FARKLI KESİM AĞIRLIKLARINDA AKKARAMAN KUZULARIN BESİ PERFORMANSI, KESİM VE KARKAS ÖZELLİKLERİ

Vet. Hil. Derg. (Z002). 18. 3 : 29-36

FARKLI KESiM AGIRLlKLARINDA AKKARAMAN KUZULARIN BESi

PERFORMANSI, KESiM VE KARKAS 6ZELLiKLERi

Emine H

esna

$a.hin

@

1

Ali Akmaz

2

Fattening

P

er

forman

ce, S

laughter

and

C

arca

ss C

haracteristics

of Akkaraman Lambs

at

Differ

e

nt

S

laughter Weight

s

Ozet : Bu ar~tlrma Akkaraman 111<1 kuzulanmn: 35. 40, 45 ve 50 kg kesim agll11ldannda besi periOrmaIlSl, kesim ve karkas Ozelliklerini incelemek amaclyla yapllml~llr. Ar~lrTnada 2.5-3 ayllk y~ta, ortaLama 21 kg aglrhglnda sCrtt8fl kesilm~ 1. Grupta (35 kg) 13, diger ~ grupta (40:45 ve 50 kg) 14'er ~ oImak uzere Ioplam 55 ba~ Akkaraman erkek kuzu kul-lamlml~br. Kuzular planlanan kesim aglrilkJanna uI~ kadar ad libitum kesif yam ve gunll}k 100 g.'ba~ bugday samam ile beslenm~rdlr. Istatistik analizler lek ybnlu variyans analizi ile yapllml~tJf. Gruplarda Slrasl iIe beside ~en sure 70.31, 87.36, 108.14 ve 134.07 gun: gunluk ortaJama canll aglltlk artl~1 199.74,224.30,225.34 ve 216.37 g: yemden yararlanma degerleri 6.17, 5.77. 6.12 ve 6.62 kg olarak bulunmu~tur. Ar~tlrmada karkas. but, kol, Slit bel va digerleri olmak Ozere ~ pal?ya aynlml~ va karkas kompozisyonunu ara~tlrmak amacl ~a kol diseke edil~tir. Gruplarda slrasl ile soguk karkas a91r1191 16.18, 18.18, 21.28 ve 25.72 kg;

soguk

karkas randlmanl %46.33, 46.02, 47.25 ve 51.58; karkasla bul oram %30.14,29.42,28.26 ve 27.12; kol oram %15.17. 14.57, 14.12 ve 13.43; bel oranl %6.42, 6.70, 6.25 ve 6.79; kuyruk oram %16.18, 15.60, 17.78 ve 21.41; MlD kesit alanl 12.35, 14.40, 14.52

va

16.24 cm2: Sirt yagl kalmllgl 2.BB. 3.68. 3.90 va 4.73 mm; kolda at oranl '%.65.07, 65.33, 64.09 ve 61.83; yag oram %14.33.13.31,15.62 ve 18.77; kemik or801 %20.60. 21.36, 20.29 ve 19.40 oIarak bulunm~tur. SonlMt olarak: iocelenen Qzellikler baklmlndan diger kesim gruplarma gOre 45 kg kesim a91rllglnln en yuksek degerlen gOslerdigi bulunmu~lur.

Anahtar Sozcukler : Akkaraman, Kuzu, Besi. Karkas

Summary: This study was carried out to investigate the fanening performance and carcass traits of Akkaraman male lambs at slaughler weight of 35. 40. 45 and 50 kg. The material of the research consisted of 55 Akkaraman male lambs agtng from 2.5 to 3 months old with an average body weight of 21 kg. During the experiments lambs were led with wheal hay (100 9 /head/day) and consantrales ad libitum. The data were analyzed by one-way analysis of variance (ANOVA) test. The period acquired for reaching live weights. average daily gains at the fanening period and feed/gain ratios were found as 70.31 day, 199.74 9 and 6.17 kg for 35 kg; 87.36 day. 224.30 g and 5.n kg for 40 kg; 108.14 day, 225.34 g and 6.12 kg for 45 kg; 134.07 day, 216.37 g and 6.62 kg for 50 kg, respectively. The carcasses were separated inlo five major cuts including leg. shoulder, back, loin and others. To determine carcass composition, shoulder cuts were dissected. The cold carcass weight, dressing percentage, the ratios of leg. shoulder, loin and tail fal weights were lound as 16.18 kg, 46.33%,30.14%, 15.17%,6.42% and 16.18% for 35 kg: 18.18 kg. 46.02%. 29.42%. 14.57%, 6.70% and 15.60% lor 40 kg: 21.28 kg, 47.25%, 28.26%, 14.12%.6.25% and 17.78% lor 45 kg; 25.72 kg, 51.58%. 27.12%. 13.43%, 6.790/0 and 21.41% for 50 kg respectively. The percentages 01 lean, fat and bone al shoulder cuts were found as 65.07"k. 14.33% and 20.60'% for 35 kg: 65.33%, 13.31% and 21.36% for 40 kg; 64.09%, 15.62% and 20.29% for 45 kg: 61.83'%, 18.77% and 19.40% for 50 kg respectively. As a result: slaughter weighl of 45 kg show the maximum values about the investigated characteristics than the other slaughters group was found.

Key Words: Akkaraman, Lamb. Fattening, Carcass

Giri~

21. yOzylla adlm anlglmlz bir dOnemde, sOrekii artan ve yakla

₁

1k

6

mi/yar olarak tahmin edilen dOnya nOlusunun %10'unun ayllk slmnnda bulurvna5l, uluslar arasl poIitikada tanmsal ve hayvansal Oretimin One-mini ar1lnnl~ ve gldaYI slratejik bir hale getinni~i(.

TOndye'de 2000 ylli DIE verilerine gore loplam hayvan vartlgmm %60'm1 koyun populasyonu olu~­ lunnakta ve bu rakamln %9Tsini de yeni Irk koyuntar le~kil etmekledir. TOrkiye'de uretilen loplam klrmlZI

Gch$ Tarihi: 31.05.2002 (jJ: hesahin@aku.edu.lf

elin %22.6' Sin In koyun ve kuzulardan elde edilmesi, hayvansal protein aylgl butunan TOrkiye'de, hayvanclilk sekt6rO icinde koyunculugun halen 6nemli bir yere sahip oldugunun gOstergesidir.

Akkaraman Irkl, TOrkiye koyun populasyonu il;:e-risinde

"1

044 o

ram Ue bUyOk bir polansiyele sahiptir (Ak-ya.plnar, 2O(X)). Yeni koyunlanmlzln et verimini artlrmak, et kalilesini yOksettmek ve yeli~linnede yapllacak yeni dOzenlemeler1e

ne

olCOde iler1eme saglanabilecegini anlamak oncelikle mevcut Irklann genetik dOzeyierinin

·Bu <;all~lna "'farkh k("sirn aglrhklannda Akkararnan kuzulann bi!si pcrformansi. knrbs OzcllikJcri \"c kaThhk analil.i"' iSlIllli dok-tora ICl.inlll blr bOlOmOdiir.

I. Afyon ~ocalcpc Oniversit("si VClcrincr Fakilhesi. Zootckni Anahilim Dah. AFYON 2. Sel<;uk UniVel);lICSI Velcnner Faktlltesi. Zootckni Anllhihm Dah. AFYON

~AIiIN. AKMAZ

planh a~1rmalarla ortaya konmasllla baghdlr.

Son

Ylilarda meralann azaJmasl, kaba

yem

fl-yatlanmn

kirni

kez lahlilardan yOksek oImasl va Ore-tic1nin besiden klsa zamanda canh aglrllk artl~1 saglama isteQi entansi1 besiyi On plana vlkarml~tlr. Entansif

be-side ba~nyl ise besi perlormanSlnlll yOksekJigi ve besi sonunda elde edilen kar1<asm tOketiciye uygunlugu tayin etmektedir. Besi perlonnansl; besiye ahnacak hayvanla ilg~i oIan M;: faktOl1erden (Irk vaya geootip,

on-Stye!, ya.$, doQum tipi, basi ~I a91rll91, beden yaplSI ve koncbsyon, orijl'l, hayvanlll ye~tirildigi bOIge) va

qev-resel etkiler oIarak nitelendirilen dl~ faktOr1erden (yem ve su ile ilgili fakl6r1er, baklm ve idare, basi aglilan, ildim va ((eVre ISISI ve hastahklar) elkilenir (A~n ve ark,

1993; Tekin, 1996; C~kun ve ark. 1997).

KaOOlS aglrll91, randlmam ve kalitesi gibi Ozellikleri isa genotip (Aydogan, 1985; Beriain ve ark, 2000; Akman ve arl<, 2(01), cinsiyel (8eennan ve arl<, 1995; Akyaplnar, 2000), besIenme ~ekli (Kadak va ark, 1993; Tekin va ark, 1993; Al«;apmar va Ozbeyaz, 1999), keSlm ya~1 va aglrllgl (Butterfiek:l ve ark, 1984;

But-tarlield va Tullah, 1988;

6ztan,

1995; Akyaplnar, 1996) gibt faktor1er atkilemekledir.

AkCaPlnar (1981a va 1981b), 35, 40, 45 ve 50 kg kesim agllllklannda Akkaraman kUlularda Slrasl ile gOnlOk canh aglrllk artl~ml, 284, 287, 279 va 286 g; yemden yarartanma de{Jarlerini 3.685, 3.792, 5.890 ve 5.890 kg;

beside

Qegen sOrey; 53.8, 70.6, 91.1 va 105.9 gOo; kaOOlS randlmanlm %47.60, 49.1, 51.9 ve 54.2; but Ofanlnl %30.4, 29.6, 27.6 va 27.1; koI Ofanlnl %15.3, 14.5, 14.0 ve 13.4, bel Of'anlnl %5.6, 6.0, 6.8 va 6.8. kuyruk yagl oranl iss %15.9, 17.5,20.3 va 21.7 oIarak bul~tur.

Kadak (1983), 36. 40, 44 va 48 kg kesim aglr-hklannda Akkaraman kuzularda gOnlOk cantl aglrllk ar-11~ln1, yamden yararlanma deQar1erini va beside ge<fen surayi SlraSI i1a 36 kg kesim aglrllglnda 243 g, 5.18 kg va 67 gun; 40 kg kasim aglrllgmcia 252 g. 5.31 kg va 80.7 gun; 44 kg kesim aglrllg.nda 272 g, 5.41 kg ve 88.0 gun; 48 kg kesim aQlrllglnda

2&5

g, 5.75 kg va 105.0 gOn; gruplarda soOuk kar1<as randlmanl, kar-kasta but, kol, bel va kuyruk yaQI oranlannl Sirasl Ie; 36 kg kesim aQu1191nda; % 48.56, 29.58, 14.62, 6.08, va 19.87; 42 kg kesim aglrllQlnda %51.26, 29.93, 14.42, 6.09 va 19.17; 48 kg kesim aQlrllQlnda %53.98, 29.56, 14.10.6.20 ve 19.80; kuzularda kolda el, yag ve kemik oranml iss 36 kg kesim aglrllgmda %64.18. 12.95 va 21.48,42 kg kesim aglrllglnda %64.32, 13.58 ve 20.25 ve 48 kg keslm aglrllglnda %63.62, 16.43 va 19.02

aIa-rak bulm~tur.

Tekln ve ark. (1993). sutten kesilmi~ ve yakJa~lk 23 kg canh aglrllkla oIan Akkaraman kuzulan 90 gCnlUk

30

besi

sOrasi sonunda 44.05 kg canh aglrllkla k8Slme

sevk e~lerdir. Kuzularda besi sOresmce gGnIOk canh aglrllk artl$1 SlraSI iIe 30. 35 va 40 kg canl! agu11{}a kadar 271.07, 248.57, 228.86 g olarak, besi sGrasince yem-den yarartanma (kasif) degarini isa 5.91 kg olarak bil-dirmi~lerdir. Kuzularda soguk kar1<as randlmam, kar-kasla but, kol, bel va kuyruk oranlnl Slrasl ile %47.74, 35.50, 19.35, 8.80 va 19.23; kolda at, yaQ ve kamik ora-nml ise "/065.37, 16.18 ve 18.83 oIarak lespit el-~lerdir.

Tufan va Akmaz (2001a.b), Akkaraman 100

ku-zulan 30, 35 va 40 kg canh aglrllga kadar beslen'i$ler. basi sOresini, gCnlUk canh aglrllk ar1I~1 ve yemden ya -rartanma de{jer1erini 30 kg'cia 24.95 gCrl, 271.00 g ve 4.465 kg; 35 kg'da 48.28 gOn. 255.57 g ve 5.043 kg; 40 kg'da 67.57 gOn. 257.85 9 va 5.'86 kg olarak tespit al·

m~rdir. Karkas randlmam, kar1<asla but,

koI

,

bel, kuy-ruk yaQI oranlan ile MLD a1an1 va Slrt yagl kahnhgl de-~rleri lse Slrasl ile; 35 kg'da 0/046.93, 30.72, 15.67. 7.99, 14.77 lie 10.83 cm2 va 2.51 mm; 40 kg'da

%50.26,29.98,14.96,8.06,

1620

lie 11.71

cm2

va 3.75 mm, kolda at, vag va kerrik oranlanm ise 35 kg'da "1065.72, 13.98 va 20.30; 40 kg'da %62.60, 18.17 va 1924 olarak bildirmi~lerdir.

Kadak va ark (1993), Alman siyah ba~ etyl x Ak-karaman, Hampshire Down x Akkaraman, Alman siyah ba~ allYl x lvasi va Hampshire Down x Ivesi (Fl) melez] kuzulan sOtten kesimden sonra 20 kg civannda enlansif besiye aJml~ar ve gr\.f)larda Slrasl iIe 45 kg canh a9lr-hga uIa~H'lcaya kadar gCsrllC* canh aglrllk artl$lnl 309.14, 309.18, 271.7 ve 328.15 g, yemclen yararlanma

de-ger1erini

5.708, 5.620, 5.562 va 5.459 kg, besi sOresini ise 81.8, 80.1, 88.7 ve 78.2 gun alarak bulrTlll$Iar, ku-zulan genotip SlraSI ile 44.63. 44.83, 44.67 va 45.33 kg'da kes~r ve soguk kaOOlS randlmanlannl "1047.91,47.13,47.89 va 48.63; kaOOlsta but oranlannl "1033.76,34.16,32.78 va 32.52; kol oranlannl %17.24, 16.71,17.33 ve 16.78; bel oranlannl %8.16, 8.24, 8.04 va 8.24; koIda at oranlannl "1059.18, 57.31, 57.01 va 56.16; yag oranlannl %20.88, 2326, 25.36 ve 27.10; kemik oranlannl %18.26. 18.78, 17.55 va 16.53 alarak lespit atml~lerdir.

Esen va YIIdIZ (2000), Akkaraman va Saklz x Ak-karaman (Fl) kuzulan entansif besiye alarak ad libitum kesif yem va kuru

yonca

ile yakla$lk 20 kg'dan 45 kg'a kadar beslemi~ler, besi suresince gOnlOk ortalama canh aglrllk artl~lnI Slrasl ile 245.53 va 218.87 g, yarnden ya -rarlanma dagarini (konsantra yam ve kaba yem); 3.28 ve 3.05 kg; 3.77 ve 3.51 kg, besi sOreslni ise 98 gOn olarak laspit al~lerdir. Kuzularda karkas randllnanlnl "1048.88 va 47,15, karkasta but oramnl "1027.18 ve 3027, kol oranJOI %17.46 va 15.59, bel oranlnl %6.41 ve 7.79. kuyruk oranml ise %17.85 va 10.11 oIarak

but-Farkh Kesim Ailrhklannda Akkaraman.Kuzulann ... ~lardlr.

Akmaz ve ark (2000), Alman Siyah Ba~h (ASS) x Akkaraman (A) ve Hampshire

Down

(HD)

x

Ak· karaman melezi (F1) rnelezi kuzulan 20 kg'dan 45

kg'a kadar beslemi~ler, kuzularda gunluk canh a{lll1lk artl~I, yemden yaral1anma de{lel1erini ve besi sOresini 35, 40 ve 45 kg'da slraslyla ASS

x

A (Fl)'lerde 361.31g, 3.09 kg ve 42.06 gOn:

368.64

g. 3.20 kg ve 54.92 gOn; 362.30 g, 3.51 kg ve 69.87 gOn: HD x A

(Fl)'lerde 334.65 g, 3.19 kg ve 45.83 gOn; 342.12 g, 3.26 kg ve 59.25 gOn; 339.60 g. 3.47 kg ve 76.10 gOn; aynl genotip gruplannda Slrasl ile randllnanl %48.02

ve 49.65; karkasta but oranlOl %33.09 ve 32.66; kol

oranlOi %17.75 ve 17.73; bel oranini %8.11 ve 8.11; kolda et oranlnl %58.58 ve 59.52: ya{l oranml %22.54

ve 22.98; kemik oraOlnl %lB.B2 ve 17.51 oiarak tesp1t etmi~lerdir.

Su e;:ah~ma ile, Akkaraman Irkl erkek kuzulannda sut kesiminden sonra entansif beside canh a{lll1lk ar·

tl~l, yemden yaral1anma, lal1dl kesim a{lll1lk1annda kesim

va

karkas Ozelliklerinin belirtenmesi he· dellenrni~, bOyIece kuzularda, optimum kesim a{llr· h{lini belirieyecek venier ortaya konulmaya c;:a.h~llml~tlr.

Materyal ve Metot

Ara~llrmanln hayvan malel)'alini: Konya· GOneysmlr ilc;:esinden ve lek bir yeli~tiricinin sO·

rOsOnden temin edilen sOtten kesilmi~ 55 ba~ Ak-karaman erkek kuzu olu~lurmu~tur. Ara~!lnna 50-resince, kuzulann beslenmesinde, kesH yem olarak

6zel bir yem fabrikaslndan lemin edilen bile~imi

va

besin madde miktar1an Tabla 1. de venlen kuzu bU-yOtme ve kuzu besi yemi ile bu!)day samanl kul-Ianllml~lr.

Su ara~llrma S.O. Ziraat FakOltesi Ciftli{linde yO-r(rtOlmO~tOr. A~tlnna ba~langlclnda kuzulann gaita muayenelen yapllarak paraziler invazyonlara ka~1 ila9anml~

va

koruma amae;:h a~llarnalan yapllml~llr. lki haftahk yerne all~t.rma ve karantina d6neminden sonra denerneye ve kayllh yemlemeye g6l(ilmi~tir. De-nemede grup yemlemesi uygulanml~lIr. Kuzular 30 kg canh a{llrhga u~na kadar kuzu bOyOtme yemi ile,

bu

canh a{llrM<tan sonra ise kuzu besi yemi ile bes-Ienmi~lerdir. Kuzulann Onlennde lemiz i<;:me suyu ve yemliklerde mineral yalama la~lan sOrekli olarak bu-lundurulmu~tur. Kuzulara konsanlre yem ad libitum oIarak sabah ve ak~m tartllarak verilmi~, bu{lday sa-man. ise sadece sabahlan bir kez 100 w'ba~ olarak ve-rilmi~tir. Yemliklerde artan yemler gOnlOk toplanarak kaydedilmi~tir. Denemeye gec;:meden Once kU2ular

Ur;:

gOn Ost Osle ay kamlna tartllarak ortalama de{lel1er ahnml~ ve besi ba~langle;: a{llr1lk1an kaydedilm~ir.

Basi

sOresince lartlmlar her iki haftada bir, '16 saaUik ae;:IIQI

takiben yapllml~tlr. Gruplarda besi sOresi eanh a{llr1lk baz aJmarak uygulanml~ ve planlanan canh a{llr1I{1ln ±1

kg civannda besiye son verilmi~tjr. Kuzulann 35, 40, 45 ve

50

kg kesim a{llr1I{1ma ula~malan it);in gec;:en basi sO-resi interpolasyon ve eksterpolasyonla taspit edilm~ljr. Planlanan kesim aQIr1IQlna ula$an kuzular 16 saal ae;: bl-rakllarak tartllml~, kesim

Oncesi

canh a{llr1lk1an be-lir1endikten

sonra Ozel sektere ait bir mezbahanede

ke-silmi~lerdir.

Kesim slraslnda her kuzunun deri, ~, dOrt ayak. testisler, taklm (kalp+akci!}er+karaci{Jer), karaci{jer, daJak, it); ya{l, 4

mide

dolu aQIr1lldan ve sleak karkas a{lll1lk1an bireysel oIarak lespit edilerek kaydedilmi~tir. Karkaslar +4 9(;'deki ~uk hava deposunda 24

saat

beklelildikten soma tartllarak ~uk karkas a{lll1lklan kaydedilm~tir. Sleak

va

~uk karkas a{lIr1Ik1an ile kesim

6ncesi

a{llr1lk1ar araslndaki oran ile de slcak ve so{juk karkas randlmanlan hesaplanml~tlr.

Tablo 1. Basi boyunca kuzulara varilen bUyUtme va besi yem-lerinin bile~imi

Hammadde, % Kuzu Basi

bOyUtmeyemi yarni Mlsir 10 Bugday 5.8 A~ 27 PTK 8.9 SFK Kopel< ACK 18 Ra=oI 12 A~ 2 PirirM;: Kepeg. 4

Ham AYIfitrek Vagi 0.31

Melas 9.5

Kireo;;

~I Menner tozu 2.3 Tuz 0.09 Premiks 0.1 Analiz Son~lan, % Kurumadde Ham protein Ham

vag

Ham kOi Ham setluloz ME, kcaJlkg' Kuzu bU~meyemi 92.32 16.30 2.56 6.23 6.60 2557 • : Hesap yoIuyIa bullXl~tur.

(PTK: Pamuk tohl..lrTJJ kUspesi; SFK: Soya lasOlyesi kOspesi;

A9K,A_;_;

ME: Metabolik ene~Q 17 35 18 10 7 9.4 3 0.25 0.35 Besi yerni 92.12 14.66 4.62 5.17 6.42 2780 Bugday Sarnan, 93.26 2.95 1.13 5.66 41.74 1510

SAHIN. AKMAZ

Her bir ara~tlnna grubundan 6'~r ~ kuzuya ait karkaslar Akl;:aPmar (1981b)'10 bildi~ ~kilde; but,

koI, sut, bel va ~rleri oImak uzere be~ paryaya ay· nlrm~

ve

tartLmlan

yapLlarak

kaydedilm~r. Karkas par·

yalan

lie

blrlikte bObrekler, bObrek va

IeQen

ya{Jlan ile kuyruklar tarhhp veriler kaydedil~lir. Musculus Lon· gissmus DorsI (MLO) kesit alanL

va

SLrt ya{JL kalLnlL{JL 13. SLrt omuru ile 1. bel orruru arasL kesitten, aydLnger ka{JldLna ~zihp daha soma elektronik planimelre

va

mm'lik cetvel ile OIyUlerek bulu~lur.

Kar1<as

ka· Iitesini a~tmnak amacly1a. karkas Ortlek paryasl ala· rak sol koI, fiziksel ,*,rak diseke edilmi~ ve elde edilen el, ya{J ve kemik miktar1an 10 g'a duyar1L terazi ile tar· hlarak veriler kaydedilmi~tir. Elde edilen ara~ILrma ve· rilerinin ka~L~llnlmaSlOda lek yOntO variyans analizi,

farklLILklann Ooom konlrotOnde ise Duncan testi uy. gulanml~Lr.

Bulgular

Ara~tLrma gruplanna ail bulgular Besi Per· 10rmansL iyin Tabla

2

.

de. Kesim ve karkas OzeUikleri

iyin ise Tabla 3. de verilm~ir. Tabla

2.

incelendi{Jinde. gn.plarda SLrasL

iIe

ortalama

g(JnIOk canh a{JLr1lk artL~1

199.74, 224.30, 225.34 ve 216.37 g; yemden ya. rartanma deg3rleri (konsanlre va kaba yam) 6.17

va

0.466,

s.n

ve 0.421, 6.12

va

0.409, 6.62

va

0.419 kg ile besi sOresi 70.31, 87.36, 108.14

ve

134.07 gOn ala·

rak bulun~lur.

GrupWda SLrasl iIe

SOOuk

kar1cas a{Jlrh{J1 16.18, 18.18, 21.28

va

25.72 kg: so{Juk kar1cas randunanl

%46.33. 46.02. 47.25 1/8 51.58 (P<Q.OO1); kal1<as1a

but

oranl °k30.14, 29.42. 28.26

ve

27.12 (P<O.OS); kol oranl %15.17, 14.57, 14.12 ve 13.43 (P<O.05); SLrt oranl %6.65. 6.82. 6.47

va

6.33; bel

arM.

%6.42, 6.70. 6.25 ve 6.79; di{Jerlen oram %23.42, 24.71. 24.50

ve

23.12; kuyruk ya{JL oram %16.18. 15.60, 17.78

va

21.41 (P<Q.01);

bIlbrek-1el)en

ya~1 oranl %1.30, 1.25, 1.42 ve 1.27 ,*,rak bulunmu~tur. Musculus Lon· gissimus Dorsi kesit alanl (MLD) 12.35. 14.40. 14.52, 16.24 cm2 oIarak lespit edilmi~ ve bu Ozellik yOnOnden gruplar araslnda islalistiki oIarak 6nemli bir lark

gO-rUlme~lir. SIL1 ya{J1 ~lInll{J1 ise

Vine aynl sira ile 2.88,

3.68. 3.90, 4.73 mm oIarak bu'unmu~

va

kesim a{Jlrll{J1 arttlkya, Slrt ya{Jl kahnllOlnm arttl{J1 gOzlenmi~lir (p<O.OOl). Gruplarda karkas Omek panfBSI kolda; et, ya{J ve kemik oranlan Tabla 4. de veril~ oIup Sll'aSI ile; 1.grupta 0/065.07. 14.33 ve 20.60; 2. grupla

%65.33, 13.31

ve

21.36; 3. gfl4)la %64.09, 15.62

ve

20.29

ve 4. grupla %61.83.

18

.

n

va

19.40 omrak les' pit edilmi~IJr.

DOrdUncO

kesim grubu, et, ya{J. kemik mik\ar1an (P<O.OOl)

ve

ya{J oranl (P<O.01) baklmlndan en yfiksek deOer\eri gOslerirken, et oral'll (P<O.Ol) a~L' SLndan ise en d~Ok

deOeri

gOsl8tTl1ektedir.

Tab40 2. ~tlnna MateryaJi Kuzutarda aeSnn ~ D6nem1ennde GtilIiLk CallI! AfJAr1lk Arb$! VB Yemden Yarar1anma Degelieri

35 kg 40 kg 4S kg 50 kg

InceleoenOzellikier n:13 n:14 n:14 n:14

~ :tSX ~ ±sx

X'

tSx

X

t

Si'

F

GunlOk

canll a91r14k artl~' (g)

_ ~,canJl

ag

o

II<Q) _{21tO.93 21tO.89 21±094} 2It1.()6 0.00

Besi ~. -30 kg arasl 203±6.16 214±13.65 203±13.32 219i9.65 0.49 8esi

Ba$

.

-35

kg al'8Sl _{200.t8.34 225±12.07 212±10.70 21516.89 1.07}

Besi

Baf

.

-40 kg araSl 224±6.25 217±8.82 214±5.96 0.44

Besi ~.-45 kg araSI 225±7.15 214±5.95 1.57

BeSI ~.,50 kg amsi 21616.60

BeSIde ~n sUre (gOn)

Besi ~.,30 kg arasl 4515.39 4615.78 4715.72 41±4.82 0.29

Besi ~.·35 kg arasl 70±6.54 6615.93 69±5.79 65±4.63 0.21

BesI ~. -40 kg anlSI _8716.01

_90±5

_.

₈₅

_{68±3.89 0.04}

Besi ~. -45 kg atasl _10815.89 I 12±3.60 0.30

8eSL ~.,50 kg atasl _134±3.66

Yemden yarartanma ~ri (kg)

35'0 4OI<Q '5 I<Q SOkO

k8sd kaba 10pIam k8sd kaba lop1am k8sd kaba lop1am kesd kaba lop1am Beso ""'.-30 I<Q 5.7 0.4 6.1 5.5 0.4 5.0 5.8 0.' 6.2 5.2 0.4 5.6 Beso ""'.-35 I<Q 6.2 0.5 6.7 5.5 0.4 5 .• 5 .• 0.' 6.3 5.7 0.' 6.1 Beso "",.-40 I<Q 5.8 0.4 6.2 6.1 0.4 6.5 6.0 0.4 6.'

Besi Ba~. 45 kg 6.1 0.' 6.5 6.4 0.4 6.8

_ "",. -SO I<Q _{6.6 0.4 7.0}

Farkh Kesim A.clrhklannda Akkaraman Ku"tularm ... Table> 3. Gruplann kesim va karKas 6zelliklernn ~l~mlmasl

~Kg _ 40 Kg _ 45 Kg _~Kg

X ± Sx X ± Sx X

t

Sx X

t

Sx F

Kesm

agU11g.

(kg) 35.46±O.42d 4O.18±O.35c 45.11±O.35l' 49.96±O.W 54.OS'"

Den

a91rll91 (kg) 3.93±O.14c 4.69±O.12bc 5.00±0.171'Jl"J S.9StO.37a 6.18"

""

';;"'9

(kg) l.ntO.04b 1.84±O.02b 1.9S±O.Q30 2.28±O.Q6lI 14.62'" D6f1 aVak ago (kg) O.87tO.Ol° 0.90iO.02b 0.94±O.Q2C 1.04±O.Q2Q 6.86"

T estJSler ag (kg) 0.21±O.02 O.2S±O.02 0.27tO.03 0.22±O.OS 0.27

Tak.tml11 ago (kg) 1.43±O.03b 1.68tO.OSab 1.69±O.Q311 lo61tO.en; 5.09"

Karaciger ago (kg) 0.70±0.020 0.S7±O.03a 0.85±O.Q2Q O.83tO.Q28b 4.90"

OaJak ago (kg) 0.52±O.Q6D 0.72±D.0-rat> 0.66±O.Q5b 0.97tO.Q5!I 4.48'

~yag,.g. (kg) 0.15±O.01b O.22iO.02° 0.24tO.Q4b O.44tO.Q4a 5.95"

4 Mide doIu ago (kg) .4.2O±O.13 5.29:10.25 5.03tO.19 4.53±O.14 3.06

Den oranl (%) 11.27±O.OO 11.86±O.OO 11.12±O.OO 11.99±O.01 0.39

~oram (%) S.08±O.ooa 4.66±O.W 4.32±O.OOC 4.56±O.QOlC 5.38"

D6n avak Ol"anl (%) 2.5O±O.00 2.27±O.00 2.08±O.OO 2.08±O.oo 2.86

Teslisler oranl (%) 0.61±O.00 0.62±O.00 0.59±O.00 0.67±O.00 0.11

Takimll) oram (%) 4.09±0.QOab 4.26±O.ooa 3.76±O.CXP 3.23±O.OOC 15.71'"

Karacigcr Ol"8rll (0;0) 1.99±O.OO 2.2ItO.00 I.S9±O.OO 1.6S±O.00 2.50

Oalakoranl (%) 0.15±O.16 O.18:t:O.18 0.15tO.l1 0.19iO.l0 1.27

19

va9i oranl (%) 0.43±O.OOC O.56±O.W O.52±O.W O.87±O.ooa 3.26'

4 Mide doIu oranl (%)

,

12.04±O.Q()ab 13.4O±O.ooa 1 1. 19±O.OOX 9.10±0.OOC 7.87'"

Steak karkas ago (kg) 16.79±O.24d 19.2O±O.37C 21.9O±Q.3&' 2S.95tO.4~ 9.57'''

Soguk karkas ag. (kg) 16. 18±O.24d IS.IS±O.2&: 21.28:t:O.49' 25.72±O.Sl a 64.25'"

Kar1<asta but ag. (kg) 4.88±O.lQC 5.34tO.l1c 6.01±O.14b 7. 19±O.141i 28.72'"

Karkasta koI ago (kg) 2.4S±O.Q3C 2.64±O.OSC 3.00±0.QSb 3.56±O.Q4a 54.54'"

Kal1<asla SII1 ago (kg) 1.08±O.04c 1.24±O.Q3lC 1.38±O.Q3ab 1.68tO.Q211 17.36'"

Karkasla bel ago (kg) 1.04±O.OOC 1.22±O.Q4D 1.33±O.Q4D 1.8O±O.lga 39.71'"

Kar1<asta digerleri ago (kg) 3.79±O.07d 4.49±0.Q9:: 5.21±Q.14b 6.14i{).1 ga 4.97'''

B¢brek Legan

vag.

8g. (kg) ·0.21±Q.020 O.23±O.Olb 0.3O±O.Q3ab 0.34±Q.Q3a 3.3S'

B6breklef ago (kg) O.II±O.OI 0.10±0.00 0.13±O.01 0.12±O.OO 1.77

Kuyruk Vagi ago (kg) 2.62±O.14C _{2.85±O.14C 3.79±O.16D S.68±O.IJII 36.17'''}

SIC8k randlman (%) 48.13tO.CXP 47.47±O.01b 48.19±O.QC1:I 53.27tO.01' 6.48"

Sog.Jk randlman (%) 46.33±O.W 46.02±O.01b 47.25tO.Olb Sl.5atO.ooa 12.62'"

Karkasla bul oranl (%) 30. 14±O.QOa 29.42iO.Ol' 2S.26tO.Q()<Ib 27. I 2±.O.CXP 4.40'

Karkasta kol oram (%) 15.17±O.ooa 14.57±Q.QOab 14.12±O.CXP 13.43±O.00l 4.85'

Ka/1(asla Sirt oranl (%) 6.65±O.00 6.82±O.OO 6.4710.00 6.33±O.OO 0.72

Kal1<asla bel oranl (%) 6.42±O.OO 6.70±0.OO 6.25tO.OO 6.79±O.OO 1.58

Kar1<asta diQer oranl (%) 23.42±O.OO 24.71±O.OO 24.5O±O.OO 23.12i.O.01 1.31

Karl<asla bOtrlegen oran. (%) 1.3O±O.OO 1.25±O.OO 1.42tO.OO 1.27iO.OO 0.33

Karl<asta tXlbrek oram (%) 0.65±O.00> 0.57±D.ooa O.6OiO.QQI/I O.44iO.CXP 5.93"

Kar1<asta kuyruk oram (%) 16.IS±O.0Ib IS.6O±O.011> 17.78iO.Olb 21.4110.01' 7.35"

MLO kesil alam

om>

12.35iO.34 14.4O±O.93 14.52iO.61 16.24i{).61 ~5O

Sirt Vagi kahnltQl

mm

2.88±0.Q9C 3.68...J-Q.2<P 3.9O±O.151> 4.73±O.IQa 2. IS'" . P<O.05, •. P<O.OI, ", P<O.OOl

(I): Taklm: Kalp + Akc~ + Karaciger, Avm salmja ~ harl ~Iyan ortaIamalar arasl farkld.k OnemIidir.

Not: Kesim Oncesi can" aglrllk va kesim Ozelfiklerioe ail deger\efde n sayrJan; I. grupta 13, diger g~rda 14, karkas Ozelliklerinde

lse bCrtUn gruplarda n::6 oIarak degerlendirilm~ir.

~AIHN. AKMAZ

Tablo 4. Gruplafln karkas 6mek paryasl kolda el, Ya9 va kemik mik\artan (g) va oranlan (%) (0=6) 1. GAUP 2.GAUP (35 Kg) (40 Kg)

X

±

Si

X

±

sx

Elmiklafl (kg) 7B8.67±11.09c 851.33tI9.13c YagMiklan (kg) 173.67±2.99c 173.5O±8.86c Kemik Miktafl (kg) 249.67±4.62c 278.33±4.75b Et Oram (%) 65.07±O.ooa 65.33.±O.ooa Ya{J Oran! (%) 14.33.±O.00bc 13.31±O.Olc KemikOram (%) 20.6010.00 21.3610.00 3.GRUP (45 Kg)

X

t SX 946.67±14.99b 230.67±B.76b 299.67±5.24b 64.09i0.ooa IS.62:±O.00b 2O.29±O.OO 4. GRUP (SO Kg)

X

:t Si 1091.33±10.54a 331.33±B,47a 342.33±6.03a 61.83±O.00b lB.77±O.OOa 19.4O±O.00 F 36.06'" 40.24'" 23.64'" 6.44" 13.75" 2.77 •• P<O.Ol, ", P<O.OOI, Ayru satlrda ~ik half ~Iyao oltalamalar arasl larkldtk OnemIidir.

Tartl!?ma ve Sonu y

Besl periormansl yonOnden farklt kesim a~w-1I~lnelaki gruplar arastnda istatistiksel olarak bir faridlhk bulunmamakla bir1ikte, en hlzl! bOyUmenin besi ba!?-langlcl-45 kg araSI dOnemde geryekle!,)ti{li, 4S kg canli

aglr1l~ ula!,)tlktan sonra bu hilin azakhgl lespit OOilm~

olup, en yOksek gOnlOk canlt aglt11k artl!,)1 40 kg ile 45 kg kesim aglr1lgmdaki kuzularda gozle"m~lir. 35 kg'hk kesim grubu baz allnarak yapllan derJer1endlnnede 40 kg'hk grup %12.3, 4S kg'lIk grup %12.8. 50 kg'lIk grup ise "/08.3 oranlnela daha lazla gunlOk canll aglr1lk artl!,)1 gOstermi!,)tir. GOnKlk canh aglrhk artl!,)lnela 45 kg'a kadar artl!,) 9On1lurken, 45 kg'dan sonra azalma

9Oz-Ienm~lir. Beside planlanan canll aglr1lk1ara ulal,)ana kadar elde OOilen gunlOk canll aglrllk artl!,)1 ortalamalan; Arlll,)llrtCllann benzer dOnemler icin yaptlklan ((3-h!,)maJardan, Akkaraman (T ekin ve ark, 1993), Saklz x Akkaraman (F 1) (Esen ve Ylk::hz, 2()(x)) kuzulan iIyIn bil-dirdikleri degerlere benzer, Akkaraman (Akyapmar, 1981a; Kadak, 1983; Tufan ve Akmaz, 2001 a), Lin-coln x Akkaraman (Fl) (Ertugrul ve ark, 1995), Alman Siyah Ba!,) x Akkaraman ve Hampshire Down x Ak-karaman (Fl) (Akmaz va ark, 2000), Alman Siyah Ba~ x Ivesi ve Hampshire Down x ivesl (F1) (Kadak ve ark, 1993) kuzulan icin bildirilen de{Jer1erden dO!,)uk 01-mU!,)lur.

Yemden yararlanma d$ri a91slnelan gruplarda en

iyi

deQeri 40 kg'hk kesim aglrllgl grubu gOslennekle birlikte, 45 kg'dan sonra canll aglrllk artl!,)lna paralel olarak 1 kg canh aglr1lk artl!,)1 !yin tOkelilen yem mik-tannm arttlgl, yemden yararlanma degerinin ise dO!,)-tugu 9Orulmektedir. N~ekim 1 kg canll aOlrllk artl!,)1 iyin tUkelilen yem miktan yonOnelen 35 kg'lIk kesim grubu

baz

allnarak yapllan degerlendirmede: 40 kg'lIk grupta %6.9 luk bir azalma, 45 kg'lIk grupta %0.8 lik bir azal-rna, 50 kg'lIk grupta ise %7,3 oramnda bir artma

90·

n1lm~tOr. Farkll kesim aglrllklanna u\a~na kadar ki donemde kuzularda elde edilen yemden yarananma degerleri ara!,)tlncllann: Akkaraman (Akyapmar, 1981a: Tekin ve ark, 1993) kuzulan iyin bildirdikleri degerlere

benzer, Akkaraman (Kadak, 1983: Esen ve VlkilZ. 2000; Tufan ve Akmaz. 20013). Lincoln x Akkaraman (Fl) (Ertugrul ve ark, 1995), Alman Styah

Bal,)

x Ak-karaman va Hampshire Down x Akkaraman (F1) (Akmaz ve aIX. 2()(x)), Alman Siyah Ba!,) x Ivesi ve Hampshire Down x lvesi (Fl) melezi (Kadak va ark, 1993) kuzulan il;:in bildirilen d$r1erden yOksek 01-mUl,)lur.

Et urelimi baklmlndan

6nem

ta!,)lyan va karkas ka-litesini beJir1eyen laktorlerden biri olen soguk karkas ranchmam yenOnden 35. 40 ve 45 kg'lIk kesim gruplan birbirine benzerken 50 kg'lIk kesim grubunda ran-dlmanln dirJer gruplardan istatisliki a91dan Onemli de-recede yOksek oldu{ju gOzlenmi!,)lir. Bu durum, Ak -karaman Irkl ~in besi doIgunlugu ve kesim sonu aglrllglna ulal,)lmm son Slmn oIarak derJeriendirilebilir. But ve kol oranlan yonOnden gruplar de-ger1endirildiginde; canh aglrllk anl!,)1 arttlkya but ve kol miktan deger1eri artarken. kai1<astaki oran yonOnden bir azalmamn oldugu 9OrOlmu!,)tOr. 35 kg kesim aglrllgl baz ahndlglnda karkasla but ve kol oranl degerierinde SlraSI ile 2. Grupla %2.4 ve %3.9; 3. Grupta %6.7 ve %7.4: 4. Grupta ise %11.1 ve % 12.9 oranlannda bir azalma 01-mUl,)tur.

Ara!,)lIrmada kuyruk yagl oram. 45 kg canh aglrll{Ja kadar benzerlik gOslerirken, 50 kg kesim aglrltgl gru-bunda bu d*rin onemli dUzeyde arttlgl tesp~ OOil-rTII!,)tir. Vine 45 kg canh aglrllga kadar karkasta bObrek-legen yagt miktan baklmlndan grupiar benzerlik 9Os -terirken, 50 kg kesim aglrllgl grubunela onemli 01· mamakla birlikte bu degerin arttlg! gon1JmO!,)tUr.

Karkas paryalannda kesim aglrllklanna ilil,)kin oran, larm degi!,)imleri birlikta degerlendirildiginde, kesim aglr-hgl arttlkya karkasta but ve koJ oranlannda onemli dO-zeyde azalma olurken. Slit, bel ve digerieri oranlan birbirine yakm degerlerde bulunmUl,) va kuyruk yag! Ofa-nlnda ise onemli artl!,) olmuo?tur. Kesim aglrllgl fark-IIlIglna bagh olarak, karkas paryalan oranlanndaki bu degio?iklik: bir 90k ara!,)tlrlClmn (Akyapmar, 1981b; Kadak. 1983, Tufan ve Akmaz, 2OO1b) bildirdiklen ile

Farkh Kesim Aglrhkt:lrlnda ,\ld':lraman KU'iuianll ...

uyumludur.

35, 40, 45 ve 50 kg kesim a~u11~1 gruplannda elde edilen MLD kesit alan! deQerleri benzer kesim a~lr­

hklanndaki Akkaraman (Tufan ve Akmaz, 2001b)

ku-zulan i<;:in bildirilen deQ€r1erden yuksek oIm~tur. Sirt ya~1 kahnhOI ise Akkaraman Irkl i<;:in (Tufan ve Akmaz, 2001 b) bildirilen de{Jer1er dOzeyinde butunmU~lur.

Bu ~11~mada incelenen kark.as omek pa~SI kolda, el oranl 35, 40 ve 45 kg kesim ag1l11~1 grup-lannda benzerlik gOsterirken,

50

kg kesim aglrllgl gru-bunda 6nemli derecede bir azalma g6zlenmi~tir. Kolda yaO oram 40 kg canh aOlrllktan sonra bir miktar artl~ g6stermi~, 50 kg kesim aOlrllglnda ise en yOksek nok·

taya

ula~ml~llr. Kolda yaO orammn az olmasl ayl' Slnclan en uygun grup 40 kg'l1k kesim aOu11g1 grubu

01·

mu~tur. Kolda kemik oram gruplarda birbirine benzer bulunmu~tur. Farkh kesim a~lrI.kJannda elde edilen et ve yag oranlanna ili~kin, kesim a~lrllgl arttlkya et ora· nlncla azalma, ya~ oramnda artma ve kemik oranlnda benzerlik bulunmasl gibi butgular benzer ara~tlrma

yapan ara~lrlCllann (Kadak. 1983; Tufan ve

Akmaz,

2001 b) bildirdikleri ile uyum g6stermektedir. Vine bu

ara~tlrmada 45 kg kesim aglrllglndaki kuzularda elde edilen kolda et oranl; benzer canl! aglrllkta kesimi ya· pllan ingiliz elyi .rklar

x

Akkaraman ve ivesi melezlen ile yapllan yah~ma. (Kadak ve ark. 1993; Akmaz ve ark. 2000) sonuylanndan yOksek. yag ve kemik oran-Ian ISe dO~Ok olmu~lur. Bu farkhh~rn genollpten ve me· tottan kaynakJandlgl s6y1enebilir.

Ara~tlrmada farkll kesim aglrllklanna ula~

kadar ki dOnemdeki elde edilen besi pertormansl ile kesim ve karkas ozelliklerine ili~kin degerler; benzer

~kilde ara~1IrTna yapan ara~t,"cllann bazllannln bil·

dirdikleri ile benzerlik gOsterirken, bazllanndan farkll

01·

mu~tur. Bu farkllhk genotip lar1<hll{l1 ba~ta olmak tizere farkll baklm ve besleme uygulamalanndan kay· naklanabilir. Bununla birlikte ara~tlrmada elde edilen

bulgutar

1((

Anadolu BOlgesinde yogun olarak yeo

tl~lirilen ve bOlgenin spontan Irk. olan Akkaraman

ge-notipi

ityin

bildirilen degerler dOzeyinde veya Ozerinde bulunduQunu s6ylenebilir.

Sanoy

olarak. Akkaraman kuzularda besi per-formansl ve karkas kalilesi dikkale ahndlglnda 45 kg eanh aglrllga kadar besi dolgunlugunun devam etti{li ve kuzu besicilerinin besiyi bu eanh aglrllga kadar sur· dOnnelerinin avantajh olabitecegi s6y1enebilir.

Kaynaktar

Akyaplnar H (1981a). DaglK;. Akkaraman ve KlVlrClk ku· zulanmn entansif beside bUyUme ve yemden yararlanma ka· biliyeti lizerinde ~1~mJmah ar~tlrmalar, Ankara Univ Vet Fa!< Derg. 28 (1-4),112·129.

Akyaplnar H (1981b). DagtK;. Akkaraman va KJVlrclk

ku-zulanmn faridl kesim agll1lldannda et verimi ve karbs de9:tri uzerinde kan;>l~nmall ar~llImalar. Flral Univ Vet Fa!< Defg,

6 (1·2),165-184.

Akyaplnar H (1996). TOrtciye koyuncuiuQunun geJecegi hak..

klnda gOrii~r, TOIit Vet Hek Derg, 8 (2), 15-17.

Al«;aplnar H (2000). Koyun yet~llric~iQi, yenilenm~ 2.baskJ, [smat Matbaaclhk ltd

:?ti,

S: 7, 62, Ankara.

Akyaplnar H, 6zbeyaz C (1999). Ha~an ye~firiC.i9 teme! bilgilen. Kanyer Matbaaclilk. s: 93-97. Ankara.

Akman N. Emiroglu M, Tavmen A (2001). KO'f,Jnculuk, DOnya'da-Avrupa Birligi'nde-Turklye'de. Hayvansal Uretim ve

Ticareti.

<;amt1Ca

KUltUr va Yardlm Vakfl Yaymlan: 4, Bimci baskl, AQustos 2001.

Akmaz A. Tekin ME. Tepeti C. Kadak R (2000). Alman Siyah

~I Elyi x Akkaraman ve Hampshire

Down

x Akkaraman melez (Fl ve Gl) er1<ek kuzulann besi performansl ve karkas Ozenikleri, Tr J Vel and Anim Sci, 24, 7·15.

Anonlm (2000). TanmsaJ Yap! (Uretim, FlYal. Deger), DIE Matbaasl, Ankara.

Aydogan M (1985). Karayaka, lie de France x Karayaka (Fl) ve Saklz x Karayaka (Fl) kuzulanmn bUyUme. basi per. formallSl va karkas OzelJikJerm kan;>l~tlfllmasl, Ankara Univ

Vet Fak Derg, 32 (I), 111-130.

AydoQan M, Tekin ME,

CaP

S (1993). Dorset Down x Ak· karaman (Fl)

va

Border LeicestElf

x

Akkaraman (Fl)

ku-zulannm bazl baSI 6zellikleri, Lalahan Hay Ar~ Ens!

Derg,

33(3-4),30-41.

Beerman DH, Robinson TF, Hogue DE (1995). Impact of compostlion manipulation on lean lamb production in the Uni-ted Slates. J Anim Sci, 73, 2493-2502.

Beriain MJ, Horcada A, Purroy A, Uzaso G. Chasco J and Mencizabal JA (2000). Characterislics of Lacha and Rasa Aragonesa lambs slaughtered at three ~ve weights. J Anim Sci 78, 3070.3077.

Bunerfield RM, Tullah NM (1988). New consepts of sheep

grO'Nlh. the deparment of Veterinary Anatomy University of Sidney, 1180-1182.

Bunerfield RM, Zamora J, Thompson JM. Reddadff

KJ,

Grif·

fiths DA (1984). Change in body composition relative to

we-ight and malurity of Australian Dorset Hom rams and

weI·

hers. I. Carcass muscle, lat and bone and body organs. Animal Production, 39, 251·258.

~n

B.

:?eker E. lnal F (1997). Hayvan

BesIeme

Ders NOllan, Setvuk Univ Vel Fa!< YaYll'llan, s: 62, Konya

Esen F. YlldlZ N (2000). Akkaraman, SakJz x Akkaraman meJez (Fl) kuzularda varim Ozenikleri 11- Basi per1ormansl, kesim va karkas 6zel~kIeri, Tr J Vet Anim Sci, 24, 215-222.

Kadak R (1983). Akkaraman, Morkaraman ve Ivesi Irkl ku-zulann farkll kesim aglrlddannda basi performansl ve karl<as

Ozel~kIerinin ka~l~mlmasl. Firat

Oniv

Vet Fak, DoktOl"8

Tezi. Elazlg.

Kadak R. ~Inar H, Tem ME. Akmaz A. Mutt~u

:?

$AHIN. AKMAZ

Down x Akkaraman, Alman Sryah ~I E~ X

lvesi

va

Hampshire Down x Ivesi (Fl) kuzulann bUyUme, besi va

kat-kas Ozellikleri. Hay A~ Derg, 3, 1, 1-7.

Oztan

A (1995). Et bilimi ve leknolojisi, Hacettepe

Uni-verstlesi MOhendislik Fakliltesi YaYlnlan Yaym No:19, s: 1-5,

Ankara.

lakin ME (1996). Kuzu Besiciligi va Kuzu Eli Orellmi, TC

Tanm va K~ri Bakanllgl. Tarnnsal A~lIrmalar Genel

MUdOr1UgO, Koou uzmanlan egillm semineri nOtlan. 16-20

EylOI 1996, Hayvanclilk Merkez A~lrma EnstitOsu

MO-dOrlugu. Konya.

Tekin ME, Akmaz A, Kadak A ve Nazll M (1993).

Akkaraman,

Ivesi ve Merinos erkek kuzulann besi ve karlw; Ozellik!en.

Hay Ar~1 Ensl Derg, 3 (2),98-102.

Tufan M, Akmaz A (2OOIa). GOney Karaman (Karakoyun),

Kangal-Akkaraman va Akkaraman kuzulannln lark" keSlm

aglrllklannda besi perlormanslan, Tr J Vet Afllm Sci 25 (1),

125-130.

Tutan M, Akmaz A (200lb). GOney Kamman (Karakoyun).

KangaJ-Akkaraman va Akkaraman IWzulanmn baSI

per-formansl va farldl kesim aglrllidannda keslm va karkas