Vel. Hil. Der)~. (l9'}9), 15.2 : 75-79
SiR ALMAN <;OSAN KOPEGiNDE PANOSTEiTis VAKASININ SAGAL TIMI VE
RADYOLOJiK TAKisi
Yllmaz KOC;' FahreUin Alkan I Fatih M. Birdane2 Zeki Ogurtan 1
Trc'ltment and Radiologic Follow-UI) of Panosteiti
s in
a German Shephard Dog
Summary: In this case report. clinical and radiologic follow-up 01 panosteitis was desGribed in a German Shephard
dog. The cause of panosteitis is unknown. Panosleitis occurs especially in young large or giant breeds of dogs. The diagnosis of panosteitis is confirmed through clinical, radiolagical and laboratuary findings. Flunixine meglumine were used 10 treat the disease.
Key Words: Dog. Panosteitis. Treatment. Radiography.
Ozet: Bu vaka takdiminde; bir Alman ~oban kopeginde klinik ve radyolojik olarak tespit edilen panosteitis olgusu ve
radyolojik takibi tanlmlandl. Panosteitis'in etiyolojisi kesin olarak bilinmemektedir. Hastahk ozeliikle iri yaplh kopek Irk-larmda ve geli~me donemlerinde ortaya Ylkmaktadlr. Panosteitis'in tamsl klinik. radyolojik ve laboratuvar bulgularma gore yaplhr. Sagaltlmlnda Flunixine meglumine kullamldt.
Anahtar Ketimeler: Kopek. Panosteilis. Sagaltlm, Radyografi. Giri~
Panosteitis; uzun kemiklerinin diafizer ve me-tafizer bblgelerinde, endosteal ve subperiosteal yeni kemik olu~umu (medullary enostosis) ile ka-rakterize ortopedik bir hastallktlr. $iddetli agn ve to-palilga neden olan hastahk, iri kopek Irklannm ge-nellikle 5-12 ayhk ya~lannda gorOIOr (Alexander 1985: Boudrieau 1992: Manley ve Romich 1993).
Nedeni kesin olarak bilinmeyen panosteitis;
eo-sinophilic panosteitis. juvenile osteomyelitis, enos-tosis, fibrous osteodystrophy. osteomyelitis ve " Eo-Pan" olarak da isimlendirilir (Brinker ve ark 1983).
Hastahk yogunlukla German shephard, SI.
ber-nard. Airedale terrier, Doberman pinscher, Great dane ve Irish setter gibi iri kopek Irklannda gorOlen bir send rom olarak da tanlmlanmaktadlr (Alexander 1985: Manley and Romich 1993).
Panosteitis'in eUyolojisinde; enfeksiyon, me-tabolik hastallklar. hormonal bozukluklar, allerji. otoimmun mekanizmalar, paraziter nedenler ile ozellikle Alman coban kopeklerinde herediter fak-torlerin, muhtemelen de stresin onemli rol oynadlgl bildirilmektedir (Bree ve ark 1980: Brinker ve ark 1983: Alexander 1985; Boudriea 1992; Manley ve
Gclitl:lrihi: 06.()<J.19<J'J. ~
I. S.U. VClcriner F:lknltc~i Camhi AIl:lhilim D~h. KONYA. 2. S.O.Vc\crillcr Fnkilllcsi !~. Ha~lahkl:lr Allabilim D:111. KONYA.
Romich 1993).
Medullar bo~lukdaki kemik olu~umunun
his-topatoiojisinde: adipoz kemik iligi dejenerasyonu belirgindir. Takiben geli$en fibrosis. stromal hOcre
proliferasyonu ve intramembranoz ossifikasyon
so-nucu sekunder kemiksel degi~iklikler $ekillenir
(Ale-xander 1985: Boudrieau 1992). Periosteal,
en-dosteal ve kemik iligindeki fibroblaslik ve osteoblastik aktivasyona bagll olarak geli$en bu
degi$iklikler, genellikle uzun kemiklerin diafiz ve metaliz bolgelerinde yogunla$lr (Brinker ve ark 1983).
Klinik bulgular degerlendirilirken ozellikle 10-paUlk ve hastanm signalementi goz onunde bu-lundurulur. Anamnezde, travmanm olmadlgl. to
-parll~m bir ya da birden fazla bacakta aniden
ortaya Clktlgmm ogrenilmesi onemlidir. Topalligm
~iddetini ekzersiz ya da istirahatm etkilemedigi
dik-kal cekicidir. Ekstremitedeki hastallktan etkilenmi$ uzun kemiklerin diafizlerinin serl palpasyonunda: hayvanm agn reaksiyonu vermesi. ate~, i$tahslzllk.
eosinofili aktivitesinde azalma ve zamanla kas
at-rofisi onemli klinik bulgular olarak degerlendirilir (Bree ve ark 1980; Brinker ve ark 1983: Alexander 1985; Manley ve Romich 1993).
KO(. ALKAN. BtRDANE. OCURTAN
Panosteitis'in tanlSI ve kllnik seynnin kont-rolOnde. radyotojik bulgulann ayn bir onemi vardlr. Radyolojik bulgulara gore haslallk; erken, ara ve
gecikml~ donemlere aynhr (Brinker ve ark 1983;
Weinstein ve ark 1985; Boudneau 1992; McCrac-kin ve ark 1992,). Erken donem; hastah{lm ba!j-langlctndan Itibaren ilk 10-14 gOnlOk d6nemdir. Bu donemde, diafizin proksimal ve distal klslmlannda ozellikle. foramen nulrisium'a yakln alanlarda tra-bekOlar yaplntn belirginle!jli{li va bulanlk dansile (granOlar dansite) alanlannln ~ekillendigi g6zlenir. Bu alanlar fokal ya da multifokal olabilir. Korteks ve medullar kanal araslndaki konlrast azalml!jllr. 14-25. gOnler araslndaki ara d6nemde; loramen nut-risium c;evresinde dOzenli olmayan benekli sklerotik alanlar dikkati eeker. Endosteal yOzeydeki dO-zensizlikler belirgin olup. subperiosteal yeni kemik olu!jumlan g6rOlebilir. Bu d6nemde periosteum da elkilenerek kahnla~w ve periosteal reaksiyon ko-pekten k6peOe de{li~ebilir. Gecikmi~ d6nem: 40-50 gOnlOk blr sOreyi kapsar ve ryile~me olaylanntn ge-li!jligi d6nerndir. Sklerotik atanlar ve !rabekOler yapl ledricen azalarak. medullar kanal normal azel-liOini kazanlr. Bu danemde, koneks normalden daha kallndlr ve eok az granOler dansite gaz-lenebiltr. Medullar kanaldakl patolojlk lezyonlar or-talama 90 (30-180) gOnde kaybolur (Tondy ve Haywood 1977; Boudneau 1992).
Panosleitis'in laboratuvar lanlslnda; Ilk iki gOn
il;inde eosinophili lablosunun lespIt edilmesi 6nemlidir. Bunun dl~lnda, lam kan saylml va serum btyokimya de{Jerieri nonnaj Slnlrtardadlr (Boudrieau 1992).
Hastahk: hypertrophic osteodystrophy, os-teomyelitis. osteochondrosis. eklem problemleri, beslenmeye baQIt hyperparathyroidism ile Irav-maya baglt gali~en klflklardan va ligament lez-yonlanndan ayln edilmesi gerekir (Brinker ve ark. 1983)
HastallQm ledavisinde daha eok semplomatik uygulamalar ile istirahat Onerilir. Bu amayla steroid (prednisone 0.5 mg/kg) ya da non-steroid (aspirin 10-25 mg/kg) anti-enflamatuar ilaelar yaygln ola-rak kullanllmaktadlr. Bunun yantnda hastanm genel durumuna g6re anllbiyotlk ve narkollk anal-jezikler de anerilmektedir (Brtnker ve ark. 1983; Boudrieau 1992).
Panosleltis ile ilgili bir e;ok vaka de-gerlendtnlmi~tir (Bruyere. 1974; Tandy ve Hay-wood 1977; Grondaleu 1986: Grondaleu ve ark.
1991: Ozer ve ark. 1997). Sunulan vakanm. 8.0. Vetenner FakOltesi Kliniklerine 1982 yllindan beri getirilen ilk vaka olmasl ve medullar bo!jlukdaki yeni kemik olu~umlannln uygulanan ledavi sonucu
76
tamamen kayboldugunun radyoloJlk olarak tespl! edilmesi nedaniyla deget1endirilmesl du-~OnOlmu!jtur.
Olgunun Tanlml
Kllnlk vakaYI; 21. 9. 1998 tarihinde Sele;uk Ont-versitesi Veteriner FakOllesi Cerrahi Anabihm Da-hna getlnlsn 5 ayltk. 12 kg aglt1I{Jlnda erkek btr Alman eoban kopegl olu~lurdu,
On saQ bacaQlnda on gundur anan blr lopalhk !jikayell ite gellrilan k6pe{jtn anamnezinde: bl(
trav-ma g~irmedIQI. sag bacagtnl kul1anmada isteksiz
davrandlgl, sureklt olarak asklda tuttuQu ve Uy ayak Ozerinde harekel elmek ISlediQi Ogrenildi. Yapllan klinik muayensde: ilgili ekslremitede lokal blr yangl belinisinin olmadlQI, palpasyonda humerus'un dis-talinde, Dzelllkia articulatio cublli'ye yaktn bol-gelerde a!jln duyat1lltgtn olduQu ve bacagtnl eekerek tepki gOsterdigi belirlendi.
Topal1ayan ekstremltenin ve diger eks-tremileterin radyolojik muayaneleri yaplldl. SaQ hu-merus'un medullar bO!jlugunda, dlafizin prok-simalinde 6zel1ikle de distal bOlgelerinde yeni kemik olu!jumlanntn geli~tigi. trabekOler yapl ile dLizenli 01-mayan sklerolik bulamk danSlte alanlartntn bu-lundugu gozlendl (~ekll 1). Korteks ile medullar kanal arastnda kontrasfln azaldlQI. endosteal yu-zeyde dOzensizltklarin olduQu ve diahz bOlgesinde yok az bir alantn normal kontrast verdigi gortildO. Panostetlts (enostosIs) tanlsl konan vakantn. Ie-davlye ahnarak radyolojik takibtne karar verildl_
8agaltlmlnda, non-sterOId anti-enflamatuar bir ilae; olan flunixine meglumine (Finadyne 50 mglml. Eczaclba!jt) 0.03 mVkg 1m. gOn a!jln iki hafta sureyle uygulandl. llae; uygulamastnl izleyen Oeuncu gOn-den soma, sag On ekstremitedeki topalhQln ve pal-pasyondaki duyaritllgtn kayboldugu belirlendl.
Haftada bir olmak Ozere be!j hafta sOreyle rad-yoloJlk takibl yapllan hastantn humerus'undakl Ira-bekuler yaplnln 2. hafta sonunda gerilemeye ba!j-ladlgl (~ekil 2), 3. haftada yok denecek kadar kaybolduQu ($skil 3) ve 5. haftada ise. humerus dl-aliZlntn prokslmal ve dlstaltndekl yenl kemlk olu-~umlartnln lamamen kaybolduQu, korteks ve me-dullar kanal araslndaki danstlenin belirgin hale geldiQi. endosteal yuzeydeki duzensizliklerin goz-lenmediQi tespi! edildi (~ekit 4),
Aynl surelerde yapllan hematoloJlk mu-ayenelerde. eosinofili lablosu belirlenemedL Has-tantn daha somaki periyodik laklplennde. topallik ve aQrt ile iIi!jkili herhangl bir ~ikayetin geli~medigl 09-renildl.
Bir 1\1111:111 (,:11111111 Kii[lC~il1dC I'annslcilis V1lk:1Mnm .••
Tartl~ma ve SOnUt;
Panosteitis ozellikle irj yap!" kopek Irklannm
geli~me ¥a~mda ortaya ¥Ikan ortopedik bir hastallk
olup. etiyolojisi kesin olarak bilinmemekle birlikte, enfeksiyoz, metabolik bozukluklar, hormonal den-gesizlikler, allerjik ya da viral enfeksiyonlara ba{jll
otoimmun bozukluklar sonucu ~ekillenebilecegj bil-dirilmektedir (Brinker ve ark 1983: Alexander 1985), Boudrieau (1992), etiyolojisi kesin bi-linmeyen panosteitis'te stresin onemli bir neden olabilece9ini vurgulamaktadlr. Hemophilia A'II
ko-peklerde yaygln subkutan ve inlramOskOler
he-malomlara neden olan koagOlopatilerin, aym
ko-peklerin tubuler kemiklerinde de geli~en
panosteilis'in nedeni olabilece9i Grondalen
(1986). ite Grondalen ve ark. (1991) tarafmdan bi!-dirilmi~lir. Sunulan vakada klinik ve hemalolojik
muayenelerde, enfeksiyona ve hematolojik
bo-zukluklara rastlanmaml~hr. Hematolojik
mu-ayenede onemsiz derecede bir anemi tespit edil-mi~ olup, bunun da haslahgm nedeni olabilecegi du~OnOlmemi~ljr. «OnkO aneminin haslallkJa ilgil; kllnik ve radyolojik bulgular kaybolduktan sonrada devam etti~i tespit edilmi~tl(.
HaSlall~ln lanlslnda hematolojik ve radyolojik muayenelerin, bzellikle de radyolojik yoklarnalann onemli oldu~u bildirilmektedir (Bree ve ark 1980; Cebulj 1984; Alexander 1985; Boudrieau 1992). Panosteitis'in fanlslnda radyografi ve sinfigrafi lek-niklerini kar~lIa~tlran lumier ve Silverman (1978), sintigrafinir:1 erken lezyonlan belirlemede ¥ok du-yarll, radyografinin ise kesin lanmm konulmasmda spesilik ve esas oldugunu, klinik bulgularm kay-boldu{ju ara ve son (gecjkmi~) donemlerde skle-mtik lezyonlafln belirlenmesinde sintigralinin ne-gatif. radyografinin ise poziti! sonu¥ verdigini
gozlemlemi~lerdir. Hemalolojik olarak eosinofili lablosu hastallQm erken dbneminde gorOlse de , hastallk i¥in 6nemli bir bulgu saYllmad!QI bil-dirilmektedir (Brinker ve ark 1983). Sunulan
va-kada: eosino!ili tablosu ile kar~lla~llmamasl, kliilige
getirilen haslanm erken d6nemi ge¥irdigi ~ekljnde yorumlanml~tlr, Radyogra!ik olarak humerus' un distal diafiz bolgesindeki sklerotik lezyonlar be-lirlendi ve radyolojik olarak kayboluncaya kadar
ta-kibi yaplldl.
Hastallk ittln patognomik olan yeni kemik
olu-~umlafiOin uzun kemiklerde ozellikle, foramen nut
-risium seviyesinde; humerus'un distal 1/3, radius,
ulna, lemur ve tibia'nm proksimal 1/3'de,
yo-gunla~tIQ! bildirilmektedir (Tandy ve Haywood
1977; Alexander 1985; Boudrieau 1992). Sunulan
77
vakada; yeni kemik olu~umlarmm humerus'un distal 1/3'Onde yogunla~tlgl ve di~er uzun kemiklerde has -tallkla ilgili sklerotik alanlar olu~madlQI lespit edil-mi~tir,
Panosteilis'in tedavisi genellikle semptomatlk otup. ozel bir tedavi y6nteml hi¥ bl( ara~tlfmada be-lirtilmemi~tir, Bu do~rultuda khOik bulgulafln
uy-gulanan tedavi ~ekline gOre. farkll zamanlarda
or-tadan kalktlgl ifade edilmektedir (Boudrieau 1992).
Hastahgln tedavisi amaclyla steroid (prednisone 0.5 mg/kg) ya da non-steroid anli-enllamatuar ila¥lar (aspirin 10-25 mglkg) yaygm olarak kullanllmaktadlf (Bruyere 1974; Brinker ve ark 1983; Boudrieau 1992; Ozer ve ark 1997), Bruyere (1974), pred-nisone uygulamasl ile lopalligin kayboldugunu, Vit.A,D ve C uygulamaslOln hastallQIO tedavisinde
elkili oimadigini bildirmektedir. Ozer ve ark (1997) 7 ayhk bir Alman ¥oban kopeginde sol femur ve tibia'da tespit ettikleri panosteitis vakasinin klinik buigulafinin tamdan 6 ay sonra kayboldugunu, rad· yolojik bulgulann ise ayn! sOre sonun da kay-boimadigini bildirmektedirler. Sunulan vakada: sa· dece sag humerus'ta lespit editen panosteitis ile ilgili klinik bulguJarm tanl konmaSlO1 takiben 3-4 gun i¥inde, radyolojik bulgulann ise 4. haftadan soma
tamamen kaybolmasl Ozer ve ark (1997)'nln bil· dirdikleri surelerden larkll olarak lesplt edllmesi, bl-reysel larkhllklardan kaynaklandlgl ~ekllnde yo-rumland.. Haslanm ledavisl amaclyla kuliaOilan flunixin meglumine'nin bunda elkl!! olduQu dO-~Onulse de. lek bir vakada bunu s6ylemek zor ola· cakllr.
Panosteitis; topalhkla seyreden ortopedik bl( hastallk olup, kesin lamsmm radyolojik olarak ko-nulmasl gerekir, Bu dogrultuda khnik ve radyoloJik otarak lanlSlnl koydugumuz ve radyoloJik but· gulann," kaybolrnaslOa kadar taklp edilen bu va-kanin degerlendirilmesi uygun bulunmu~tur.
Kaynaklar
Alexander, J,W. (1985). Orthopedic diseases. In slatter. D.H .. Textbook of Small Ammal Surgery. Volume II, W.8. Saunders Company, Philadelphia, 2315-2316.
80udrieau. R.J, (1992). Diseases of Bone. edited by
Morgan, R.V. Handbook of Small Animal Practice, Sec,
Edition, W.B. Saunders Company, New York. 689-890. Bree. H. Van .. Pollet, L., Stock, J. Vander .. Rich, A·de ..
Schepper. J·de., Mallheeuws. D., Van-Bree. H. al all. (1980). Panosteitis in the dog. Clinical radiographlcal and haematological lindings in 46 cases, Vlaams· Diergeneeskundig-Tijdschrift. 49,S, 331-351.
-KO(. ALKAN. BIRDANE. eX'iURTAN
Brinker. W.O .. Piermatlei. D.L. Flo. G.L (1983).
Hand-book of Small Animal Orthopedics and Fraclure Tre·
atment. W.B. Saunders Company. Philadelphia. 406-408.
Bruyere. P. (1974). Clinical and radiographic features of
eosinophilIC panosteitis in the dog. Annafes de Medicine Veterinaire., 118, 1. 9-20.
Cebulj. N. (1984). Relevance of Ihe blood picture in di-agnosing eosinophilic panosleilis of dogs Ireated ot the
Velennary Faculty In LJubljane between 1975-1982 .. Zbomik Biolehniske Fakultete Univerze Edvarda Kar-delta -v-LtublJanl. Vcterinarstvo .• 21. 2. 253-260. Grondaleu. J. (1986). Haemophilia a cause of pa· nosteitis in the dog. Norsk Vetennaertidsskrift.. 98. 10. 747.
Grondaleu. J .. Sjuastad. 0 .. Teige. J. (1991). Enostosis (Panosteitis) in three dogs suffering trom hemophilia A.
Canine Practice .. t 6. I, 10-14.
McCrackin, M.A .. Pardo, A.D .. Adama. W.H. (1992).
78
What IS your diagnosis? Journal of the American Ve· terlnary Medical Association., 201. 2. 337-338.
Ozer. K., $aroglu, M., Gulamber. EG .. Ankan, N.(1997).
Bir Alman yoban K6peginde Panosteilis Olgusu.
Va-leriner Cerrahi Derglsl .. 3.1. 51-53.
Manley. P.A and Romlch J.A (1993). Miscellaneous
Orthopedic Diseases. In slatter. D.H .. Textbook of Small Animal Surgery, Volume II, W.B. Saunders Company. Philadelphia. 1984-1987.
Tandy. J .. Haywood. S. (1977). A case of panosleitls in dog. Veterinary Record., 100. 14. 287·289.
Turnier. J,C., Silverman. S. (1978). A case study of
ca-nine panosteltls: Comparison 01 radiographic and ra-dioisotopic studies. American Journal of Veterinary Re-search., 39. 9.1550-1552.
Weistelfl. M. J .. Mongl!, C.M. and Smith, G.K. (1985). Or-topedic conditions of the Rottwellar-Part J. Compendium on ContinUing Education for the Practicing Vetennanan. Vol. 17,6.813-829.
lIir Alm:,n (,:nh:'n Kiillt-jiiml\' r:llln~'d'is V:lk:,SIIUIl .. ,
Sekl11 PanostCltls'h sag humerus'un LM radyografisl
$ekI12: Olgunun 2, haftadaki LM radyograflsl,
79
$ek!! 3' Olgunun 3 l1afladakl ML radyograhsi
$ekil 4: Panosteltis lezyonlannm kayboldugu 5, hattadakl LM radyografi,
