Selçuk Üniversitesi Vet. Fak. Dergisi
Cilt: 4, Sayı: 1 (279- 284), 1988
BAYTİCOL POUR-ON'UN KENELER ÜZERİNE ETKİSİYLE İLGİLİ SAHA ÇALIŞMALARI
Recherches rurale sur activite de tiques de Bayticol pour-on
Rifat Cantoray*
Bilal
Dik**Resunıe: Dans ce travail on a etudie l' activite du Bayticol cantre les tiques du boeuf injecte naturellement. L' experience a ite applique e dans les condi-tions rurales. La solution de Bayticol deja pret
a
ıo/o
a eti versee tout au long du dos des animaux comme dose ı mg. par kg. avec une seule application. L' essai a ite jait sur20
boeıifs·. De plus cinq boeıifs a ite separis comme temoins. A la fin de ce travail on a vu que le resultat etait tres efficace cantre les tiques des boeıifs. En plus on a observe la toZerence parjaite des animaux au Bayticol.Özet: Bu çalışmada aktif maddesi Fluriıethrin olan Bayticol'un sığır lardaki kenelere karşı etkisi incelendi. Çalışma kô'y şartlarında yapıldı. Bayticol' un
o/
0 ı lik kullanmaya hazır solüsyonut kenelerle ıabii enfeste20
sığır üzerindeuygulandı. Ayrıca 5 sığır kontrol olarak bırakıldı. İlaç sığırların szrt çizgisi boyunca tatbik edildi. Bayticol' a karşı hayvanların toleransının mükemmel ol-duğu gözlendi. K enelere karşı ı mg/ kg dozdaki tek uygulama tam etkili bulun-du.
Giriş
Hayvan yeti§tiriciliğinin ba§lıca problemlerinden birisi de kene-lerdir. Bu tür ektoparazitler bütün dünyada özellikle yaz aylarında hayvanıara hücum ederek çe§itli etkileriyle konakçılarına zarar verir ve önemli ölçüde ekonomik kayıplara sebep olurlar. Meksika'da kene enfestasyonu sonucu meydana gelen et kaybı sığır ba§ına 30 kg
ol-maktadır. Avustralya'da yalnız 1972
f
73 kene sezonunda Boophilus microplus'tan ileri gelen zarar 60 milyon Amerikan dolarıdır. Kenelertarafından bula§tırılan Theileria (Doğu Sahil Humması) enfeksiyonu sonucu Doğu Afrika'da bir yılda 750 000 dananın telef olduğu bildiril-mektedir ( 1).
*
Prof. Dr., S.Ü. Veteriner Fakültesi, Parazitoloji Ana Bilim Dalı, Konya.280 Rıfat Cantoı·av - Bilal Dik
Ülkemizde keneler değişik bölgelerde çok yaygın durumdadır (5, 6, 7, 8, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21). Sığırlarda bu gibi ekto-parazit enfestasyonlarının tedavisi pratikte bazen sorun oluşturur. En-festasyonun şiddeti ve hayvanlarda meydana gelen tahribatın çok faz-la olması, tedavi ve kontrol açısından bu olaylara ilgiyi artırmış,
do-layısıyla ötedenberi bu parazitlerle mücadelenin zorunluluğuna
ina-nılmıştır. Bu inançla birtakım araştırıcılar yıllardır uygun savaş
me-todlarının, öldürücü insektisitlerin bulunması için çalışmaktadırlar.
Son yapılan çalışmalar sonunda, etken maddesi sentetik bir pyreth-roid (Flumethrin) olan Bayticol pour-on piyasaya çıkarılmıştır. Bu
ila-cın çeşitli ektoparazitlere karşı yüksek derecede etkili olduğu, değişik
ülkelerde gerçekleştirilen araştırmalarla tespit edilmiştir (2, 3, 4, 1 O, 1 1, 14, 22, 23). Yapılan çalışmalar; Bayticol pour-on'un tikisidal et-kisinin uygulamadan birkaç dakika sonra ortaya çıktığını, ilacın vücu-da yayılışının ter ve yağ bezlerinin aktivasyonu sonucu oluştuğunu baş ve kuyruk hareketlerinin de bu işlemi kolaylaştırdığını ortaya
koy-muştur (ll, 23).
Materyal ve Metot
Bu çalışma hayvanlarda sağlık taraması amacı ile gidilen Konya'
nın Çumra ilçesine bağlı Apa köyünde, sığırların kenelerle aşırı dere-cede enfeste olduğunun görülmesi üzerine planlanmış, Bayticol pour-on'un keneler üzerine etkisi ve saha şartlarında sığırlardaki kullanış
emniyeti araştırılmıştır.
Araştırmada kenelerle doğal enfeste 25 sığır kullanılmış olup, de-nemeye alınan bu ha yvanların larva, nimf ve olgun kenelerle enfeste
olduğu saptanmıştır. Bayticol pour-on'un keneler üzerindeki tesirini ölçmek için, 20 sığır I mg/ kg dozda kullanılmaya hazır
o/
0 I likBay-ticol pour-on ile sırt çizgisi. boyunca ilaçlanmıştır. İlaç, ambalajının içinde bulunan ölçü aleti ile doze edilerek hayvanlara tatbik edilnıiş
tir. Doz oranı bütün sığırlarda sabit tutularak, bir kez uygulama
ya-pılmıştır. Geriye kalan 5 sığır kontrol olarak bırakılmıştır.
İlaçlamadan önce ve bir hafta sonra denemeye alınan tüm
hay-vanların üzerlerindeki canlı keneler sayılarak, türleri tayin edilmiş
tir. Araştırma süresince sığırlar enfeste merada otlatılınaya devam
edil-miştir.
Bulgular
İlaçlamadan bir hafta sonra bütün hayvanlar canlı kene yönün-den muayene edilmiş, 3 ve 16 no'lu sığırlar dışında, tedavi grubunda-ki hayvanlarda canlı keneye rastlanmamış, fakat bu hayvanların
Ara§tırma sonucuna göre I mg/ kg dozda
%
1 lik Bayticol pour-on'un sığırlardaki R. bursa, H. anatolicum anatolicum, H. anatoli-cum excavatum, H. detritum ve R. turanicus gibi İxodidae türleri üzerine yüksek bir etkiye (% 99.5) sahip olduğu anla§ılmı§tır (Tablo 1). Genel olarak, tedavi edilen hayvanlarda ilaca bağlı arzuedilme-Tablo 1. % 1 lik Bayticol pour-on'un sığırlardaki keneler üzerine etkisi. Hayvan Tedaviden önceki Tedavi Tedaviden 1 hafta sonraki Azalma
no canlı kene sayısı dozu canlı kene sayısı (%)
- - - --~--- 1 -55
o
1 -2 14o
- - - 1 3 26 4 12o
5 22o
6 7o
7 8o
-8 28o
9 llo
lO 29o
99.5 ll 9 mgjkgo
- - - - - ---~---12 12o
13 36o
14 12o
15o
-16 lO 17 47o
18 28o
19 21o
20 25o
- - - ---~---- -21 19 22 22 3o
23 15 Kontrol 12 -24 24 2 -25 4o
282 Rıfat Cantoray - Bilal Dik
yen klinik bir semptom görülmemi§tir. Uygulanan doz sığırlar
tara-fından iyi tolere edilmi§ tir.
!(ontrol grubundaki hayvanların biri dı§ında (no: 21) diğerleri
nin hepsinde canlı kene sayısının azaldığı görülmü§, fakat üzerlerinde ölü kenele~·e rastlanmamı§tır.
Tartışma ve Sonuç
Bayticol pour-on çıkıncaya kadar çqitli kimyasal maddelerle, kenelere kaqı yapılan mücadele her zaman olumlu sonuç vermediği
gibi, bu ilaçların kullanılması neticesinde tam öldürücü tesir de elde edilememi§, aynı zamanda ilaçlamadan sonra istenilen koruyucu et-kiye de rastlanmamı§tı (2).
Bazı ara§tırıcılar yaptıkları çalı§malarda Bayticol pour-on'un kenelere (3, 4, 10, ll, 22, 23) ve diğer sabit ektoparazitlere (14) kaqı
yüksek etkili olduğunu ve bu etkinin ortalama olarak 28-42 gün de-vam ettiğini bildirmi§lerdir. Bu çalı§manın bulguları da Bayticol po-ur-on'un sığırlardaki İxodidae türlerine kaqı yüksek bir tesire sahip
ol-duğunu göstermi§tir.
Tedavi edilen hayvanlarda yassıla§mı§, kurumu§ ve ölü kenelere
rastlanmı§, aynı durum diğer ara§ tırıcılar ( 3, 4, 1 O, 22) tarafından da
saptanmı§tır.
Kontrol grubundaki sığırlarda canlı kene sayısının azalması (no: 2 1 hariç), kenelerin çok konakçılı olmalarına bağlanmı§tır. Bu hayvan-larda ölü kenelere rastlanmaması da bu görü§ü desteklemektedir.
Ortaya konulan bu saha çalı§malarının sonuçları, sığırların kene-lerine kaqı Bayticol pour-on'un terapotik etkisinin çok iyi olduğunu
göstermi§tir. l\!Ietodun uygulanı§ı basit, kullanı§lı ve zamandan ta-sarruf sağlayıcı olmu§tur.
Bayticol pour-on'un bizce önemli özelliklerinden birisi de; ilacın
keneleri öldürücü etkisinin birkaç dakika içinde ba§laması (23) ve koruyucu etkisinin uzun sürmesidir (3, 4, 10, 11, 14, 22, 23).
Buna göre 4-6 hafta aralıklarla tekrarlanacak uygulamalarla bir kene sezonu boyunca tüm keneleriri azaltılması ve buna paralel olarak sığırlarda theileriosis ve babesiosisin kontrol altına alınması
Buyticol Pour-On'un Keneler Üzerine Etkisiyle İlgili Saha Çalışmaları 283
Teşekkür
Kenelerin tür tayinlerini yapan Yard. Doç. Dr. Zafer Karaer'e tqekkürü bir borç birliriz.
Kaynaklar
ı. Bayer, Bayticol-Bayer Tarım ilaçları Sanayi Ltd.Şti., P.K. 277, Mecidiyeköy-İstanbul. 2. Cordoves, C.O., Farinas, J.L., Fleites, R., Garrido, P., Garcia, j., Hernandez,
S. (1986). The economic damage due to ticks ina dairy lıerd. Vet. Med. Rev., 2, 46-49. 3 . Dorn, H. and Pulga, M. ( ı985). Field trials witlı flumetlırin pour-on ·against Booplıilus
mic-roplus in Brazil. Vet. Med. Rev., 2, ı46-ı51.
4. Dorn, H., Roınano, A. and Rodriguez, O. ( ı986). Field trials witlı Flumetlırin pour-on in Argentina, Brazil and Columbia against Booplıilus microplus-A new method of tick control in cattle. Vet. Med. Rev., ı, 40-45.
5. Duınanlı, N. (ı983). Elazığ ve yöresinde Hyalomma excavatum' (Koc/ı, ı8.44) ,un biyo-ekolqjisi üzerinde araştırmalar. Doğa Bilim Dergisi, 7, 23-30.
6. Gölcsu, K. ( ı959). Ankara ve civa rı st ğırlarında The ileriosis üzerinde sistematik araştırmalar. Tez. A.Ü. Vet. Fak. Yayınları ıı5j60, Yeni matbaa-Ankara.
7. Göksu, K. (ı969). Rlıipiceplıalus bursa Canesirini ve Fanzago, ı877 ( Acarina lxodoidea)nın saha ve laboratuar şartlarında biyo-ekolojisi ·üzerinde araştırmalar. A. Ü. V et. Fak. Detg., 16; 295-312.
8. Göksu, K., Miınioğlu, M. ve Güler, S. (ı969). Organikfosforlu ve k/orlu hidrokarbonlu ( BHC) ilaçların ektoparazitlere etkilerine dair araştırmalar. Türk Vet. Hek. Dern. Derg., 39, 32-37 ve 50-55.
9. Haınel, H.D. and Aınelsfoort, A.V. (1986). Demonstration of dermal distribution of
flunıetlırin ı% mjv by means of a fluorescence teclınique. Vet. Med. Rev., ı, 34-39. ı O. Haınel, H.D. and Duncan, I. M. ( 198G). Cattla tick control in Zimbabwe witlı flumethrin
1% pour-on. Vet. Med. Rev., 2, 115-122.
ll. Haınel, H.D. and Aınelsfoort, A.V. (1987). Efjicacy of flumetlırin ı% pour-on against Hyalomma trwu;atum in Karakul slıeep in Namibia. Vet. Med. Rev., 1, 43-50.
12. Karaer, Z. (1983). Ankara ili ve civarında bulunan kene türleri ile Hyalomma detritum'un (Sclıulze, ı919) bazı ekolojik özellikleri üzerine araştırmalar. TÜBİTAK VII Bilimler Kongresi Tebliğleri. 371-377.
13. Karaer, Z. (1984). Hyalomma detritum (Sclıulze, ı919)'un biyolojisi üzerine araştırmalar. Doğa Bilim Dergisi, Seri D\ 8, 139-148.
14. Liebisch, A. ( 1986). Bayticol pour-on : A new product and a new method for the control of stationary ectoparasites of cattle. Vet .. Med. Rev., 1, 17-27.
15. Merdivenci, A. ( 1970). Türkiye parazilleri ve parazitolojik yayınları. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları 161 O J9. Kutulmuş Matbaası, İstanbul.
284. Rıfat Cantoı·ay - Bilal Dik
16. Miınioğlu, M., Yarar, M.Y. (1961). Türkiye'de ilk Anıb/yonıma variegatum (Fabricius,
1794) olayı. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 8, 239-240.
17. Miınioğlu, M., Ulutaş, M., Güler, S. (1971). Turdumuz sığırlarında Theileriosis etken-leri ve diğer kan parazitleri. Ajans-Türk Matbaacılık Sanayi, Ankara.
18. Miınioğlu, M. (1973). Veteriner ve Tıbbi ArtropodoloJi. A.Ü. Vet. Fak. Yayını, 295/ 196.
19. Özkoç, Ü. (1973). klarmara bölgesinde Boophilus calcaratus (Birula, 1895) un Piroplasnıa. bigemina (Patton, 1895) nın vektörü olduğun~ kanıtlayan bulgularımız. Pendik Vet.· Kont. Araş. Enst. C., VI, 105-116.
20. Saym, F. (1968). HOE-2910 un ektoparazitler üzerine etkisiyle ilgili araştırmalar. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 16, 114-124.
21. Saym, F., Ergün, H., Karaer, Z. (1982). Tikaz'm ektoparazitler üzerine etkisiyle ilgili saha §alışmaları. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 29, 151-163.
22 . Sosa, E. ( 1985). Evaluation of the efficacy and residue effect of flumenthrin po ur-on against Boophilus microplus on cattle in Uruguay. Vet. Med. Rev., 2, 126-131.
23. Stendel,
