Yüksek Öğretimde Yabancı Dil ve Bir Anket

Yüksek

Öğretimde Yabancı Dil ve Bir Anket

1. Konu

Prof. Dr. Melih TÜMER Marmara Üniv.ersitesi

İktisadi ve İdari Bili'mler Fakültesi

Bu satırların yazarı bir yabancı dil uzmanı değildir. Bu satırların yazarının konusu da yabancı dil öğretimi değildir. Fakat bu satırlar yazarının gerek öğrencilik yıllarında, gerekse yurtdışı eğitim

kurum-larında ve seyahatlerinde yabancı dil konusunda yaptığı gözlemler ve edindiği deneyimler, onu yıllardır konuyu bir «yurt sorunu» olarak algılamasına neden olmuş ve son olarak İstanbul İktisadi ve Ticari

İlimler Akademisi'ne bağlı Siyasal Bilimler Fakültesi'nde Dekanlık yaparken Fakülte bünyesinde· bir yabancı diller kürsüsü kurdurmuş ve o tarihlerde kendisi ile birlikte çalışan çok az sayıdaki çok değerli yabancı dil uzmanı arkadaşları ile kendi fakültesinin sınırları içinde kimi çalışmalara başlamış ve çok ilgine deneyimler elde edilmiştir.

Bu deneyimlerden en ilginç olanı, hiç kuşkusuz, gerçekleştirilen

«Ya-bancı Dilbilgisi Anketi»dir.

Bu yazının amacı; yazarın bir «yurt sorunu» hem de çok önemli bir «sorun» olarak nitelediği konuda yapılan Fakülte çalışmalarını ve elde olunan sonuçları 'bir «örnek olay» anlatımı içinde·, yararlanıla­

bilir düşüncesiyle, açıklamaktır.

il. Vaba·ncı Dil Öğıretim Projesi

Fakültede yapılan 4 Haziran 1980 tarihli Yabancı Dil Kürsüsü

toplantısında aşağıdaki gündem görüşüldü ve karara bağlandı :

Gündem

1 - Ders saatleri

2 - Öğretim, metod ve gereksinmeler konularını kapsayocak

' biçimde okutman qrkadaşların görüşlerini yaz.ılı olarak

3 - Ekipman gereksinmesi - Mevcut

- Yeni (Bütçeye neler konmalıdır?) 4 - Ders malzemesi

- Kitap vb. - Band, plak vb.

5 - Fakültede bir yabancı dil kitaplığı kurulması 6 - Kadro gereksinmeleri ve ücret sorunları 7 - Bürokratik. prosedür sorunları

8 - Öğrencilerin düşüncelerini öğrenmek için bir anket düzen-lenmesi

9 - Gelecek yıllarda yapılacak çalışmaların bir «Yabancı Dil

Öğretim Projesi» içinde kapsamlı olarak planlanması 10 - Öğrenciler için Yabanc.ı Dil Dersleri ile İlgili bir Broşür

ha-zırlanması

Aynı ay (Haziran 1980) içinde okutman arkadaşlar görüşlerini yazılı olarak hazırladılar.

Okutmanlar H. La:le Gürma:n, Ayşe· Sadak, Muazzez Yazıcı, Gülin Ma'Saracı ve en deneyimli hocalarımızdan birisi olan Sayın Zey·nep . Tumba'mn görüşleri aşağıda özet olarak sunulmaktadır. Çok

dene-yimli okutman arkadaşımız Adnan Alkan daha sonra görüşlerini bil-dirmiştir.

Birinci" Gö·rüş

« ... Yabancı dii çahşmalarımıızı daha fa;ydall bir biçime dön'üşt.ür­ mede olanaklarımızı bira.z zorla:yarak ve yabancı uzmanlarını ve yine yabancı öğrenciler içinı ha.zırladıkları fakat bizim bünyemize uygun olmayan modelle·ri tıpa t.ıp aılmadan ancak bunları bizim yapımıza uy-gun olabilecek bir biçime dön~ştürerek öğ·rencilerimize· daha: yararh bir yabancı dil eğit.imi sağhyabileceğ,imize inanıyorum.. Mesleki · tec-rübelerime göre bu konuda· yapılabilecekle·ri · şöyle sıralayabilirim.»

dendikten sonra öneriler madde madde s·ıralanmaktadır.

İkinci Görüş

« ... Fakültemizde· yabancı dilin önemli bir ders olduğun.u hepimiz biliyor ve bunu sık sı.k belirtiyoruz. Yarınını ha:riciyecileri ve idareci-lerinin. en azından bir yabancı dili aıkt.if olarak kullanma· yeteneğini elde etmiş olması gerekir. Öğrencilerimiz ç.ok az bir yabanc.ı dil bilgisi ile geliyor. Bu yüzden okutman en elemanter bilgıilerden ba,şlay·a·rak

işi ba.şta.n ele almak zorunda kahyor. De·rs yıh başmda progra~. gö-rüşülürken kürsümüzün amacmı iki noktada. özetlemiştik : a) ilk üç yılda öğrenciye mesleki metinleri tercüme etme yeteneği kazandıra­ cak kada1r grame·r ve vokabül.er bilgisi ve,rmek ve b) öğ·renciye gün-lük yaşayışında, otel, restoran ve. ahş-veriş yerlerindeki ihtiyacına yeterli ola.cak kada·r konuşma al~şkanllğı kazandırmak.» Bu görüş de kendi kişisel deneyimlerinin verdiği bilgilerle önerilerini sürdürüyor.

Üçüncü Görüş

. «Öğrencilerim.izin yabancı dili anu edilen şekilde öğ.renebilme­

ıeri için a:lmaca.k önlemleri şahsen şu şekilde sıra.layabilirim» denil-dikten sonra hemen önerilere geçHmekte ve şunla·r ile.ri sürülmek-tedir:

«1 - Haftalık de·rs saatlerinin fazlalaştmlmas.ı 2 - Derslere devam zorunluluğu . getirilmesi

3 - Okul kita:phğmd:a bol miktarda yabancı dil okutma:nlarmm bulundurulması

4 - Ders kifaplcmmn ba.nd yahut plaklarının olması ve he·r ders-te on dakika bu bandı yahut plaktan derslerin dinletilmesi. Olanaklar içinde İ'Se «Lisan· .Laboratuam>ndan istifade et-mek gerekir (Fakültede hukuken kullanılmasına olanak bu-lunmayan bir audio - visuel Yabancı Dil Laboratuarı .vardı. M.T.'nin notu).

5 - Birinci ve ikinci sımfla.rda; gramere hakimiyetten gayrı de, rs-ler pratiğe· yönelik ol.up gündelik kelimeler üzerinde· bol bol

durulmalıdır. Örneğin: Bir yolculukta, iş aramada, doktor muayenehanesinde, pazarda, ahş-verişte ge·çen kelimeleri ezberletmeli ve diyaloglcula. konuşmalar yürütülmeli, üçün-cü ve son smıflarda ise dersler bmnşlarına ait terimlerle, tercümeye yöne!ik olmahdır. Sık sık ev öcfıevi verilip bunlar düzeltilmeli ve öğrenciye iade edilmelidir.

Dör~üncü Görüş

« ... Yüksek ·Öğretimde sorunun çözümlenmesi yolunda ... konu ge-rek öğ~renciler gerekse yetkililerce tartışllmakta. ve çeşitli öneriler getirilmektedir. Tartışmaların istenen sonuca varamamasmm bir çok nedenleri arasında konunun tek ta:rafll düşünülmesi de bulunmakta-dır. Yabancı dil öğ·retimine; ilişkin sorunla.rın, özellikle öğrenciler a·çı­ sından ele alınması, onların beklentileri ve gereks.inmeıe,ri gözönün-de · tutula·rak olayın bu açıdan daı irdelenmesi g.erekmektedir ...

Va-bancı dil öğretiminde yapllm.ası zorunlu olan bir başka uygulama da «amaç sapması»dır. Özellikle Yüksek Öğre.tim kurumlarmda: yabancı

dil öğ,retiminde amacm saptanması ve daha sonraki çahşmalarm bu

yönde yapılmasa gerekmektedir.»

Yukardaki özetlerden de anlaşılacağı gibi üçüncü görüş olarak adlandırılan görüşte daha çok klasik konular ve sorunlar dile geti-rilmektedir. Birinci, İkinci ve Ddördüncü görüş olarak adlandırılanlar­ da ise olaya daha değişik yaklaşımlarla bakılmaktadır. Her üç gö-rüşün de ortak yanı «amaç» kavramı üzerinde ısrarla durmak iste-meleridir. Dördüncü görüş olarak sınıfladığımız görüşte «amaç» ko-nusu yalnız acık ve seçik olarak dile getirilmekle kalınmıyor aynı za-manda sorunun öğrenciler açısından ele alınması gerektiği de ileri sürülüyor, ki bu görüş asıl yazımızın konusu ile de uyum içinde gö-rülmektedir(*).

4 Haziran 1980 toplantısının gündemindeki çok önemli madde-lerden birisi de bir öğrenci anketi düzenlenmesi ile ilgili olan idi. Bu anket ancak 18, 19' ve 20 Ocak 1982 tarihlerinde gerçekleştiri­ lebildi. Anketin düzenleme ve değerlendirme s-orumluluğu İngiliz dili Okutmanı Gülin MASARACl'ya verildi. Bundan sonraki bölümde açık­ lanan anket sonuçları Sayın MASARACI tara.tından uzun ve titiz bir çalışma ile elde edilmiştir.

111. Yabancı Dilbilgisi Anketi

Yabancı Dil Öğretim Projesi'nin en önemli kaynaklarından birisi öğrenci anketi sonuçldrı olacak idi. Bu bakımdan anket hazırlıkları ciddi olarak planlandı. Anketin etkili olması için bir Dekanlık Bildirisi hazırlanması kararlaştırıldı. Anket soruları okutman arkadaşlar ta-rafından birkaç kez tartışıldı ve geliştirildi. Anketin nasıl yapılacağı sorunları tartışıldı. 18 Ocak 1982 tarihinde anket formları ile birlikte sınıflarda dağıtılan «Dekanlık Bildiri»nin metni şöyledir:

(*) . Çok Hginç bir rastlantı olarak o sıralarda bu konuda basında da görüşler tartışılmaya devam ediyordu : Örneğin Alev ALATLI, Cumhuriyet Gazetesi'.nde Ali Sirmen ile yaptığı söyleşide «... dilin hangi amaçla öğretildiği bilinmediği için

başarılı olunamıyor.» diyordu. (bkz. «Cumhuriyet. Sordu, Alev ALATLI Yanıtladı»,

Cumhuriyet Gaze,tesi .. 18 Nisan 1983). Elazığ Fırat Üniversitesi Yabancı Diller Bö-lümü Başkanı Şerafettin YAVUZ ise şöyle yazıyordu: «Yabancı dil öğretiminde

neyin amuçlandığı kesinlikle saptanmadığından, üniversitelerimizde, ceşHli düzey-lerde yapılan uygulamalar netice·sinde öÇ}renciler istenilen yararlı sağlayamamak­ tadırlar.» (bkz. «Okurların Düşünceleri: Üniversitelerimizde Yabancı Dil Sorunu»,

Şerafettin Yavuz, Milliyet Gazetesi, 15 Mayıs, 1983). 326

T.C.

İ.İ.T.İ.A. AKADEMİSİ SİY ASAL BİLİMLER FAKÜLTESİ

DEKANLIGI Öğrencilerimize,

18 Ocak 1982

Çağımızda bilim ve teknolojideki hızlı gelişmeler ulaşım ve iletişim olanaklarını arttırmıştır.

Bunun sonucu olarak dünya ülkeleri ve halkları arasında bilimde,·

kültürde, sanatta, ekonomik ve mesleksel konulardaki ilişkilerde bü-yük bir yakınlaşma ve gelişme başlamıştır.

Turizm de söz konusu gelişmeyi arttırmaktadır.

Gelişmek, dünyaya açılabilmek ve çağdaş kalmak için en az bir yabancı dil bilmek zorunlu duruma gelmiştir.

Yüksek öğrenim yapa.rak meslek sahibi olmak isteyen ülkemiz gençlerinin gelecekteki mesleksel ve kültürel gelişmeleri bugünden öğrnecekleri bir yabancı dil ile güvence altına girebilir.

Durum böyle iken Fakültemizde yabancı dil derslerine çok az sa-yıda öğrenci gelmektedir.

Neden?

Bunu anlayabilmek için ilişikteki anketi düzenledik.

Anketin amacı; Fakültemiz öğrencilerinin yabancı dil konusun-daki davranışlarının gerçek nedenlerini anlamak, ..:.. varsa - önerile-rinden yararlanmaktadır.

Ekteki her bir soruyu önce dikkatle okuyunuz. Kaç tane (1) işa­ reti konulması isteniyorsa kendi durumunuzu yansıtacak o kadar işa­ ret koyunuz. Anketten çelişkili sonuçlar elde edilmemesi için bu ko-. nuya özen gösteriniz.

Başarılar dilerim. DEKANLIK

Ayrıca sınıfta bulunan öğrencilere sözlü açıklamalar da yap·ıldı ve sorulan sorular yanıtlandı. Anket için en kalabalık dersler seçildi. Şimdi anket sonuçlarını görelim. Değerlendirmeler daha sonra yapılacaktır.

Ş28

YABANCI DİLBİLGİS.İ ANKETİ - Mezun olduğunuz lise :

Normal lise çıkışlı Yabancı lise çıkışlı

Yanıt Veren Öğ.renci

Sayı _{Ora!n ( % )} 213 7 220 97 . 3 100 2 - Hangi yabancı dilde eğitim gö·rdün.üz?

· Yamt Veren Öğrenci Sayı _{Oran ( % )} İngilizce _{185 84} Fransızca _{16 7} Almanca _{19 9} Başkal·arı 220 ₁₀₀ 3 - a) Hangi smıfta.sımz?

Yanı,t Veren Öğrenci

Sayı _Oran(%) Birinci sınıf _{80 43} İkinci sını.f 40 ₂₁ Üçüncü sınıf _{18 10} Dördüncü sınıf

₄₉

b)

nıflar i·cindir)

Bölüm

Uluslararası İlişkiler Kamu İşletmeciliği Siyaset ve Yönetim

Yamt Veren Öğrenci

Sayı _{Oran ( % )} 4 47 38

89

Si-4 - Okulda v~rilen dil derslerine devam ediyor musunuz?

Evet diyenler Hayır diyenler

Yanıt Veren Öğrenci

Sayı Oran(%) 119 101 54 46 100

5 - De:vam etmiyorsanız. nedenlerini öncelik sırasına göre işa­ retleyiniz. (Aşağıdaki her bir yanıt karşısındaki ku'tu ·içine en önemli gördüğünüz nedeni (1) değeri vermekten baş­ layarak (9)a kadar ,işaret ediniz.)

a) Ortaokul ve lisede iken temel gramer bilgileri alamadım. Dersi izleyebileceğimi sanmıyorum.

Verilen Ya.nıt Veren Öğrenci

Değ:er Sayı Oran(%)

1 42 2 10 3 3 4 7 5 2 6 4 7 2 8 9 4 Toplam 74 0.73 Boş 27 0.27

b) Dışarda özel dershanede öğrenmeyi tercih ediyorum.

Verilen · Yanıt Veren Öğrenci

Değ.er Sayı Oran(%)

1 8 2 9 3 8 4 5 5 5 6 1 7 3 8 5 9 2 Top,lam 46 0.46 Boş 55 0.54 101 1.00

c)

Verilen Yanıt Veren Öğrenci

Değer Sayı Ora.n (%)

1 10 2 4 3 4 4 4 5 1 6 6 7 5 8 3 9 5 Toplam 42 0.42 Boş 59 0.58 101 1.00 330

d) Ders saati uygun gelmediği için devam edemiyorum.

Verilen Yanıt Veren Öğrenci

Değer Sayı Oran{%)

1 10 2 19 3 14 4 4 5 5 6 3 7 2 8 2 9 1 Toplam 60 0.59 Boş 41 0.41 101 1.00

e)

Ve·rilen Yamt Veren Öğrenci

Değer Sayı Oran{%)

1 1 2 2 3 5 4 5 5 4 6 .4 7 5 8 5 9 4 Toplam 35 0.35 Boş 66 0.65 101 ı 1.00

332

f) Ders. saa.tlerini az bulduğum için devam etmiyorum.

Verilen Vamt Veren Öğre,nci

Değer Sayı Oran(%)

1 2 5 3 5 4 4 5 5 6 4 7 ·11 8 1 9 9 Toplam 44 0.44 Boş 57. 0.56 101 1.00

g) Kitap temini güç ve pahah olduğu için devam edemi-yorum.

Verilen Vamt Veren Öğrenci

Değer Sayı Oran(%)

1 2 9 3 7 4 6 5 7 6 7 7 2 8 2 9 4 Toplam 44 0.44 Boş 57 0.56 101 1.00

h) Yukardakilerden başka nedenler varsa· bura,ya yazımz. Verilen Değer 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Toplam Boş

Yamt Veren Öğrenci

Sayı Oran(%) 13 7 5 4 .1 1 31 70 101 0.31 0.69 1.00

Buraya yazılan nedenler yukardakilerin yinelenmesi olmuştur.

6 - Sizce yabancı dil dersle·ri nası-1 olma:hdn? 1ÖnceUk sırasma

göre sıralayınız. (Aşağıdaki her bir yanıt karşısındaki kutu

içine en önemli gördüğünüz nedene (1) vermekten baş­

layarak (4)e kadar işaretleyiniz.)

a) Temel gramer bilgile·rine ağırllk verilmelidir.

Verilen Yanıt Veren Öğrenci

Değer Sayı Oran ( % )

1 114 2 34 3 24 4 26 Toplam 198 0.90 Boş 22 0.10 220 1.00

334

b) Mesleki yayın ve kitapla-rı okuyup anlamo,ya ağırhk ve .. rilmel.idi.r. Verilen Değer 1 2 3 4 Toplam Boş

Yamt Veren Öğrenci

· Sayı Oran(%) 16 28

60

c) GünlÜık ve mesleksel pratik çalışma.lora· a.ğırhk veril·

melidir. Verilen Değer 1 2 3 4 Top-lam Boş

Yamt Veren Öğrenci

Sayı Oran ( % ) 66

93

d) Bol bol· çeviri yapmaya ağırhk verilmelidir. Verilen Değer 1 2 3 4 Toplam Boş

Yamt Veren Öğrenci'

Sayı Oran ( % } 10 39 82 78 209 11 220 0.9'5 0.05 1.00

7 - Fakültede yapılan ·yabancı dil öğretimini geliştirmek ve

et-kinligini arttırmak için kişisel önerileriniz nelerdir? Madde

madde yazınız.

Ankete yanıt veren bütün öğrenciler bu konuda birşeyler yazmış­

lardır. Değerlendirmeler aşağıda yapılmaktadır.

iV. Anket Sonuçları ve Değerlendirmeler

Elbet dikkati çeken ilk sonuç ankete konu olan öğrenci sayısı­

nın ,göreli azlığıdır. Binlerce öğrencinin okuduğu bir fakültede

top-lam öğrenci sayısının yaklaşık yüzde 10 dolaylarında olanına anket uygulanabilmiştir. Çünkü, genel olarak o günlerde önemli bir devam-sızlık sorunu vardı. Dikkati çeken ikinci ilginç sonuç ankete konu

olan 220 öğrene.inin yüzde 46'sının yabancı dil derslerine devam

et-mediklerinin anlaşılmakta olmasıdır. Hemen belirtelim ki yabancı dil

derslerine devam ettiğini söyleyen öğrencilerin önemli bir bölümü de

«sürekli ve düzenli gelenler» arasında, sanıyorum, değildi. Fakat bu

iki önemli sonuca rağmen anket yine de ·çok ilgi çeken yanıt ve eği­

limleri ortaya koymaktadır. Şöyle ki:

1 - . Anket, daha çok, yabancı dilde eğitim yapan okul öğrenci­

lerini değil, devlet okulu ve onun düzeyinde olup yabancı dil konusu

ağırlıklı olmayan lise 'Çıkışlıları kapsamına almıştır (Ankete katılan .220 öğrencinin yüzde 97'si normal lise çıkışlıdır.) Anket, aynı

zaman-da, gerek lisede gerekse yüksek öğrenimde İngiliz dili ö·ğrenmek

is-teyen (ankete katılanların yüzde 84'ü) öğrencileri kapsamaktadır. Bu

2 - Ankete katılan 220 öğrenciden 187'si hangi sınıfta olduk-larını bildirmişlerdir. Buna göre ankete ilgi gösteren öğrencilerin daha

çok birinci sınıftan olmaları dikkat çekicidir (Yanıt verenlerin. yüzde

43'ü). Bu sonuç yalnız ankete katılanlarla ilgili rastlantııı bir durumu

değil, aynı zamanda birinci sınıf öğrencilerinin yüksek öğrenimin ilk

yılında yabancı dil öğrenimi konusundaki beklentilerini ve umutlarını

da yansıtmaktadır. Anketin 3 - a) sorusu ile ilgili olarak c'ıkarılması

gereken paşka bir sonuç da dördüncü sınıf öğrencileriyle ilgilidir.

An-ketin bu sorusuna yanıt veren öğrencilerin yüzde 26.'sı dördünçü sı­

nıftan olduklarını bildirmişlerdir. Bu «deneyimli» öğrencilerin görüş­

lerinin de ·anket yanıtları içinde-ağırlıklı bir yer almış olmasını önemli

bulduğumu belirtmek isterim.

3 - Anketin 3 - b) sorusu· lll'üncü ve IV'üncü sınıflara yöneliktir ve onların beklenti'leri konusundaki eğilimlerini anlamak. amacıyla sorulmuştur. Önce şu saptamayı yapalım : Anket konusu içine üçüncü

sınıftan 18 ve dördüncü sınıftan 49 olmak üzere toplam olarak 67

öğrenci girmektedir. Oysa 3 :- b) sorusuna yanıt veren öğrencilerin

toplamı 89'dur. Nedenini bilmediğim bu durumu böylece belirttikten

sonra sözü edilen 3 - b) sorusuna· verilen yanıtlar üzerinde durmak

istiyorum: Ankete katılan lll'üncü ve IV'üncü sınıf öğrencilerinin

yüz-de 53+yüzyüz-de 43 toplamı olan yüzde 96'sı Kamu İşl~tmeciliği Bölümü

ile Siyaset ve Yönetim Bölümündedir. Uluslararası İlişkiler

Bölümün-den - ki daha çok Dışişleri Bakanlığı'na uzman eleman yetiştirmeyi

amaçlıyordu - olduğunu bildir~n öğrenci sayısı yaJnız 4 kişidir ve bu

sonuç aynı zamanda anketin birinci sorusuna verilen yanıtların

so-nuçları ile de uyum iÇindedir. Çünkü yabancı dilde öğretim yapan

lise çıkışlıların Uluslararası İlişkiler Bölümünü tercih ettikleri yapılan

gözlemler arasında idi. Yukardaki değerlendirmeyi burada da

yine-liy'erek diyeceğim ki Anket'e verilen yanıtlardq «normal lise çıkışlı­

lar»ın ağırlıklı olması anket sonuçlarının önemini arttırmaktadır.

Çün-kü Anket daha çok bu grup içine giren öğrencilere dönük amaçlar

taşımaktadır.

4 - Anketin 5 'inci sorusu yaban0.1 dil d_erslerine devam

etme-yen öğrencilere dönüktür ve devamsızlık nedenlerini öğrenmeyi

amaç-lamaktadır. Yanıtları hem kolaylaştırmak hem de sistemli bir

biçim-de sınıflayabilmek için şu yöntem tercih edilmiştir : Yanıtlar önceden

saptanarak 7 başlık altında ayrı ayrı yazılmış ve yanıtların bu baş:.

İıklara göre verilmesi istenmiştir. Yanıtlar verilirken ankete katılan

öğrencileri siyah-beyaz tercihi gibi dar bir kalıp içinde zorlan;ıak

rine olumlu yanıtın en önemlisinden en zayıfına kadar gitmek üzere,

verilen değerlerin (1) den (9) a kadar olan sıra içinde işaretlenmesi

istenmiştir. Soru 5. e verilen yanıtlar aşağıda analiz_ edilmekte ve

değerlendirilmektedir. ·

Devamsızhk Nedenleri

a) Ortaokul ve lisede iken temel gramer bilgilerini ·alamadım.

Dersi izleyebileceğimi sanmıyorum.

Bu yanıtı devam etmeyen öğrenci sayısı olan 101 kişiden 74'ü

yani yüzde 73'ü benimsemiştir. En yüks~k değerler olan 1 'inci ve

2'nci sıraların toplamı 52 kişidir. Bu sa'yı ise yanıt veren öğrenci

sa-yısı 74 kişi olduğuna göre bu toplamın yüzde 74'ünü teşkil etmektedir. b) Dışarda öze·I dershanede öğrenmeyi tercih ediyo.rum.

Bu yanıtı devam etmeyen öğrenci sayısı olan 101 kişinin ancak

46 tanesi yani yüzde 46'sı benimsemiştir. Fakat benimseyenlerin

ver-dikleri puanlara bakılırsa, heme kadar değerlendirmelerde (1) den

(9) a doğru küçülen bir eğilim olduğu gözlenmekte ise de puanlarda

büyük bir kararsızlığın olduğu sezilmektedir.

c) Dışarda bir işte çahşıyorum.

Devamsızlık nedeni olarak öğrencilerin kimisi sık sık bu nedeni

ileri sürmektedir. Onlara göre yalnız yabancı dil dersleri değil bunun

dışındaki her türlü devamsızlıkların temelinde yatan nedeni «bir işte çalışıyorum» diye yanıtlamak değildir. Anketin bu başlık altındaki

ya-nıtı, 42 öğrenci ile ilgilidir.

d) Ders saati uygun gelmediği için devam edemiyorum.

e) Ders saatlerini fazla bulduğıum için devam edemiyorum.

Sanıyorum Anketin yanıt olarak benimsenen en ilginç bölümü

bu-rasıdır. Çünkü devam etmediklerini. beyan eden öğrencilerin ancak

yüzde 35'i bu yanıtı benimsemiş geri kalan yüzde 65'i yanıt bile

ver-memişlerdir.

. f) Ders saatlerini az bulduğum için devam etmiyorum.

Bu soru yukarda (e)'de sorulanın tam tersidir.

Fakat bu sorunun yanıtını benimsemiş öğrencilerin sayısında

yu-kardaki (e)'ye göre bir ters orantı görülmemektedir. Öte yandan bu

Yanıtı benimsediği anlaşılan ve 'boş; diye gruplandırılan öğrenci

sa-yısı ise yukardaki (e)'ye göre belirli bir azalma göstermektedir.

g) Kitap temini güç ve pahalı oldu.ğ1u iç.in devam edemiyorum.

Bu başlık için alınan yanıtlar yukarda (f) için alınanların tıpkı­

sıdır.

h) Yukarda'kilerde·n ba.şka nede:nler varsa buraya y'a:zmız.

Yabancı dil derslerine katılmayan 101 öğrencinin yaklaşık üçte

birinin bu soruyu yanıtlamak istemesini çok ilginç. buluyorum. Başka

bir anlatımla derslere devam etmeyen öğrencilerin yaklaşık üçte ikisi

bu başlık aitında konuşmayı de~il susmayı tercih etmişlerdir. Başka

bir neden göstermemişlerdir.

5 - Soru 6 ile ilgili değerlendirmeler şöyledir :

«S,izce. yabancı dil dersleıri nasıli 01_{lmaılıdır?} Öncelik ·sıra:sma' gö,re

sıralaıyınız .. (Aşağıdaki her bir yanıt karşısında bulunan kutu içirie en

önemli gördüğünüz nedeni (1) vermekten başlayarak (4) e kadar işa­

retleyiniz.)» sorusuna yanıtlar ve değerlendirilmeleri :

a) Teme:I. gramer bilg.ilerinıe ağı.rlık ve1rilmelidir~

'Bu konuyu, değişik ağırlıklarda olmak üzere, yanıtlayan öğrenci

sayısı 198 yani toplam ankete konu öğrenci sayısının yüzde· 90'ıdır.

Bu yanıtın dağılımından anlaşıldığı gibi (1) ile anlatılmak istenen

de-ğerin çokluğuna bakılırsa 1(198 kişinin 114'ü) öğrenciler tarafından en

~enimsenen yanıtlardan birisi budur.

b) Mesleki yayın ve kita:pları okuyup anlamaya· ağ:ırlık ve1rilmelidir.

220 ki.şiden 194'ü yani yüzde 88 oranında, başka bir deyimle bu

başlık en düşük oranda benimsenen yanıtlardan birisi olarak

gözük-mektedir. Bu yanıt için verilen değerlerin dağılımı da ankete katılanlar

tarafından bu yanıtın 'fazla benimsenmediğini ortaya koymaktadır.

c) Gü:nlük ve mesleksel prati~ çalışmalara ağrrlık verilmelidir.

220 kişinin 201 'i bu yanıtı benimsemişlerdir (Toplamın yüzde 91 'i).

Verilen değerlerin dağılımına bakıldığı zaman (1) ve (2) verenle·rin

top-lamı 66+93=159 kişidir. Öyle önlaşılıyor ki bu yanıt, yukarda a) ile

ifade edilen yanıt kadar hatta ondan d~ha çok önemli bir mesaj

nite-liğ,i taşımaktadır. 338

d) . Bol bol çe·viri yapmaya ağırhk verilmelidir.

220 kişiden 209'u bu yanıtı benimsemiş durumdadır. Fakat

ve-rilen değerlerin dağılımına bakıldığı zaman (3) ve (4) değerler

topla-mı 82+78=160 kişinin güçlü bir ifade kullanmadıkları anlaşılmak~

tadır.

özetlersek «Sizce yabancı dil dersleri nasıl olmalıdır?» sorusuna

öğrenciler başlıca iki eğilimi ortaya koyarak mesaj vermi·ş

olmakta-dırlar. Bu mesajlardan birincisi, yukarda c) de ifadesini bulan

«Gün-iük ve mesleksel pratik çalışmalara ağırlık verilmelidir» yanıtıdır. İkin­

ci önemli mesaj ise· yukarda a) da ifadesine bulan «Temel grafik

bil-gilerine ağırlık verilmelidir» yanıtında bulunmaktadır.

6 - Soru 7 ile ilgili değerlendirmeler aşağıdadır :

Bu soru öğrencilerin yabancı dil öğretimini geliştirmek için

ki-şisel önerilerini anlamak amacıyla sorulmuş ve öğrenci yanıtında

serbest bırakılmıştır. Bu nedenle yapılan öneriler çok çeşitlidir.

Önerileri şöyle sınıflayabildim : a) Ders yöntemi ile ilgili öneriler, b) Ders saatleri ile ilgili öneriler, c) Yabancı dil. laboratuarı ve ders

malzemesi ile ilgili öneriler, d) Genelleştirmeye konu olamayacak

ni-telikli öneriler.

Öncelikle ve önemle şunu belirtmeliyim. Ankete katılan tüm öğ­

renciler Soru 7 ile ilgili olarak birşeyler söylemek istemişlerdir. Bir

mesaj vermek istemişlerdir. -Kimisi kişisel öneri olarak kişisel

sorunu-nu dile getirmeye çalışmıştır. Fakat çoğunluk yukardaki sınıflamanın

a, b ve c ile anlatılan bölümlerine _girebilecek önerilerde bulunmuş­

tur. Şimdi sınıflanmış önerileri ·görelim : a) Ders yöntemi ile ilgili ön.eriler

- Yabancı dil öğretimi temelden başlamalı

- Temel gramer bilgisinden yoksunuz

- Dersler daha cazip duruma getirilme·li

- Birinci sınıfta yabancı· dil zorunlu ders olmalı

- Sınıflarda seviye grupları oluşturulmalı

- Pratik çalışmalara önem verilmeli

- Pratik güncel konular -sık sınav - ödev

- Dersler az öğrenci ile yapılmalı

- Dersler bir güne toplanmamalı, haftaya yayılmalı.

- Zorluk çeken öğrenciye, yardımcı olunmalı

- Soru -yanıt· yöntemi değişmeli -ayrıntılı gramer okutulmalı

-sık -sık sınav yapılmalı

- Değişik kitaplar okutulmalı

- Monotonluk giderilmeli

- Öğretmen --öğrenci diyaloğu kurulmalı

- Psikolojik baskı olmamalı

- Takviye dersleri konulmalı

' - Öğretmen sayısı arttırılmalı

. - Yabancı hoca getirilmeli

- Türkçe açıklamalar yapılmalı

- Ders hızlı işlenmemeli

- Hazırlık sınıfı kurulmalı

b) Ders saatleri ile ilgili. öneriler

- Ders saatleri arttırılmalı

- Ders saati haftada· 5 saate çıkartılmalı

:___ Ders saati haftada 8 saat~ çıkartı.imalı

- Ders günleri değiştirilmeli ve tatil günlerinde de ders yapılmalı

- Gece kurları yapılmalı

c) Labora,tuar ve ders ma.lzemesi ile ilgili öneriler

- Yabanc.ı dil laboratuarı kurulmalı

- Kütüphaneden yararlanmak gerekti

- Yabancı dil kitapları arttırılmalı

d) Genelleştirmeye konu olamayacak nitelikli öneriler

Bu grup altına alınabilecek öneriler arasında (Cuma günleri

ders-lere namaza giden öğrenci gelemiyor), (Okutmanlar erkek olmalı)

gibi olanları bulunmaktadır.

V. Sonuç

Kişisel kanıma göre yukarda açıklanan ve bugün de

güncelli-ğini koruduğunu sandığım sorunların temelinde yatan en büyük

ge-reksinme «iyi tammlanmnş. ve yaygm olara-k benimsetilmiş ortak

amaç-lar» konusudur. Yüksek öğretimde yabancı dil öğretiminde «amaç»

iyi tanımlanmış ve büyük kütlelere qenimsetilmiş olmayınca bir «öğ:­

retim politikasrnnın v'arlığından da elbet söz edilememesi gerekir. Aynı

zamanda gerekli «aracla.r»ın da gelişi güzel saptanması rizikosu

or-taya çıkar. En yüce ve en değerli kaynağımız olan «insan kaynağı» da

rasyonel ve etkin olarak kullanılamamak rizikosu ile karşı karşıya

kalabilir. Onun için Yüksek Öğretimde gençlerimizin yabancı dil öğ­

renimini nasıl sağlıyacağımız konusunda uiusal düzeyde çaltşma!ar

yapmak, giderek daha çok dışa açılmak zorunda kalacak olan

ül-kemiz için .ivedi bir zorunluluk . olarak görünmektedir.