13 MART 1920 C.tesi No: 255
hükümet kurulacak
Mustafa Kemal Paşa, Hüseyin
Rauf Beyle arkadaşlarını acele
Ânkaraya çağırdı,
Curzon
t
ehdidler
savuruyor
Lordlar kamarasında konu şan dış’şleri bakanına göıe- « İstanbulda kendileri He alay edilmesine » müttefikler daha fazla göz yumamazz imişler !
LONDRA
Lordlar kamarasının dünkü toplantısında konuşan Vikont Bryce, Maraş’ta Ermeni katli amına dair iddiaları yeniden ortaya atmış, Türklerin İstan bul’da bırakılmalarının aksine olarak Hindistanda İngiltere- nin prestijin; sarsacağını, Hind lilerin bunu İngiltere hüküme tinin bir zaañ addedeceklerini söylemiş ve Türklerin İstan- buldan çıkarılmalarını istemiş tir.
Vikont Bryce ayrıca Anado- luda kurulacak yenj Türkiye devleti ile İran ve Mezopotam ya arasında bir tampon bölge kurulmasını da istemiştir.
Bu konuşmayı cevaplandı ran Dışişleri Bakanı Lord Cur zon, Bryce’un bu son sözleri üe Kürdistanm kurulmasını i - ma ettiğin; tahmin eylediğini söylemiş ve böyle bir yen; dev letin kurulmasının bahis mev zuu olduğunu, hazırlık içinde bulunulduğunu söylemiştir.
Türklere karşı ne gib; ted birler alınmakta olduğu so rusuna cevaben Lord Curzon hükümetin siyasetini anlatmış, Fransızların Masaş’ta üç hafta muhasara altmda kaldıktan sonra «üstün kuvvetler» kar şısında çekilmek zorunda bu lunduklarını söylemiştir. Lord Curzon’a göre, son derece ti- pili havada yapılan'ricat ha reket; ağır zayiatla sonuçlan mıştır.
Dışişleri Bakam konuşması na şöyle devam etmiştir:
« — Yüksek Konsey, olayla rı haber alır almaz fevkalade komiserleri vasıtasıyla Türki ye hükümetine müracaat etmiş tir. Sorumlu şahısların ceza landırılmasını temin etmek i - çin Kilikya ve İstanbulda ani icraatta bulunulması lâzım gel diği Türkiye hükümetine bil dirilmiştir. Şayet îstanbuldan b; bize Kilikya sahiline bir harp gemis; gönderilmesi tavsiye e - dilmiş olsaydı bunu gönder meye hazır bulunuyorduk. Fa kat bütün fevkalade komiser lerin fikri filonun anadolunun doğu sahilinden ziyade İstan bul ve civarında daha büyük bir tesir yapacağı merkezin- İeydL
Her an işgali beklenen İstanbul’un ve Galata köprüsünün bi rgörünüşü.
MİLLETVEKİLLERİMİZ
MAAŞLARINI ARTTIRDI
Bazılarının: « Sırası değil » diye
bağırmalarına rağmen 70 milletvekili zam
teklifini destekledi, yıllık tahsisat 750
liradan 1250 liraya çıkarıldı
Millet Meclisi öncek; günkü toplantısında milletvekillerinin maaşlarına zam meselesini u - zun boylu tartışmış ve sonun da yıllık tahsisat 750 liradan 1250 liraya çıkarılmıştır.
Bu teklifi 70 milletvekili des teklemiştir. 16 kiş; aleyhte oy kullanmış, 11 kişi de müstenkif kalmıştır. Milletvekillerinin bir kısmı da oy kullanmamak için salondan çıkmışlardır.
Milletvekillerinin maaşlarının arttırılması daha önce encü mende ele alınmış ve orada ay lık tahsisatın 50 liradan 75 li raya çıkarılması kabul edilmiş t i Önceki gün bu teklif Meclis umumi heyetine getirildiğinde bazı milletvekilleri gürültü çı karmışlar ve «Sırası değil» di
ye bağırmışlardır.
Trabzon Milletvekü; Haşan Bey: « — Ben bu zammı kabul etmiyorum ve almıyacağım, zab ta geçsin» demiştir, Sivas M ü- letvekil; Hüseyin Rauf Bey de bu zammın, vilayetlerdeki kim sesiz çocuklar bürolarına gön derilmelerini teklif etmiştir.
Hüsrev Bey (Trabzon) vatan sever milletvekillerinin bu zam mı almayı reddettiklerine ve almayacaklarına dair Meclisin ayrıca bir karar almaşım da ta lep etmiştir.
İsmail Fazıl Paşa (Yozgat) «Emniyet; Umumiye bütçesi ko nuşulurken bu heyecan ve ar tış için böyle "bir hareket gö rülmedi» diyerek teklifin aley
hinde bulunmuştur.
Faik Beyin bir konuşması gülüşmelere yol açmıştır. Faik Bey, zammı savunmuş ve: « — Hattâ öylesine karar alın malıdır ki bu parayı mirasçı larımız da alabilsinler» demiş tir.
. Ferit Bey (İstanbul) yaban a parlâmentolardan misaller getirmiş, oralarda da milletve killerinin maaşlarım artırdık larım söylemiş ve zam lehinde bulunmuştur.
Tartışmalar sonunda teklif kabul edilerek, bu maksatla bütçeye 90 bin liralık tahsisat konulması kararlaştırılmıştır. Meclis Başkam ayda 140 lira alacaktır.
aN K A R A H Mustafa Kemal Paşa dül Hüseyi Rauf Beye çektiği şi£ re bir telgrafta derhal İstatt buldan ayrılarak Ankaraya ge? meşini istemiştir. Heyeti Teri siliye başkanı bu telgrafında, Anadolu’da bir Türk hükümet tinin teşkilinde faydalı olacak kıymetli arkadaşların da acelfl Anadoluya geçmelerini iste, miştir. , -1
Hüseyin Rauf Beyin önceki gün yolladığı telgrafı cevap* layan Mustafa Kemal Paşa şöy le demektedir: ; ti
«îngilizlerin tevkif kararına karşı Meclisin cesurane niha* yete kadar vazifesine devamı pek yararlı ve parlaktır. An cak, sizinle birlikte ¿varlıkları ileriki işlerimiz ve hareketleri miz için Çok gerekli olan ar kadaşların, sonunda bize katıla bilmeleri kesin olarak güven, altına alınmalıdır. Aksi takdir de, grubun vahdet ve azim da iresinde hareketini tanzim eda bilecek kişileri"'şimdiden vazi felendirerek sizlerin hemen buraya gelmeniz çok gerekli* dir. Buraya gelecek olanlar arasında memleketi temsil ev safını haiz olanlarla icabında hükümet kurmaya ve yönetme ye yeterli kişilerin bulunması önemlidir. İhtilaf devletlerinin zorlama tedbirlerine başvura caklarına şüphe yoktur.»
Şehirde şayia
çıkaranlar
tevkif edilecek
Polis müdürü, İtilaf kuv vetlerinin «işbirliği» ile tedbirler alındığını söy
lüyor
Polis Müdürü Nurettin Bey gazetecilere verdiği beyanatta bazı kötü niyetli kimselerin Şehirde şayialar çıkardıklarını ve Müslümanlarla gayri Müs- limleri birbirlerine düşürmem ye çalıştıklarını iddia etmiş: «Anasır arasında sükûnu ve dostluğu bozacak hiç bir sebep ve hadise yoktur» demiş ve şunları üâve etmiştir: 4
«Anasır arasında şifak ve ni fak çıkaracak tarzda ahval ve hareketlere cürret edenlerin ve bu yolda rivayetler çıkaran İarm derhal tevkif edilmeleri için emirler verilmişti.»
2
»sriKLAL H A R B İ GAZETESİ. C U M A R T E S İ 13 M A R T 1920Meclis'te Kuvayı
MiIIiyeye saldın
K ü 'r y e î İtilafın tek milletvekili Ömer
Ftvzı ( A î y o n ) Dır takriri oüyliK
gürü ıü ere yo) açtı
Damat'ın
hedefi
Meclisi feshetmek
Buhran esnasında Ingiliz amiralinin
Damat'ı iktidara getirmek istediği fakat
Londranın bunu kabul etmemesi üzerine
bundan vazgeçildiği anlaşılıyor
Son günlerde şehrimizdeki İngiliz yüksek komiserliği üe Lord Curzon arasında cereyan etmiş olan gizli muhebarattan anlaşıldığına göre. Amiral dö Robek bidayette Damat Fe rit’in başkanlığında bir (M u tedil Türkler Bloku) teşkili ne teşebbüs etmiş fakat barış
antlaşması şartlarının çok ağır olması karşısında ve In giltere Dışişleri Bakanlığının da talebi üzerine bu projeden vazgeçilmiştir.
Damat Ferit’in saraya gide rek Padişah ile konuşması ve daha sonra kabineyi teşkilden vazgeçmesi doğrudan doğru ya bu gelişmeler ile ilgilidir. Fakat Damatcı çevreler ve basın, bu hakikati maskeleye cek şeküde haberler yaymak tadırlar.
Kabine buhranının devamı sırasında şehrimizde ve bil hassa saray üe Damat Ferit Paşa’nm konağında cereyan eden bazı hadiseleı üzerinde (BOSFOR) gazetesinin bir muhabiri Damatın yakınların dan biri üe görüşme yapmış tır.
Gazetelerde daha önce, Sa lih Paşa kabinesi kurulmadan evvel sarayda Padişahın baş kanlığı altında ve Hürıiyet itilâf liderlerinin de iştiraki üe bir gizli toplantı yapıldığı da yazılmıştı.
Damat Ferit çevrelerinin devamlı temasta olduğu ve Hürriyet Îtüâf Partisini des teklemekte olan Yunan ta raftarı (BOSFOR) un muha biri üe adı açıklanmayan bu zat arasındaki konuşma şöy le cereyan etmiştir.
— Sarayda kabine buhranı üe husule gelen vaziyeti tet kik etmek üzere partiniz men suplarının katılması üe biı toplantı yapıldığı doğru mu dur?
— Böyle ■ bir toplantıdan malûmatım yoktur. Ferit Pa şanın saraya davet edildiği de
tekzip edilmişti. Ferit Paşa dan yeni kabineyi kurup kur mayacağı sorulmuştur. Bu muhakkaktır. Hattâ o kadar gayri kabüi itirazdır ki, Ferit Paşa saraydan çıktıktan son ra Balta limanındaki yalısına dostlarım çağırarak istişarede bulunmuştur. Bu toplantıda sabık Şeyhülslâm Sabri Efen di, Sabık İçişleri Bakanı R e şit Bey, Alj Kemal Bey, A - yandan Zeynelabidin Efendi ve başka zatlar hazır bulun muştur. Yapılan müzakereden sonra Ferit Paşanın kabine teşküi sorumluluğu üzerine almaması kararlaştırılmıştır.
SEBEP NEYDİ?
— Bu karara sebep neydi? Ferit Paşa’nın Kuvayi Milli ye üe başa çıkamamasından mı korkuluyordu?
— Hayır. Ne denüirse denil sin Harekâtı Müliye memleke tin tasvibine iktiran etmemiş tir. Mustafa Kemal Paşa ve taraftarlarının hareketleri a- halide hoşnutsuzluk uyandır
mıştır. Ve bu hal bazı yerler de şiddeüe görülmektedir. Me selâ Biga sancağında olduğu gibi. (Burada birçok satırları sansür çıkarmıştır)... Gazete lerde yazıldığı gibi dört köyü yakmışlar, köylülerin hayvan larını ve eşyalarını kaza mer kezinde mahallî memurların gözleri önünde satmışlardır. İşte bu şartlar dairesinde
Mustafa Kemal’in idaresindeki bu meşum kuvvetlej- memle kete bir demir boyundurluk halinde icra^i tesir etmez mi? Ferit Paşanın iktidar mevkii ne gelmekten çekinmesi mem leketin düşmanlarına karşı mücadeleden korktuğundan değil kanlı bir misilleme siya seti devresini açmayı arzu et- med iğindendir.
Hürriyet İtilaf partisinin Mil. let Meclisindeki tek temsilcisi O. nıer Fevzi elemlinin ( Afyonka. rabisar ) , dünkü toplantıda Hu. vayi Milliyeyi suçlamaya kalkış, ması büyük gürültülere yol aç. mışbr.
Ömer Fevzi tarafından başş. kaniığı verilen bir takririn o. kunmasını istemeyen miiietvekil. leri şiddetle itirazlarda bulun, muşlardır. Takrir gürültüler i. çinde okunmuştur.
Ömer Fevzi’ nin bu takririnde İçiş.eri bakanlığından sorduğu sualler şşöyledir :
— Bayüurt’lu Eşref efendi na. muıda bir zatın top ateşi ile evi. nln yıkılıp yakıldığı, iki çocuğu, nun ve zevcesinin öldürülmesi,
— Gazetelerde İzmir Müdafa. ai Hukuku Osmaniye Cemiyetini 7 mart IÜ20 tarihli telgrafname. sinde barajı edildiği beyan olu. nan Haresi sancağına bağlı Gö. nen kazasının Keçidere, Yaya, Yakaseyri köy ve Bayalki kari, yelerini harap edilmesi ,
— Anadutunun bazı mahalle rinde ve özellikle Bursa eski mil. letvekili Ömer Fevzi efendi ile diğer zatlarm tevkif edilmeleri ahalinin mükellef oldukları ver. gilerden başka jandarma kuvve, ti ile kanun dışında vergi alın, ması ve askerin silah altına çağ rılması,
Arzettiğim maddelerde hükü. metin emri varımdır ?
Bu meseleler karşısında hükü. met ne gibi teşebbüsler ve icra, atta bulunmuştur. İşte içişleri bakam Meclis önünde bunlara cevap versin. »
Kimdir bu zat ? İstanbul'da İtilaf devletlerinin şidderle harekete girişecekleri şayi olduğu şu günlerde Kuvayi Milliye aleyhinde tahriylere gi. rişen Ömer Fevzi, kendisi Istan, bulda iken Afyonkarahisar'da miietvekili seçilmiştir; Kendisi Hür/Iyet İtilaf partisine men. suptur. Son günlerde bu parti, nin Fatih şubesine mensup bir zat gazetelere yolladığı bir mek. tupta Ömer Fevzi’ yi, partisinin kararlarına aykırı alarak Mec. liste bulunmasını tenkid etmiş.
ti. Ömer Fevzi, SERBESTİ ga. zetesinde bu tenkidlere cevap verirken, partisinin seçimleri gayri meşru addettiğini, bu se. beble katılmadığını fakat kendi, sinin hemşşşehrilerj tarafından haberi olmaksızın ve kuvayi Mil üyenin baskısına rağmen seçil, diğini, bu se beble de Meclis ten istifa etmeyi doğru bulmadığım ileri sürmüştür.
İSTANBUL
VİLÂYETİ
NAKLEDİYOR
Sahibi tarafından açılan tah iiye dâvâsını müteakip İstan bul vilâyetinin işgal etmekte olduğu Basiret hanını süratle tahliye etmesine karar veril miştir. Vilâyete iaşe binası tah sis edilmiştir. Fakat bu bina kâfi gelemiyeceğinden ayrıca Donanma cemiyeti binasının da vilâyete bırakılması talep edilmektedir.
♦
----Kabinede
boşluklar
dolduruldu
Salih Paşa kabinesindeki boşluklar doldurulmuş ve Ma liye Bakanlığına, aynı bakan lığın müsteşarı Faik Nazhet Bey, Bahriye Bakanlığına . mek li Ferik Esat Paşa ve Şurayı devlet başkanlığına da eski Adliye Bakanlarından Cemil Molla getirilmişlerdir.
Baltalimanmda yapılan gizli toplantılara katıldığı öğrenilen eski İçişleri Bakanı ve Kuvayi Milliye aleyhtarı Ali Kemal
Anzavur çetesi
dağıtılm am ış!
ALEMDAR gazetesi dünkü nüshasında, Anzavin çe tesinin millî kuvvetler tarafından dağıtıldığına dair VA KİT gazetesi tarafından verilen bir haberi tekzip etmekte ve şöyle demektedir:
«Bu sözlri tamamen yalandır. ADzavur çetesi demek de doğru değüdir. Çünkü bugün çetecilik bir nevi moda dır. Bilfarz ordu müfettişliği ile Anadoluya gönderilen Mustafa Kemal Paşanın çete başkanlığına geçmesi beğe nilip de Binbaşı Ahmet Anzavur Beyin ki neden kötü ol sun. Sonra elan askerlikle ilgisini kesmeyen binbaşı rüt besini haiz olan Ahmet Anzavur Beye «merkum» demek ayıp değil mi? Bu zate de hiç olmazsa «müşarünileyh» de ğilse de bir «mumaileyh» demeli. Amma hareketi fena imiş! Hiç olmazsa ahaliden vergi toplamıyor. Ahmet An zavur Beye karşı olan kuvvetin öldürülen Hamdi’nin inti kamını almak için Biga dolaylarını fevkalade sıkıştırdığı nı, hattâ Gönen’in Keçideresi, Sızıkcvü, Babayıkan, Ka- raağaçalan, Akrabaköy, Muradlı köylerini kamilen yerle bir eylediği gibi Ayvalıdere’de bulduğu bütün zahireleri götürdüğünü haber alıyoruz. Bundan mükemmel çetecilik olur mu?»
ALEMDAR’m iddia ettiğine göre, Anzavurla çarpış ma sonunda millî kuvvetler firar etmiş ve firar ederken köyleri yakmıştır.
■•■■■■■■mıımınıuımmmıummıımMHUHiımıımı
Et
meselesi hakkındaki
kararlar münasebetiyle
— Oğlu, Etyemez mahallesine nereden gidilir?
— A Haminne, hangi birini söyliyeyim ki, şimdi her mahal le Etyemezi (Tasviriefkâr
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
