Ertuğrul Gazi'nin Bilecik'teki Vakıfları

ERTUGRUL GAZANIN BİLECİK'TEKİ

VAKIFLARI

Dr. Mehmet Akif EROOĞRU

I. BELGELER HAKKINDA

E

Ertuğrul Gazi, belgelerdeki bilgilere göre Sö­ ğüt, Karacahlsarve Bilecik havâlisinde sâza ile

meşgul olmuştur.

Türkiye arşivlerinde Ertuğrul Gâzi ile ilgili çok az sayıda belge vardır ve bu belgeler de bu konu üzerinde çalışanlar tarafından layı­ kıyla incelenmemiştir^. Ankara'da Tapu ve Kadastro Genel Mûdûriûğö Arşivi nde ve Va­ kıflar Genel MüdürtûğO Arşivi nde Ertuğrul Gâzî "nin Bilecik'teki vakıflanna dair belgeler bulunmaktadır. Bu belgelerden. Osmanlı

pa-Enugnıl Gazi hakbnda cn iyi ilmt ara^iınna Mûkrimin Halil Yinanç tararından yapılmıştır. Bkz: "Enujnıl Gâzt" İA. IV. (1977), SJ28-337.

Ertuğrul Gazi hakkında bilgi veren araştırmaların bazıları şunıardıı; Mehmed Sûreyyâ Sicill-i Osmanî yahud Tez-ktıcH McfâhiTH Osmaniye , I, MatbuH Amire. 1306. s. 17-18; MOkrimiıı Halü Tınanç "Miltt lanhımize Dair Eski Bir Vesika", TTEM. 2(79), 1 Mart 1340; Ffwteridi Gieae, "Osmanlı İmparaioclutunun Tevekkülü McseleJcsi". TM, I, (İsunbul 1925), s.151-171; Fual KfipnUO. "Osmanb İBpwato(1u|unım Etnik Menşei Mesdeteri" Bcileten. VTI/28, (1943), s.219-313; L Hakkı Uzunçarylı. Osmanlı Tarilıi.1 Ankan 1982. s.100-101: Hüseyin Namık Oricun. "Omanlılar ve Kayı-lum kabdesi". Derflh. (1338); aynı yazar, -Osmanlıların Aslına Dair". Türklük.V, (Ajustos 1939), SJ45-357; İsmaU Himi Danifmend, "Osman Gazi ni* nesep ve huviyeii", Türiüûk.111. (1 Haziran 1939), s.207-223; aynı yazar. "Osmanlıların asb meselesi- 2 Osman oğullarına isnad edilen sahte milliyetler", Türklük.V, (AfiMoa 1939). sJ67-382; aym yazar, "Osmanblann asb meseku: 3 Osman OfulUnna İnsad Edilen Sahte Mil­ liyetler". Türklük.VI. (1 Eylül 1939), S.4Z5-437: aynı yazar. "Osman Gazi'nin nesep ve hüviyeti" Hakkındaki Ten­ kide cevap-. TOridük. VI, (1 Eylül 1939), s.477-«9: (aynı yazı için bkz.Yeni Türit.VIly81. (Eylül 1939), s.366-378); Adnan Erzi. "Tahlil ve Tenkit: Osman Gazi'nin Nesep ve Hüviyeti ismail I lâmi Danışmend'e cevap-Yem Türk. VII/8Z (Birinci teşrin 1939), s.424-432: aynı yazar. "Bibliyografya: Nihal Sami Banar1ı-XIV üncü asır

82 Dr.Mchmct AKİF ERDOĞRU

dişahlannm Bilecik'i Ertuğrui Gazi'ye vakfet­ tikleri anlaşılmaktadır. Sözkonusu vakıf, aslında, tahsîsât türünden olup, gayrîsahîhdir. Dolayısıyla vakıf kelimesi araştırmamızda tahsisat anlamındadır.

Konuyla ilgili bir belge ondörl yapraklı kü­ tlük bir Vakıf Defteri'dir. Sözkonusu defler TKGM KujTjd-ı Kadime Arşlvi'ndc "CcdM

Va-kıjlar Tasnifı"adc 156 yeni numarada (eski nu­

marası 2163) kayıtlı olup, Ertugrul Gâzi'nin Bi­ lecik'teki Vakıf gelirlerinin kayıtlarını içine alır ve "Defter-i Evkâf-ı Ermğnd Gâzî der Bilecik"

ismini taşır. Defterin ilk sayfasında III. Ahmcd-'iıı kırmızı mcrükkcple çekilmiş güzel bir tuğ­ rası bulunmaktadır. Ayrıca defterde üç tane pu­ sula eklenmiştir.

İlk sayfadaki bilgilere g()rc Ağustos

1706 (Gum-i ReMDUhır 1118) tarihinde mu­ harrir Ilaa Iiaseyin Ilıfu tarafından hazırlan­ mış ve 22 Eylül 1706 (13Cemaziydahir 1 lıS) tarihinde de defterin bir sureti Dcflerlıâne.i Âaire'ye teslim cdimişiir. Ancak 1706 yılından önce Boı Reccb'in SultaiWinii sancağı mutasar­ rıflığı zamanında Ertuğrui Gazi cvkâfının tahrî finin yapıldığı ve tahrirle ilgili bilgilerin İstan­ bul'a gönderildiği anlaşılmaktadır. Defterdeki huccetde belirtildiğine göre 1706'da Bilecik'te­ ki Şeyh EdeMta ve Timur Bey zâviyeleri vakfı ile Ertuğrui Gazi vakfı arasında çıkan arazi an-laşmazlıklannı halletmek ve vakfın sınırlarını yeniden tesbit etmek için Anadolu valisi Çer­ keş Mehenuned Paşa^ Söğüt kadısı müvellâ es--Seyyid Mehmed Efendi ve muharrir Hacı Hüseyin Hıfzî görevlendirilmiştir. Çerkeş

Me-dolu şairterinden Ahmcdt 'nin Osmanlı tarihi: Dlsitan-ı tevarih-i mûlû k-ı âl-ı Osman ve C e m ^ ve Hurşid Mesne­ visi. İst. 1939". Belleten, IV/14-15, (Nisan-Temmuz 1W0), s.271-274; aynı yazar. "Osmanlı Devteiinin Kunıcusu-niM İsmi Mesetesi". TM, VU-VIM. (İst 1942), sJ23. 326; Nihad Sami Banariı. -Ahmedi ve Oâsiian-ı Tevârih-i Müllk-t Al-i Osman I", TM, VI (İsi. 1939), s. 67: V . L Mtoge, "Eıtoghnıl", F,İ2. II. s710-711: İsmet Parnıa-sızo^ıt, "EnuğruJ Gazi", Türk Ansiklopedisi. XV. (Ankara 1968), sJ49-3Sl: Gnu|ni Gazi'nin turtxsinin resto­ rasyonu için bkz. Richard Hartmann. im Neuen Anatolıen, Leipzig, 1928, S.49-S0: Ktom Baykal. Bursa ve Anıt­ tan. Bıma İ9S0. s.107; Karakeçili aşiretinin Enugrul Gazi türbesini ayaıet etmeleriyle ilgili olank bkz. Ftanz TacKhner, "Das Reitcıfcsi Der Yürüken Zu Ehren Oes Gazı Ertoğrul ın Söğüı". Vom Bosporus zum Ararat. Herausgegeben von Friedrich Kari Oömer, Maınz/Rheın, 1961, s.265-268; Faruk Sümer, 0|uziar(Tarkmenler), İsunbul 1980, *JSÜ-22\; Sefa Öcal, "Eıluirul Gazi, Türbesi ve Haziresinde Yaunlar", Türk Dünyası Araştırma-laa 45, (Aralık 1986). s.97-184. Tayyip Gökbilgin. "SölOl EnujnU Gazi Türbe»" İÜEFTED. 4/3, 1973-1974. s.97-90.

Kâtip Çelebi, Bilecik'te Bursa yastı|ı, döşek, abayi ve kadife gibi eşyanın Işlendiji çok sayıda atölyenin (Urgâh) bulundu|unu bildirir (bkz. Cihinnümâ. İbrahim Müteferrika uıb'ı, İsL 1145, s.643). 'Vine Bilecik'le ilgili bazı araş-tırmabr için bkz. Ali Cevad, Memâlik-i Osnuniyenin Tarih ve Coğrafya Lügati, (sl. 1313, s.227-228; Şemseddin Sami. Bilecik'in 1899 yılında. HOdavendigar vdiyetindeki Ertu|nıl sancağının merkezi olduğunu: Küplü, Bazarcık, Gölhazan, Yarhisar ve Lefke isimlerinde beş nahiyesinin bulundujunu bildirmektedir. Aynca Bilecik'te 202 cami ve mescid, 8 medrese, 7 tekke, 13 kilise, 196 mektep. 1 han ve 625 dOkkânm bulundu|unıı yazar. Bilecik için yine bkz. Ali Asaf, Hüdavendigar ViUycti Cogniya ve AhviM Umumiyesi, Bofu 1308. s . 8 1 « : Ahmed Refik, - Bile­ cik". İkdam, no. 8662. 24.4.1921: aynı yazar. "Fatih Zamanında Sullanönü", İkdam. no. 9470. 31.7.1923; aynı ya­ zar, "Fatih Zamanında SulUnüyüiü". TOEM, 14. 3(80). I Mayıs 1340: Besim Darkot. "Bilecik", İA, II. (İst.l-944)4.611-612; VJ.Pany. "Bıledjik ".El^ . I, s.1218; Süreyya Ümut, "Bilecik'in Coğrafi Durumu". Bilecik 1967 İl Yıllığı, $.28; Reşat Genç. "1572 Tarihli Tahrir Defleri ne Göre XVI. Yüzyılda Bilecik ve Çevroi", Il.Osmanlı Sempozyumu. Eylül 1985 Söfût, Ankara 1986. s.27-37.

ERTUĞRUL GAZİ'NİN BİLECİKTEKİ VAKIFLARI 83 hemmed Paşa mübaşir tayin edilmiştir.

III. Ahmed tarafmdan görevlendirilen tah­ kik heyeti, dava konusu olan Bilecik'e bağlı

Ye-diler-üyOga'ne gelmiş; Bilecik ahalisinin de

yardımıyla davayı çözümlemiştir. Bu olaylar sı­ rasında Enuğrul Gazi vakfına ait arazilerin sı­ nırlan ve yıllık gelirler yeniden tesbit edilmiş ve deftere kaydedilmiştir. Tanzim edilen yeni defterin bir sureti Dcfter-i Hâkâni Nezami'ne verilmiştir. Araştırmamızın sonunda metnini olduğu gibi verdiğimiz I numarah belge sözünü ettiğimiz defterdir. Bu şekikle yeni defterin dü­ zenlenmesiyle 1706'da Darüssaâdc Ağası^ olan

Abdullah Aga'nm •mürûr-ı eyyâm ile muhıell

ve mUjewe^ olan vakfın yeniden tahrir edilme­ si' isteği de yerine getirilmiştir.

Araştırmamızın sonundaki I I . III ve IV nu­ maralı belgeler Kuyûd-ı Kadîme'de saklanılan sırasıyla 145, 541 ve 345 numaralı Sultanönü sancağına ait MuTassaL İcmal ve Vakıf defter­ lerinden çıkarılmıştır. Bu defterlerden 145 nu­ maralısı 1572(hicri 980) 541 numaralı olanı

1575 (hicri 983) ve 345 numaralı defter de I568(hicri 976) tarihini taşır.

Araşurmanın sonundaki V numaralı belge ise Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde saklı 265 numaralı "Defler-i Tafsil-i Muhâsebe-i Ana­ dolu" isimli defterdedir. Vakfın vakTıyesi ve

masraftan gösteren muhâscbe kayıtlan araştır­ malarımıza rağmen bulunamamıştır. Bundan dolayı da vakfa ait bilgiler vakfın gelir

kayıtla-nna dayanmaktadır. Bu kayıtlar Bilecik'in 1706 yılındaki durumunu göstermesi bakımından da aynca önem taşır. Zira, Bilecik'in bu dönem­ deki durumunu gösteren belgelere arşivlerde az rastlamr.

II-VAKFIN KURULUŞU MESELESİ Vakfa ait belgelerde vakfın ne zaman kim tarafmdan kurulduğu (vâkıO açık olarak belir­ tilmiyor. Ancak belgelerde Bilecik şehri ile Gûnyûzü nahiyesindeki Dekinözü, Mihaiıç nahiyesindeki Samakov (diğer adı Dllkücek)

köylerinin "mo takaddemden vakfa hasıl ve

kadîmden bu ana değin vakf"^ olduğu kayıtlıdır. Belgelerde geçen ' matakaddem ve ka­ dîm" laflanma ne kadar eskiye uzanabileceği tartışılabilir. Osmanlı kanunnâmelerinde ön­ cesini kimsenin bilmediği veya hatırlamadığı döneme kadîm denilmektedir. Bununla bera­ ber vakfın en azından Bilecik'in 1299 yılında Osman Gazi tarafından fethinden sonra kuru­ labileceği ortadadır. Nitekim bazı kayıtlardan vakfınXI\6yüzyılın başlannda, Osman Bey ta­ rafından kurulmuş olduğu izlenimi çıkmakta­ dır.

Aşıkpaşazâde, Neşri, Hoca Sadeddin, Mû-neccimbaşı Ahmed ve Solakzâde gibi Osmanlı tarihçileri Osman Gazi'nin Bilecik'i fethettik­ ten sonra gelirierini ailesine ayırdığım söyler­ ler . Ibn Kemal de bu bilgiyi verir ve Osman Gazi'nin Bilecik'i ailesi (ehl-l beyt) için 'ciheı-i

5. Darüssaâdc /XgaM. Osmanlı sarayının ve 1 brcm-i Hümayun ajabnnın cn büyüğü idi. vazifelerinden Nri .sel;îlin

valunannın nezarcı «mckli. Bu vazife kenUikrine l.'^OS yılından ilabcrcn verilmiilir. Darüisaadc Agjlıgı lıakkındrı daha gcnij bilgjiçin bkz. l.IbUj Uzunç-jr^ılı. Osmanlı IX-\lelinin Saray Te^kiblı, /Vıkara 1984. $.172-183. <>. İleride 1 numaralı belgenin 2 nunuralı ekine bakmu.

7. 1 numaralı belgenin 1 numaralı ddne ve II numaralı belfcye bakma.

8. Afikpafazide ve Ne^ıi. Bilecik'in O«nano|ullanna linUr olarak verildiğini (Tev<ritı-i Al-i Ounan, Ali Bey Ub'ı

İM.ı»ı. t.20) Kitâb-ı Cihânnümâ, I . Ankara 1987, s.ıi3) Hoca Sadeddin ve Soiakzide. sarf edilmek için aynldıtm (Tâcü't-Tevârih. 1. Ankara 1979. 0 7 ; SoUkzide Tarihi, İaı. 1297, ».IS) ve Mûneccimbaşı da Bi­ lecik'in Osmano^ulUnna layln edildiğini (Sahâifül-AhNIr. Şair Nedim Tercemeıi. ».278) lâylemekiedir. Osmanlı vekiyinâmciennde Bilecik in Osmanoğullanna vakf ediMiğine dair açık bir kayıl bulunmamaktadır.

84 Dr.Mehmet AKİF ERDOĞRU

maa§" tayin ettiğini bildirir . Sögüt'de Orhan

Gazi devrinden önce Ertuğrul Gazi'nin canı U Çin bir parça bağ ile ellki kâfirlerin vakfedil-mesi^^ de vakfın muhtemelen Osman Bey larafmdan kurulduğu izlenimini güçlendirir. Aynca 1706 yılında çıkan arazi davasında Bi-leciklilerin "bu hudûd ile mahdûd olan arâzi ve

bağât ve badeler ve medine-i mezbûre merhûnt-ı mumaileyhin (Ertuğrul Gazi'nin) vakfıdır eben an ceddin böyle bilürüz^^ şeklinde beyanda bulun­

maları, vakfın Osmanlı Devletinin ilk yıllarında kurulmuş olabileceği izlenimini destekler nite­ likledir. Bunun yanında Osmanlı padişahlarının hemen hepsi ataları Ertuğrul Gazi'nin anısına vakıflar kurmuşlardır. Yeniçeri, taycı gibi züm­ relerin bulunması vakfa ilavelerin yapıldığmı göstermektedir.

III. VAKnN ÖZEIJJĞİ VE İDARESİ Ertuğrul Gâzîvakfının temel özelliği "se •

lâtîn v'(iÂ^"^^oimasıdır. Osmanlı padişahları,

Ertuğrul Gâz! vakfını kendi vakıflarının ya­ pısına sokmuşlardır. Bunun sebebi muhteme­ len vakfın devamlıhğının sağlanması ve her türiO müdahalenin dışında tutulmak istenme­ sidir. Bilindiği gibi selâttn vakıflarının idaresi Darüssaflde AğaJı|ı'na'^ bağlıydı.Darflssaade Ağası, selâtîn vakıflarını nezaretle vazifeliydi Tevliyet ise padişahların vekil tayin ettikleri ki­ şilere verilirdi. Bu durum Ertuğrul Gâzî vakfı­ na âit belgelerde de açıkça görülür.

Belgelerde adı geçen w Ertuğrul Gâzî ev-kâfına nezaret ettiği anlaşılan Darüssaâde Ağa­ larından biri JII. Ahmed'in Darüssaâde Ağası olan Abdullah' Ağa'dır. Abdullah Ağa, bozul­

muş ve kanşmış dan Ertuğrul Gâzî vakfını 17M yıluida teftiş ettirmişti. Mütevelli olarak da belgelerde iki kişinin um\ geçer. Bunlardan ilki 1706'da mütevvelli olan Mehmed bin Ah­ med, diğeri ise 1787'de mütevelli olan Te-berdârân-i Hâssa'dan Kuşçu Mehmed'dir.

Vakfın ikinci özelliği "menrûzü'l-laılem vr

maktuü'l kadem min külli'l- vücûh serbestiyyet" 14

üzere kayd ve tahrîr edilen vakıf olmasıdır.

Yani serbest vakıfdır. Bilindiği gibi devlete ait topraklan sadece padişahlar ve vezirler serbest olarak vakfetmişlerdir. Burada vakfedilen şey, toprağın rakabesi veya tasarruf hakkı değil sa­ dece vakıf sahada yaşayan kişilerden alman ver­ gilerdir. Bu tür vakıfların gelirleri, devlet bütçesinden karşılanması gereken hizmetlere ayrılmıştır. Serbest vakıflara lînâr ve mülk idarecileri (sancakbeyi, subaşı gibi) gi­ remez, vakıf bölgede teftişte bulunamazlar, vergi toplayamazlardL Bu görevler tamamen vakAn mûtevellîsine bıraküırdL Selâtin vakıf­ larında bu şekilde bir uygulamaya gidilmesi­ nin sebebi, daha önce de belirttiğimiz gibi, vakfı çeşitli müdahalelerden uzak tutmaktı. An­ cak yine de selâtîn vakıfları kendilerini müdahâ-lelerden kurtaramadılar.

Enugrul Gâzî vakfının Şeyh Edebâlı ve Ti­ mur Bey vakıflarıyla olan arazi anlaşmazlığı u-zun yıllar sürmüştür. Neticede dava konusu olan Yediler-üyügü isimli yerin Ertuğrul Gâzî vakfından olduğuna 1706'da karar verilmiştir. Karar heyetinde Bilecik imamı Ali Efendi İbn-i Hasan, Bilecik nakîbi es-Seyyid Muştu fa

"Bilecik nahiyesinin mahsOianü Osman Han ehl-i beyt içün cihet-i maaş tayin eyledi kiçi oğlu Alaeddin Paşayı inâsıyla anda koyub Edebâlıyı üzerlerine emtn «yledi (Bkz. Ibn Kemâl, Tevârih-i AI-i Osman, I, (yay. Şerafettin •Hıran), Ankara 1970, s.140).

Hûdâvendigâr Vilâyeti Vakıf Defteri, Kuyûd -1 Kadîme Arşivi, no. 585, s.282a. I numaralı belgenin 1 numaralı ekine bakınız.

Selâtîn vakıflan hakkında bta. Ahmet Akgündûz. İslâm Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, Ankara 1988. s.287.

5 numaralı dipnota bakınız. 1-1. I ve V numaralı belgelere bakınız.

E R f U Ğ R U L GAZİ'NİN BİLECİK'TEKİ VAKIFLARI 85

Çelebi İbn-i es-Seyyid Abdûlbâki ve Bilecikli pek çok kişi vardır. Karan Rumeli kadı aske-r i Abdullah, Anadolu kadıaskeaske-ri Mah-mud, Bilecik nâibi Mehmed, Söğüt kadısı Seyyid Mehraed, Orta Lefke kadısı İbrahim Hıfzî ve Bilecik müvellâsı Süleyman tasdik etmişlerdir^^. V a k f ı n maruz k a l d ı ğ ı meselelerden bir diğeri de, 18. yüzyılın sonlanndan itibaren, "ashâb-ı ağrâzdan" bazı kişilerin vakıf gelirlerini "fuzûli zabt etmek" istemeleri olmuştur^^ Harameyn-i Şerifeyn müfettişleri bu olayları önlemek istemişler­ dir.

rV. VAKFEDİLEN GELİRLER

Bilecik şehri ile Dckinözü, Avlaguözü, Günyank ve Samakov köylerinin vergisi; Bilc-cik'in bagçe, bağ, ev, dükkan, han, değirmen vc mukataalan Eriuğrul Gazi'nin hatırasına vak-fedilmiştir.

A- BHecik Şehri ve Vergiler. Bilindiği gibi Bilecik , Sullanönü sancağının nahiyelerin­ den biriydi. 1572 tarihinde N'azılmış Sultanünü sancağı Mufassal Defteri'ndeki bilgilere göre Bilecik sekiz mahalle ile bir cemâati nefsinde toplayan bir şehirdir. Aynı tarihle şehrin nüfu­ su yaklaşık 1842 kişidir (502 nefer). 1572 ilâ

15. I numaralı belgenin 1 numaralı ekine bakınız. 16. V numaralı belgeye bakınız.

1706 tarihleri arasında şehrin nüfusu oldukça artmıştır. Öyleki 1572'de sekiz mahalle iken 1706'da ondört mahalle olmuştur. Şehrin nüfu­ su da yaklaşık 3468 kişiye (977 nefer) çıkmıştır. Özellikle 1572'de Bilecik'in köyü durumunda olan AşağıküplO, 1706'da Bilecik'in mahal­ leleri arasına katılmıştır. Yine Osman Gaıi, DebbflğhAne, Karaca, Akmescid mahalleleri ile Ermeni mahallesi 16. yüzyıldan sonra ku­ rulmuştur. Yeni kurulan bu mahallelerin ya­ nında eskiden beri var olan Emirler, Dere, Bftzür, Cami-i Şerif-i Cedi d (diğer adı Kfldi mahalleleri). Hisar, Börkçüler^^ ve Cami-i Şerif-i Orhan Gazi mahallesi de mevcudiyet­

lerini korumuşlardır. Emirier, Bâzâr, Cedîd, Câ-mi, Börkçüler ve Akmescid mahallelerinin nüfu­ su önemli ölçüde artmış; Dere, Hisar ve Orhan Gazi Camii mahallelerinin nüfusu azalmıştır. Hatta Hacı Şucâ mahallesinde kimse kalmamış­ tır. Orhan Gâzî câmii hâfızları cemâ'atı de orta­ dan kalkmıştır.

Bilecik'teki Ermeni mahallesi XVI. yüzyıldan sonra kurulan mahallelerdendir. Araştumamızın sonunda I numaralı belgede Ermenilerin baba ve dedelerinin Bilecik'e geldikleri "ispenç ve rüsûm-ı riâyetlerini Ertuğrul Gazi vakfına

17. Es-Scyyid Şeref Halil Abbasî -zâdeye ait ftülasatû1-Ahvâli-l-Bûldân fi Memâlik-i Al-i Osman isimli eserde (eser basılmamıştır, yazma sev-ahaınâmenin foioğraflan Prof. Dr. Refet Yinanç'ın küıüphanesindedir. Yinanç'a Seyahai-nâmeden yararlanmama müsaade ettiği için teşekkür edcrim)185rdc Bilecik dc Rum. Frmeni mahalle ve kiliselerinin bulunduğu ve çok sayıda yastık tezgâhının olduğu bildirilir. Aynca ISSVde Bilecik'in beşbin hane olduğu, çarşılarında her türlü emtia, eşya ve me^ulâtın mevcut olduğu, tezgahlarda Bilecik çalması, yasdıklar ve zi-kıymel abayiler do­ kunduğu, ipekli dokumaların yaygın cflduğu ve bu dokumaların İstanbul'a gönderildiği dolayısıyla ahalisinin çoğunun ipek tüccarı olduğu beyan olunur(s214-215).

18. Börkçüler mahallesinin Orhan Gazi zamanında kurulduğu anlaşılıyor. Aşıkpaşazâdc de bu konuda şu kayıt vardır. "Orhan Gazi'ye Alaeddin Paşa eydür İmdi seninle leşkerine bir nişan koyalım gayn Icşkcrdc olmasın dedi. Orhan Gazi eydür kardaş her ne kim edersin ben anı kabul ederin dedi. Ol eyildi: İmdi elraflaki beglerin börkû kızıldu" senin ak olsun. Orhan Gazi emr eldi Bilecik'de börk işlediler gaziler ve cem-i ıcvâbı ak börk giydUer(s.39-40)". Süreyya Üntul. Bilecik'in eski mahalleleri hakkında şunlan söyler "Eski Bilecik Gazhane ve devamı olan Guguk-luk-deresi ve Dabağhane dereleri içinde çukurda kurulmuş olup Edcbalı türbesinin cirafındaki Hisar. Dabağhane. Caml-i Kebir. Dere. Emirler ve Karacalar mahaltelcrinden ibaret idi. Yukarıdaki mahalle denilen yer de Al.mescil mahallesi (Fethibcy. İsiıkial ve ve Cumhuriyet mahalleleri şimdiki mahalleler) ki müslümanlar oturuyordu. Saltaşı camiinin güneyi ile hamam civannda Ermeni mahalleleri bulunuyordu ( anlı geçen yazı. v21) ".

nr Mehmet AKİFERDOÖRU 86

19

vermek yanıyla" vakfın reâyâsı oldukları

kayıtlıdır. 1706'da yaklaşık 621 kişi (189 nefer) olan Ermeniler, Bilecik nüfusunun yaklaşık %18'ini oluşturmuşlardır. Yine bel­ gelerden anlaşıldığına göre, kuyumculuk, kumaş boyacılığı ve pazarcılıkla uğraşmışlardır.

Yukanda isimlerini ve nüfuslarını verdiği­ miz Bilecik mahallelerinde, 1706 yılında, tah­ minen 3500 kişinin bulunduğu ve bunların Ertuğrul Gazi vakfına bağlı oldukları anlaşıl­ maktadır. Bilecik'teki bu vakıf reâyanın dışın­ da. Dckinözü, Avlağuözü, Günyarık ve Samakov köylerinde de Ertuğrul Gazi vakfına vergi veren 472 kişinin (128 nefer) olduğu gö­ rülmektedir. Sözkonusu köylerdeki vakıf reaya­ ların bazıları İsaşeyh, Sanlar, Ağarı, Bey, Papalar, Üçbaşiı, Eyilikveran, Selbûkfl, Kur­ şunlu, İnönü, Bozüyük ve Beypazan'nda ika­ met etmişlerdir. 1706 tarihli belgede, vakıf reaya i<,inde, 116 yeniçeri, 11 imam, 6 müezzin, 4 mu'tak, 3 taycı ^, 2 sipahizAde, 2 mütekaid sipâhi. 2 müsellem, 2 mütekaid yeniçeri, 1 te­ berdir, 1 nakib, 1 kayyım, 1 papas, 1 taycılar Ağası olduğu görülür. 1706'da 4000 kişi civa­ rında olan vakıf reâyâdan 42,664 akça vergi alındığı anlaşılmaktadır.

Vakıf gelirierinin en önemli kısmını (yakla­ şık % 27'sini) öşür, resim, bac, damga ve ih-zâriye gibi vergiler oluşturur. Öşürler hububatdan, an kovanlarından, bağ, bağçe, ça­ yır ve bostanlardan ve pamuktan (penbe) alın­ mıştır. 1706 yılında bir müdd buğdaydan 60 akça veya 1 kileden 10 akça; diğer hububatların da 1 müdünden de 40 akça öşür vakıf için top­ lanmıştır. Bununla beraber Bilecik, Dekinözû, 19. l numaralı belgeye bakınız.

Avlağuözü ve Günyank köylerinde taycı, piyfl. de, imm, mistahra ve sipAhi gibi kişilere ay-nlan arazilerden vakıf için öşür alınmamıştır. Bilecik kasabasının keyl ve kapAn resmi ile Dekinözü, Avlağuözü ve Günyank köylerinin çift, bennâk, mücerred ve zemin resimleri va­ kıf geliri içinde yaklaşık % 14'ünü oluşturarak öşürden sonra ikinci sırayı alır. 1706 tarihli bel­ gede ifade edildiğine göre Bilecik sebze paza-nna (kapân) gelen yiyecek ve eşyalardan •yoz

akçada iki akça resm-i kapan " alınması; kapana

gelen her çeşit malın tartılmadıkça satılmama­ sı; eğer tartılmadan alan ve satan olursa bun­ ların azarlanması ve cezalandırılması kararlaştınlmıştır. Bunun yanında -vezzâniye" adı altında ipek (harîr) alıp satanlardan her yüz akçada iki akça alınması uygun görül­ müştür.

Bilecik pamuk pazarına (pâzâr-ı penbe) ge­ tirilen pamuk yüklerinden yükün miktanna ve çeşidine göre; hayvan pazanna getirilen koyun­ ların her başı(re*s) için iki akça, diğer hayvan­ lardan da yaklaşık bir ücret vakıf için tahsil edilmiştir. Baclar vakıf gelirinin yaklaşık % 7'sini oluştur.

İhzariye, bilindiği gibi, dava münasebetiyle mahkemeye getirilen şahıslardan mübaşir veya muhzırın masraflanna ^karşılık olarak ahnan paradır. Biledk ile I^eİcazalannın ihzariycsi Ertuğrul Gazi vakfına ayrılmıştır. Belgelerden anlaşıldığına göre bir dönemde Le/ke kazasının ihzariyesine Yörgüç Paşa^ evkâfı zabitleri dahletmek istemişlerdir. Ancak "emr-i âli ve

Defier-iAtîk gere^nce" buna dokundurulma

mıştır. Bilecik civarında balık tutup

satanlar-20. Taycılar. padişahın taylarına bakarlardı. Kendilerine has kanunları vardı ve bazı vergilerden muaftılar. Bu konuda daha geniş bilgi için bkz. İ. Hakkı Uzunçarşılı. Osmanlı Devletinin Saıay Teşkilatı. S.500-S01.

21. Lcrt:e bugünkü Osmaneli. Lefke'ye. Osman Gazi ye izafeten 1913 yıhnda Osmaneli adı verilmiştir (Özler Gün. adı aeçen yazı s. 77).

22. Vör^iiç î'aşa II. Murad'ın laiasıdır. Ceddi, Amasya'da Atabekiyye Medresesinin sahibi olan Nasırüddin Ahmci hm (iıiKi'dir. Ama.sya'da camii vardı (bkz. Halil Edhem, "Yörgüç Paîja ve Evladına Aid Bir Kaç Kitabe" TOl-.M. (722),l.'?27).Amasya ve Tokat civarında haramilik eden Kızılkoca 'l'iirtcmenlerini tc'dip etmiş, Osmancık'taki Koca Kayası IIİ.san'nı Haydar Bey'den almış ve Canik'i Alpaslan Oglanlannın elinden kurtarmıştır. Amasya ve Siva.s'da çok Sayıda vakfı \ardir.

ERTUĞRUL GAZİ'NİN BİLECİK'TEKİ VAKIFLARI 87

dan alınan vergi (damga) da vakfa gelir kaydedilmiş ve bu verginin Bursa'da ne şekilde alındıysa Bilecik'te de aynı şekilde alınması ka­ rar altına alınmıştır. Bu vergilerin yanında Lef-ke'nin(şimdiki Osmaneli) bftd-ı hevâsı, adet-i ağnamının yansı, mâl-t gâibi, mâl-ı meflciklu, resm-i arûBânesi de vakıf gelirlerindendir.Yi ne Bilecik'in ganem ve arusâne resmi, kul ve câriye bahâları, kenizeki, abd-t abıkı, kaçğun ve yâvası, mâl-ı gaibi, cünn û cinâyeti, beytö'I-mâlı ve bâd-ı hevâsı da vakıfdır. Bu şekilde ver­ gilerin vakfedilmesiyle. vakfa düzenli bir gelir sağlamak istenmiştir. Bilindiği gibi bu vergile­

rin çoğu bazı yerlerde timar. zeâmet veya hass olarak s i p â h i l e r e . zaîmlere, vezirlere ayrılırdı.

B- Bilecik Bahçeleri;^ Bilecik bahçelerinin hemen hepsi Sögüt'de'^ medfun Ertuğrul Gâzi'nin vakfıdır. Vakfın gelir kayıtlarında vak­ fa ait 271 adet bahçe kayıtlıdır. Bu bahçelerin bir kısmı şehirdeki mahallelere yayılmış, bir kısmı da Karasu boyunca uzanmıştır. Altı dö­ nümden küçük olan v^kıf bahçelerin özellikle Aşağıkûplû köyünde sıklık kazandığı anlaşıl­ maktadır.

Vakıf bahçeleri kullananların pek çoğu e-fendl ve beşe ünvanını taşıyan müslüman Türk­ ler olmuştur. Bununla beraber zımmîlerin

tasarrufuna da bahçeler bırakılmıştır. Vakıf bahçeleri kullanan Bilecikli, Ortaküplû ve A-şağıküplûler büyük donümiü bahçelerin her dönümü için 50 akça; orta dönümlû bahçelerin her dönümü için 40 akça; ve küçük dönümlü bahçelerin her dönümü için de 30 akçayı vakfa

vermeyi taahhüt etmişlerdir.

CBilecik Bağlan: Bilecik, Ortaküplö ve A-şağıküplü'deki bağların çoğu Ertuğrul Gazice vakfedilmiştir. Bağların tasarrufuyla ilgili ka­ nun da konulmuştun Bağlarda üzüm ermeye başladığında belli kişiler(ehl-i hibre) üzümün miktarmı tahmin edecek, bu tahmin başka ki­ şilerce doğrulanacak ve bağların öşrünü vakfa vermedikçe hiç kimse bağlanna giremeyecekti Ç-Bilecik Evleri: Sayısı ve muusarnfları hakkında belgelerde bilgi bulunmayan çok sa­ yıda ev (hâne) Ertuğrul Gazi'nin hatırasına vakfedilmişti.

D- Mukaualar : Bilecik'te Ertuğrul Gazi vakfına ait evlerin, atölyelerin (destgâh), ha­ mamların ve kahvehanelerin arsaları mukata'a-ya verilmiştir. Nitekim en iyi arsa sahipleri senede 36 akçayı, orta arsa sahipleri senede 24 akçayı ve küçük arsa .sahipleri de senede 12 ak­ çayı "mukâtaa "olarzk vakfa vermeyi kabul et

mişlerdir. Yine atölye sahipleri de her atölye için senede 60 akçayı vakfa vermişlerdir.

Bilecik'teki Murad Ferrâş, Abdülbaki Beşe, El-llacc Abdullah veled-i İlacı Pirî ve Cami-i Kebir hamamlarım işletenler sc-ncdc loplam 336

akçayı; Halil Efendi, Hacı İbruiıiııı, nakîb

Es-Seyjid Mustafa, Ali Efendi, Hacı Mehmed ve Küçük kahvchânelerini çalıştıranlar da senede

loplam 1200 akçayı vakfa vermişlerdir.

E- Su Değirmenleri: Vakfın Bilecik'te sekiz bûb Dekinözü ve Samakov köylerinde de 14 bab olmak üzere toplam 21 bab su değirmeni (asiyâb) vardır. Değirmenlerin her babından

23. Kâtip Çelebi Sögiit de Osman Gazi nin babası Ertuğrul Bey in mezan bulunduğunu ve mezann üzerine muhteşem bir toıbbe yapıldığını söylemektedir. Aynca Sögüt de çok sayıda han, cami. hamam bulunduğunu: Köprr* Mehmed Paşa nın 1576 yılında l^fkc ite Söğüt arasında han. cami, hamam ve çarşılar yaptırttığını bildirmektedir (bkz. ahânnûml s.642). Enuğnıl Gazi'nin türbesi Il.Abdûlhamid zamanında tamir edilmiştir. (Ali Asaf. adı geçen eser, s.82). .Milif Mücadele yıllannda (ûrhe Yunanlılar tarafından tahrip edilmiştir (Bkz.Kadriye Hâseyin, Mukaddes .Ankaradan Mektuplar, çev. Cemile Necmeddin Sahir Sılan. Ankara 1987. s.5) Söğüt pekmezi, köften, şıra sucuğu ve üzüm turlusu ile meşhurdur. (Abhasi-zâde. adı geçen eser. s.214). Söğüt için yine bkz. Ahmed Refik, •Söğüt" İkdam. no.8«7. 203.1921: Rcfet Yinanç, "Söğüt Vakıflan". Il.Osmanlı Sempozyumu. s.39-54.

88 Dr. Mehmet AKİF ERDOĞRU

senede İZCTakça vakıf için alınmıştır.

F-DOkkâniar ve ilanlar 1706 tarihli belge­ ye göre Bilecik'te olan 20 debbağ, 19 bazarcı, 14 boyahâne,14 bakma,? kuyumcu,bir semer­ ci, bir demirci, bir bakkal ve 95 tane de çeşitli işter için kullamlan dükkân (tolam 172 adet) Ertugrul Gazi'ye vakfedilmiştir. Dükkânları kullananlar, dükkânın büyüklüğüne ve dükkân­ da yapılan işin cinsine göre senede belli bir üc­ reti vakfa vermişlerdir.

Dükkânın acb Adedi Muusamfı Yıllık vergisi (Akça)

Diğerleri 95 Büecikliler 2.640

172

Debug 20 Bilecikfiler Pazara 5 Seyyid Abdullah Pazara 5 Seyyid Ahmed/Seyyid

Mustafa

Pazara 4 NakÖ) Seyyid Mustafa Pazara 3 Abdi

Pazara 1 Dabbâğ Haa Mehmed Pazaixa 1 Hisar Mah. Halkı Boyahâne 11 Bilecik Ermenileri Boyahâne 1 Molla Ahmed Boyahâne 1 Haa İbrahim Boyahâne 1 Haa Mehmed Bakıra 12 Mercimekzâde

Es-Seyyid Ahmed Bakıra 1 Topal Ahmed Bakıra 1 Söğütlü Haa Ali Bey Kuyumcu 5 Bilecik zimmileri Kuyumcu 2 Mercimekzâde

Es-Seyyid Ahmed Semerci 1 Osman Demirci 1 Seyyid Reis Haa Halil Bakkal 1 NakI b Haa Mustafa

1000 150 150 120 90 30 30 U20 120 120 120 60 60 30 400 60 30 30 30

Yukarıdaki çizelgeden de görüMügü gibi, Ertuğrul vaktina ait 172 adet dükkânın 154'ttaü Bilecikli mflslüman Türkler, 18 adedini de zimmi Ermeniler kullanmışlardır. Vakıf dükkânlann haricinde, vakfa bağlı iki tane de "/wn-iy4c<m" vardır. 1706'da bu hanlardan bi­ rini TelUzftde Osman Ağa diğerini de Hanım Hatun tasarruf etmiştir. Sözkonusu hanlar muhtemelen İran'dan Bursa'ya gönderilen i -pekli ve pamuklu dokumalar için antrepo vazi­ fesini görmüş olmalıdır.

Ertuğrul Gazi vakfı Osmanlı Devleti'ndc bir belde vergilerini vakfedilmesinin en çarpıcı mil-larden biri olarak karşımıza çıkar. Tamamıyla Ertuğrul GazFye vakfedilen Bilecik tarihî gelişimini vakıf kurallan çerçevesinde sürdür­ müştür^'*. Bilecik Ermenileri de bu yapıdan yararlanarak varhklarmı XX. yüzyılın başlarına kadar devam ettirmişlerdir. Hatta Osmanlı Devleti Ermenileri en iyi şekilde himaye etmiştir. Bunun en güzel delillerinden biriBilecikpazanninXVI. yüzyıldan itibaren Ermenilerin isteği doğrultusunda kurulmuş ol­ masıdır^^. Bilecikli müslüman Türklerin Pa­ zartesi günlerinde kurulan Bilecik pazarının Pazar gününe değiştirilmesi isteği, devrin hü­ kümetince reddedilmiştir. Hükümet reddetme sebebi olarak, Pazar gününün Ermenilerin ayin günü olduğunu, dolayısıyla bu günde Ermeni­ lerin pazar ihtiyaçlanm karşılayamadıklarını göstermiştir.

Sonuç olarak, Osmanlı padişahlan Anadolu Türklüğünün yeniden canlandığı ve kendileri i -çin özel öneme sahip olan Bilecik'i Ertuğrul Gazi'ye vakfetmekle, O'na olan manevî borçla­ rını en iyi şekilde ödemeyi bilmişlerdir.

24.

25.

Şehirlerin kurtuşunda vakıflarm işlevini açıklayan güzel bir ata^ırma içn bkz. Ömer Lütfı Barkan, "Şehirlerin te­ şekkül ve inkışab tarihi bakımından Osmanh İmparatoriugunda İmâret Silelerinin kunıluş ve işleyq tafzma âid araştırmalar", İstanbul Üniveısitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, XXni/1-2, (Ekim 1962-Şubat 1963), s.239-296. I numaralı belgenin 3 numaralı ekine bakınız.

ERTUĞRUL GAZİ'NİN BİLECİKTEKİ VAKIFLARI 89

BELGE I

DEFTER-t EVKÂF-I ERTUĞRUL^ GÂZÎ ^fEFS.İ BİLECİK^

(v.la) Dûstûnn-amel olmak üzere Defter-hâne-i Âmire'de hife olunmak buyruldu 13 C(amâzielâhîr) sene 118 Sahh

Ahmet Şâh bin Mehmed Şâh Hân muzaffer dâimâ (tuğra) (v.lb) Evkâf-ı Hazret-i Ertuğrul Gâzî -aleyhirrahme ve'I-meğâzî- vakf-ı merkum evkâf-ı selatinden olmağla mefrûzü'i-kalem ve maktuü'l-kadem min külli'l-vücûh serbestiyyet üzere kayd ve tahrîr olunmuşdur fi gurre-i Reb-îülâhîr sene 1118.

Nefs-i Bilecik der livâ-i Sultanönü vakf-ı müşarünileyh

Devlet-i Aliyye tarafından bundan âkdem §erefyâfte-i sûdûr bulan fermân-ı âli mûcebince kasaba-ı mezkûre hudûdu tahdidine mübâşeret olundukda iptidâ garb canibinden Lefke^'ye gi­ den tarik-i âmm ile Hamsu nâm nehrin kar-şusunda Kaldırayak"' t o p r a ğ ı n d a v â k i Değirmenaltı'ndan câri sudan avdet olunub merbûr su sıra gelinüb Kemer'^ nâm mahalle andan İstanbul'a giden tarîka çıkub andan

a

şark tarafma avd^t edüb Diklitaş nâm mahalle gelinüb andan tarîk-i âmm ile yürûnüb Eskikal-dınm nâm mahalle andan şehr-i mezbûra gi­ den su maslağına ' andan dahi Okatacak ^ nâm mahalle andan Dcmürcüderesi^^ içinden Oluklupınarı^"^'na andan kıble cânibinden A -şağıküplû^'* nâm karycj'e giden tarîk-i âmm

ü-zere Kadıyokuşu^^'na andan karye-i mezbûre ahâlisi ile bade'n-niza alâim vaz etdikleri Dev-kendi Yerlikayabaşı'na andan şimâi urafına teveccüh edüb merhûm ve mağfûrün leh Çelebi Sultan Mehmed Hân vakfı smûn kurbündcn sırt sıra gidüb Göçücckdcpe^^ nâm mahalle geldikde bir mikdâr kıble cânibine rücû edüb sağ cânibde olan mişe ağaandan bağlar ara­ sından girüb GOçûcekyerlitaş'a andan sırt sıra giden yolda vâki Yerlükayalar'a andan yine şark cânibine insırâf olunub çitlenbik^^

ağaç-19

lan dibinden Hamza Beg'i harkına hark-ı mezbûr üzere dâir olan dön göz değirmen hudûd-ı mezbûr içûnde vakfin olub değirmen-i mezbûr harkından aşağı taraâ Karasu'ya mün­ tehi olub andan Karasu^ sıra sekiz göz değir-men^^ harkından çıkan su sıra Kebirköprû^ 'ye andan su sıra gidüb Karaçay^ Boğazı'nda olan Sivrikaya^'ya andan şehir tarafında

m ezbûr kayanın ensesinden^ giden ince yoldan Hıdırlık^ baglan'nm ensesinde olan üyüklere^^ andan sâlifü'z-zikr Kaldırayak toprağı'nda dâir mezbûr değirmene müntehi olur bu hudûd ile mahdûd olan arâzi ve bagât ve bagçeler ve der-ûn-ı hudûdda olan Yediler Üyügü^ merhûm-ı mumâileyhin vakfıdır eben an ceddin böyle bi-lüriz ve bu hudûd içinde Seyyid Abdullah'ın ve Monla Ahmed'in alâka ve medhâli yokdur de-yü kasaba-i mezbûrdan mevcûd olan ve civâr kurâlanndan dahi hazır bulunan sıkât-ı müs-limîn ala tarîki'ş-şehâde haber vermeğin hudûd-ı mezbûr ile mahdûd olan arâzi ve bagât ve bag­ çeler ve değirmenler mûşârünileyhin vakfı

ol1 2 -• 3 - ^ 4 - r' ,1 5 - J d ' j - ^ ' ^ 5 7 -8 - i U s 11 - \sr ^1 12 - 3 o ' «-«-5 15 - ^ A * i 1 6 -1 7 - «i^î • A f > ^ / ' 1 8 - l X r ^ , 1 9 - 3j>-2 0 - w p 21 - j " ^ J ; 22 - iji:f 23- o ' - ^ 24- ^jyr-25 -• - r ^ 2 7 -2 8 - ^ " j i ^

90 Dr.Mehmet AKİF ERDOĞRU

mak üzere bi'l-muvâcehe hükm olunub huc-cet-i fcriyye veriimegiıı ber mûoeb-i huchuc-cet-i ^riyye sebt ve tahrîr olundu fi't-tarihi'l-mezbûr. (v.2a)

1- MAHALLE-İ EMÎRLER^

îsmail veled-i Haa AJi imam , Murad ve­ led-i Cafer yeniçeri, Mehmed veled-i Memi ye­ niçeri, Yusuf veled-i Ahmed yeniçeri, Yusuf veled-i Ahmed yeniçeri mükerrer, İbrahim ve­ led-i Veli yeniçeri, Osman veled-i Ahmed ye­ niçeri, Hüseyin veled-i Mehmed Kethüdâ-i ye­ niçeri, Seyyid Mehmed veled-i Mustafa yeniçe­ ri, Süleyman velcd-i Durmuş yeniçeri, Meh­ med veled-i Durmuş tekâüd-i yeniçeri, Meh­ med veled-i Hüsam yeniçeri, Hüseyin veled-i Mahmud yeniçeri Hasan veled-i İvaz yeniçeri (v.2b) Mustafa veled-i Mehmed yeniçeri, Ali veled-i Halil yeniçeri, Halil veled-i Hüseyin yeniçeri, Haa Mehmed veled-i Mustafa tek-âüd-ı yeniçeri, Mustafa veled-i Veli yeniçeri, Mehmed veled-i İmam yeniçeri, Mehmed ve­ led-i Mehmed yeniçeri, NuruUah velcd-i İbra­ him yeniçeri, Seyyid Mehmed veled-i Seyyid Osman müezzin bâ berât, Seyyid Abdi vcled-i Seyyid Mehmed yeniçeri, İbrahim veled-i Ab­ dullah yeniçeri, İbrahim veled-i Nasuh yeniçe­ ri, Musufa veled-i İbrahim yeniçeri, Mehmed veled-i Abdullah yeniçeri, Halil veled-i Şükür yeniçeri, Ali veled-i Ahmed yeniçeri, Hüseyin birader-i o yeniçeri. Hasan veled-i Hüseyin ye­ niçeri

Neferen 135

2- MAHALLE-f DERF^

Abdurrahmen veled-i Hacı Hasan imâm, (v.3a) Yusuf veled-i Abdullah yeniçeri, Meh­ med veled-i Hüseyin yeniçeri, Halil veled-i Ab­ dullah mu'iak-ı Hacı İbrahim

Ncfcrcn 32

Muafıyeıi veya görevi olmayan kişilerin isimleri buraya

2 9 • . 3 0 - i

3- MAIIALLE-İ BÂZ.\R-^^

Gani veled-i Hasan imam, Osman veled-i Mustafa yeniçeri. Hacı İbrahim birader-i Os­ man yeniçeri, Fettah vclcd-i Gani yeniçeri. Ga­ ni veled-i Yusuf yeniçeri. Derviş veled-i İbrahim yeniçeri, Hacı Mehmed vcled-i Fcthul-lah yeniçeri, Abdülkcrim vclcd-i AbdulFcthul-lah ye­ niçeri. Nebi veled-i Mahmud yeniçeri, İbrahim vcled-i Fazh yeniçeri, Osman veled-i Gani ye­ niçeri, Mehmed vclcd-i İbrahim Dede yeniçeri. Ahmed veled-i Hacı Şaban yeniçeri. (v.3b) Mehmed veled-i Osman yeniçeri, Mehmed ve­ lcd-i Ömer yeniçeri, İsmail veled-i İbrahim ye­ niçeri, Hacı Mustafa vclcd-i Hacı ıMchmcd yeniçeri, Mehmed vclcd-i Hacı İbrahim yeniçe­ ri. İsmail veled-i Mustafa yeniçeri. İshak bira­ der-i o yeniçeri, Abdi vclcd-i Şaban yeniçeri, İsmail veled-i Şaban müezzin-i Bâzâr, Abdül-mümin veled-i Eyyub yeniçeri, Mustafa velcü-i Gani yeniçeri, Osman vcled-i Mehmed yeniçeri

Ncfcrcn 100

4.MAIIALLE-İ AK ME.SCİD^"

Eyyub veled-i Süleyman imâm"^"^, Hacı Ha­ san veled-i Mehmed yeni^cri"^'^. Hacı İbrahim veled-i Dilaver teberdâr"', (v.4a) Halil velcd-i Mehmed müezzin, Mehmed veled-i Hüseyin yeniçeri. Hacı Ali veled-i Bayram yeniçeri, Sey­ yid Mustafa veled-i Seyyid Abdülbaki nakîb, Ö-mer Halil yeniçeri, Mehmed veled-i Osman yeniçeri Hasan, veled-i Abdullah yeniçeri. Hacı Abdullah veled-i Hacı Piri yeniçeri, Mustafa veled-i İbrahim yeniçeri, Mustafa veled-i Rüs-tem yeniçeri, Ali veled-i Mehmed yeniçeri, Hü­ seyin veled-i Mustafa yeniçeri, Halil veled-i Süleyman yeniçeri, Mustafa veled-i Ahmed imâm, Ömer veled-i Hasan yeniçeri, Hüseyin veled-i Yahya yeniçeri, Abdullah veled-i Hacı Mehmed yeniçeri, (v. 4b) İvaz veled-i Oruç ye-iilınmamıştır. 31 - ; 3 2 -3 -3 - » U . 3 4 . Sj^, 3 5 •

ERTUĞRUL GAZİ'NÎN BİLECİK'TEKİ VAKIFLARI 91

niçeri, Abdullah veled-i Mehmed yeniçeri, İs­ mail veled-i Ali yeniçeri. Hasan veled-i Resul yeniçeri. Hüseyin veled-i Resul yeniçeri. Rama­ zan veled-i Mehmed yeniçeri, İbrahim veled-i Hasan yeniçeri. Hasan veled-i Derviş yeniçeri, Ahmed i Kuyucu yeniçeri, Mustafa veled--i ü imûm

Ncferen 158 (v.5a)

5-MAIULLE.İ CÂMİ-İ K E B Î R İ

Haa Halil veled-i Mehmed imâm, Mehmed veled-i Mehmed müezzin ve kayyım, Mustafa veled-i Abdullah yeniçeri. Halil veled-i Abdul­ lah mu'tak-ı Hasan Aga. Osman veied-i Hasan yeniçeri, Hüseyin birader-i o yeniçeri, Mehmed veled-i Derviş yeniçeri. Haa Gani veled-i Hacı Mustafa yeniçeri, Ahmed veled-i Mustafa yeni­ çeri, Ahmed veled-i o yeniçeri, Süleyman ve­ led-i Hasan yeniçeri. Mehmed veled-i Ahmed yeniçeri, Mustafa veled-i Hasan yeniçeri, Halil veled-i Hacı Hüseyin yeniçeri (v.5b) Hüseyin veled-i o m yeniçeri, Mehmed veled-i o yeniçe­

ri, Hacı Mehmed veled-i Hacı Piri yeniçeri, Mehmed veled-i Hasan yeniçeri, (v.6a) Ali ve­ led-i İbrahim yeniçeri, Mehmed veled-i Musta­ fa müezzin bâ berât, Osman veled-i Mehmed yeniçeri, Mustafa birader-i Osman yeniçeri, Mehmed veled-i Hacı Mehmed an karye-i Pe-lidözû, Mustafa veled-i Ali yeniçeri, İbrahim veled-i Hasan yeniçeri

Neferen 211

6-MAHALLE-İ BÖRKÇİLER^^ (v.6b) Mustafa veled-i Osman imâm, Mehmed ve­ led-i Hüseyin yeniçeri, Mehmed veled-i o yeni­ çeri, Abdi velcd-i İsmail yeniçeri, Hüseyin veled-i Ali m yeniçeri

Neferen 56

7.MAHALLE-İ CÂMİ-İ .ŞERİF-İ ORIIAN GAZİ

Haa Mustafa veled-i Osman imâm, Meh­ med veled-i Hacı Süleyman müezzin bâ berât, (v.7a) Mustafa velcd-i Ha.san yeniçeri. Maden veled-i İbrahim yeniçeri. Hasan veled-i o yeni­ çeri, Mehmed biradcr-i o yeniçeri

Neferen 57

g-MAIIALLE-İ IIİ.SÂR-^^

Scyyid Ahmed vclcd-i Hacı Hasan imâm, Haa Mustafa veled-i Abdullah müezzin, Mus­ tafa veled-i Hacı Mehmed yeniçeri, Ali vcicd-i o yeniçeri. Mehmed vcicd-i Haa Halil yeniçeri, Mehmed veled-i Abdullah yeniçeri. Hüseyin velcd-i Abdullah yeniçeri, (v.7b) Mehmed vc­

lcd-i Osman yeniç-cri. Mehmed vcled-i o m ye­ niçeri, Yusuf veied-i Abdullah mu'iak-ı Hacı Hasan, Mustafa veled-i Abdullah yeniçeri, Mehmed veled-i Yasuf yeniçeri. Hasan veled-i Hacı Mustafa yeniçeri. Yusuf veled-i Abdullah mu'tak-ı Haa Hasan

Neferen 39

9.MAIIALLE.İ ERMENİYÂN ez hâriç a-40

med der balâ-i kusaba-ı mezkûre

David veled-i Bt>gos papas, Sinan veled-i o m amclmânde mcrfuü'l-cizye (v.Sb)

Neferen 189

Mesfûrlar bir kimscncnin dcfterli rcâyâsı ol-mayub ata ve dedeleri gclüb kasaba-ı mezbûrede tavattun cylcyüb sâkin olmalarıyla vakf-ı şerife kânun üzere ispençlerin ve

43

rüsûm-ı riâyetlerin vakfiçün verüb vakfın rcâvâsı olmak üzere bâ fermân-ı âli Defter-i Cedîd'e kayd olunmuşdur

3 6 -3 7 - . - ^ &#-34; . . ^ 3 8 -3 9 . 41 • Si- • • 42 4 3

-92 _{©r. Mehmet AKİF ERDOĞRU}

Bağçehâ der dâire-i şehr der kurb-i Karasu ki şehri tâbidir (v.9a)

44

1- Bağçe-i Doyraoğiu haliyâ der tasarruf-ı Çaylakoğlu*^ Kurd der kurb-i hudûd-ı an kar-ye-1 Aşağıküplû 1 evlek

2- Bagçe-i Doyraoğiu haliyâ der tasamıf-ı Madencioğlu Mehmed Çelebi an mahalle-i Osman Gâzî 3 evlek

3- Bağçe-i Sası'^nâ malûm hâlî 0.5 d ( ö-nüm)

4- Bağçe-i Rıdvan haliyâ der tasarruf-ı Gül-lüm"^^ an mahalle-i Debbağhane 0.5 d (önüm)

5- Bagçe-i Divaneoglu Kostantin an karye-i Aşağıküplü 1. 5 evlek

6- Bağçe-i Tolunoğlu"*^ Kostantin an kar­ ye-i Aşağıkûplü 0.5 d (önüm)

7- Bağçe-i Tolunoğlu Kasım an karye-i A-şağıküplû 1 d (önüm)

8- Bağçe-i Hacı Hasan haliyâ der tasarruf-ı Seyyid (smail an mahalle-i Bazar 2 d (önüm)

9- Bağçe-i Kalemoğlu'" haliyâ der tasar­ ruf-ı Çakçak^'' Bedir an karye-i Aşağıkûplü 0.5 d ( önüm)

10- Bağçe-i Kalemo^u haliyâ der tasamıF-ı Madencioğlu Mehmed an mahalle-i Osman Gâzî 0.5 d ( önüm)

11- Bağçe-i Kalemoğlu Mehmed an karycri Aşağıkûplü 0.5 d (önüm)

12- Bağçe-i tlanlı^^ zimmî haliyâ der tasar­ ruf-ı Kurd an karye-i AşağıküpIü 0.5 d (önüm)

13- Bağçe-i Kalemoğlu Kosuntin an karye-i Aşağıkûplü 0.5 evlek

52

14- Bagçe-i Domala haliyâ der tasarruf-ı Mustafa Beşe an karye-i Ortaküplü 3 evlek

15- Bagçe-i Smkçı^^ Sinan an karye-i Aşa­ ğıkûplü 0.5 d (önüm)

16- Bagçe-i Domala haliyâ der tasarruf-ı (?) an karye-i Aşağıkûplü 0.5 evlek

17- Bagçe-i Karahasanoğlu haliyâ der tasar­ ruf-ı Haa Hüseyin an mahalle-i Debbağhâne 0.5 d (önûm)^

18- Bağçe-i Madenci haliyâ der tasarruf-ı Arslan an karye-i Aşağıkûplü 0.5 d (önüm)

19- Bağçe-i Nalhand haliyâ der tasarruf-ı Deli Kurd an karye-i Aşağıkûplü 1 d (önüm)

20- Bağçe-i Abdullah veled-i Hasan Ağa an mahalle-i Osman Gâ/î 0.5 d (önüm)

54

21- Bağçe-i Yuvanoglu Kasım an karye-i Aşağıkûplü 0.5 evlek

22- ^Bagçe-i Yuvanoglu haliyâ der tasarruf-ı Taygar Kansı an karye-i Aşağıkûplü 0.5 ev­ lek

23- Bagçe-i Maden haliyâ der tasarruf-ı Pehlivan an mahalle-i Akmescid 0.5 d (önüm)

24- Bağçe-i Karakoz^^ Hatunu haliyâ der tasarruf-ı Genç Arslan an karye-i Ortaküplü 0.5 d (önüm)

25- Bağçe-i Çuncf^^ Hacı Hüseyin haliyâ der tasarruf-ı Şeyhoğlu Osman 0.5 evlek

58

26- Bağçe-i Kapakhoğlu Ahmed an kar­ ye-i Aşağıkûplü 2 evlek

4 4 -4 5 - J^^iU. 4 6 4 7 4 9 -5 0 - JLJÇ J U r 51 52 -5 4 - J^ji 5 5 -5 6 - 0 /

57-ERTUĞRUL GAZİ'NİN BİLECİKTEKİ VAKIFLARI 93

27- Bağçe-i Hacı Bekir haliyâ der tasarruf-ı Mehmed Beşe an mahalle-i Debbağhâne 3 ev­ lek

28- Bağçe-i Haa İbrahim haliyâ der tasar­ ruf-ı Timurcuoğlu Ahmed Beşe an karye-i A-şağıküplü 2 evlek

29- Bağçe-i Timurcuoğlu Hasan haliyâ der tasarruf-ı A l i Efendi an mahalle-i Bazar 0.5 d (önüm)

30- Bağçe-i Kapaklıoğlu haliyâ der lasarruf--1 Halil Efendi an mahalle-i Câmi-i Kebîr 0.5 d (önüm)

31- Bağçe-i Usiamehmedoğlu Mumcu Os­ man an mahalle-i Câmi-i Kebîr 2 evlek 1.5/2 2 kıta

59

32- Bağçe-i Mayğuoğlu an karye-i Aşağı-küplü 0.5 evlek

33- Bağçe-i Ali Efendi haliyâ der tasarruf-ı Süleyman an mahalle-i Emirler 1.5 d (önüm)

34- Bağçe-i Hacı Mehmed haliyâ der lasar-ruf-ı Haa Ahmed an mahalle-i Bazar 0.5 d(ö-nüm)

35- Bağçe-i Osman Ağa haliyâ der tasarruf-ı Seyyid İsmail an mahalle-i Emirler 3 evlek

36- Bağçe-i Babaoğlu Haa Ahmed haliyâ der lasarruf-ı Murad Beşe an mahalle-i Emirler 2 d (önüm)

37- Bağçe-i A l i Efendi haliyâ der tasarruf-ı Ç u r a a ^ Haa Hûiseyin an mahalle-i Debbağ­ hâne 1 d(önûm)

38- Bağçe-i Mehmed Efendi haliyâ der ta­ sarruf-ı Ahmed Efendi an mahalle-i Osman Gâzî 3 evlek

39- Bağçe-i Öksüz haliyâ der tasanuf-ı Boyacıoğlu Abdullah an mahalle-i Câmi-i Kebîr 1 d(önüm)

40- Bağçe-i Öksüzoğlu haliyâ der tasarruf-ı Ali Efendi an mahalle-i Bazar 3 evlek

41- Bağçe-i Zebunoğlu\lustafa Çelebi an mahalle-i Emirler 1 d(önüm)

42- Bağçe-i Seyyid Hüseyin haliyâ der tasar­ ruf-ı Mustafa Beşe an mahalle-i Câmi-i Kebîr 4 d(önüm)

43- Bağçe-i Hasan Ağa haliyâ der tasarruf-ı Osman an mahalle-i Câmi-i Kebîr 2 evlek

44- Bağçe-i Hacı Hasan haliyâ der tasarruf-ı İsmail an mahalle-i Bazar 1 d(önüm)

45- Bağçe-i Ha.sanağaoğlu Osman an ma­ halle-i Câmi-i Kebîr 2 evlek (v.9b)

46- Bağçe-i Mchmedefendioğlu Ahmed Ağa an mahalle-i Osman Gâzî 2 evlek

47- Bağçe-i Hasan Ağa haliyâ der lasanuf-ı Ali Efendi an mahalle-i Câmi-i Kebîr 2 evlek

48- Bağçe-i Ha.sanağaoğlu Abdullah an ma­ halle-i Osman Gâzî 3 evlek

49- Bağçe-i Hasan Ağa haliyâ der tasarruf-ı Ali Efendi an mahallc-i Câmi-i Kebîr 1 d(ö-nüm)

50- Bağçe-i Semiz^^ haliyâ der tasarruf-ı Süleyman an mahallc-i Câmi-i Kebîr 2 evlek

51- Bağçe-i Ma<itafa birader-i merkum an mahalle-i Câmi-i Kebîr 2 evlek

52- Bağçe-i Osman Beg haliyâ der ta.sarruf-ı İbrahim Beşe an mahalle-i Emirler 2 evlek

53- Bağçe-i Mehmed Efendi haliyâ der

la-59 - y^ı^ 5û - 'ly, \ / ^

94 Dr.Mchmet AKİF ERDOÖRU

sarruf-ı Mustafa an mahalle-i Osman Gazi 2 evlek

54- Bağçe-i Hacı Mchmed haliyâ der tasar-ruf-ı Ali an mahallc-i Hisar 2 evlek

55- Bağçe-i Hacı Mchmed haliyâ der tasar-ruf-ı Halil an mahallc-i Akmescid 1 d(önüm)

56- Bağçe-i Hacı Mchmed haliyâ der tasar-ruf-ı Sarı Receb sâkin-i Aşagıküplü 1 d(önüm) 57- Bağ^-i Ali Efendi haliyâ der tasarruf-ı Tavil^ Mehmed an mahallc-i Bazar 1 d(önüm) 58- Bağçe-i Hacı Mchmed haliyâ der lasar-ruf-ı Ali an mahallc-i Hisâr 0.5 d(önüm)

59- Bağçe-i Mustafa haliyâ der tasarruf-ı Halil Efendi an mahallc-i Câmi-i Kebîr 0.5 d(ö-nüm)

60- Bağçe-i Ali haliyâ der ta.sarnjf-ı İbrahim ân mahalle-i Emirler 3.5 d(önüm)

61- Bağçe-i Karakaş'^zimmî an karye-i A-şağıküplü 0.5 d(önam)

62- Bağçe-i Hacı İbrahim an mahalle-i Ba­ zar 2 evlek

63- Bagçe-i Barutçu** Sefer zimmî an ma­ halle-i Cedîd 1 d(önam)

64- Bagçe-i Yahya haliyâ der tasarruf-ı Hacı Mehmed an mahalle-i Karaca 2 d(önüm)

65- Bagçe-i Hasan Ağa haliyâ der tasarruf-t Osman Ağa an mahalle-i Câmi-i Kebîr 3 evlek

66- Bagçe-i Mehmed Efendi haliyâ der ta-sarruf-ı Hüseyin an mahalle-i Osman Gâzî 3 evlek

67- Bagçe-i Ali Efendi haliyâ der tasarruf-ı Mehmed Aga an mahalle-i Bazar 1 d(önam)

68- Bagçe-i Neslihan Hatun haliyâ der ta­ sarruf-ı Halil Efendi 1 d(önüm)

56 • iT*^ • -'^

69- Bagçe-i Hacı Aişe Hatun haliyâ der ta­ sarruf-ı Hüseyin an mahalle-i Debbağhâne 3 evlek

70- Bagçe-i Hacı Aişe Hatun haliyâ der ta­ sarruf-ı MustaGı an mahalle-i Debbağhâne 3 evlek

71- Bağçe-i Hacı Halil haliyâ der tasarruf-ı Mehmed an mahaile-i Hisâr 2 d(önüm)

72- Bağçe-i Hacı Aişe Hatun der tasarruf-ı Mehmed an mahalle-i Debbağhâne 2 evlek

73- Bagçe-i Hacı Halil haliyâ der tasarruf-ı Mehmed an mahalle-i Hisâr 2.5 d(önüm)

74- Bagçe-i Ahmed haliyâ der tasarruf-ı Ha­ cı İbrahim an mahalle-i Bazar 2.5 d(önüm)

75- Bağçe-i Solak^^ Hüseyin haliyâ der ta­ sarruf-ı Mehmed an mahalle-i Bâzâr 3 evlek, bağdır

76- Bagçe-i Hacı Hüseyin hâliyâ der tasar­ ruf-ı (?) ve Ali 1.5 d(önüm)

77- Bagçe-i Hacı Piri hâliyâ der tasamıf-ı Bakıra zimmî sâkin-ı Aşagıküplü 2 d(önüm)

78- Bagçc-i İbrahim hâliyâ der tasarruf-ı U zun zimmî an mahalle-i Cedid 1.5 d(önüm).

79- Bagçe-i Süleyman hâliyâ der tasarnıf-ı Halil an mahaile-i Akmescid 1 dönüm 1 evlek

80- Bağçe-i Süleyman hâliyâ der tasamıf-ı İbrahim an mahalle-i Osman Gâzî 2 d(önüm)

81- Bagçe-i Mchmed haliyâ der tasarruf-ı Seyyid Abdi Beşe an mahalle-i Emirler 4 d(ö-nüm)

82- Bagçe-i Hacı Abdûlkadir hâlâ der tasar-nıf-ı İbrahim an mahallc-i Emîrler 1 d(önüm)

83- Bagçe-i Hacı Hasan hâlâ der tasarruf-ı Ebubekir an mahalte-i HLsâr 1 d(önüm)

ERTUGRUL GAZİ'NİN BİLECİK'TEKİ VAKIFLARI 95

84- Bağçe-i Haa Hasan hâlâ der tasarruf-ı Ömer an mahalle-i HLsâr 0.5 ü(önüm)

85- Bağçe-i Solak Hüseyin hâlâ der lasar-ruf-ı Mehmed an mahallc-i Bazar 2 d(önüm)

86- Bağçe-i Mehmed hâlâ der tasarruf-ı Ha­ lime Hatun an mahallc-i Bazar L5 d(önüm)

87- Bağçe-i İbrahim hâlâ der tasarruf-ı Mehmed an mahallc-i Emirler 3 d(önüm)

88- Bağçe-i Yahya Bc^e hâlâ der tasarruf-ı Nakîb Mustafa Çelebi an mahalle-i Akmcscid 4 d(ünüm)

89- Bahçc-i Monia hâlâ der tasarruf-ı Hacı İbrahim a., mahallc-i Emirler 4 d(önüm)

90- Bağçe-i Hacn Mehmed hâlâ der lasarrul--1 Mustafa ve biradcr-i Ahmcd an mahalle-i Ba­ zar 6 d(önüm)

91- Bağçe-i İbrahim hâlâ der lasarruf-ı Ah­ med an mahalle-i Câmi-i Kebîr 4.5 d(önüm)

92- Bagçe-i Ahmed der tasarruf-ı Osman an mahalle-i Osman Gâzî 2 d(önüm)

93- Bağçe-i Seyyid Ali hâlâ der tasarruf-ı Hacı Ömer Şeytan an mahalle-i Câmi-i Kebîr 4 d(önüm)

94- Bağçe-i Ömer hâlâ der tasarruf-ı Hacı Mustafa an mahalle-i Câmi-i Kebîr 4 d(önüm)

95- Bağçe-i Haa Ömer hâlâ der lasarruf-ı Haa Abdurrahman an mahalle-i Câmi-i Kebîr 1 d(önüm)

96- Bağçe-i Mehmed Ağa hâlâ der lasarruf-ı Saliha Hatun an mahalle-i Akmcscid 0.5 d(ö-nüm)

97- Bagçe-i Mehmed Ağa hâlâ der tasarruf-ı Hasan an mahalle-i Câmi-i Kebîr 1 d(önüm)

98- Bağçe-i Hacı Ahmed der tasamıf-ı Aişe Hatun an mahalle-i Osman Gâzîl d(önâm)

99- Bagçe-i Haa Mehmed der tasarruf-ı Haa Ahmed an mahalle-i Osman Gâzî 1 d(ö-nûm)

100- Bagçe-i Hüseyin der tasarruf-ı Meh­ med an mahalle-i Câmi-i Kebîr 1 d(önüm)

101- Bagçe-i Mustafa hâlâ der tasarruf-ı EmruUah an mahalle-i Osman Gâzî 1 d(önüm)

102- Bağçe-i Mehmed der tasarruf-ı Hacı Mehmed an mahalle-i Emirler 3 d(önüm)

103- Bağçe-i Ali Beşe der tasarruf-ı Ahmed Beşe an mahalle-i Akmcscid 3 d(önüm)

104- Bağçe-i Hacı Yahya hâlâ der lasarruf-ı Hüse>in an mahalle-i Akmcscid 0.5 d(önüm)

105- Bağçe-i Halil Beşe der lasarruf-ı İbra­ him an mahalle-i Osman Gâzî 0.5 d(önüm) 3 evlek

106- Bagçe-i Haa Ömer der tasarruf-ı Hacı Mehmed an mahalle-i Hisâr 4 d(önüm)

107- Bagçe-i Seyyid Osman der tasarruf-ı Hasan Efendi der mahalle-i Osman Gâzî 2 d(ö-nüm)

108- Bağçe-i Hacı Mehmed hâlâ der tasar­ ruf-ı Ali Çelebi an mahalle-i Bâzâr 2 d(önüm)

109- Bagçe-i Seyyid Mustafa der tasarruf-ı Mehmed an mahalle-i Bâzâr 1.5 d(önüm)

110- Bagçe-i Mehmed hâlâ der tasarruf-ı Hacı Osman an mahalle-i Câmi-i Kebîr 0.5 d(önüm)

111- Bağçe-i Hüseyin Beşe der tasarruf-ı Halil an mahalle-i Bâzâr 0.5 d(önûm) 0.5/1 ref^'

112- Bagçe-i Hacı Hasan der tasarruf-ı Hacı Abdurrahman an maha)k;-i Karaca 1 d(önüm)

113- Bagçe-i Süleyman der lasarruf-ı Meh­ med an mahallc-i Câmi-i Kebîr 2 d(önüm)

96 _{Dr.Mehmet AKİF ERDOĞRU}

114- Bağçc-i Mchmed der tasamıf-ı Papa Dırod an mahalle-i Ccdîü 2.d(önam)

115- Bağçe-i Süleyman der tasarruf-ı Hacı Abdurrahman an mahatic-i Karaca 4 d(önam)

116- Bagçe-i Halil hâlâ der tasarruf-ı Ars-iaan zinunî an mahalle-i Cedîd 1 d(önüm)

117- B a ^ - i Haa Piri der tasamıf-ı Haa Mehmed an mahalle-i Câmi-i Kebir 2 d(önüm)

118- Ba|çe-i Rahim hâlâ der tasarruf-ı Mehmed an mahalIc-i Câmi-i Kebîr 2 d(önüm)

119- Bagçe-i Haa Pirio|lu Hacı Abdullah an mahaile-i Akmcscid 2 d(önüm)

, 120- Bagçe-i Hali! der tasarruf-ı Papa Dırod an mahaile-i Cedîd 1.5 d(önüm)

121- Bağçe-i Arvin^' zimmî hâlâ der tasar­ ruf-ı Papa Dırod an mahalle-i Cedîd 4 d(ö-nüm)

122- Bağçe-i Hacı Ha.san der tasarruf-ı Der-vjjjp an mahaüe-i Cami-i Kebîr 4 d(önüm)

123- Bagçe-i Hacı Kenan der tasarruf-ı Mehmed an mahalle-i Cami-i Kebîr 1 d(önam;$

124- Bağçe-i Seyytd Mehmed hâlâ der tasar­ ruf-ı Osman Ağa an mahalle-i Bazar 1 d(önQm)

125- Bağçe-i Kağışbcnd^^ der tasarruf-ı Mehmed Çelebi der mahalle-i Câmi-i Kebîr 1 d(önüm)

126- Bagçe-i Hacı Mustafa der tasarruf-ı Nureddin an mahalle-i Bazar 1 d(önüm)

127- Bağçe-i Scyyid Mehmed der tasarruf-ı Seyyid Mustafa an mahalle-i Debbâğhâne 1.5 d(önüm)

128- Bagçe-i Abdi hâlâ der tasarruf-ı Os-nan an mahalle-i Bazar 1 d(önüm)

129- Bağçe-i Hacı Mehmed der tasarruf-ı •lacı Mustafa an mahalle-i Karaca 3 d(önûm)

130- Bagçe-i Mehmed hâlâ der tasarruf-ı lüscyin an mahallc-i Hisar 1.5 d(önüm) _ 131- Bag^-i Hacı Piri hâlâ der tasarruf-ı

A-) • L l i 71 72

-İşe Hatun an mahalle-i Debbaghâne 3 d(önüm) 132- Bağçe-i Mehmed hâlâ der tasarnıf-ı İb­ rahim an mahalle-i Bazar 1 d(önüm)

133- Bağçe-i Abdullah der lasarruf-ı Musta­ fa an mahalle-i Bazar 1 d(önüm)

134- Bagçe-i Abdullah der tasarruf-ı Musta­ fa an mahalle-i Bazar 1.5 d(önüm)

134- Bağçe-i Yahya Beşe hâlâ der tasarruf-ı Piri Ali an mahalle-i Akmescid 1 d(önüm)

135- Bağçe-i Kara Mehmed hâlâ der tasar­ ruf-ı Seyyid Hüseyin an mahalle-i Akmescid 1 d(önüm) (v.lO b)

136- Bagçe-i Haa Yusuf hâlâ der tasarruf-ı Hacı Mehmed an mahalle-i Emirler 2 d(önüm)

137- Bagçe-i Hacı Musa der tasarruf-ı Yah­ ya Beşe an mahalle-i Emirler 1 d(önüm) 0.5/1.5 ref

138- Bagçe-i Abdülmümtn hâlâ der tasar­ ruf-ı Ömer an mahalle-i Bazar 1.5 d(önüm)

139- Bağçe-i Altun hâlâ der tasarruf-ı Mus­ tafa an mahalle-i Osman Gâzî 1 d(önüm)

140- Bağçe-i Seyyid Mehmed der tasarruf-ı Osman an mahalle-i Akmescid 1 d(önüm)

141- Bağçe-i Hacı İbrahim der tasarruf-ı Mustafa an mahalle-i Osman Gâzî 0.5 d(önüm)

142- Bağçe-i Mehmed der tasarruf-ı Yakub an mahalle-i Karaca 1 d(önüm)

143- Bağçe-i Seyyid Mehmed der tasarruf-ı Halil an mahalle-i Emîricr 1.5 d(önüm)

144- Bağçe-i Haa Hasan der tasamıf-ı Aişe Hatun der mahalle-i Câmi-i Kebîr 9 d(önüm)

145- Bagçe-i Hasan der tasarruf-ı A l i an mahalle-i Câmi-i Kebîr 0.5 d(önüm)

146- Bağçe-i Mehmed der tasarruf-ı Hacı Mustafe an mahalle-i Câmi-i Kebîr 0.5 d(ö. nüm)

147- Bagçe-i Mehmed der tasarruf-ı Salih an mahalle-i Bazar 0.5 d (önüm)

ERTUĞRUL GAZİ'NİN BİLECÎKTEKİ VAKIFLARI 97 148- Bağçe-i İbrahim üer vasanu(-ı

Meh-med an mahalle-i Bazar 1 evlek

149- Bağçe-i Mehmcd der tasarruf-ı Ahmed der mahalle-i Hisâr 1 es'lek

150- Bağçe-i Mehmcd der lasarruf-ı Meh-med Sadık an mahallc-i Bazar 1 evlek

151- Bağçe-i Haa İsmail der lasarruf-ı Mus­ tafa an mahalle-i Hisâr 1 evlek

152- Bağçe-i Mehmcd der tasarruf-ı Ali an mahalle-i Hisâr 1 evlek

153- Bağçe-i Seyyid Hüseyin der tasarruf-ı Abdullah der mahalle-i Bazar 0.5 d(önüm)

154- Bağçe-i Seyyid Abdûlbaki der lasar-ruf-ı Musufa an mahalle-i Akmescid 1 d(ö-nûm)

155- Bağçe-i Abdullah der tasamıf-ı Yusuf an mahalle-i HLsâr 1 evtek

156- Bağçe-i Haa Piri der tasarruf-ı Hacı Mchmed an mahallc-i Câmi-i Kebîr 1 d(f)nijm)

157- Bağçe-i Hacı Hasan der tasarruf-ı Mus­ tafa an mahalle-i Hisâr l evlek

158- Bağçe-i Haa Hasan der tasarruf-ı E-bubekir an mahalle-i Hisâr 0.5 d(önüm)

159- Bağçe-i Haa Hüseyin der tasarruf-ı Ö-mer der mahallc-i Hisâr 0.5 d(önüm)

160- Bağçe-i Hüseyin der tasarruf-ı Hacı Mehmed an mahalle-i Bazar 0.5 d(önüm)

161- Bağçe-i Seyyid İsmail der tasarraf-ı Seyyid Ahmed an mahalle-i Hisâr 0.5 d(önûm)

162- Bağçe-i Haa Halil der tasarruf-ı (?) 4 d(önüm)

163- Bağçe-i Seyyid Mehmed der tasarruf-ı Seyyid Mustafa an mahalle-i Akmescid 3 d(ö-nûm)

164- Bağçe-i Haa Mustafa der tasarruf-ı Hasan Beşe an mahalle-i Hisâr 0.5 d(önüm)

165- Bağçe Hacı Mustafa der tasamjf-ı İs-mihan Hatun der mahalle-i Câmi-i Kebîr 1 d(ö-nüm)

166- Bağçe-i Hac\ Mustafa der lasarruf-ı Haa İbrahim an mahalle-i Bazar 1 d(önüm)

167- Bağçe-i Şeytan Haa Ömer der tasar­ ruf-ı Hacı Mustafa nakîb an matialle-i Akmes­ cid 2.5 d(önüm)

168- Bağçe-i Halil der tasarruf-ı Haa Os­ man an mahalle-i Câmi-i Kebîr 1 d(önüm)

169- Bağçe-i Solak Hüseyin der tasarruf-ı Mehmed an mahalle-i Bazar 3.5 d(önüm)

170- Bağçe-i Mehmed Ağa der tasarruf-ı Hacı Halil an mahalle-i Akmescid 0.5 d(önüm)

171- Bağçe-i Haa Mehmed der tasarruf-ı Haa Mustafa der mahalle-i Câmi-i Kebîr 0,5 d(önüm)

172- Bağçe-i Haa Ali der tasarruf-ı Abdül-vehhab an mahalle-i Bazar 2 d(önüm)

173- Bağçe-i Hacı Mehmed der tasarruf-ı Hacı Mustafa an mahalle-i Bazar 3 d(önüm) maa bağ

174- Bağçe-i Haa Piri der tasarruf-ı Aişe Hatun an mahalle-i Debbağhâne 1 d(önüm)

175- Bağçe-i Mehmed der tasarruf-ı Aişe Hatun der mahalle-i İCaraca 0.5 d(önüm)

176- Bağçe-i Haa Hüseyin der tasarruf-ı Halil Beşe an mahalle-i Câmi-i Kebîr 1 evlek

177- Bağçe-i Hasan Paşa der tasarruf-ı Ah­ med an mahalle-i Câmi-i Kebîr 1 d(önüm)

178- Bağçe-i Sefer Beşe der tasarruf-ı Hü-şeyin ve Mehmed ve Abdullah an mahall-i Ak-mesckl 3 d(önüm)

73

179- Bağçe-i Seyyid Derdmend der tasar­ ruf-ı Seyyid Hüseyin an mahalle-i Akmescid 1 evlek

98 Dr-Mehmct AKİF ERDOÖRU

180- Bagçe-i Scwid Hüseyin der tasarruf-ı Derviş an mahalle-i Câmi-i Kebîr I evlek (v.lla)

181- Ba|çe-i Haa Halil der tasarruf-ı Meh-mcd an mahalle-i HLsâr 0.5 d (önüm)

182- Bagçe-i Scyyid İsmail der tasarruf-ı Scyyid Ahmed an mahailc-i Hisâr 2 d(()nüm)

183- Bağçe-i Haa Hâscyin der tasarruf-ı Pa­ tıma Hatun der mahalle-i Akmescid 0.5 d(ö-nüm)

184- Bagçe-i Haa Halil ücr tasarruf-ı Hacı Ali an mahalle-i Akmescid 2 d(önüm)

185- Bagçe-i Erhan^^ der tasarruf-ı Hacı İb­ rahim an mahalle-i Akmescid 2 evlek

186- Bagçe-i Scyyid İsmail der tasarruf-ı Seyyid Mustafa an mahalte-i Hisâr 4.5 d(önüm) maa bag

187- Bagçe-i Kocadelüogulian der tasarruf-ı İbrahim der mahallc-i Aşagıküplü 1 evlek

188- Bagçe-i K(Kaduburlu^^ der tasarruf-ı Mustafa der mahalle-i Akmescid 0.5 d(önüm)

189- Bagçe-i Sıcak^ der tasarruf-ı Oğlu der mahalle-i Cedîd 1.5 d(önûm)

190- Bagçe-i Haa Mchmcd der tasarruf-ı A-li an mahalle-i Akmescid 0.5 d(önüm)

191- Bagçe-i Abdullah der tasarruf-ı Köse Mustafa der mahallc-i Akmescid 0.5 d(önüm)

192- Bagçe-i Kocadayı der tasarruf-ı Abdul­ lah an mahallc-i Ba/ar 1 d(önüm)

193- Bagçe-i Seyyid Hüseyin der tasarruf-ı Seyyid Abdullah der mahalle-i Bazar 1.5 d(ö-nüm)

194- Bagçe-i Haa Durmuş^der tasarnıf-ı Şeyh Hasan- an mahallc-i Osman Gâzî 2 d(ö-nüm)

195- Bagçe-i Abdullah der tasarruf-ı Mch-med der mahalle-i Bazar 1.5 d(önüm)

79

196- Bagçe-i Ortak Hasan çizmeci an ma­ halle-i Cedîd 1.5 d(önüm)

80

197- Bagçe-i Vasiloglu der tasarruf-ı oğlu Kasım an mahalle-i Aşagıküplü 2.5 d(önüm)

81

198- Bagçe-i Ohan der tasarruf-ı Hacı İb­ rahim an mahaüe-i Akmescid 2 d(önüm)

199- Bagçe-i Hacı Mehmed der tasarruf-ı Osman Aga an mahalle-i Bazar 1 d(önüm)

200- Bagçe-i Hacı Mehmed der tasarruf-ı Osman Aga an mahalle-i Bazar 1 d(önüm)

201- Bagçe-i Hacı Mustafa der tasarruf-ı Osman Ağa an mahalle-i Bazar 4 d(önüm)

202- Bagçe-i Derviş der tasarruf-ı Derviş an mahaile-i Câmi-i Kebîr 3 d(önüm)

. 203- Bagçe-i İsmail der tasarruf-ı Seyyid İb­ rahim der mahalle-i Bazar 3.5 d(önüm)

204- Bagçe-i Ahmed der tasarruf-ı oğlu an mahalle-i Karaca I d(önüm)

205- Bagçe-i Ali Efendi der tasarruf-ı Ah­ med Çelebi an mahallc-i Câmi-i Kebîr 1 d(ö-nüm)

206- Bagçe-i Haa Ömer der tasarruf-ı İsma­ il an mahalle-i Akmescid 1 d(önüm)

207- Bagçe-i Ömer der tasarruf-ı Osman an mahalle-i Câmi-i Kebîr 1 d(önüm)

208- Bagçe-i Haa Mustafa der tasarruf-ı Uckırlar^ yedlerindcdir an mahalle-i Câmi-i Kebîr an mahalle-i Hisâr 3 d(önüm)

209- Bagçe-i Ömer der tasarruf-ı Mustafa der mahalle-i Câmi-i Kebîr 2 d(önüm)

210- Bagçe-i Scyyid İsmail der ta.sarruf-ı Mustafa an mahallc-i Hisâr 0.5 d(önüm)

ERTUĞRUL GAZİ'NİN BİLECİKTEKİ VAKIFLARI ₉₉

211- Bagçe-i Hacı Hüseyin der tasarruf-ı Hacı Ömer an mahalle-i Câmi-i Kebîr 2 d(ö-nüm)

212- Bağçe-i Scyyid İsmail der lasarruf-ı Ahmed an mahalle-i Hisâr 2 d(önüm)

213- Bağçe-i Derviş der tasamıf-ı Mehmed an mahalle-i Hisâr 2 d(önüm)

214- Bagçe-i İbrahim der tasamıf-ı Meh­ med an mahalle-i Bazar 1 d(önüm)

215- ^ Ç e - i Hacı Abdullah der tasarruf-ı Sevinmez dmmî an mahalle-i Akmescid 1.5 d(önüm)

216- Bağçe-i Halil der tasarruf-ı İbrahim an mahalle-i Akmescid 1.5 d(önüm)

217- Bağçe-i Mehmed der tasarruf-ı Emine Hatun an mahalle- Hisâr 2.5 d(önüm)

218- Bağçe-i Mehmed der tasarruf-ı Nurul-lah Beşe an mahalle-i Hisâr 1.5 d(önüm)

219- Bağçe-i Mehmed der tasarruf-ı Hasan an mahalle-i Câmi-i Kebîr 2.5 d(önüm)

220- Bağçe-i Hacı Hüseyin der lasarruf-ı o-ğuUan ve kızlan an mahalle-i Câmi-i Kebîr 8 d(önüm)

221- Bagçe-i Haa Mehmed der tasarruf-ı Ömer der mahalle-i Hisâr 0.5 d(önüm)

222- Bağçe-i Haa Mustafa der tasarruf-ı Şa­ ban der mahalle-i Hisâr 0.5 d(önüm)

223- Bagçe-i Süleyman der tasarruf-ı Mah-mud der mahalle-i Hisâr 0.5 d(önüm)

• 224- Bağçe-i Hacı Süleyman der tasarruf-ı Süleyman an mahalle-i Câmi-i Kebîr 0.5 d(ö-nüm)

225- Bağçe-i Hacı Hüseyin der tasarruf-ı Hacı Abdullah an mahalle-i Akmescid 4 d(ö-nüm) (v.llb)

226- Bagçe-i Ömer der tasarruf-ı Haa Mus-lafa an mahallc-i Câmi-i Kebîr 0.5 d(()nüm)

227- Bağçe-i Seyyid Mehmed der tasarruf-ı Seyyid Hüseyin an mahalle-i Emirler 6 d(ö-nüm)

228- Bağçe-i Süleyman der tasamıf-ı Meh­ med an mahalle-i Osman Gâzî 0.5 d(önüm) 0.5/1 ref

229- Bagçe-i Seyyid Abdi der tasarruf-ı Sey­ yid Mehmed an mahallc-i Emirler 2.5 d(önüm)

230- Bağçe-i Haa Müezzin an mahalle-i Karaca 2 d(Önüm)

231- Bağçe-i Ahmed der tasarruf-ı Mehmed an mahalle-i Bazar 1.5 d(önüm)

232- Bağçe-i İbrahim der tasarnıf-ı Sevin­ mez zimmî an mahalle-i Cedid 2 d(önüm)

233- Bagçe-i Mustafa der tasarruf-ı Osman an mahalle-i Câmi-i Kebîr 3.5 d(önüm)

234- Bağçe-i Mehmed der tasarruf-ı Hüse­ yin an mahalle-i Hisâr 0.5 d(önüm)

235- Bagçc-i Haa Mehmed der tasarruf-ı İs­ mail an mahallc-i Karaca 5 d(önüm).

236- Bagçc-i Hala der tasarruf-ı Hasan Çelebi an mahallc-i Karaca 0.5 d(önüm).

237- Bahçe-i Mahmud der tasarruf-ı Hasan Çelebi der mahallc-i Karaca 1.5 d(önüm).

238- Bagçc-i Kara Hasan der mahallc-i Hacı Osman an mahallc-i Câmii Kebîr 3 dfönüm).

239- Bağçe-i Mahmud der tasarruf-ı Hasan Çelebi an mahallc-i Karaca 2 d(önüm)

240- Bagçe-i Ebubckir der tasarruf-ı Kay­ y ı m ^ Mustafa an mahallc-i Akmescid 1 dfö­ nüm)

241- Bağçe-i Hacı Hasan Nizameddin an mahalle-i Karaca 2 d(ftnüm)

242- Bagçe-i Hacı Hasan der tasarruf-ı Hacı Abdurrahman der mahallc-i Karaca 1 d(önüm)

243- Bagçe-i Nizameddin der tasarruf-ı Ah­ med an mahalk;-i Emirler 2 d(önüm)

100 _{Dr. Mehmet AKİF ERDOĞRU}

244- Bağçe-i Haa İbrahim der tasarruf-ı Ö-mer an mahalle-i Emîrler 1 d(önüm)

245- Bağçe-i Mahmud Çelebi der tasarruf-ı Mehmed an mahalle-i Bazar 2 d(önam)

246- Bagçe-i Mehmed der tasamıf-ı Abdul­ lah an mahaiie-i Emîrler 2 d(önam)

247- Bagçe-i Mehmed der tasarruf-ı Hasan an mahalle-i Emîrler 1.5 d(önüm)

248- Bağçe-i Hala der tasarruf-ı Abdullah Çelebi an mahalle-i Bazar 2 d(öniim)

249- Bağçe-i Haa Mustafa der tasarruf-ı Mehmed an mahalle-i Osman Gâzî 2.5 d(ö-nüm)

250- Bağçe-i Süleyman der tasarruf-ı Aslan zimmî der mahalle-i Cedîd 1.5 d(önüm)

251- Bağçe-i Süleyman der lasarruf-ı Mus­ tafa an mahalle-i Emîrler 2.5 d(Önüm)

252- Bağçe-i Hacı Mehmed der tasarruf-ı Hacı Ebubekir an mahalle-i Câmi-i Kebîr 1.5 d(önüm)

253- Bağçe-i Süleyman der tasarruf-ı Ömer an mahalle-i Emirler 2 d(önüm)

254- Bağçe-i Ömer der tasarnıf-ı Aşağıküp-lü 3 evlek

255- Bağçe-i Sefer zimmî an mahalle-i Cedîd 6 d(önüm)

256- Bağçe-i Abdi der tasarruf-ı Mehmed der mahalle-i Emîrler 2 d(önüm)

257- Bağçe-i Mehmed der tasarruf-ı Haa E-bubekir an mahalle-i Câmi-i Kebîr 1 d(önüm)

258- Bagçe-i Haa Hasan der tasarruf-ı Hü­ seyin der mahalle-i Osman Gâzî 0.5d(önüm)

259- Bagçe-i Hasan Çölebi an mahalle-i Ka­ raca 0.5 d(önüm)

260- Bagçe-i Hacı İbrahim der tasarruf-ı Molla İsmail an mahalle-i Emîrler 0.5 d(önüm)

261- Bagçe-i Mehmed Aga der tasarruf-ı Hacı Mehmed der mahallc-i Emîrler 0.5

d(ö-3 5 . ^ » '

nüm)

262- Bagçe-i Haa Derviş der tasarruf-ı Hacı Halil der mahalIe-i Akmescid 2 d(önüm)

263- Bağçe-i Hacı Nasuh der lasarruf-ı Hacı Mehmed an mahalle-i Emîrler 0.5 d(önüm)

264- Bağçe-i Haa Ali der tasarruf-ı Abdul­ lah der mahalle-i Karaca 1.5 d(önüm)

265- Bağçe-i Derviş der tasarruf-ı Hacı Hü­ seyin an mahalle-i Akmescid 0.5 d(önüm)

266- Bağçe-i Sevinmez zimmî der tasarruf-ı İbrahim an mahalle-i Akmescid 1.5 d(önüm)

267- Bağçe-i Haa Hüseyin der tasarruf-ı Sefer zimmî der mahalle-i Cedîd 3 d(önüm)

268- Ba|çe-i Hacı Derviş der tasarruf-ı Üm-migüllüm an mahalle-i Akmescid 1 d(önüm)

269- Bağçe-i Haa Ömer der tasarruf-ı Hacı Abdurrahman an mahalle-i Emîrler 1 d(önüm)

270- Bağçe-i Seyyid Osman der tasarruf-ı Hacı Hasan an mahalle-i Emîrler 1 d(önüm) (v.l2a)

271- Bagçe-i Haa Mustafa der tasarruf-ı Hacı Ali an mahale-i Câmi-i Kebîr 1 d(önüm)

Yekûn-ıbağçehâ 271

Hânehâ der derûn-ı kasaba-ı mezkûre hâriç ez Defter-i Atîk ber mûceb-i fermân-ı âli kayd ve tahrîr olundu.

Mukâtaa-i zemîn-i hâne-i a'la der

derûn-ı şehr Q sene-i kâmile 36

Mukâtaa-i zemîn-i hâne-i evsat

der derûn-ı şehr fi sene-i kâmile 24

Mukâtaa-i zemîn-i hâne-i edna der 12 derûn-ı şehr f! sene-i kâmile

Bagçehâ der dâire-i şehr der nezd-ı Karasu der tasarruf-ı ahâli-i mezkûrîn ve ahâli-i karye-i