi d in leyince y arın ı nasıl g ö rü y o rsu n u z?
D u v a rla rı k ita p d o la p la rı ile ö rtü lü sü k û n a g ö m ü lm ü ş o d a n ın loş b ir k ö şe sin d e o, y a zıh an en in b a şın d a , b e n de k arşısındayım .
Susuyor.
D irsek leri m a sa d a , k o lla n y u k a rıd a ve b irib irlerin e geçm iş p a rm a k la rın a çe nesi dayalı, dalg ın , d ü şü n ü y o r.
O n a b a k a rk e n , yirm i iki yıl evvel, K ın a lıa d a tep e sin d e k i yine b ö y le sakin, yine b ö y le sessiz o d a sın d a ilk d efa, yi ne b ö y le d ü nşünceli b u ld u ğ u m Fazıl A h m e d ’i, b ir d a h a g ö rü y o ru m .
N ihayet, y a v aş y a v aş sö y lü y o r: — D ü n ü u n u tm a m a k v e y a rın d a n ü- m id i k esm em ek ...
— Y a b u g ü n ?
V a l s ı m s
KANDEMİR’
ftmrii krtanlar va (titanların her türlüsü Ahmet Avkao
— H e r d e v ir için, k en d in i p e k iyi a n h y a m a m a k zaru rîd ir. Bu seb ep le b e nim d e b u g ü n e d a ir in tib alarım , y a rı n ın hâsıl edeceği k a n a a tle re m uvazi g el m ezse p e k şaşm am . M aam afih , fikirle rim i h u lâsa e d e y im ; B ugün ço k m esu t o la ra k g ö rd ü ğ ü m şey, b ir k e re dilim izi, so n ra d u y g u ve ülkülerim izi z a m a n d a
-şım ız o lan san at, felsefe v e m e d e n iy e t te lâ k k ile rin e d o ğ ru a tılg a n b ir h a ld e y ü rü tü şü m ü z d ü r. Şim di, b e n i h o şn u t e tm iy e n n o k ta y a g e liy o ru m ; B unu h e m e n b ir cü m le d e to p lıy a b ilirim : K alem a d a m la rın ın k ü ltü r a la n ın d a k i so lg u n lu ğu, d erm an sızlığ ı h a ttâ b azı z a m a n b it kinliği...
Bir lâh za d ü şü n ü y o r, ö n ü n d e k i k â ğıtları, z a rfla rı k arıştırıy o r, yine p a r
m ak la rın ı b irib irin e g eçiriy o r:
— «B ahçe h a v u z u n d a k o tra y ü z d ü r m eyi, ço k d e fa O k y a n u su a şm a k m â n asın a a lan larım ız az d eğildir.
Bir k e re y a z a n la rın çoğu b ü tü n ci h a n d a k i b ü y ü k d e h â la rla değil, ekser d e fa işp o rta e d e b iy a tı d e n ilen v e az ço k kıtık ve k ırp ın tı eserlerle g eçin iy o r lar. Bu seb ep le gençliğe g e rç e k te n k u v v etli m ahsul p e k az v e reb iliy o rlar.
N ih ay et ilh am larım ızın, en d işe le ri m izin - b elk i b u k ü ltü r z â fın d a n olacak- cıhzhğını unu tm am alıy ız.
H a lb u k i, İçtim aî h a y a tta o ld u ğ u gi bi fik rî v a rlık ta d a b u g ü n d a h a k u v v e t li, d a h a g ü rb ü z a d a le y e ih tiy aç v a r dır. »
K ah v em i y u d u m la rk e n , ak lım a geli
— Y a iç k i?. — B e n d en uzak.
— Bir z iy a fe tte filân m e c b u r o lu rsa nız?
— Y ine içm iyorum . A m a, yine şa- ribülleyli v e n n e h a rla rd a n d a fark ım y o k : K ita b a m ü p telây im . V e tıp k ı b ir ay y aşı m e n e d e r gibi d o k to rla r m ü te m a d iy en o k u m a, y a z m a d iy o rlar. H a k la rı d a y o k değil, c id d e n ço k y o ru ld u m . F a k a t b e n d e h aksız değilim , ne y ap ay ım , elim d e o lm ıy an b ir şey, g ö zlerim m u t
la k a s a tırla rd a d o la şm a k , b u b ir illet. — N asıl çakşırsınız?
—r- B en tıp k ı o b u r b ir a d a m gibiyim . İçtim aî h a y a tta n e k a d a r p e rh iz k â r isem , fik rî h a y a tım d a d a o k a d a r a b u r cu- burou bir ad a m ım .
V e zih n î h a y a tım ın b aşlıca kusuru, fik rî iştih alarım ı v e faaliy etlerim i b irk a ç m u ay y en m ev zu ü z e rin d e b ir tü rlü te k sif ed em ey işim d ir. P e k çok şeye alâ k a d u y a r ve k ıraetlerim i b ir tü rlü in zib at a ltın a a la m a m . B öylece k a fa m d a im a y o rg u n v e rah atsızd ır.
M eselâ n e le r o k u rsu n u z?
— N eler o k u m a m ki... F elsefe, h u kuk, riyaziyat, san at, içtim aiyat, eski lisanlar, a stro n o m i, so sy o lo ji... F a k a t son z a m a n la rd a d a h a çok siyasî, e d eb î, felsefî eserlere m eyyalim .
— L isan?
— F ran sızca ve İngilizce... V a k tile b ira z A lm a n c a v e İta ly a n c a ile d e m e ş gul o ld u m . İngilizcem i ço k k u v v e tle n d irm ek , a rz u la rım d a n birid ir.
— Son ikisini k u lla n a b iliy o r m u su nuz?
— A n la m ıy o ru m d em ek , d a h a k en d i le h im d e olur.
B ird en b ire, a k lım a ço k eski b ir sual geliyor. Ö m rü k ita p la r v e k ita p la rın h e r tü rlü sü a ra sın d a g eçen m u h a ta b ım a onu so ru y o ru m :
— B ir u zun se y a h a te çıksanız, bu y o lc u lu k ta y a n ın ıza T ü rk ç e üç k ita p ta n b a ş k a a lm a m a k m e c b u riy e tin d e olsanız, h an g i k ita p la rı alırd ın ız?
T e r e d d ü t e tm e d e n c e v a p v e riy o r: — B e h em eh al N e d im ’in d iv an ın ı a- lırd ım ... G a lib a d a b a ş k a b ir şey a l m azdım .
Son cüm leyi sö y led iğ in e p işm a n o l m uş gibi b ir h ay li d u ru y o r, d alıy o r, d a lıyor, so n ra te k ra r ed iy o r,
y o r:
— H â lâ k a h v e, sig ara içm iy o r m u sunuz?
Sayfa I 6
YEDIGÜN
No. 201
— H ayır... Başka bir şey alm azdım!
N e d im ’in âşıkınr, m eşru tiy e t g ü n le ri nin h a tıra la rın d a d o la ş tırm a k için sar- fettiğim em ek ler, h e p b o ş a g id iy o r:
— « Ö len lerin a rk a s ın d a n sö y lem ek iste m e m ..
B ilm em nasıl old u , söz yine d ö n ü p d o la ş a ra k e d e b iy a ta , n ih a y e t ten k id e, m ü n e k k id e geldi.
F azıl A h m e t, y e rin d e n d o ğ ru la ra k k ü tü p h a n e sin in g ö z ü n d e n çık ard ığ ı y ir mi sene ev v el b u m e v z u d a yazm ış o l duğu y a z ıd a n bazı p a rç a la r oku d u .
O n u d in lerk en , k e n d i k e n d im e d ü şü n ü y o rd u m :
— «O na, artık , b izd e m ü n e k k it v a r mı d iy e so ra b ilir m iyim . Bu, m an asız b ir sual o lm az m ı?
F a k a t, yazışım b itirip d e susunca, y i ne k e n d im i tu ta m a d ım :
— H â lâ ay n i fik ird e m isiniz? — H e m e n h em en ... V e a n la ttı: — B ugün d e te n k it sa h a sın d a fikir d e n z iy ad e m izaç v e ta b ia t h âk im d ir. H e rk e s sevgisine, a rk a d a şlığ ın a g ö re h a re k e t ed iy o r. S ureti u m u m iy ed e bu, b ö y le d ir. Ben, m ü m k ü n o ld u ğ u k a d a r h a k p e rv e r olm ay ı isterim . E ğ er h is sim b e n i b ir a d a m ın a ley h in e sev k ed i- y o r ve fikrim o n d a ta k d ire şa y a n şey ler b u lu y o rsa k e n d i k e n d im le m ü c a d e le e- d erim . A n c a k bu. ta rz m ü c a d e le n in e t rafım ız d a ç o k az o ld u ğ u n u g ö rm ek le m üteessirim .
— N eler h azırlıy o rsu n u z?
G ay ri ih tiy arî, elleri, ö n ü n d e k i dos- y elere, d e fte rle re u z a n ıy o r:
— «Ü ç asır» diye, 17, I 8 ve 19 uncu asır F ran sız ed e b iy a tı... Bu b itm e k ü- s zere. F a k a t bitm iş, h azırlan m ış o la n la r d a v a r.. M eselâ «Y ol, D ağ, K ır, T e p e..» ism in d ek i eserim . Bu, çocuklu- ğ u m d a n b e ri y ap m ış o ld u ğ u m s e y a h a t le rin in tib aları. Bir d e üç k ita p ta n m ü re k k e p b ir T riy o çık aracağ ım . S u ltan H a m it z a m a n ın d a G ü m ü şh a n e y e sü rü l m üş b ir g encin eski z a m a n A n a d o lu - su n d ak i g ö rd ü k le ri, so n ra m eşru tiy etin ilâ n ın d a n m ü ta re k e y e k a d a r, ecnebi d o n a n m a la rın ın Ista n b ü la gelişi günleri ve n ih a y e t b u g en cin yeni id e a le zafer ve cü m h u riy ete k av u şu şu ... V e te k ra r o A n a d o lu h a y a tın a atılış v e yine id e al p e şin d e koşuş...
Bir d e «D osye» m v a rd ır b iliy o rsu n u z: 19 1 4 te n cü m h u riy etin ilânı ta ri hine k a d a r b irç o k hususî in tib aatı, h a tıratı, p o rtre le ri, ten k itle ri ih tiv a eder.
— K ita p ta n b a ş k a iptilânız?
Yavrularınızı bu kış günlerinde sıcak tutacak birkaç kroşe modelleri dercediyo- ruz. Bos vakitlerinizde bunlar sizin için de bir eğlence teşkil edebilir.
— Biraz resim., peyizaja m erakım vardır.
— Sinema, tiyatro, dans, yem ek? G ülüyor :
— Hiç biri.. G ürültüden kaçarım . V e radyoyu, bazı iyi h aberler verdiği için dinlediğim olur. Y em ek ise, her ö- vünde bir kap.
— Bir târiki dünya.... — Gibi bir şey...
H ayatınızın en m esut v ak ’ası? — Kalem i bırakın da konuşalım. V e son defa yaptığı A v ru p a seya hatini anlatıyor. O ra d a F ransanın gü zideleri arasında geçen günleri hatırlı yor. S orbonda, Pol V aleri’nin riyase tindeki «Centre Universitaire Méditer ranéenne» de T ürkiye inkılâbına dair verdiği beş mühim konferansa ait
duy-gularm ı hikâye ediyor.
— İşte m em leketim . Şahsım nam ı n a yaşadığım en m esut günler...
Bize ancak sızıntısı gelebilen b u P a ris günlerine ait hatıraların, yazık ki, üstat, büyük bir tevazua kapılarak, a ra m ızda kalm asını istiyor.
O na, son sualim şu oluyor: — En çok sevdiğiniz yazınız? Fazıl A hm et, yazıhanesinin gözünü çekiyor. H enüz bitm em iş bir şiirinden birkaç m ısra okuyor:
Hasretlerimiz hayli zaman gözgöze baktı Lâkin yine onlar giderek meş’ale yaktı Şiirin ve hayalin şu yeşil meşceresinde Sandallarımız, sonra gelip yanyana aktı Mehtabın o yerlerdeki rüya deresinde.
Kandemir
T ah a Toros Arşivi
