2011; 19(1): 12-14
Ö
Özzggüünn AArraaflfltt››rrmmaa
Girifl ve Amaç : Önemli bir sa¤l›k sorunu olan malign hastal›klar›n %5’ini
pri-meri bilinmeyen metastatik tümörler oluflturmakta ve pripri-meri bilinmeyen me-tastatik tümörlerin ortalama %33’ünde de karaci¤er metastaz› saptanmaktad›r. Bu nedenle histopatolojik tan› önem kazanmaktad›r. Çal›flmam›z›n amac› ka-raci¤erde kitle ile baflvuran olgular›n karaci¤er biyopsisi ile metastaz› kan›tla-nanlar›n histopatolojik verilerinin retrospektif olarak de¤erlendirilmesidir.
Gereç ve Yöntem: Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi Gastroenteroloji
Kli-ni¤ine Ocak 2000-A¤ustos 2009 tarihleri aras› karaci¤erde kitle ile baflvuran ve ultrasonografi eflli¤inde ‘free hand Tru-cut’ tekni¤i ile 18Gx200 mm-22 mm type i¤neleri kullan›larak yap›lan ince i¤ne aspirasyon biyopsisi ile metastaz ta-n›s› alan 58 olgunun histopatoloji sonuçlar› retrospektif olarak de¤erlendiril-mifltir. Çal›flma’ya dahil edilen 58 olgunun 40’› erkek, 18’i kad›nd›r. 58 olgu-nun ortalama yafl› 63,05 (32-86)’tir. Olgular yafl, cinsiyet, histopatolojik ve si-tolojik tan›lar› ve e¤er saptanm›flsa primer odaklar› aç›s›ndan de¤erlendirilmifl-tir. Bulgular: Metastatik tümör saptanan olgular›n 43 (%72)’ünde adenokar-sinom metastaz›, 4 (%6,8)’ünde küçük hücreli karadenokar-sinom, 4 (%6,8)’ünde indi-feran tümör, 3 (%5,2)’ünde nöroendokrin tümör saptanm›flt›r. Olgular›n %43,1’inde primer odak saptanm›flt›r. Primer odak olarak en s›k kolon (%60), ikinci s›kl›kla pankreas (%16) ve 3. s›kl›kla safra kesesi ve mide (%12) saptan-m›flt›r. Sonuç: ‹nce i¤ne aspirasyon biyopsisi karaci¤er metastazlar›n›n histo-patolojisini belirlemede kullan›lan önemli bir yöntemdir.
Anahtar kelimeler: Karaci¤er tümörleri, tümörler, bilinmeyen primer,
bi-yopsi, ince-i¤ne
Background and Aims: Five percent of all cancers in patients are unknown
primary carcinoma, and 33% of the patients with unknown primary carcino-ma have liver metastasis. Thus, the histopathological diagnosis is important. The aim of this study was to evaluate the histopathological data with liver metastasis retrospectively. Materials and Methods: Fifty-eight patients (40 males, 18 females) with unknown liver mass who were hospitalized in Celal Bayar University Faculty of Medicine, Gastroenterology Department between January 2000 and August 2009 were reviewed retrospectively. The biopsy was taken by Tru-cut technique with 18G X 200mm-22mm needle guided by ultrasonography. The mean age of the 58 patients was 63.05 (32-86) ye-ars. Age, sex, histopathological/cytological diagnoses, and primary focus of the malignancy, if found, were evaluated. Results: The histopathological spectrum of liver metastasis included: 43 (72%) adenocarcinomas, 4 (6.8%) small cell carcinomas, 4 (6.8%) indifferent tumors, and 3 (5.2%) neuroen-docrine tumors. Primary focus of malignancy was found in 43.1% of patients as: 60% colon, 16% pancreas and 12% stomach and gallbladder.
Conclusi-ons: Fine-needle aspiration biopsy of liver metastasis is a method used in
de-termining histopathology.
Key words: Liver neoplasms, neoplasms, unknown primary, biopsy,
fine-needle
G‹R‹fi
Primeri bilinmeyen tümörler %40 oran›nda karaci¤erde kitle ve abdominal bulgularla karfl›m›za ç›karlar. Primeri bilinyen tümörlerin prognozu oldukça kötüdür (1). Karaci¤er me-tastazl› olgularda beklenen yaflam süresi ortalama 6 ay kadar-d›r (1). Karaci¤er, kar›n içindeki kan yoluyla metastazlar ile diyafram üzerindeki tümörlerin en s›k metastaz yapt›¤› aland›r (2). Primer karaci¤er tümörü oldu¤u düflünülen ölen olgula-r›n %36-42’sinde tümörün metastatik karaci¤er tümörü oldu-¤u görülmüfltür (2). Metastatik karaci¤er tümörleri primer ka-raci¤er tümörlerinden yaklafl›k 20-40 kez daha fazla görülür-ler (1,2). Görüntüleme yöntemgörülür-leri ile karaci¤er kitlegörülür-lerini sap-tamak ve ince i¤ne aspirasyon sitolojisi (‹‹AS) ile tan› koymak mümkündür (3). Önemli bir sa¤l›k sorunu olan malign hasta-l›klar›n %5’ini primeri bilinmeyen metastatik tümörler (PBMT) oluflturmakta ve PBMT’lerin ortalama %33’ünde de karaci¤er metastaz› saptanmaktad›r (4,5). Primeri bilinmeyen
metastatik karaci¤er tümör (PBMKT)’ü olanlar›n yaklafl›k %80’ini adenokarsinomlar oluflturmakta ve kötü prognozla seyretmektedirler (4,6,7). Ancak nöroendokrin hücre kökenli olanlar gibi baz› tümörler tedaviye iyi yan›t vermekte, daha uzun yaflam süresine sahip olabilmekte ve bu nedenle de PBMKT’lü olgularda histopatolojik tan› önem kazanmaktad›r (3). ‹nce i¤ne aspirasyon biyopsisi karaci¤erde primer malig-niteler ile metastatik lezyonlar› ay›rmada yararl› bir yöntemdir (8). Çal›flmam›zda, karaci¤erde kitle ile baflvuran olgular›n, karaci¤er ince i¤ne biyopsisi ile metastaz› kan›tlananlarda his-topatolojik veriler retrospektif olarak de¤erlendirilmifltir.
GEREÇ VE YÖNTEM
Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi Hastanesi Gastroente-roloji Klini¤i’ne Ocak 2000-A¤ustos 2009 tarihleri aras›nda karaci¤erde kitle ile baflvuran ve biyopsi yap›larak patoloji
ra-P
Prriim
me
errii b
biilliin
nm
me
ey
ye
en
n k
ka
arra
accii¤
¤e
err m
me
etta
asstta
az
zlla
arr››n
nd
da
a iin
ncce
e ii¤
¤n
ne
e a
assp
piirra
assy
yo
on
n b
biiy
yo
op
pssii
sso
on
nu
uççlla
arr››n
n››n
n d
de
e¤
¤e
errlle
en
nd
diirriillm
me
essii
Evaluation of the results of fine-needle aspiration biopsy in unknown liver metastasis
Elmas KASAP1
, Hafize KURT2
, Semin AYHAN3
, Hakan YÜCEYAR1
Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi, 1
Gastroenteroloji, 2
‹ç Hastal›klar›,3
Patoloji Bilim Dal›, Manisa
‹letiflim:Elmas KASAP Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi, Gastroenteroloji B.D, Manisa, Türkiye Tel: + 90 236 233 01 15 • Faks: + 90 236 237 02 13 E-mail: elmaskasap@yahoo.com
Karaci¤er metastazlar› ve ince i¤ne biyopsisi 13
porlar›nda metastatik tümör tan›s› alan 58 olgu retrospektif olarak de¤erlendirilmifltir. Olgular yafl, cinsiyet, histopatolo-jik ve sitolohistopatolo-jik tan›lar› ve e¤er saptanm›flsa primer odaklar› aç›s›ndan de¤erlendirilmifltir. Primer odak araflt›r›lmas› için akci¤er grafisi, üst ve alt gastrointestinal endoskopisi, erkek hastalarda prostat tümörüne yönelik tetkikler, kad›nlarda me-me muayenesi ve radyolojik tetkiki, tüm bat›n ve toraks to-mografisi yap›lm›fl olan olgular çal›flmaya dahil edilmifltir. Ol-gular›n tümünden biyopsi öncesi onay formu al›nm›flt›r Kara-ci¤er ince i¤ne biyopsisi koagülasyon testleri ultrasonografi eflli¤inde free hand 6-8. interkostal aral›ktan tru-cut tekni¤i ile TSK ACECUT marka 18Gx200 mm-22 mm type i¤neleri kullan›larak yap›lm›flt›r. Menghini tekni¤i ise Braun marka Hepafix 17G/1.4 mm i¤neleri kullan›larak yap›lm›flt›r. Histo-patolojik tan›s› konulamad›¤› için bir olguda 2. kez biyopsi yap›lm›fl di¤er olgular›n tan›lar› tek biyopsi ile konmufltur.
Etik Kurul
Bu çal›flma ile ilgili etik kurul onay› Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi Dekanl›¤› Bilimsel Araflt›rmalar Etik Kurulu Baflkanl›¤›’n›n 02/08/2010 tarihli 0184 say›l› onay› ile gerçek-lefltirilmifltir.
BULGULAR
K›rk› erkek, 18’i kad›n, 58 olgu çal›flmaya al›nm›flt›r. Erkek olgular›n ortalama yafl› 63,2 (32-86), kad›n olgular›n ortama yafl› 62,9 (43-79)’dur.
Ellisekiz olguya ince i¤ne aspirasyon biyopsisi yap›lm›flt›r. Ol-gular›n 43 (%72)’ünde adenokarsinom metastaz›, 4 (%6,8)’ün-de küçük hücreli karsinom, 4 (%6,8)’ün(%6,8)’ün-de indiferan tümör, 3 (%5,2)’ünde nöroendokrin tümör saptanm›flt›r. Skuamöz hüc-reli karsinom tan›s› alan bir hastan›n küçük hüchüc-reli karsinom ile tam ayr›m› yap›lamam›fl ve daha çok skuamöz lehine yo-rumlanm›flt›r. Bir olguda al›nan biyopside malign hücreler sap-tanm›fl fakat yetersiz materyal olmas› nedeniyle 2. kez biyopsi yap›larak nöroendokrin tümör tan›s› konulmufltur (Tablo 1). Olgular›n %43,1’inde primer odak saptanm›flt›r. Primer odak olarak en s›k kolon (%60), ikinci s›kl›kla pankreas (%16) ve 3. s›kl›kla safra kesesi ve mide (%12) saptanm›flt›r (Tablo 2).
TARTIfiMA
Tüm malign hastal›klar içerisinde s›kl›¤› %5 olan PBMT’lerin yaklafl›k %33’ünde karaci¤er metastaz› saptan›r (4,5). Karaci¤er metastazlar› içerisinde en s›k %60-80 oranla adenokarsinom görülür ki bunlar›n prognozu oldukça kötüdür (4-6,9). Metas-tazlar içerisinde daha iyi prognozlu olan nöroendokrin tümör-ler ise %5,2 oran›nda görülür (5,6). Çal›flmam›zda literatüre göre hemen hemen ayn› s›kl›kta adenokarsinom ve nöroendok-rin tümör saptanm›flt›r. Benzer çal›flma Tekin ve ark. taraf›ndan yap›lm›fl ve adenokarsinom s›kl›¤› %60, nöroendokrin tümör s›kl›¤› %18 oran›nda saptanm›flt›r. Bizim çal›flmam›zda ise
ade-nokarsinom daha s›k görülürken nöroenokrin tümöre ise daha az rastlanm›flt›r. Ankara Üniversitesi’nde yap›lan benzer bir ça-l›flmada ise adenokarsinom oran› %62,93 oran›nda bulunmufl-tur (10). Yine bizim çal›flmam›zda adenokarsinom bu çal›flma-ya k›çal›flma-yasla daha yüksek saptanm›flt›r. Hogan ve arkadafllar›n›n yapt›¤› çal›flmada %78 adenokarsinom, %7 oran›nda nöroen-dokrin tümör; Hess ve ark.’n›n çal›flmas›nda ise %80 adenokar-sinom, %4 nöroendokrin tümör saptanm›flt›r (5,6).
Primer oda¤›n bulunmas› aç›s›ndan bakt›¤›m›zda tüm olgula-r›m›z›n %43,1’inde primer odak saptanm›flt›r. Kolon ade-nokarsinomlar› %60 oranla en s›k saptanan primer odak iken, pankreas %16 ile ikinci s›radad›r. Nöoroendokrin tümörlü ol-gular›m›zdan da 1’inde pankreasta primer tümör saptanm›flt›r. Literatürde primer odak bulma s›kl›¤› %6-40’d›r (3,6,8,10). Çal›flmam›zda olgular›n %43,1’inde primer odak saptanm›fl-t›r. Literatüre oranla primer odak bulma s›kl›¤›m›z küçük bir oran da olsa daha fazlad›r. Ege Üniversitesi’nde yap›lan bir ça-l›flmada da %40 olgunun primer oda¤› saptanabilmifltir. Bu çal›flmada %23,5 oran›nda akci¤er ve ayn› oranda kolon pri-mer odak olarak saptanm›flt›r (3). Çal›flmam›zda ise kolon s›kl›¤› daha fazla iken, akci¤er daha az oranda primer odak olarak saptanm›flt›r. Yine Ege Üniversitesi’nde yap›lan çal›fl-mada %17,6 ile safra kesesi, %11,8 ile pankreas primer odak olarak saptanm›flt›r (3). Bizim çal›flmam›zda ise pankreas %16, safra kesesi %12 oran›nda primer odak olarak bulun-mufltur. Hogan ve ark. yapt›¤› çal›flmada %18, Gaber ve ark. %9,5, Lortholary ve ark. %6 oran›nda primer odak saptam›fl-lard›r (6,8,10).
Tablo 1. ‹nce i¤ne biyopsisi sonras› histaopatolojik tan›lar
Histopatolojik tan› n % Adenokarsinom 43 74,2 Küçük hücreli karsinom 4 6,8 ‹ndiferan malign tümör 4 6,8 Nöroendokrin tümör 3 5,2 Müsinöz adenokarsinom 2 3,4 Skuamöz hücreli karsinom?* 1 1,8 Tafll› yüzük hücreli 1 1,8
Toplam 58 100
*Küçük hücreli ile ayr›m› tam yap›lamam›flt›r.
Tablo 2. Primer oda¤› saptanan olgular
Primer odak n % Akci¤er 1 4 Kolon 15 60 Safra kesesi 3 12 Pankreas 4 16 Mide 3 12 Meme 1 4 Papilla vateri 1 4 Toplam 25 100
KASAP ve ark. 14
SONUÇ
Primeri bilinmeyen tümörlü olgular›n üçte birinde karaci¤er metastaz› görülmektedir. Karaci¤er metastazlar›n›n
histopato-lojik tan›s›n› koymada ince i¤ne aspirasyon biyopsisi di¤er in-vaziv ve noninin-vaziv yöntemlerle tan› konulamayan tümörlü olgularda kullan›lan önemli yöntemlerden biridir.
KAYNAKLAR
1. Abbruzzese JL, Abbruzzese MC, Hess KR, et al. Unknown primary car-cinoma: natural history and prognostic factors in 657 consecutive pati-ents. J Clin Oncol 1994; 12: 1272-80.
2. Douglas R. LaBrecque. Mass lesions and neoplasia of the liver. In: Fried-man SL, McQuaid KR, Grendell JH, edt. Current diagnosis and treat-ment in gastroenterology. 2nd ed. New York: Mc Graw-Hill Companies; 2007; 697-726.
3. Arslan H, Dilek FH, Sakarya ME, et al. Karaci¤er kitle lezyonlar›nda US eflli¤inde yap›lan kesici i¤ne biyopsileri. Van T›p Dergisi, 1998; 3: 152-4.
4. Tekin F, Kasap E, Ersöz G, et al. ‹lk baflvuruda primer oda¤› bilinmeyen metastatik karaci¤er tümörlü 43 olgunun irdelenmesi. Akademik Gas-troenteroloji Dergisi 2005; 4: 4-6.
5. Hess KR, Abbruzzese MC, Lenzi R, et al.. Classification and regression tree analysis of 1000 consecutive patients with unknown primary carci-noma. Clin Can Res 1999; 5: 3403-10.
6. Hogan BA, Thornton FJ, Brannigan M, et al. Hepatic metastases from an unknown primary neoplasm (UPN): survival, prognostic indicators and value of extensive investigations. Clin Radiol 2002; 57: 1073-7. 7. Mousseau M, Schaerer R, Lutz JM, et al. Hepatic metastasis of unknown
primary site. Bull Cancer 1991; 78: 725-36.
8. Gaber AO, Rice P, Eaton C, et al. Metastatic malignant disease of unk-nown origin. Am J Surg 1983; 145: 493-7.
9. Soyuer I, Ekinci C, Kaya M, Bahar K. The value of fine needle aspiration biopsy in the diagnosis of metastatic liver tumours. Turk J Gastroenterol 2002; 13: 78-82.
10. Lortholary A, Abadie-Lacourtoisie S, Guerin O, et al. Cancers of unk-nown origin: 311 cases. Bull Cancer 2001; 88: 619-27.
