ıııı=ıııııımııımıııııımıııııııııııııııııııııımııııııııııııııııııııııiiiıııııiiiımtJiiııımiiiıııııııııımıııı=mı
İ
T A R İ H
I
IIIIEIIIIIIIIIİIIIIIinillllilllllllllllllllllllllillllllllllllllllilllllllllllllllllllllll|ll]rihllllltnilllllllilllll=llll
Kalyoncular kışlası
X V I I I nci a s rın s o n u n d a k a ly o n c u l a r ı m ız ın k a r a d a k a l a c a k l a r ı b i r kış l a l a r ı y o k t u . Bu se I b ep le , k a l y o n c u l a r[
Y a z a n
Halûk Y, Şehsuvaroğhı
D
I Bu k ı ş l a n ı n öl-1 g ü l e r i n d e k i â hen- i gi, kapı ü s t l e r i n d ek i k ö ş k l e r in i n g ü z elliğ in i ve k e n di d e v r i için d e ı K a s ı m p a ş a d a ve G a l a t a d a b i r t ’ - kım b e k â r o d a l a r ı n d a y a t a r l a r d ı . Bu o d a l a r d a h e r t ü r l ü d is ip lin d e n u z a k y a ş a r l a r d ı .K a p tan -ı D e r y a Gazı H a ş a n Paşa bu b a ş ı b o z u k h a y a t ı b i r d ü z e n e s o k m a k ve k a l y o n c u l a r a m a h s u s b i r kışla y a p t ı r m a k istem iş, f a k a t h e r t a r a f t a n k e n d is in i ç e k e m i y e n i n s a n l a r ı n m u k a v e m e t i ile k a r ş ı laş m ıştı. N i h a y e t b ü t ü n g ü ç lü k l e ri y e n e r e k ve m a s r a f l a r ı k e n d i ke s e s in d e n ö d i y e r e k 1784 y ılın d a . K a si'.npaşada, d e n iz k e n a r ı n d a b i r K a l y o n c u l a r K ışlası y a p t ı r m ı ş t ı . Bu k ı ş la n ın b i r de cam ii v a r d ır . K tş la n ın o r t a s ın d a inşa e d ilm iş b u l u n a n bu c am i f e v k a n i d ir . İki t a r a f ı n d a n m e r d i v e n l e r l e ç ık ı l ır . Kapısı ö n ü n d e b i r m e k t e b i ve o- n u n a l t ı n d a da B a şa ğ a h ü c r e s i ile ç a v u ş l a r ı n h ü c r e l e r i v a r d ı r . Ca miin m in a r e s i b i r ş e r e f e l id i r Bu c a m ie . A b d ü l h a m i t I ve S e lim III. b i r ka ç d efa c u m a s e lâ m lığ ın a g e lm i ş l e r d i r Z a m a n ı m ız a k a d a r , de niz k u v v e tl e r i m iz i n e m r i n d e t ü r l ü h i z m e t l e r d e k u l l a n ı l a n ve d e v r in i n gü zel b i r y apıs ı ol an bu eski kışla, b u g ü n h a r a p o l m u ş ve y ık ılm a ğ a t e r k e d i l m i ş b i r h a l d e d i r
O y s a ki, bu b in a m im a r î k a r a k t e r i ile b i r d e v i r tem sil e t m e k te , deniz t a r i h i m i z i n geçm iş g ü n l e r i n e ışık t u t m a k t a ve b ü y ü k b i r d e n iz cim izin de h â tı r a s ı n ı y a ş a t m a k t a dır.
t k in c ı D ü n y a H a r b i s ır a s ın d a j R a h m e tli A bidin D a v e r bu kışla ve Gazi H a şa n P a şa için b i r fık ra y a zm ış ve k e n d i k e se sin d en b ir kışla y a p t ı r a n bu d e n iz cin in h â tı ra s ın a h ü r m e t e n kı şl a ba h çe sin e b i r h e y k e l i n in k o n u lm a s ın ı iste m iş ti . O v a k i t k i De niz M ü s te ş a r ı, bu fık ra m ü n a s e b e t i y l e Millî S a v u n m a B a k a n ı, r a h m e t l i G e n e r a l Ali Rıza A r t u n k a i ’a b e n im iza h at v e r m e m i i s tem iş ti Ben de. bu fık ra ile V e k ile g id ip m u h a r r i r i n di leğini a n l a t m ı ş t ı m . V e k il G e n e
r a l, b en i d i n l e d i k t e n s o n r a , bir m ü d d e t d ü ş ü n d ü . «Sizin b i r kışl a nız v a r s a bizim S e lim iy e , Davut- p a ş a v e s a ir e gibi b ir çok kı şl am ız v a r d ı r . B ö y le b i r yol a ç m ıy alım . S o n r a , hepsi için lâzım g e l i r (1) d edi. Ben, K a p t a n P a ş a n ı n kese s in d e n y a p ılm ış , d e v le t in m a s r a f e t m e m i ş b i r k ış la o lm a s ı f a r k ı n a t e k r a r i ş a r e t e t m e k is t e d i m s e de G e n e r a l , f i k r in i d e ğ iş ti r m e m i ş t i.
K a s ı m p a ş a , beş y ü z s e n e lik de n izc ili ğ im izin b ü t ü n t a r i h i n i y a ş a ta n b i r s e m t t i r . Bu s e m t t e m ü t e a d d it a s k e r î te s is le r y a p ılm ış , Has- k ö y e d o ğ r u m a ç u n a l a r , t e z g â h l a r k u r u l m u ş v e b u r a l a r d a A k d e n i z h â k i m i y e t i n i tes is e d e n y e n ilm e z T ü r k d o n a n m a l a r ı inşa e d il m iş ti r . F a k a t ne vazık ki, b i lh a s s a son s e n e le r d e , t a r i h î b i n a l a r ı m ı z d a i m a k ü ç ü m s e n m i ş , o n la r ı y ı k ıp y e r l e r i n e ç im e n to d a n k ü b i k b i n a l a r y a p m a k i m a r ve m e d e n i y e t s a y ıl m ış tır . Bu d ü ş ü n c e ile K asım p a- şa d a da b i r kaç a s ı r l ı k geçm işi o- lan b i n a l a r ı m ı z y ı k ıl m ış v e y e r l e r i n e yeni b i n a l a r k u r u l m u ş t u r . H a l b u k i , b ü t ü n b u y ı k l a n b i n a l a r , T ü r k d en iz ciliğ in in g eçm iş in i sö y le m e k t e ve m u h t e l i f d e v i r l e r i n i gös t e r m e k t e d i r .
K a s ı m p a ş a , bu b i n a l a r l a . K a l y o n c u l a r k ış las iy le v e eski b ir K a p t a n P a şa k o n ağ ı o la n h asta- h a n e s i y l e (2) b i r t a r i h t i . Biz o t a rihi k a z m a d a r b e l e r i y l e y ık ıp pe r i ş a n e ttik . Ş i m d i sıra . Gazi H a şan P a ş a n ı n y a p tı r d ı ğ ı K a l y o n c u l a r K ış la s ın a g e lm iş gibi g ö r ü n ü y o r . O da y ık ılır s a , b i r deniz ci l e r s e m ti o lan K a s ı m p a ş a , a r t ı k b ü t ü n h ü v i y e t i n i k a y b e t m i ş ola c a k t ı r . _____________ __
! KURŞUN MADENİ J
i
ALINACAK
*
t
P. K. 5 K A R T A L ki m im a r î d e ğ e r in i, m i m a r l a r ı m ı z d a h a s a l â h i y e t l e b e l i r t i r l e r . D ü n y a n ın hiç b i r y e r in d e , b u g ü z ellik te b i r y a p ı, a r t ı k e s k id i, d iy e y ı kılıp o r t a d a n k a ld ı r ı lm a z . B u r a da iki yüz s e n e lik d e n iz ciliğ im iz in b i r çok h â t ı r a l a r ı y a ş a m a k t a d ı r . B ir z a m a n l a r , içinde mü.şekkel k a ly o n c u l a r ı n y a şa d ığ ı bu k ış lad a s e n e le r c e de C u m h u r i y e t d e v r in i n d e n iz c ile r i ta l i m g ö r m ü ş ve b ir çok deniz s u b a y ı m ı z ın b u b in a d a is im le r i ve h â t ı r a l a r ı k a lm ı ş t ır . i y i b i r r e s t o r a s y o n d a n s o n ra , bu b i n a n ı n deniz m üzesi o l a r a k k u l la n ı l m a s ı d ah i d ü ş ü n ü l e b i l i r . T a rih y a d ig â rı e ş y a la r , s i l â h l a r , bay r a k l a r b ö y le t a r i h i y a p ı l a r d a da ha b ü y ü k b i r m â n a alır. B i r a s ı r d ı r b i n le r c e k a h r a m a n y e ti ş t i r e n H a r b i y e M e k te b in i b ir a s k e rî m ü ze y a p m a k d u r u r k e n kaz m a ile y e r e s e r e n z ih n i y e te ne k a d a r şaştı isek, K a l y o n c u l a r K ış la sını y ı k m a k i s tiy e n z ih n i y e te d e o k a d a r şaşa rız. A r t ı k m az im izi kaz m a l a m a k t a n v a zg e çs ek çok iyi et m iş olacağız.(1) Bazı k a r a g e n e r a ll e r i deniz m e v z u u b a h is o ıu n c a «siz» ve «biz» d iy e k o n u ş m a y ı i ti v a d e tm i ş l e r d i r .
(2) Deniz h a s t a h a n e s i binası, K a p tan -ı D e r y a K ü ç ü k H ü s e y in P a ş a z a m a n ı n d a K a p t a n P a şa ko n a ğ ı o l a r a k inşa edil m iş , i k in c i M a h m u t z a m a n ı n d a , b u r a d a ilk B a h r i y e M e k t e b i m iz açılm ış, Kı r ım H a r b i n d e b in a . M ü ttefik ’ere. t a h s is o l u n m u ş , n ih a y e t, Deniz H as t a h a n e s i h a li n e e g e t i ri l m i s ti r .. Bi n a , son z a m a n l a r d a y a p ıl a n m ü t e a d d i t t a m i r l e r l e ilk inşa k a r a k t e rini t a m a m e n k a y b e t m iş ve ilk d e v i r l e r d e n hiç b i r k ıs m ın m u h a f a za s ın a l ü z u m g ö r ü l m e m iş ti r . B u g ü n m e v c u t o la n k u l e d â h i, ilk şek lin d e n ayrı b i r h a le g e ti r i lm i ş t ir . B u k u l e m ü n as eb e tim le b i r k ü ç ü k h â t ı r a y ı n a k l e t m e k is t iy o r u m . İlk D eniz K u v v e t l e r i K u m a n d a n ı m ı z O r a m i r a l M e h m e t Ali Ü lg e n a n la t m ış tı . B a h r iy e d e i k e n b i r K a p t a n P a ş a , y a h u t B a h r i y e N azırı v a z i f e y e b a ş la d ığ ı v a k i t b u k u l e y e b a y r a k ç e k ilir m iş . O r a m i r a l , Da m a t M e h m e t A li P a ş a n ı n son K a p t a n P a ş a lığ ı z a m a n ı n d a d ü n y a y a g e lm iş, d ü n y a y a g eld iğ i gece b a bası r ü y a s ı n d a D eniz H a s ta h an e s i- n in k u l e s in e b i r b a y r a k ç ek ild iğ in i g ö r m ü ş v e b u n u h a y ı r l ı b i r a lâ m e t s a y a r a k , o ğ lu n a M e h m e t Ali is m in i v e r m i ş . H a k i k a t e n , oğlu da s e n e l e r so nra, C u m h u r i y e t B ahıi - y e sin in b a ş ın a g e çm iştir .
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Ta h a Toros Arşivi
