A A } * & £ * \ 0 ' L I
Müze müdürü Alpay Pasinli arkeologların tepki odağı haline geldi
v V
w ? t
Uı
► Kültür Bakanlığı çalışanlanmn üye
olduklan Kültür-Sen’in hazırlayıp
bakanlığa sunduğu ‘Pasinli Dosyası’,
İstanbul Arkeoloji Müzeleri
Müdürlüğü’nün, arkeolojik değerlere ve
müzenin kültürel işlevine zarar verici
tutumlarla yöneltildiğini açıklıyor...
Osman Hamdi Bey’in 1890’larda Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi (MSÜ) hocalarından mimar Alexandre Vallaury’ye yaptırdığı bina, o dönemlerde dünyada müze olarak tasarlanıp inşa edilen az sayıdaki müze binası arasında büyük bir üne kavuşmuştu... Şimdi aynı bina “kaygılı gelişmelerin” sılan tılannı yaşıyor...
OKTAY EKİNCİ__________
Çağdaş müzecilik tarihimizin babası sayılan Osman Hamdi Bey’in 1891 ’de ülkemize kazan dırdığı İstanbul Arkeoloji Müze
si, 108. yaşgününü kutlamaya ha
zırlanırken coşku yerine ‘geri
limli günler’ yaşıyor...
Daha kurulduğu yıllarda ulus lararası bir üne kavuşan, günü müzde ise dünyanın en büyük 5 müzesi arasında yer alan bu kül tür hâzinemiz, özellikle arkeolog lar arasında ‘tartışma odağı’ ha line geldi. Son günlerde giderek tırmanan eleştirilerin ekseninde ise müze müdürü Alpay Pasinli yer alıyor. Çünkü arkeologlar, bu bü yük müzenin bir ‘bilim ve kültür
yuvası olma işlevini yok eden’ yö
netim anlayışı altında ‘yıpratıldı
ğından’ yakınıyorlar...
Baskıcı tutumlar_______
Türkiye’nin değişik yörelerin den 60.000 arkeolojik eseri barın dıran, 800.000 sikkelik koleksi yona sahip olan, 75.000 çiviya- zjsı tabletin bulunduğu, 2000 ka dar Türk çini ve keramiğini ko ruyan Arkeoloji Müzesi, 70 bin kitaplık kütüphanesiyle bilikte
Eski Şark Eserleri Müzesi ve Çi nili KöşkMıizesi’nin de bağlı ol
duğu ‘İstanbul Arkeoloji Müze
leri Müdürlüğü’ tarafından yöne
tiliyor.
Bu niteliği ve kapsamıyla bir
‘arkeolojisienstitüsü’ gibi de hiz
met verebilecek birikim ve ola naklara sahip olan müdürlüğün müzedeki uzmanlara karşı ‘bas
kıcı’ tutumu ve araştırmacılara
yönelik ‘engelleyici’ davranışları ise tepki yaratıyor.
Müzedeki ‘envanter’ çalışma larının durdurulması, kimi kurtar ma kazılarının yanda kesilerek ta rihi eserlerin inşaatlarla yok edil mesine ortam hazırlanm ası ve uzmanlann temel kazılanyla il gili raporlanna müdahale edil mesi de yükselen tepkilerin baş lıca nedenleri...
Taksim’e cami_________
Üyeleri atasında müze uzman- larının da bulunduğu Kültür
Emekçileri Sendikası (K ültür
sen) İstanbul Şubesi, bütün bu davranışlanna rağmen müze mü dürlüğü görevini yıllardır sürdü
ren Alpay Pasinli hakkında bir
‘rapor’ hazırlayarak Kültür Ba-
kanlığı’na gönderdi.
‘Alpay Pasinli Dosyası’ adı al
tında 20 Ocak 1998 tarihini taşı yan rapor, Pasinli’nin REFAH-
YOL dönemindeki ‘Koruma Ku rulu üyeliği’ sırasında Taksim
Meydanı’na cami teklifine ‘evet’ diyen karara imza attığına dair bölümle başlıyor. Demek Baş kanı İrfan Kuruüzüm’ün onayı nı taşıyan rapordaki bu vurgula manın gerekçesi ise; Pasinli’nin, yine REFAHYOL’un son dönem lerinde kurul üyeliği ve müdür lükten alınırken, “Taksim’e cami
ye karşı çıktığım için uzaklaştır dılar” şeklindeki açıklamasının
gerçek dışı olduğunu belgele mek...
Nitekim Pasinli’nin 55. hükü metle birlikte yeniden müze mü dürlüğüne atanm asında da bu
‘yanlış imajın’etkili olduğunu sa
vunan Kültür-Sen raporu, RP’li belediyelerin tarihe zarar veren uygulamalarına bile yine Pasin li’nin imzası bulunan kararlarla izin verildiğini kanıtlıyor.
Gedikpaşa otoparkı
Raporda buna yönelik örnek ler arasında en dikkat çekenle rinden biri ise G edikpaşa’daki
‘kat otoparkı’ inşaatı.
Bizans ve Osmanlıdönemi ka lıntılarının tahrip edildiği bu in
şaatın projesine de onay veren Pasinli, temel kazısında zorunlu olan ‘müze denetimi’ kuralını da bu inşaatta gözetmeyerek Büyük- şehir Belediyesi’nin tarihsel mi rası yok sayan uygulamasına des tek oluyor. Rapora göre aynı olay la ilgili ‘görevini kötüye kullan
dığına’ dair açılan valilik soruş
turması ise sürüyor...
Benzer şekilde, İstanbul’un önemli antik yerleşmeleri arasın daki Çatalca-tnceğiz ören yerin de de kurtarma kazılarını durdu rarak kaçak kazılara destek oldu ğu belirtilen Pasinli’nin doğrudan
‘müze içindeki eserlere zarar ve rici’ tutumları da raporun bir baş
ka bölümünü oluşturuyor.
Buna göre Pasinli, müzenin en önemli zenginliklerinden olan ünlü Aulock Koleksiyonu’nu ve değerli defineleri, sorumlu uz manların itirazlarını dinlemeden rutubetli bir ortamda ve özensiz biçimde taşıtıyor. Bu uygulama sonucunda eserler üzerinde ‘ko-
rozyonlarm’başladığı ve ‘300sik kenin’ de bozulduğu uzmanlarca
saptanıyor.
1997 yılı mart ayında ise poli sin yakaladığı altın sikkelerin m üze uzm anlarınca ‘sahte ve
müzeye alınmaları sakıncalı’ ol
duklan rapor edildiği halde Pa sinli bunlan makam odasında ay larca saklıyor ve ilgili uzmanla ra kınama cezası veriyor. Konu an cak basına yansıdıktan sonra sah te altın sikkeleri polise iade eden Pasinli’nin neden böyle davran dığı ise rapora göre soruşturulma sı gereken ‘garip’ bir durum...
Kapalıyarşı onanmı
Kültür-Sen raporu bunlara dik kat çekerken, son zamanlarda Ka- palıçarşı’da yapılan onanm sıra sında ortaya çıkan ‘tarihi bir yol
kalıntısı’ hakkında da müze m ü
dürlüğünce işlem yapılm adığı öğrenildi.
Kalpakçılar Caddesi, Sandal Bedesteni önündeki asfalt kapla
manın altında ortaya çıkan antik yol döşemesi nedeniyle onanm çalışmalan durması gerekirken, geceleri inşaata devam edilerek tarihi kalıntılann kurtanlması için müze denetimi ‘ihmal’ edildi...
Bakanlık da ‘farkında’
Alpay Pasinli’nin bütün bu tu- tumlannm, son zamanlarda Kül
tür Bakanlığı’nca da ‘bazı ön lemler’ alınmasına neden olduğu
dikkat çeken gelişmeler arasında. Örneğin Pasinli’nin müzeden uzaklaştırdığı uzmanlardan Ha
tice Kalkan, genel müdürlük ta
rafından yeniden görevine geti rildi.
Buna koşut olarak yine Pasin li’nin ceza verdiği Ali Kılıçkaya, bu ceza işlevsiz kılınarak Ayasof- ya’ya müze müdürü yapılırken, aynı cezayı işleme sokan Pasin li’nin yardım cısı da görevden uzaklaştırıldı...
Kültür-Sen yöneticileri, bu ge lişmelere bakarak Alpay Pasinli için hazırladıktan dosyanın ‘et
kili’ olabileceğini umuyorlar. Pa
sinli ise yıllann deneyimli bir bü rokratı olarak, yakasına taktığı
‘Atatürk rozeti’ ile Devlet Me
murlun Yasası’nin ‘koruması’al tında, Arkeoloji Müzeleri m ü dürlüğü görevini ‘arkeologlara
rağmen’ sürdürüyor...
